Gelderse Bestuursscan - Provincie Gelderland
advertisement
Gelderse Bestuursscan Gemeente Heerde Inhoudsopgave Voorwoord 2 Deskresearch 3 Kansen- en ontwikkelanalyse 7 Bijlage: Zelfanalyse 11 1 Voorwoord De gemeenten in Gelderland staan voor grote opgaven. Economische, demografische en andere ontwikkelingen vragen om een krachtige gemeenschappelijke aanpak van kansen en problemen. Nieuwe taken op het gebied van zorg, jeugd en arbeidsparticipatie stellen hogere eisen, waardoor gemeenten meer moeten samenwerken. Om deze redenen is in opdracht van de provincie Gelderland en de VNG afdeling Gelderland de adviescommissie gestart met het project Sterk bestuur in Gelderland. Het project gaat na of de Gelderse gemeenten en hun samenwerkingsverbanden voldoende zijn toegerust om ook in de toekomst de kwaliteit te bieden waar inwoners recht op hebben. Om dit te onderzoeken heeft de Adviescommissie de volgende onderzoeksmethoden gehanteerd. Er is gestart met een deskresearch om inzicht te krijgen over de feitelijke situatie van de gemeente. Vervolgens heeft de gemeente een zelfanalyse ingevuld, waarbij zij een beeld heeft geschetst van huidige en toekomstige ontwikkelingen en haar visie daar op. De deskresearch en de zelfanalyse vormden de onderleggers voor het gesprek met het MT, het college en (een delegatie van) de gemeenteraad. Na afloop van dit gesprek is door de Adviescommissie een kansen- en ontwikkelanalyse opgesteld, die de basis vormt voor het regionale rapport en handvatten geeft voor antwoorden op de toekomstbestendigheid van de gemeente, haar positie in de regio en bijbehorende samenwerkingsverbanden. Tot slot danken wij de gemeente voor haar medewerking en de constructieve gesprekken. Namens de adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland, mr. G.J. de Graaf, voorzitter 2 Deskresearch De deskresearch op de volgende pagina’s is opgesteld op basis van gemeentelijke documenten. 3 Gemeente Heerde Heerde is een gemeente in de Nederlandse provincie Gelderland, aan de rand van de Veluwe. De gemeente telt 18.515 inwoners en heeft een oppervlakte van 80,40 km². Hoofdplaats is Heerde. Heerde is een Cittaslow-gemeente. Cittaslow is een internationaal keurmerk voor gemeenten die op het gebied van leefomgeving, landschap, streekproducten, gastvrijheid, milieu, infrastructuur, cultuurhistorie en behoud van identiteit goed scoren. Naast Heerde omvat de gemeente de volgende plaatsen: Hoorn, Veessen, Vorchten En Wapenveld. Bevolking: Op 1 januari 2014 omvat de gemeente Heerde 18.490 inwoners. De bevolkingsomvang is in de periode 2001-2014 stabiel gebleven. De groene druk – de verhouding tussen het aantal 0- tot 19-jarigen en het aantal 20- tot 65-jarigen – bedraagt in de gemeente Heerde 40,5%. De grijze druk – de verhouding tussen het aantal personen van 65 jaar of ouder en het aantal personen van 20 tot 65 jaar – is met 37,7% lager dan de groene druk. De grijze druk is in de gemeente Heerde groter dan gemiddeld in de groep gemeenten van vergelijkbare grootte. In de gemeente wonen relatief minder allochtonen (5,1%) dan gemiddeld in de groep gemeenten met een vergelijkbare bevolkingsomvang (10,5%) en de het gemiddelde van de provincie Gelderland (14,5%). 50,8% van de inwoners is vrouw. Werkgelegenheid: Sinds 2001 is het aantal banen in de gemeente Heerde toegenomen met 1%. Momenteel zijn er 6.853 banen. Sinds 2001 is het aantal vestigingen van bedrijven in de gemeente Heerde toegenomen met 37%. In totaal telt Heerde 1.249 vestigingen (2013). De sectoren industrie en collectieve dienstverlening maken een belangrijk deel uit van de lokale economie. De omvang van de beroepsbevolking in de gemeente Heerde bedraagt 7.800 personen. Het aandeel van de werkzame beroepsbevolking in de potentiële beroepsbevolking – de nettoparticipatiegraad – bedraagt 62,9%, en is lager dan de nettoparticipatie in de groep gemeenten van vergelijkbare bevolkingsomvang (gem. grootte < 25.000 inwoners). Woningen: Per ultimo 2012 bedraagt het aantal woningen in de gemeente Heerde 7.427. 68,4% van de woningvoorraad maakt deel uit van de koopsector. Dit aandeel is lager dan het gemiddelde van de gemeenten uit dezelfde gemeentegrootteklasse (gem. grootte < 25.000 inwoners). 23,7% van de woningen in de gemeente Heerde bevindt zich in de sociale huursector, en 7,8% in de particuliere huursector. 