bezoek gratis meer dan 300 duurzame huizen

OASE IN DE STAD
‘ALLES TE VOET
OF MET DE FIETS’
01-02
08-11
NOVEMBER
GUNTER PAULI
‘DUURZAAM
HOEFT NIET
DUUR TE ZIJN’
ECOBOUWERS BEURS
HOUT & GROEN
WONEN
BEZOEK GRATIS
MEER DAN 300
DUURZAME HUIZEN
win
CELLENBETONBLOKK
VAN CELLUMAT EN
TWV € 20.000
SCHRIJF JE IN VIA
WWW.ECOBOUWERS.BE
SPONSORS
MEDIAPARTNERS
MET DE STEUN VAN
De
beurs
Co-funded by the Intelligent Energy Europe
Programme of the European Union
In dit magazine
OASE IN
DE STAD
16
BIO-ECOLOGISCH
BOUWEN
20
24
Martine verhuisde van
Bio-ecologische bouwma-
“Een passief huis op de buiten
Betaalbaar, ruim én duur-
een plattelandshoeve naar
terialen komen niet alleen
is niet het summum van
zaam wonen in de stad: het
een lage-energiehuisje in
het milieu ten goede, maar
duurzaam wonen. We moeten
kan! Op bezoek bij Brutopia,
Mechelen. Tijdens Ecobouwers
zorgen ook voor een gezond
ons leven en ons consumptie-
een inspirerend cohousing-
Opendeur heet ze je welkom.
binnenklimaat in je woning.
gedrag veranderen.”
project in Vorst.
08
win
EEN WEEKEND IS
IN EEN PASSIEFHU
VAN BOSTOEN
43
COLOFON
31
GUNTER
PAULI
ECOBOUWERS
OPENDEUR
28
ANTWERPEN
25
HET VERSCHIL TUSSEN EEN
NIEUWE BAKSTEEN EN EEN
TWEEDEHANDSE?
WEST-VLAANDEREN
21
13
23
LIMBURG
VLAAMS-BRABANT
23
00
WAALS-BRABANT
01-02
08-11
NOVEMBER
00
LUIK
HENEGOUWEN
00
WIN
P. 43
NAMEN
00
EEN WEEKEND IN
EEN PASSIEFHUIS
AAN ZEE
LUXEMBURG
BEZOEK GRATIS MEER DAN
300 DUURZAME HUIZEN
Werkten mee Benjamin Clarysse, Sarah Vandenbroucke, Stef D’Hauwers, Jurgen Naets, Marjan Van de Maele, Bart
De Vliegher, Marlies Nachtergaele, Thijs Demeulemeester, Isabel Haentjens Fotografie Sven Everaert, Tim Van de
Velde, de openstellers Illustratie Peter Willems Reclameregie Sarah Vandenbroucke, [email protected],
02 282 17 27 Projectcoördinatie Benjamin Clarysse, [email protected], 02 282 17 44 Concept & realisatie
Stapel Magazinemakers www.stapel.be v.u. Danny Jacobs, Tweekerkenstraat 47, 1000 Brussel
61
OOST-VLAANDEREN
BRUSSEL
Het antwoord is simpel: er is er geen. Behalve dan voor je portefeuille en het
milieu. Want tweedehands bouwmaterialen kopen is kiezen voor duurzaam
zonder dat het duur is. Heb je toevallig bouwmateriaal in overschot?
Maak iemand anders gelukkig door het te verkopen op 2dehands.be. Ook goed
voor het milieu en je portefeuille. Wacht niet langer, zoek nu op 2dehands.be
023_2DE_001_Ad Eco_285x210_NL.indd 1
Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black
SAMEN
STERK
BEZOEK GRATIS
MEER DAN 300
DUURZAME HUIZEN
SCHRIJF JE IN VIA
WWW.ECOBOUWERS.BE
10/09/14 13:22
BEZOEK
MEER DAN 100
WONINGEN IN
WALLONIË EN
BRUSSEL TIJDENS
PORTES OUVERTES
ECOBÂTISSEURS.
SCHRIJF JE IN OP
WWW.ECOBATISSEURS.BE
05WELKOM
06GOED OM WETEN
18 HOUT EN GROEN WONEN
26DEBAT
29ENERGIEJACHT
44ECOBOUWERS TOURS
46PRAKTISCH
Bond Beter Leefmilieu is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties en de publireportages in dit magazine. De organisatie is tevens niet aansprakelijk voor ongevallen op weg naar/van de te
bezoeken woningen of tijdens het bezoek aan de woningen in kwestie. De enige verantwoordelijkheid
voor dit magazine ligt bij de auteurs. Het reflecteert niet de mening van de Europese Unie. EASME
noch de Europese Commissie zijn verantwoordelijk voor het gebruik van informatie in deze publicatie.
