Pendelworm voor goede waterafvoer

Gezonde bodem | 9
| nr 3 | Zaterdag 4 februari 2017
Melkveehouder Jeffrey Keurentjes ‘leert’ dat bodemkwaliteit belangrijk thema is
Pendelworm voor goede waterafvoer
Melkveehouder
Jeffrey Keurentjes
uit Hornhuizen (GR)
verdiept zich de
laatste jaren meer in
de kwaliteit van de
bodem. Hij merkt dat
het van groot belang
is hier aandacht aan
te besteden om zo
een beter en rijker
grasland voor zijn
120 koeien te krijgen
en meer opbrengst te
kunnen behalen van
zijn gras/maïsland.
Wormen moeten de kwaliteit van de bodem bij melkveehouder Jeffrey Keurentjes verbeteren.
Tekst: Ellis van Wees
Beeld: Susan Rexwinkel
G
oed bodembeheer is in
de melkveehouderij vaak
een ondergeschoven kindje. Melkveehouder Jeffrey Keurentjes uit Hornhuizen is zich
daarvan bewust. „Er is winst te
behalen door kennis op te doen
over andere maatregelen die de
kwaliteit van de bodem kunnen
verbeteren.” Hij werkt sinds enkele jaren met de kringloopwijzer.
Keurentjes bezocht onlangs
een kennismiddag over het leven
in de bodem bij loonbedrijf Wieringa in Bedum. Hij wilde zijn
licht opsteken bij sprekers die
waren uitgenodigd door GrAJK,
het Collectief Groningen West,
Biowad, Waterschap Noorderzijlvest en de provincie Groningen
in het kader van het Programma
Gouden Gronden. „Interessante
materie. Ik heb ideeën kunnen
opdoen hoe ik in de dagelijkse
praktijk nog meer het bodemleven kan stimuleren. Werken
aan de bodemkwaliteit betekent
werken aan organische stof, bodemchemie, bodemleven, bodemstructuur, waterhuishouding en
beworteling. Deze zes elementen
staan niet los van elkaar maar
hangen met elkaar samen.”
verandering met steeds heftigere regenval is dat werk van die
wormen belangrijk. Op sommige
plekken op mijn grasland blijft
namelijk te lang water staan als
het flink regent.”
Bodemverbeteraar
Regenwormen
Grasland is de belangrijkste bodemverbeteraar die er is. Door
een hoge aanvoer van organische
stof uit gewasresten en een relatief lage afbraak daarvan, bouwt
het organische stofgehalte van de
bodem op. Dit is belangrijk voor
de grasproductie, maar ook voor
het waterregulerende vermogen
en het vastleggen van koolstof uit
CO2. Het zorgt tevens voor een
stabiel bodemleven en voeding
voor weidevogels.
„Wormen leveren een belangrijke bijdrage aan het reguleren
van water”, zegt Keurentjes. „Op
de kennisbijeenkomst werd onder andere gesproken over de
pendelworm die diep in de grond
kanalen kan graven tot wel drie
meter diep. Door de klimaats-
Uit onderzoek van het project
‘Goud van Oud Grasland’ blijkt
het belang van regenwormen
voor de bodemkwaliteit. Ze breken organisch stof af, zorgen
voor behoud van bodemstructuur
en zijn voedsel voor weidevogels.
‘Regenwormen zijn met het blote oog het meest zichtbare onderdeel van het bodemleven en
maken vijftien procent uit van
het bodemleven onder grasland’,
schrijven de onderzoekers. Ze
ontdekten 28 wormen per kluit in
jong grasland en 26 wormen per
kluit in oud grasland. De wormen
in oud grasland waren wel bijna
1,5 keer zo zwaar in vergelijking
met jong grasland. ‘Voor weidevogels wordt een streefwaarde
van 100 gram per vierkante meter aangehouden. Zwaardere
wormen zijn natuurlijk gunstiger,
want dat betekent meer voedsel
bij minder pikken.’