14% van de woningvoorraad is gebouwd na 2000. De gemeente Heerde kent naar verhouding evenveel woningen uit de periode na 2000 en meer woningen uit de periode tussen 1900 en 1950 dan de andere gemeenten in de vergelijkbare gemeentegrootteklasse. In 2011 zijn er in de gemeente Heerde 43 woningen gebouwd. Sinds 2000 is de woningvoorraad van deze gemeente gewijzigd met 527 (8%) woningen. Inkomen: Het gemiddelde besteedbaar inkomen van particuliere huishoudens (incl. studenten) in de gemeente Heerde bedraagt € 36.000,— en is lager dan het gemiddelde besteedbaar inkomen in de groep gemeenten van vergelijkbare bevolkingsomvang. Dit ligt wel iets boven het provinciaal gemiddelde van € 34.300,— in Gelderland. In de gemeente Heerde vallen 1.120 personen terug op een uitkering. In relatief opzicht handelt het hier om 96 op 1.000 personen in de leeftijd 15 tot 65 jaar. Het aandeel personen dat gebruikmaakt van een uitkering is in de gemeente Heerde kleiner dan gemiddeld in de groep gemeenten van vergelijkbare omvang (gem. grootte < 25.000 inwoners). Gemeenteraad (in totaal 17 zetels) ChristenUnie SGP CDA Gemeentebelang Boerenpartij Heerde VVD PvdA D66/Groen Links 4 zetels 4 zetels 3 zetels 2 zetels 2 zetels 2 zetels College van Burgemeester en Wethouders Burgemeester I. Pijnenburg-Adriaenssen Wethouder H. van der Stege (ChristenUnie SGP) Wethouder J. Pierik-van der Snel (CDA) Wethouder G.J. van Dijk (VVD) Gemeentesecretaris B. van Zuthem Organisatiemodel De gemeente Heerde kent sinds 1 januari 2011 een organisatiestructuur bestaande uit drie afdelingen: Publiek, Leefomgeving en Bedrijfsvoering. De algehele leiding is in handen van de gemeentesecretaris/algemeen directeur. De taken die gericht zijn op individuele burgers, zoals Vergunningverlening, Burgerzaken, Belastingen, Bijstand en Wmo, zijn gebundeld in één afdeling. Bestuurlijke stabiliteit: De voormalige collegepartijen in Heerde (CDA, ChristenUnie/SGP en PvdA) kijken tevreden terug op de afgelopen vier jaar. In de nieuwe coalitie zijn ChristenUnie/SGP, CDA en VVD aan zet. Burgemeester Pijnenburg-Adriaenssen is in 2008 begonnen als burgemeester van Heerde. Hiervoor was zij waarnemend burgemeester van Neder-Betuwe, raadslid en wethouder in Arnhem en lid van de Provinciale Staten van Gelderland. Organisatie op orde: Ten aanzien van het personeelsbeleid wordt op hoofdlijnen het programma ‘Investors In People’ gevolgd. De inzet is gericht op het aantrekken van jong talent en inzet op opleiden, binden en boeien van mensen. In 2014 zal er veel aandacht uitgaan naar de invoering van Het Nieuwe Werken. In 2014 verhuist de gemeentelijke organisatie naar de Eperweg. Dit is een uitgelezen kans om de dienstverlening te verbeteren door de loketten te bundelen, de wachtruimte te verbeteren en meer op afspraak te werken. Door de uitstroom van personeel en het afstoten van taken daalt de formatie. Dit gaat onder meer om zwembadpersoneel, detachering medewerker ODNV, vrijwilligers en personeel brandweer en niet volledige vervanging uitstroom. Financiële positie: Heerde beschikt over een structureel sluitende begroting 2014 en een meerjarenraming 2015-2017 met tekorten in de orde van grootte van € 0,5 miljoen. In 2014 zal er een nieuw meerjarig dekkingsplan tot stand moeten komen. Voorbereidingen hiertoe zijn in gang gezet. In het coalitieprogramma 2014-2018 is de dekkingsopgave voor de komende jaren gefixeerd op een structureel bedrag van € 0,7 miljoen. In het coalitieprogramma is tevens vastgelegd dat er jaarlijks een structureel sluitende begroting moet worden vastgesteld. Bij de vaststelling van de begroting 2015-2018 in november 2014 zal de raad invulling moeten geven aan de nieuwe bezuinigingstaakstelling van € 0,7 miljoen. In 2010 t/m 2013 heeft Heerde voor € 2,5 miljoen aan grondexploitatieverlies moeten nemen (€ 1,1 miljoen heeft betrekking op het bedrijventerrein Hattemerbroek). In 2013 is er sprake van eenmalig verlies van € 1 miljoen vanwege de afstoting en afwaardering van het zwembad. Als gevolg van deze verliezen staat de weerstandscapaciteit onder druk. De deelname aan het regionaal bedrijventerrein Hattemerbroek betekent het grootste risico voor Heerde. Niettemin beschikt Heerde nu over een positief weerstandvermogen. Samenwerking: De gemeenten Hattem, Heerde en Oldebroek willen graag meer gaan samenwerken. In de afgelopen jaren zijn zij steeds meer samen gaan doen. De colleges van Burgemeester en Wethouders van Hattem, Heerde en Oldebroek hebben 19 november 2012 de gemeenteraden geïnformeerd over de uitkomsten van het vervolgonderzoek naar de samenwerking tussen de H20-gemeenten. Dit onderzoek werd uitgevoerd door bureau WagenaarHoes. Met deze uitkomsten kunnen de gemeenteraden zich in de komende maanden een oordeel vormen over de toekomstige samenwerking tussen de H20-gemeenten. Daarover is (nog) geen besluit genomen. In het nieuwe collegeprogramma staat dat fuseren of als gemeente zelfstandig blijven geen doel op zich