3
> Kies het juiste werkblad
> Inrichting van een leefruimte en keuken
4 plannen met budget
EXTRA
alle bouwen energiepremies
JUNI 2014 - € 4
TERRAS
Wonen
Natuur
met de
WmdN 70
* zomer 2014
De nummer 1 in België - 33ste jaargang - nr. 300
De nummer 1 in Belgïe - 33ste jaargang
nr.302 - P207166 - Maandblad
SEPTEMBER 2014 - €4
Zomers
KEUKEN
Kwartaaltijdschrift van het Vlaams Instituut voor Bio-Ecologisch Bouwen en Wonen
GRATIS
BIJLAGE
48 p.
> Verlengstuk van je keuken
> Breng schaduw met planten
NIEUW
De beste
rentevoeten
van het moment
Interessant, ook zonder premies
ISOLATIE
in de praktijk
Buitendeuren
Het visitekaartje van je woning
Salon en slaapkamer geswitcht
3 creatieve oplossingen
Hennep
Natuurlijk bouwmateriaal
met de
n het Vlaams Instituut voor Bio-Ecologisch Bouwen en Wonen
Kwartaaltijdschrift van
WmdN 71 * herfst 2014
X BINNENKIJKEN
Gratis
bijlage
48 p.
50 pagina’s
WOONREPORTAGES
Laat je inspireren!
MEI 2014 - € 4
De nummer 1 in Belgïe - 33ste jaargang - nr. 301
JULI-AUGUSTUS 2014 - € 4
DOSSIER ECOLOGISCH BOUWEN 2.0
DE OKELAAR: BIO-ECOLOGISCH COHOUSEN
De nummer 1 in België - 33ste jaargang - nr. 299
Wonen
Natuur
4
nr. 300
SPECIAAL
VERJAARDAGSNUMMER
> Het belang van
een goede geluidsisolatie
> Renoveren & isoleren:
hoe verhelp je koudebruggen?
DOSSIER NATUURLIJK ISOLEREN
TERUGKOMDAG POSTGRADUAAT BIO-ECOLOGISCH BOUWEN
¨
FOTOVOLTAISCHE
PANELEN
Je dak renoveren
De juiste analyse voor de juiste werken
Extra
De richtprijzen
voor de
woningbouw
Win je warmte terug
Ventilatie zonder verlies van energie
Recht van opstal:
Koop een huis, niet de grond!
De beste RAMENvoor jouw woningSCHILDERENHet belang van eengoede-voorbereidingEEN TERRAS AANLEGGENDe top 5 van terrasvloeren-
Dossier
BADKAMERS
Het bad in de hoofdrol
Alle trends en prijzen
Meer ruimte in een kleine badkamer
3 professionele ontwerpen met budget
WIN
EEN
EN VERBLIJF
in
n de Ardennen,
Knokke,
nokke, Damme,
Tongeren,
de Condroz,…
7
VAKANTIEWONINGEN
boordevol ideeën
UW PARTNER
4
ECOBOUWERS
5
UNIEKE RIJWONINGEN
Op zoek naar licht en ruimte
www.beterbouwenenverbouwen.be
welkom
Alleen door onze
woningen grondig
onder handen te
nemen, kunnen we de
klimaatverandering
beheersbaar houden
E
nergie-efficiëntie is een topprioriteit. Dat
garant staat voor een warme en comfortabele
lezen we in het nieuwe Vlaamse regeer-
woning. Zo toverde Martine een oud en bouw-
akkoord. De Vlaamse regering wil inzet-
vallig stukje Mechelen om tot een eiland van
ten op een grondige renovatie van onze
groen en rust. Ze ruilde haar plattelandshoeve
gebouwen en kondigde aan extra stimuli in te voe-
voor een idyllisch plekje in de stad en heeft
ren voor totaalrenovaties. En dat is goed nieuws.
daar nog geen minuut spijt van gehad. Door
Alleen door onze woningen grondig onder handen
in het centrum van de stad te gaan wonen,
te nemen, kunnen we de klimaatverandering be-
spaart ze ook nog heel wat autokilometers.
heersbaar houden. Bovendien garandeert een ener-
Martine bouwde bovendien met bio-ecolo-
giezuinige woning een betaalbare energiefactuur.
gische materialen. Een mooi voorbeeld van
In het licht van de klimaatverandering zullen
we tussen nu en 2050 al onze woningen moeten
hoe energiezuinigheid, wonen in de stad en
verantwoord materiaalgebruik hand in hand
aanpakken. 2050 lijkt dan
kunnen gaan.
wel ver weg, in het leven van
Zin om je eigen woning
een huis is dat al morgen.