Landbouwmachines
Het gebruik van zware landbouwmachines heeft gevolgen voor de bodemstructuur.
„Landbouwmachines zijn de afgelopen jaren zwaarder en omvangrijker geworden. Dat heeft
grote gevolgen voor de structuur
van de grond. Zelf kies ik ervoor
om als het mogelijk is liever te
werken met mindere grote landbouwmachines om te voorkomen
dat de structuur schade oploopt”,
zegt de melkveehouder.
Met de analyses van bodemmonsters wil Keurentjes ook
meer. „Hoe moet je ze implementeren? Om de zoveel jaar worden
er bodemmonsters naar mineralen en sporenelementen genomen en hoe het in verhouding tot
elkaar staat. De pH die te hoog of
te laag is of de c/n-verhouding.
Het advies op de analyse zou beter kunnen. Ik zou veel meer concreter willen weten wat ik naar
aanleiding van een uitslag zou
kunnen doen.”
Volgens Annemarie Pelentier
van Collectief Groningen West
zijn er zeker mogelijkheden voor
boeren om praktisch aan de slag
te gaan op het gebied van bodem
en water. „In het project ‘Boeren
met hart voor water’ gaan we met
boeren na welke maatregelen zij
in hun bedrijfsvoering kunnen
doorvoeren waarmee ze niet alleen hun watervoorziening verbeteren, maar ook hun eigen watersysteem.”
Grasproductie optimaliseren
Het optimaliseren van de grasproductie van de kwaliteit en
kwantiteit van grasland is een
belangrijk thema voor melkveehouders.
Door stijgende grondprijzen is
het meer nodig om ruwvoer van
eigen grond te telen. Daarnaast
stijgt de vraag naar ruwvoer door
afschaffing van melkquotum.
Veel meststoffen gebruiken is beperkt door de mestwetgeving.
Meer ruwvoer van eigen land
met minder mest, betekent een
betere benutting realiseren van
mest en bodem. Ook de kringloopwijzer laat zien dat de bedrijfsefficiëntie van stikstof en
fosfaat het snelst stijgt door de
bodemkwaliteit te verbeteren.
Blijvend grasland
Onlangs is er onderzoek gedaan
in het project ‘Goud van Oud
Grasland’ van Louis Bolk Instituut in samenwerking met Van
Hall Laren Stein en LTO Noord
Projecten waarin twintig percelen grasland zijn onderzocht op
tien melkveebedrijven, verspreid
over de provincies Friesland en
Groningen. Op elk bedrijf was
één perceel jong grasland geselecteerd en één perceel oud
grasland. Van deze percelen is
de productie (droge stof en eiwit)
gemeten en zijn de verschillende
aspecten van bodemkwaliteit onderzocht.
Tijdelijk grasland kent een rotatie met andere gewassen. Blijvend grasland is grasland wat
niet roteert met andere gewassen,
maar wel vernieuwd kan worden
met ploegen (scheuren) en herinzaai. Van de een miljoen hectare
grasland in Nederland is zeventig
procent blijvend grasland. Het
onderzoek heeft zich gericht op
zeeklei, maar heeft ook waarde
voor andere grondsoorten.
Waterininfiltratie
Uit het onderzoek van het Louis Bolk Instituut blijkt dat oud
grasland door het minder frequent scheuren een hoger gehalte aan organische stof en N-totaal
heeft dan jong grasland. De bodemstructuur is bij oud grasland
beter in de laag 0-10 centimeter
dan bij jong gras. In diepere lagen is er geen significant verschil.
Door het hoger organisch stofgehalte heeft oud grasland een
hoger vasthoudend vermogen.
De waterinfiltratie is ook hoger
bij oud grasland door een betere
bodemstructuur in de laag 0-10
centimeter. Wat betreft beworteling zijn er geen verschillen, hoewel de verhouding van het aantal
wortels op 10 en 20 centimeter
hoger is bij oud grasland.