is. Dit zijn de richtinggevende afspraken: a. Wat goed is voor de burger moet het leidende uitgangspunt zijn. b. Wat goed werkt in bestaande samenwerkingen voortzetten. c. Wat knelt in bestaande samenwerkingen heroverwegen en hierover een beslissing nemen. d. Voor 1 januari 2015 dient aan de gemeenteraad gerapporteerd te worden over de uitkomsten van de richtinggevende afspraken, hiervoor onder a, b en c genoemd. Bij deze rapportage worden de uitkomsten van het provinciaal project ‘Sterk bestuur in Gelderland’ meegenomen. e. Besluitvorming over nieuwe samenwerking(sverbanden) moet passen binnen bovenstaande richtinggevende afspraken. Strategie en Leiderschap: De ambitie van de gemeente Heerde laat zich vatten met de volgende woorden: ‘Verbinden van rust en schoonheid, bewegen en gezondheid en tegelijkertijd dynamiek, mogelijkheden en wilskracht’. De gemeentelijke organisatie van Heerde kan zelf in de toekomst niet onveranderd blijven, zo stelt de toekomstvisie. Om deze visie tot een succes te maken is het noodzakelijk dat ook de gemeente een cultuuromslag ondergaat. Ambtelijke professionaliteit en bestuurlijke daadkracht worden nog belangrijker. Interactie met de samenleving: Op de website van de gemeente wordt het de inwoners duidelijk gemaakt dat zij via inspraak en burgerinitiatief invloed kunnen uitoefenen bij de gemeente. In 2010 heeft de gemeente Heerde deelgenomen aan het onderzoek ‘Burgerrollen’. Over het algemeen scoort de gemeente net iets lager dan het provinciale en landelijke gemiddelde. In het kader van een stageopdracht is de tevredenheid bij het baliebezoek onderzocht. 15 inwoners zijn gesproken, die allen zeer tevreden waren. Bezuinigingen: De begroting voor 2014 is sluitend. Via de nota ‘Krimp zonder scheuren’ heeft men de taakstelling gedefinieerd. De taakstelling is bijna volledig gerealiseerd. Vanaf 2015 lopen de tekorten op. Het meerjarenperspectief laat een structureel tekort van ruim € 500.000,— zien. In de programmabegroting is te lezen dat dit volledig toe te schrijven is aan de bezuinigingen die via het Rijk worden doorgevoerd. Zo zijn er o.a. kortingen omdat Heerde een gemeente is kleiner dan 100.000 inwoners, op onderwijshuisvesting (omdat de gemeenten – macro gezien – minder aan onderwijshuisvesting uitgeven) en globale kortingen, omdat het Rijk minder investeert. Dit kan niet opgelost worden zonder heel scherpe, en andere keuzes te maken. Binnen de gemeente is de opdracht uitgezet om alle mogelijke scenario’s te verkennen. Deze zullen voor de volgende perspectiefnota aan de raad worden opgeleverd. Krimp: Er is in de gemeente Heerde sprake van een positief migratiesaldo. De gemeente heeft daarnaast te maken met een natuurlijke bevolkingsafname. Om die reden wordt er op korte termijn nog geen demografische krimp verwacht. De demografische ontwikkeling wordt door bureau Louter beoordeeld met een 5,9, hetgeen niet positief maar ook niet zeer negatief is. Grondproblematiek: De risico’s van de eigen grondexploitatie zijn goed in beeld. Heerde loopt ook niet weg voor het nemen van de onontkoombare verliezen (tot nu toe € 2,5 miljoen, waarvan € 1,1 miljoen betrekking heeft op het regionaal bedrijventerrein Hattemerbroek). Het risico van deelname aan het regionaal bedrijventerrein Hattemerbroek schat de gemeente op 10% van de verstrekte garantstelling van € 13 miljoen = € 1,3 miljoen. Aangezien de totale boekwaarde van dit bedrijventerrein € 32 miljoen (evenredig aandeel voor Heerde 1/3 deel = € 10,6 miljoen) bedraagt, is het de vraag of dit risico voldoende hoog is geschat. De vraag of en zo ja in welke mate Heerde daadwerkelijk met nieuwe verliezen binnen dit regionaal bedrijventerrein wordt geconfronteerd hangt in hoge mate af van de verkoop van bouwkavels i.c. macro-economische ontwikkelingen. In de basis voert Heerde een actief grondbeleid, maar in bepaalde complexen zijn ook projectontwikkelaars actief, waarmee de gemeente samenwerkt. De deelname aan het regionaal bedrijventerrein Hattemerbroek betekent het grootste financiële risico voor Heerde. Overigens lopen de beide overige deelnemers van dit regionaal bedrijventerrein, te weten de gemeenten Hattem en Oldebroek hetzelfde risico. Samenwerking 4 O’s: Voor de samenwerking met de 4O’s oriënteert Heerde binnen de netwerkstructuur voor Economische Zaken in de Regio Veluwe en in de Regio Zwolle. Dit is ook nodig om gezamenlijk op te trekken voor de belangen van de bedrijventerreinen in de gemeente Heerde en het intergemeentelijk bedrijventerrein H2O. Heerde mag o.a. de volgende grote ondernemingen binnen de gemeentegrenzen rekenen: Bolletje, Dalli-De Klok B.V., Koninklijke Van der Most B.V. Door