van een warmer jasje te
Tijd om de handen uit de
voorzien? Met de winter
mouwen te steken dus. Niet
voor de deur kan je een
alleen ons dak, onze ketel of
kijkje gaan nemen in meer
onze ramen moeten energie-
dan 300 warme en energie-
zuiniger, ook de muren en de
zuinige woningen in heel
vloer worden graag van een
België. De Ecobouwers
extra laagje isolatie voorzien.
openen hun deuren voor je
Daarbij is het belangrijk om
in het weekend van 1 en 2
de samenhang tussen de
en van 8 tot 11 november.
verschillende maatregelen
Spring binnen en laat je
goed te bewaken en te kie-
inspireren.
zen voor een totaalaanpak,
al dan niet in fases.
De Ecobouwers tonen aan
dat energiezuinig bouwen
SARA VAN DYCK
BELEIDSMEDEWERKER ENERGIE
BOND BETER LEEFMILIEU
BEDANKT!
Bond Beter Leefmilieu dankt alle enthousiaste vrijwilligers die hun woning openstellen. Zonder
jullie geen Ecobouwers Opendeur! Speciale dank gaat uit naar Martine om onze campagne een
gezicht te geven. Dankjewel beste mediapartners Ik ga bouwen en renoveren, beter bouwen
& verbouwen, Habitos en Radio 2. Hartelijk dank sponsors Bostoen, Wienerberger, VEA,
Techcomlight, Knauf, Leefmilieu Brussel, Eurabo en Cellumat om Ecobouwers 2014 mogelijk
te maken. Dank ook aan onze partners, VIBE, Passiefhuis-Platform, écoconso en Hout en Groen
Wonen, 2dehands.be, ABBLO, Dialoog en de Steunpunten Duurzaam Bouwen.
Met dank aan iedereen die ons hielp woningen te vinden: Hota, Bouwunie, Bart
Bogaert, BAST, Bea vzw, Bostoen, EA+, Eandis, e-architecten, Henk Van Aelst,
Hoogstraten, IOK, Ken Dupont – Dam Architecten, lab15, Leefmilieu Brussel,
Linea Trovata, Martijn De Coster, MVC-architecten, Merelbeke, Mortsel, Pittem,
Herenthout, Kinrooi, Diest, Roeselare, Asse, Tessenderlo, Zonhoven, Gent,
Antwerpen, Grobbendonk, Igean woonbeleid, Brecht, Houthalen-Helchteren,
Avelgem, Begijnendijk, Leuven, Anzegem, Heusden-Zolder.
5
goed om weten
ECOBOUWERS
Natuur
als buur
zonder
grenzen
Al 17 jaar zet Bond Beter Leefmi-
Bostoen staat al jaren bekend
lieu met Ecobouwers duurzame
als voorloper in energievriendelijk bouwen en verbouwen. Met de
introductie van de Natuurbuurt zet
de bouwpromotor een bijkomende
stap in het streven naar meer
energievriendelijke en duurzame
woonvormen. De Natuurbuurt
onderscheidt zich van een klassieke
woonwijk door een aanzienlijk lagere milieu-impact. Alle woningen zijn
zongericht en voorzien grotendeels
Duurzaam
bouwen
MET ADVIES
OP MAAT
en energiezuinige bouwprojecten
in de kijker. Vorig jaar werd de
succesformule ook gelanceerd in
negen andere landen onder de naam
Nearly Zero Energy Buildings Open
Doors Days. Doel is om tegen eind
dit jaar zo’n 1.000 bijna-energieneutrale gebouwen in heel Europa
aan het grote publiek te tonen. Een
noodzakelijke stap, want vanaf 2021
in de eigen (lage) energiebehoefte.
Elke provincie heeft een steun-
moet alle nieuwbouw bijna-ener-
De slimme indeling van de buurt
punt waar je terecht kunt voor
gieneutraal zijn. Dat wil zeggen
zorgt ervoor dat je aangenaam en
duurzaam bouwadvies. Specialisten
dat een woning nog nauwelijks
rustig kan wonen te midden van het
bekijken er je (ver)bouwproject in
energie mag verbruiken. De weinige
groen. Kinderen kunnen zorgeloos
detail. Zij zeggen wat de aandachts-
energie die nodig is, wordt gehaald
spelen, doordat autoverkeer ver-
punten zijn en wat er beter kan.
uit hernieuwbare bronnen, zoals
meden wordt in de verkeersluwe
Ook zonder plannen ben je meer
warmtepompen, zonnepanelen en
dreven. Er is zelfs de mogelijkheid
dan welkom. Het is zelfs beter om
windenergie. Tijdens Ecobouwers
om een deel van je tuin of andere
zo vroeg mogelijk in het (ver)bouw-
Opendeur kan je in Vlaanderen,
ruimte te delen met je buren. Zoek
proces een afspraak te maken. Want
Brussel en Wallonië alleen al zo’n
je een aangename buurt om te
hoe vlugger je kiest voor duurzaam
300 woningen bezoeken.
wonen, dan is de Natuurbuurt zeker
bouwen, hoe beter het eindresultaat.
een interessante keuze.
Ook VIBE en het Passiefhuisplatform
verlenen je graag gespecialiseerd
WWW.BOSTOEN.BE/NATUURBUURT
advies. Woon je in de stad Antwerpen? Dan fiets je best even langs het
Ecohuis. En uiteraard kan je met je
vraag ook altijd op het forum van
Ecobouwers terecht…
WWW.ECOBOUWERS.BE/DUURZAAM-BOUWADVIES
GRATIS
BOUWADVIES
TIJDENS ECOBOUWERS
OPENDEUR
LEES MEER
OP P. 44
— PUBLIREPORTAGE —
WWW.NZEBOPENDOORSDAYS.EU
WIN!
Cellumatblokken
INTERNATIONALE
passiefhuisdagen
T.W.V. € 20.000
De Internationale Passiefhuis-
Heb je bouw- of verbouwplannen?
dagen vinden doorheen Europa
LUC ROYMANS
plaats van 7 tot 9 november. Ze
bieden kandidaat-bouwers de kans
om binnen te kijken in passieve
gebouwen. Bewoners van passieve
woningen genieten van een goede
luchtkwaliteit, aangename temperaturen en minimale verwarmings-
Word dan een energiebewuste
bouwheer dankzij de Cellumatblokken van de merken PASSIFBLOC
Leve
de loods!
kosten. De uitstekende isolatie en
of ENERGIEBLOC+ (winkelwaarde
€ 20.000) die wij mogen wegschenken! Door de hoge isolatiewaarde
van deze cellenbetonblokken heeft
uw bouwproject geen bijkomende
isolatiematerialen nodig om te vol-
kierdichting, aangevuld met een
De vzw Natuurpunt is de groot-
doen aan de lage-energie- en zelfs
ventilatiesysteem dat de warmte in
ste natuurvereniging van Vlaan-
de passiefstandaard.
huis houdt, zorgen voor aangename
deren en is verantwoordelijk voor
temperaturen in alle kamers van de
meer dan 18.000 hectare natuurge-
DOE MEE AAN DEZE WEDSTRIJD VIA
woning. De Internationale Passief-
bied. De organisatie heeft in Gent een
WWW.ECOBOUWERS.BE/VOORDELEN
huisdagen zijn een initiatief van de
nieuwe lage-energieloods geplaatst
International Passive House Associ-
als uitvalsbasis voor haar terrein-
ation (iPHA). In België zijn Passief-
ploegen en beheerteams. De loods
huis-Platform vzw en Plate-forme
in de Gentbrugse Meersen is een
Maison Passive de vertegenwoor-
schoolvoorbeeld van energiezuinige
digers. Ze werken samen met BBL
en milieubewuste industriebouw.
en écoconso om zo veel mogelijk
Ze is opgebouwd uit massiefhouten
passiefhuizen open te stellen tijdens
prefabelementen van bio-ecologische
Ecobouwers Opendeur / Portes
materialen, met een luchtdichte
Ouvertes Ecobâtisseurs.
poort als unicum. Er wordt gebruik
gemaakt van zo veel mogelijk her-
WWW.PASSIVEHOUSE-INTERNATIONAL.ORG
nieuwbare energie en de verwarming
WWW.PASSIEFHUISPLATFORM.BE
gebeurt via een pelletkachel. Met de
loods wil Natuurpunt bewijzen dat
ook in de industriebouw nog vele
mogelijkheden liggen.
BEZOEK DE LOODS VAN NATUURPUNT
TIJDENS ECOBOUWERS OPENDEUR
OP 8 & 9 NOVEMBER VAN 10U TOT 18U.
SCHRIJF JE IN VIA WWW.ECOBOUWERS.BE
77
binnenkijken
‘Welkom
in mijn
oase’
BEZOEK HET
HUIS VAN
MARTINE
TIJDENS
ECOBOUWERS
OPENDEUR
8
ECOBOUWERS
DUURZAME COCON
IN HET HART
VAN DE STAD
Interieurontwerper
Martine Ceymeulen
verhuisde van een
plattelandshoeve
naar een prachtig
lage-energiehuisje
in hartje Mechelen.
Tijdens Ecobouwers
Opendeur heet ze
je welkom in haar
rustige stadsoase,
verscholen achter
de huizenrij.