de aanpassing van de infrastructuur in het centrum van Heerde en Wapenveld wordt versterking van het economische klimaat in de centra verwacht. De verantwoordelijkheden van ondernemers en gemeente worden vastgelegd in een op te stellen economisch manifest. Gemeente Heerde heeft ook een Bedrijvenloket, waar ondernemers terecht kunnen met vragen over vergunningen, subsidies, regels en belastingen. Decentralisaties sociaal domein: Er is de afgelopen jaren door de deelnemende gemeenten in RNV-verband gewerkt aan de decentralisaties. Jeugdzorg: De jeugdzorg wordt vanaf 1 januari 2015 overgeheveld naar de gemeenten. Voor de uitvoering en het transitiearrangement wordt gewerkt op regionaal niveau. In dit samenwerkingsverband zijn ook de afspraken gemaakt met Bureau Jeugdzorg Gelderland en het CJG. Er is een beleidskader 2015-2018 opgesteld. Op dit moment wordt gewerkt aan het inrichten van het lokale en regionale stelsel, het vastleggen van procedures, een verordening opgesteld, gekeken naar subsidierelaties-aanbesteden-inkoopprocedures en zijn de instellingen aan de slag met de inhoudelijke omslag. De gemeenteraden worden via een raadsbrief geïnformeerd over de voortgang. Het uitgangspunt is: Positief Jeugdbeleid. AWBZ/Wmo: De Noord-Veluwse gemeenten hebben (samen met Zeewolde) een Uitgangspuntennotitie Transitie AWBZ/Wmo opgesteld. Er is sprake van een regionale aanpak, waarbij ten aanzien van de voorbereiding en de inrichting van de transitie intergemeentelijk wordt samengewerkt en opgetrokken. Voor de invulling wordt naar maatwerk op het niveau van de gemeente gekeken om op deze wijze zo dicht mogelijk bij de leefwereld van de burgers aan te sluiten. Participatiewet: Per 1 januari 2015 wordt de Participatiewet ingevoerd. De gemeenten in de regio trekken in de voorbereidings- en ontwikkelfase samen op. In regioverband wordt gewerkt aan de uitvoering van de ‘Sociale Werkvoorziening’ en de Werkgeversbenadering. De praktische uitvoering is in handen van de Inclusief Groep BV. Van dit bedrijf is de Regio Noord-Veluwe de enige aandeelhouder. De Inclusief Groep begeleidt mensen naar zo regulier mogelijk werk. De Inclusief Groep biedt werkzoekenden kansen op een werkplek waar ze zich optimaal kunnen inzetten en ontplooien. Passend Onderwijs: De wet bepaalt dat uiterlijk voor 1 mei 2014 op overeenstemming gericht overleg (OOGO) met gemeenten moet hebben plaatsgevonden door de onderwijsinstellingen die verenigd zijn in het samenwerkingsverband. Heerde participeert hiervoor in de Regio IJsselland. In februari 2014 wordt het concept-ondersteuningsplan voorgelegd aan de landelijke ondersteuningsraad. In het ondersteuningsplan wordt vastgelegd wat het onderwijs aan onderwijszorg levert en wat de gemeente aan preventief jeugdbeleid levert. Daarnaast worden op uitvoerend niveau afspraken gemaakt hoe onderwijs en gemeente(lijk gefinancierde aanbieders) de zorg gaan afstemmen als de problematiek de onderwijszorg te boven gaat. n Operationele samenwerking: De gemeente Heerde werkt op operationeel niveau voornamelijk samen met de gemeenten Hattem en Oldebroek. De afgelopen jaren zijn de gemeenten steeds meer samen gaan doen. Zo is er onder meer een gezamenlijk bedrijventerrein, een gezamenlijke helpdesk voor ICT, een samenwerking op het gebied van Sociale Zaken, een gezamenlijke bezwaarschriftencommissie en worden allerlei producten en diensten gezamenlijk ingekocht en aanbesteed. Daarnaast participeert de gemeente Heerde in de Regio Noord-Veluwe, GGD Gelre IJssel en Veiligheidsregio Noordoost-Gelderland. Op het gebied van inkoop werkt Heerde samen met Ermelo, Elburg, Harderwijk, Nunspeet, Putten, Oldebroek, Heerde en Zeewolde. Bestaande samenwerkingsverbanden: Voor de bestuurlijke samenwerking zijn de verbanden met RNV en GGD van belang. Daarnaast onderhoudt het Comité Internationale Contacten Heerde (CICH) contacten met partnergemeente Balve in Sauerland (Duitsland). Daarnaast participeert Heerde in de volgende gemeenschappelijke regelingen: 1. Regio Noord-Veluwe; 2. Veiligheidsregio Noordoost-Gelderland; 3. GGD NOG; 4. Streekarchivariaat Noordwest-Veluwe; 5. Stichting PrOo (basisonderwijs) 6. Felua-groep (sociale werkvoorziening) Overzichtskaart regionale samenwerkingsverbanden Sociaal Bestuurlijk Veiligheid Fysiek Toelichting: rechtsboven vindt u het aantal samenwerkingsverbanden (per domein) met andere gemeenten. In het sociaal domein werkt Heerde bijvoorbeeld samen met 84 andere gemeenten in 16 samenwerkingsverbanden (het gaat hier bijvoorbeeld om GGD’s, Jeugdzorg, Passend Onderwijs, RMC’s) . Op de vier kaartafbeeldingen is per domein (sociaal, bestuurlijk, veiligheid en fysiek) te zien met welke gemeenten het meest wordt samengewerkt: hoe donkerder het groen, des te meer samenwerkingsverbanden. Ook kan afgelezen worden in welke richting deze samenwerkingen zich oriënteren, bijvoorbeeld richting het westen of oosten, of juist verspreid per domein (congruentie). Kansen- en ontwikkelanalyse Op 23 juni 2014 heeft de Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland achtereenvolgens gesproken met het managementteam, het college van Burgemeester en Wethouders en een afvaardiging van de gemeenteraad. De Adviescommissie heeft gesproken met een betrokken gemeentebestuur dat op openhartige en constructieve wijze de gesprekken heeft gevoerd. In de gesprekken is met name veel aandacht besteed aan de rol van Heerde en de oriëntatie op drie richtingen, namelijk de Regio Noord-Veluwe (RNV), regio Zwolle en de regio Veluwe/Apeldoorn. De Adviescommissie heeft de indruk gekregen dat de gemeente Heerde zelfbewust opereert in het regionale krachtenveld en dat de vraagstukken voor de bestuurlijke inrichting complex zijn. Onderstaand geven wij naar aanleiding van deze gesprekken aan waarin naar onze mening kansen liggen voor de gemeente, alsmede punten die in onze ogen verder ontwikkeld kunnen/moeten worden. Kansen Algemeen beeld Heerde is een stabiele gemeente met een stabiel bestuur. Er zijn betrekkelijk weinig politieke wisselingen in het college naar aanleiding van de gemeenteraadsverkiezingen. Gemiddeld genomen gaat het relatief goed met de inwoners. Een gemiddeld inkomen dat een fractie lager ligt dan in vergelijkbare gemeenten, maar ook een bevolking die minder dan gemiddeld een uitkering nodig heeft. De financiën zijn op dit moment op orde. Met dien verstande dat er nu een sluitende begroting is. Aan de andere kant zal de broekriem aangehaald moeten worden vanwege rijksmaatregelen. Dat maakt de toekomst meer precair. Een groot risico is de grondexploitatie van het bedrijventerrein Hattemerbroek. Er is vertrouwen in de voorbereidingen voor de drie transities in het sociale domein. Voor participatiewet is de oriëntatie gericht op Zwolle (arbeidsmarkt) en Apeldoorn (WSW). Voor de andere twee decentralisaties is dat Midden IJsselOost Veluwe. Er is geen bevolkingskrimp voorzien. Heerde blijft een aantrekkelijke woon- en werkgemeente. Organisatie De ambtelijke organisatie is op orde en er wordt op dit moment gewerkt aan cultuurinterventies gericht op ‘het nieuwe werken’. Alle dossiers kunnen adequaat worden opgepakt. Zij het dat er wel veel éénpitters op dossiers zitten met als gevolg dat er sprake is van enige kwetsbaarheid. Raad De gemeenteraad is zelfbewust bezig met onderwerpen als financiële stabiliteit en samenwerking. Wel is het steeds de vraag waar horen wij als Heerde bij? Maar als samenwerking noodzakelijk is, dan is er ook alle bereidheid vanuit de raad om daar medewerking aan te verlenen. Intergemeentelijke samenwerking De H2O-samenwerking heeft als resultaat opgeleverd dat de ICT en de Uitkeringsadministratie WWB/Wmo van deze drie gemeenten gezamenlijk worden uitgevoerd. Het regiocontract van de provincie levert financiële middelen voor diverse ruimtelijke en maatschappelijke projecten. 7 Ontwikkelpunten Organisatie Voor het verbeteren van de bestuurskracht in het algemeen, en het verminderen van de kwetsbaarheid in het bijzonder, is het noodzakelijk om de samenwerking de komende jaren te intensiveren. Dat is ook noodzakelijk omdat de bezuinigingen hun weerslag op de organisatie hebben gehad en nog zullen krijgen. Een verdere inkrimping kan alleen als er keuzes worden gemaakt over taken en het maximaal koersen op een participatiesamenleving. Samenwerking in de RNV De RNV heeft zich voorgenomen zich te heroriënteren op haar toekomst. Zeewolde, Harderwijk en Ermelo hebben hun uitvoerende taken op het terrein van bedrijfsvoering ondergebracht in Meerinzicht. Dat ondermijnt de positie van RNV. Heerde en Hattem horen niet bij een regio. Zij zijn wel verbonden aan RNV maar zijn geen volwaardig deelnemer en dragen op onderdelen bij aan de kosten. Heerde en Hattem zijn eigenlijk alleen aangehaakt bij RNV vanwege de verplichting uit het regiocontract met de provincie. Samenwerking in H2O Een bestuurlijke fusie in H2O-verband, van Hattem, Heerde en Oldebroek, lijkt inmiddels niet meer haalbaar. De samenwerking had als doel om Kwaliteit te verbeteren, Kosten te beperken en Kwetsbaarheid te verminderen (3 K’s). Hattem heeft na de laatste verkiezing een echte koerswijziging doorgevoerd. Ook het enthousiasme van Heerde is bekoeld, terwijl Oldebroek er nog vol voor wil gaan. Oldebroek heeft Hattem en Heerde gevraagd om voor 1 januari 2015 een definitief