9
E
en onopvallend poortje
lijkt het wel een vrijstaande
in een Mechels straatje.
woning. Ook al is het maar vier
Niets doet vermoeden
meter breed”, zegt ze. “Dat komt
dat achter het hek een
doordat de oorspronkelijke drie
idyllische rustplek schuilt. “Wel-
krotwoningen op het perceel
kom op mijn eiland in het hart
ook zo smal waren. Ik moest
van de stad”, lacht bewoonster
die breedte aanhouden van de
Martine Ceymeulen als ze de
Dienst Stedenbouw.”
poort opendoet. “Iedereen loopt
10
ECOBOUWERS
hier zomaar voorbij, maar dit is
TWEEDELIJNSPLEK
mijn paradijs. Ik woon hier onge-
Het mag een wonder heten dat
lofelijk graag.” We wandelen door
Martine überhaupt op deze onge-
een steegje naar haar prachtige
wone ‘tweedelijnsplek’ woont. En
binnentuin. Haar zonnige achter-
dat dankzij een vriend met een
huis ligt goed verscholen achter
neus voor oude panden. “Hij had
een doodgewone rij woningen.
dit perceel ontdekt in een lokale
“Ik hoor hier niets van de stads-
krant. Een van de drie krotten
geluiden. Behalve de beiaard
stond te koop voor zeer weinig
misschien. Het is hier rustig tus-
geld, dus kocht hij het puur voor
sen het groen. Soms is het hier
de locatie. Een jaar duurde het
zelfs stiller dan toen ik op het
om uit te zoeken wie de eigenaars
platteland woonde. Hoewel dit
van de andere krotten waren. Uit-
maar een rijhuisje van nog geen
eindelijk kon hij de panden ko-
50 m² grondoppervlak is, voelt
pen en de percelen samenvoegen.
het toch ruim aan. Door het licht
Omdat hij het minst bouwvallige
dat langs alle ramen binnenvalt,
huisje van de drie wou renoveren
binnenkijken
tot een studentenhuurwoning,
was er een bouwaanvraag nodig.
Maar nog voor al het papierwerk
in orde was, moest hij het pand
om familiale redenen verkopen.
Mijn dochter en ik waren meteen
wild van de plek, vooral door de
unieke ligging. Dus besloten we
het te kopen en te verbouwen
voor haar. Tot zij haar man leerde
kennen, een nogal struise kerel.
Hij zag het niet zitten om in dit
Het is hier rustig
tussen het groen.
Soms is het hier zelfs
stiller dan toen ik op
het platteland woonde
kleine huisje te komen wonen,
dus trokken zij naar een andere
plek, buiten Mechelen. Ik vond
OVERTUIGINGSKRACHT
nu weer aan begonnen, dacht
het stekje te mooi om zomaar te
Martine Ceymeulen is zelf-
ik. Een brousse was het, meer
verkopen en besloot hier mijn
standig interieurontwerper.
niet. Overal lagen afvalresten.
intrek te nemen. Vroeger woonde
Enige architecturale verbeelding
Matrassen, potten en pannen,
ik samen met mijn moeder en
kwam bij de verbouwing van het
tandenborstels, oude schoenen:
dochter in een kangoeroewoning
verkrotte perceel goed van pas.
de binnenplek was jarenlang
in Overijse, midden in het groen.
“Ik wist wel dat ik iets kon doen
misbruikt als stort. Het was
Toen mijn mama stierf, was het
met dit lapje grond. Maar dat het
één grote woestenij met wilde
tijd voor een nieuw verhaal. Dit
zoiets leuks zou worden, durfde
planten en instortende krotten.”
plekje in het hart van de stad was
ik niet te dromen. De eerste
Het stadsbestuur weigerde
ideaal. Ik heb er nog geen seconde
keer op de werf zakte de moed
haar bouwaanvraag, omdat die
spijt van gehad.”
me in de schoenen. Waar ben ik
normaal geen tweedelijnswo-
11
— PUBLIREPORTAGE —
Een nieuwe onlinetool om op de hoogte te blijven van de evoluties binnen uw sector !
Houd uw ogen en oren open, er beweegt wat in uw sector! Om u van deze evoluties op de hoogte te
houden hebben Leefmilieu Brussel en de SPW (Service Public de Wallonie) hun krachten gebundeld en
samen een nieuwe portaalsite online gezet. Bedoeling? Ervoor zorgen dat informatie over duurzaam
bouwen gemakkelijker toegankelijk wordt, voor alle professionelen.
Voor wie ?
De portaalsite Duurzaam Bouwen is een gecentraliseerde informatieve
ruimte voor alle beroepslui uit de bouwsector, zoals :
• ontwerpers
• aannemers
• studiebureaus
• handelaars in bouwmaterialen, …
Wat ?