standpunt in te nemen. Overige samenwerking Sommige gemeenten zien het shopgedrag van Heerde als een risico voor goede samenwerking. Samenwerking betekent ook samenwerken als het niet direct voordeel oplevert voor de eigen gemeente. Al met al is duidelijk geworden dat de drievoudige oriëntatie van Heerde een groot knelpunt aan het worden is. Er is een grote behoefte aan expliciete keuzes en duidelijkheid. Zonder dat duidelijk uit te spreken, lijkt de voorkeur van Heerde uit te gaan naar een samenwerking voor de strategische dossiers richting Stedendriehoek/ Apeldoorn. Oldebroek past als gemeente overigens minder goed bij Hattem en Heerde. Voor de operationele samenwerking zouden Hattem en Epe goede partners zijn. De raad lijkt een voorkeur te krijgen voor een samenwerking met Epe. De raad De relatie college-raad is goed, maar heeft nog geen echt duaal karakter gekregen. Het college is veelal initiatiefnemer, met als gevolg dat de kaderstelling door de raad soms beperkt is. In de voorbereiding bij de drie decentralisaties ontbrak de tijd en informatie om aan de voorkant een formele kader stellende rol in te nemen. Wel is de raad door middel van een werkgroep intensief betrokken geweest en is het proces gezamenlijk met organisatie en college ingestoken. Tijdens meerdere extra themabijeenkomsten heeft ook veel informatie uitwisseling plaatsgevonden tussen raads- en commissieleden, wethouder en organisatie. In de voorbereiding op de andere twee decentralisaties staat de raad ook op te grote afstand. De gemeenteraad wordt wel regelmatig bijgepraat. 8 Het is voor de hele gemeente, maar in het bijzonder voor de raad, lastig om scherpte te houden op de regionale samenwerking. Door de drievoudige oriëntatie is het tijdsbeslag om het alleen te kunnen volgen heel groot. De betrokkenheid van de raad bij de gemeenschappelijke regelingen in het algemeen zoals de veiligheidsregio is matig. Rol van de provincie. De rol van de provincie is te beperkt. De provincie zou niet alleen met regio’s, maar ook met gemeenten moeten praten. Het sturen met regiocontracten zou heroverwogen moeten worden. Dat zou de provincie echt niet meer op de huidige wijze moeten doen. Heerde dient echt keuzes te maken aangaande regionale oriëntatie, waarbij de provincie de ruimte biedt maar tegelijkertijd meedenkt over oplossingen. De problematiek van het bedrijventerrein is een molensteen. Heerde voelt zich wel in de steek gelaten door de provincie. Ze hebben met drie gemeenten en de provincie het initiatief genomen. Nu het fout dreigt te lopen en er een onoplosbaar financieel probleem gaat ontstaan vanwege de economische crisis, zou het redelijk zijn als de drie gemeenten met de provincie samen werken aan een oplossing. Reactie gemeente Heerde op deze passage: Om de economische potentie van recreatie en toerisme ten volle te benutten zou (ook) Heerde gebaat zijn bij een regio Veluwe waarvan Apeldoorn de centrumgemeente zou kunnen zijn. Dus wellicht een heroriëntatie voor de regio Stedendriehoek en Noord Veluwe. Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland, Namens deze, Jaap van Luijk 9 Bijlage: Zelfanalyse 10 Sterk Bestuur in Gelderland Heerde, 16 april 2014 Ter voorbereiding op het gesprek met de Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland heeft de gemeente een vragenlijst ingevuld. Dit in het kader van het project Sterk Bestuur in Gelderland. Het onderzoek voor het project is opgebouwd uit: deskresearch (inventarisatie feiten); vragenlijst (inventarisatie meningen); gesprek Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland met regio en gemeenten. De antwoorden op deze vragenlijst staan daarom niet op zichzelf maar dienen in de context van het totale onderzoek gezien te worden. Onderwerpen vragenlijst Voorliggende rapportage omvat de resultaten van de vragenlijst die door de gemeente is ingevuld. Achtereenvolgens komen de volgende onderwerpen aan bod: Kenmerken van de gemeente Realisatie van de opgaven door de gemeente Samenwerken op strategisch, tactisch en operationeel niveau Belang bij en bijdrage aan samenwerken Decentralisaties Invullen vragenlijst De vragenlijst is toegestuurd aan het college van Burgemeesters en Wethouders. Zij zijn aanbevolen om de vragenlijst ter consultatie voor te leggen aan de fractievoorzitters. Ook kon men maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven betrekken bij het invullen van de vragenlijst. De gemeente Heerde heeft de vragenlijst ingevuld in afstemming met: gemeenteraad/fractievoorzitters, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven. Drie niveaus van samenwerken In de vragenlijst is onderscheid gemaakt tussen drie niveaus in samenwerken: Strategische samenwerking: economische, ruimtelijke ordenings- en infrastructurele keuzes en maatregelen die bijdragen aan het versterken van de (internationale) concurrentiepositie van de regio; Beleidsvorming en -uitvoering: het maken van beleidskeuzes en de beleidsuitvoering van gemeentelijke taken in het fysieke en sociale domein; Bedrijfsvoering en dienstverlening: het beheer van de ambtelijke organisatie en de uitvoering van gemeentelijke diensten die zich richten op buurten, wijken en dorpskernen (‘schoon, heel en veilig’). 