Een eenvoudige, snelle en intuïtieve tool, met daarin
• praktische informatie
• technische details
• informatie over normen, beschikbare financiële ondersteuning en
opleidingen
• ontwerpondersteunende tools…
Hoe ?
Er wordt alles aan gedaan om de informatie gemakkelijker toegankelijk
te maken. Naargelang uw noden zijn er verschillende opzoekingsmogelijkheden :
• per activiteitensector
• per bijzonder thema (water, …)
• per type van specifieke informatie zoals normen of technische fiches.
> LEEFMILIEU BRUSSEL – BIM
Gulledelle 100
1200 Brussel
Tel. +32 (0)2 775 75 75
www.leefmilieubrussel.be
12
ECOBOUWERS
In tegenstelling tot een opzoeking langs een klassieke motor gaart de
portaalsite niet zomaar alles bijeen, maar is er evaluatie en sortering,
zodat de informatie gericht en relevant is. De voorgestelde inhoud werd
geselecteerd door een panel van vertegenwoordigers uit de sector die
samenzitten binnen een redactioneel comité.
Het hoort ook een participatieve en groeiende tool te zijn, die met
de inbreng van alle sectorvertegenwoordigers dynamisch wordt
opgebouwd. Aarzel dus niet om u in te schrijven en op uw beurt artikels
aan te reiken !
Deze portaalsite wordt u aangeboden door Leefmilieu Brussel en het
departement Développement durable van de SPW, in het raam van hun
respectieve Werkgelegenheid-Leefmilieu-allianties, in partnerschap
met het WTCB en de Confederatie Bouw.
www.portaalduurzaambouwen.be
binnenkijken
ningen toelaten. Maar bij de
Provincie haalde Martine haar
slag thuis. “Willen jullie echt dat
deze prachtige plek, in het hart
van de stad, zo’n puinhoop blijft?
Dan moet je mijn bouwaanvraag
afkeuren”, overtuigde ze de jury
daar.
ROLLS-ROYCE
Uiteraard tekende Martine zelf
het plan voor haar vernieuwbouw uit. Ze koos voor een
energiebewuste woning met
1
bio-ecologische bouwmaterialen.
In concreto: een houtskeletbouw,
2
volledig luchtdicht geïsoleerd
met papiervlokken. “Oké, hout-
van kalk. Ideaal in combinatie
skeletbouw is duurder dan een
met vloerverwarming. En lekker
traditionele bouw in baksteen.
om op je sokken of blote voeten
Maar het bespaart je wel veel
over te wandelen. Bovendien
slijpwerk voor alle leidingen. En
moet ik het, dankzij de oneffen
het is makkelijk te isoleren. De
look, niet dagelijks schoonma-
muren, het dak en de tussenvloer
ken.” Het schrijnwerk is in hout
waren op één dag gevuld met pa-
en aluminium uitgevoerd. “De
piervlokken. De douchewanden
ramen waren prijzig, maar prach-
en de vloeren werkte ik zelf af
tig afgewerkt met driedubbel
met Mortex: een pleister op basis
isolerend glas. Ik noem ze mijn
De oriëntatie
van het huis
is perfect.
De hele dag
door is er zon:
’s morgens in
de leefruimte,
’s avonds in
de keuken
13
binnenkijken
Hier in het centrum
van Mechelen doe ik
alles te voet
of met de fiets.
Ik verbruik nu
twee derde minder
benzine dan vroeger
Rolls-Royce”, lacht Martine. “De
centrum van Mechelen kan ik
oriëntatie van het huis is perfect.
alles te voet of met de fiets doen.
De hele dag door is er zon: ’s mor-
Zalig is dat. Ik verbruik nu twee
gens in de leefruimte, ’s avonds
derde minder benzine dan vroe-
in de keuken. In de zomer warmt
ger. Ik begrijp dat gezinnen met
het huis daardoor nogal snel op.
kinderen graag op de buiten wo-
Voor ingebouwde zonwering was
nen, puur voor het ruimtegevoel.
er geen budget meer. Maar met
Maar een ecologische keuze is
een overschotje parket timmerde
dat niet. Kijk naar mijn woning:
ik aan de zuidkant een terras-
het is best mogelijk om comfor-
overkapping. Die houdt de zon
tabel én aangenaam te wonen
grotendeels tegen. En katoenen
middenin de stad. Vandaar mijn
gordijnen doen de rest.”
pleidooi: woon compacter en
maak steden wat kindvriendelij-
MINDER BRANDSTOF
14
ker. Zorg voor meer woonstraten,
Martine koos bewust niet voor
vorige woning, een oude hoeve
meer speelpleinen en meer
een passiefhuis maar wel voor
middenin de velden. Hoewel een
openbaar groen. En investeer in
een lage-energiewoning. Qua
deel werd vernieuwd en extra
cohousingprojecten met gedeel-
verbruik presteert die ook erg
geïsoleerd, was die toch veel te
de tuinen. Het is de efficiëntste
goed. “Ik betaal jaarlijks 360 euro
groot. Bovendien had ik voor alle
manier van samenwonen in de
voor gas en 300 euro voor elek-
verplaatsingen de auto nodig.
stad van de toekomst.”
triciteit. Dat is verwaarloosbaar,
Dat is niet bepaald een duur-
zeker in vergelijking met mijn
zaam vervoermiddel. Hier in het
ECOBOUWERS
WWW.ARCHI-MADE.BE
BEZOEK
HET HUIS
VAN MARTINE
TIJDENS
ECOBOUWERS
OPENDEUR
OP 1 EN 2 NOVEMBER
OM 10 U. SCHRIJF JE IN
VOOR EEN BEZOEK VIA
WWW.ECOBOUWERS.BE
CODE: AN2800/02
BIO-ECOLOGISCHE BOUWMATERIALEN
GENT - RONSE
www.eurabo.be
[email protected]
tel +32 (0)55 23 51 40
levering in gans Vlaanderen
Een totaaloplossing voor uw renovatie- of houtskeletbouwproject
met plaatsingsadvies voor bouwprofessionals en zelfbouwers:
•
natuurlijke isolatiematerialen
•
I-liggers en LVL-balken (FSC®, Steico)
(FSC®, Steico, Isofloc, Isovlas)
•
gipsvezelplaten (Fermacell)
•
lucht- en winddichting (Pro Clima)
•
plankenvloeren en parketten
•
isolerende onderdakplaten
•
(FSC®, Berg&Berg)
(FSC®, Steico, Celit)
•
houten gevelbekleding (FSC®, Plato)
constructiehout en platen
•
energiezuinige dakvlakramen
(FSC®, Smartply)
(FSC®, Fakro)
***
2012 bio-ecologische bouwpartner
MULTIFIT 032 - 035
DUUR ZAME GL ASWOL VOOR HELLENDE DAKEN
Alle voordelen op een rij:
• Onbeklede, opgerolde en halfharde
platen van duurzame kwaliteit
• Laterale wrijving en verhoogde
elasticiteit voor een vlotte plaatsing
• Handige snijmarkering om
de 10 cm voor isolatie op maat
• Geen koudestroming dankzij
optimale aansluiting met dakspant
• Milieuvriendelijk product met
gepatenteerde ECOSE® Technology
Luchtdicht afwerken met onze accessoires verlaagt het E-peil
van de woning.
15
trends
Huisje
van papier
BIO-ECOLOGISCHE
BOUWMATERIALEN
4
2
16
ECOBOUWERS
3
Bio-ecologische bouwmaterialen komen niet
alleen het milieu ten goede,
ze zorgen ook voor een
gezond binnenklimaat
in je woning. De vijf
populairste toepassingen
op een rijtje.
2
Hout met FSC-label
Hout is een natuurlijk materiaal dat
1
Papiervlokkenisolatie
voor de isolatie van zoldervloeren,
muren en daken. Het wordt gewonnen
uit gerecycleerd krantenpapier en
heeft goede thermische en akoestische
eigenschappen. De vlokken worden ingeblazen tussen kepers en roosteringen.
Dat maakt een snelle plaatsing en een
perfecte dichting mogelijk. Tijdens het
productieproces worden papiervlokken
bestand gemaakt tegen brand, schimmels en parasieten.
3
Houtvezelisolatieplaten
relatief weinig energie vergt om te
Om een houtvezelplaat te maken, worden
verwerken. Het FSC-label garandeert
de vezels van afvalhout uit zagerijen
dat het afkomstig is uit een bos dat
onder hoge druk samengeperst. De harsen
wordt beheerd met respect voor milieu,
in het hout vormen een natuurlijk bind-
sociale rechten en lokale economie.
middel. Bij de productie komen dus geen
Bij houtskeletbouw vormt een houten
synthetische lijmen te pas. Houtvezel-
frame, gevuld met isolatie, het skelet
platen worden gebruikt voor de thermi-
van het huis. Het optrekken van het
sche en akoestische isolatie van daken en
houtskelet, dat vooraf in een atelier
vloeren. Ze zijn winddicht, vochtbestendig
op maat wordt gemaakt, duurt slechts
en dampopen, en daardoor uitermate
enkele dagen.
geschikt als onderdak.