11 1. Karaktereigenschappen van uw gemeente 1.1 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord Het College van B en W beschikt over de capaciteiten om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren. Mee eens De gemeenteraad beschikt over de capaciteiten om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren. Mee eens De ambtelijke organisatie beschikt over de capaciteiten om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren (kwaliteit). Mee eens De ambtelijke organisatie heeft voldoende capaciteit om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren (kwantiteit). Mee eens De gemeente is in staat om voldoende kwalitatief goed personeel aan te trekken. Helemaal mee eens De financiële positie van de gemeente is een belemmering voor het adequaat functioneren van het lokaal bestuur. Mee oneens De nieuwe strategische opgaven zijn voor de gemeente aanleiding om de omvang van het totale takenpakket te heroverwegen (kerntakendiscussie). Mee eens Onderlinge verhoudingen tussen College en Raad zijn goed. Mee eens 1.2 Op welke twee punten vindt u dat de organisatie van uw gemeente positief scoort ten opzichte van de organisaties van andere gemeenten? Vraag Antwoord 1. slagvaardighei 2. betrokkenheid/loyaliteit 1.3 Wat zijn twee verbeterpunten binnen uw organisatie? Vraag Antwoord 1. integraal beheer 2. kwetsbaarheid bepaalde onderdelen 12 1.4 Welke drie kenmerken kenschetsen het politiek/bestuurlijke klimaat van uw gemeente het best? • Maatschappelijk betrokken • Stabiel • Detaillistisch 13 2. Realisatie van de opgaven door uw gemeente 2.1 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De gemeente is in staat om lokale doelen te stellen. Helemaal mee eens De gemeente is in staat om lokale doelen te bereiken. Mee eens Inwoners hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid van de gemeente. Mee eens Ondernemers hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid van de gemeente. Mee eens Maatschappelijke organisaties hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid van de gemeente. Mee eens 2.2 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De (financiële) positie van de gemeente maakt regionale samenwerking noodzakelijk. Helemaal mee eens De (financiele) positie van de gemeente maakt ambtelijke samenwerking met andere gemeente(n) noodzakelijk. Mee eens De gemeente verkent een ambtelijke fusie. Mee oneens De gemeente verkent een bestuurlijke fusie (herindeling). Mee eens 14 3. Samenwerken op strategisch, beleidsmatig en operationeel niveau 3.1 Welke gemeenten zijn de voornaamste partners voor de strategische opgaven? Op strategisch niveau werkt de gemeente Heerde samen met 13 andere gemeenten. De grootte van het vierkant bij elke gemeente geeft de gemeentegrootte op basis van het inwoneraantal weer. De kleur van ieder vierkant geeft weer in welke regio de gemeente ligt. De blauw gekleurde gemeenten maken deel uit van de regio Noord-Veluwe. De roze gekleurde gemeenten maken onderdeel uit van de regio Stedendriehoek. Ook in de toekomst verwacht de gemeente Heerde met deze gemeenten samen te werken. 15 3.2 Zijn er gemeenten buiten Gelderland die voor u belangrijke partners zijn voor de strategische opgaven? Zwolle 3.3 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De bestuurlijke invloed van de samenwerkingspartners voor de strategische opgaven is evenredig. Mee eens De ambtelijke inzet van de samenwerkingspartners voor de strategische opgaven is evenredig. Mee eens 3.4 Hoe waardeert u de samenwerking voor de strategische opgaven? Goed 16 3.5 Welke aangrenzende of omliggende gemeenten zijn uw belangrijkste beleidsmatige (dus niet: PIOFA) samenwerkingspartners op het vlak van economische, ruimtelijke en sociaal-maatschappelijke functies? Bovenstaande netwerkanalyse geeft de relaties weer op beleidsmatg niveau. Deze relaties komen overeen met het strategische niveau. In de toekomst verwacht de gemeente Heerde met dezelfde gemeenten samen te werken. 3.6 Zijn er gemeenten buiten Gelderland die voor u belangrijke beleidsmatige samenwerkingspartners zijn op het vlak van economische, ruimtelijke en sociaal-maatschappelijke functies? gemeenten regio Zwolle 17 3.7 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De bestuurlijke invloed van de partners voor de beleidsmatige samenwerking is evenredig. Mee eens De ambtelijke inzet van de partners voor de beleidsmatige samenwerking is evenredig. Mee eens 3.8 Hoe waardeert u de beleidsmatige samenwerking tussen de partners? Neutraal 3.9 Welke aangrenzende of omliggende gemeenten zouden in de toekomst uw belangrijkste beleidsmatige (dus niet: PIOFA) samenwerkingspartners op het vlak van economische, ruimtelijke en sociaal-maatschappelijke functies kunnen zijn? Zie hiervoor vraag 3.5. In de toekomst verwacht men met dezelfde gemeenten samen te werken. 3.10 Zijn er gemeenten buiten Gelderland die voor u in de toekomst belangrijke beleidsmatige samenwerkingspartners op dit vlak zouden kunnen zijn? gemeenten regio Zwolle 18 3.11 Met welke gemeenten werkt u op operationeel niveau (dienstverlening en bedrijfsvoering) samen? 3.12 Zijn er gemeenten buiten Gelderland met wie u op operationeel niveau samenwerkt? Nee 3.13 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De bestuurlijke invloed van de partners voor de operationele samenwerking is evenredig. Mee eens De ambtelijke inzet van de partners voor de operationele samenwerking is evenredig. Mee eens 3.14 Hoe waardeert u de operationele samenwerking? Neutraal 19 3.15 Met welke gemeenten zou u in de toekomst (dus potentieel) op operationeel niveau (dienstverlening en bedrijfsvoering) samen kunnen werken? Zie hiervoor het antwoord op vraag 3.12. In de toekomst verwacht men op operationeel niveau met dezelfde drie gemeenten samen te werken. 3.16 Zijn er gemeenten buiten Gelderland met wie u in de toekomst op operationeel niveau samen zou kunnen werken? gemeenten regio Zwolle 20 4. Bijdrage aan samenwerken - Strategische opgaven in de regio 4.1 Wat is uw bijdrage in termen van middelen (financieel, kennis en capaciteit) afgezet tegen het belang voor uw gemeente? "Naar verhouding" wil hier zeggen: in verhouding tot de omvang en de eigen behoefte van de gemeente. De thema’s zijn als volgt gecategoriseerd: - Speler: De gemeente geeft aan zowel veel belang te hebben als veel middelen aan het thema bij te dragen in het regionale samenwerkingsverband. - Contextbepaler: De gemeente geeft aan weinig belang te hebben, maar wel veel middelen bij te dragen aan het thema in het regionale samenwerkingsverband. - Omstander: De gemeente geeft aan weinig belang te hebben en ook weinig middelen bij te dragen voor dit thema in het regionale samenwerkingsverband. - Afhankelijke speler: de gemeente geeft aan veel belang te hebben bij het thema, maar weinig middelen bij te dragen aan het thema in het regionale samenwerkingsverband. 21 4. Bijdrage aan samenwerken - Beleidsvorming en -uitvoering in de (sub)regio 4.2 Wat is uw bijdrage in termen van middelen (financieel, kennis en capaciteit) afgezet tegen het belang voor uw gemeente? "Naar verhouding" wil hier zeggen: in verhouding tot de omvang en de eigen behoefte van de gemeente. 22 4. Bijdrage aan samenwerken - Bedrijfsvoering en Dienstverlening 4.3 Wat is uw bijdrage in termen van middelen (financieel, kennis en capaciteit) afgezet tegen het belang dat uw gemeente heeft in de samenwerking op de volgende domeinen? "Naar verhouding" wil hier zeggen: in verhouding tot de omvang en de eigen behoefte van de gemeente. Hierin is het volgende uitgevraagd: Planning en control, Communicatie, Shared Service Center, ICT, Personeel (uitwisseling), Sociale Dienst, Belastinginning, Afvalverwerking, Juridische dienstverlening, Cultuur(historie). In de vragenlijst was het ook mogelijk om ‘niet van toepassing’ aan te klikken. Deze antwoorden zijn niet zichtbaar in het kwadrant. 23 5. Drie decentralisaties in het verschiet 5.1 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de decentralisatie van de Begeleiding uit de Awbz Mee oneens De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de Participatiewet Mee oneens De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de decentralisaties van de Jeugdzorg Mee oneens 5.2 Met welke gemeenten bereidt u de decentralisaties voor? De gemeente Heerde werkt op het gebied van de drie decentralisaties in het sociaal domein samen met bovenstaande gemeenten. De gemeente is daarin meer gericht op de regio Stedelijke Driehoek. Zutphen participeert niet in de implementatie van de participatiewet, maar wel in de implementatie van de andere twee decentralisaties. 24 ‘Sterk Bestuur in Gelderland’ is een samenwerkingsproject van de provincie Gelderland en VNG Gelderland