4
5
1
Papiervlokkenisolatie wordt gebruikt
Gipsvezelplaten
5
Kalkverf
Gipsvezelplaten bestaan uit gips en
Kalkverf wordt geproduceerd uit water
papiervezels, die via een ecologisch
en kalk, waardoor ze zeer milieuvrien-
verantwoord proces uit gerecycleerde
delijk en bovendien volledig recycleer-
afvalmaterialen worden gewonnen.
baar is. Het bindmiddel is gebluste kalk,
Een homogeen mengsel van die twee
die de muur vrij laat ademen. Vocht
natuurlijke grondstoffen wordt onder
in de muur kan dus verdampen en
hoge druk tot stabiele en geurneutrale
blijft niet gevangen zitten, zoals dat bij
platen geperst, die tegelijk brand- en
synthetische muren wel het geval is.
vochtwerend zijn. Gipsvezelplaten zijn
In een nieuwbouw kan je met kalkverf
robuuster dan klassieke gipskarton-
daardoor meteen aan de slag. Kalkverf
platen: ze kunnen een groter gewicht
is mos- en schimmelwerend en werkt
dragen en zijn sterker.
brandvertragend.
MEER
INFO
MEER WETEN OVER
BIO-ECOLOGISCH BOUWEN?
BEZOEK HOUT EN
GROEN WONEN 2014
WWW.VIBE.BE
MEER INFO OP P. 18
17
trends
Hout
en
Groen
Wonen
2014
BEZOEK
DE ECOBOUWERS
BEURS
GRATIS TOEGANG
VOOR BEZOEKERS
VAN ECOBOUWERS
OPENDEUR
Wil je meer weten over duurzaam
bouwen? Dan is Hout en Groen
Wonen de place to be! Meer dan 70
exposanten vertellen je alles over
ecologisch bouwen, houtbouw, lageenergiewoningen, passiefbouw en
gezond wonen. Tal van experts staan
je met plezier te woord. Tussendoor
kan je genieten van een ruim aanbod
aan lezingen en workshops.
WANNEER?
Zaterdag 8 en
zondag 9 november
10u – 18u
De
18
ECOBOUWERS
WAAR?
Beurshallen De Waagnatie
Hangar 26, Rijnkaai 150
2000 Antwerpen
beurs
WWW.HOUTENGROENWONEN.BE
— PUBLIREPORTAGE —
Een opvallend
pioniersproject zet
de standaard voor
duurzaam wonen.
Met ‘De Duurzame Wijk’ wordt een opvallend pioniersproject gelanceerd: een wijk die volledig vanuit een
duurzame invalshoek wordt aangepakt, en dit zowel op
ecologisch, economisch als sociaal vlak.
De Duurzame Wijk is
gebaseerd op 8 pijlers:
Doordachte
inplanting
Duurzame
mobiliteit
Aandacht
voor biodiversiteit
Verantwoord
omgaan met water
Low-impact
materialen
Duurzaam
leefcomfort
Concreet: ecologische materialen en oplossingen, energiezuinig wonen, betaalbaarheid en een goed nabuurschap
vormen een harmonieus geheel. En dit gesteund op een
toekomstgerichte visie én met respect voor de Belgische
bouwtraditie.
www.deduurzamewijk.be
ENERGY
ENER
NERGY
E GY
G
Een project van Wienerberger in samenwerking met Eribo // Fris in het Landschap
Wielfaert Architecten // 3E
Energiezuinig
bouwen
Kosten
optimaliseren
19
interview
Alles
recyc
Als er iemand visionaire ideeën heeft over
ecologie, dan wel Gunter Pauli. De Belgische
activist, econoom en auteur van Blauwe
Economie inspireert ook ecobouwers
wereldwijd. Een interview over bamboe,
glasschuim en piëzo-elektriciteit.
Wonen is
de voorbije
decennia
een individuele
luxe geworden.
We moeten
weer plaats
maken voor
meerdere
generaties in
één woning
20
ECOBOUWERS
G
unter Pauli (58) kent
2000 een lans voor bamboe als
u misschien niet.
bouwmateriaal van de toekomst.
Maar Ecover wellicht
Zijn bamboepaviljoen voor de we-
wel, het bedrijf voor
reldtentoonstelling van Hannover
bioafbreekbare wasmiddelen dat
in 2000 was een mijlpaal op het
hij overnam en herlanceerde. De
vlak van duurzame architectuur.
Antwerpse ondernemer bouwde
Sindsdien schreef de activist nog
Intussen zijn we bijna vijftien jaar verder.
Wat zijn anno 2014 de grote uitdagingen
voor duurzaam bouwen?
meer eco-geschiedenis. Met zijn
“De bouwsector is nog steeds
bestseller Blauwe Economie bijvoor-
heel conservatief. Puur omdat
beeld, een inspirerend boek over
die enkel in functie van beton-
duurzaam produceren en consu-
en staalconstructies denkt. Die
meren. Of met de 200 projecten
verknochtheid houdt alle vernieu-
die hij wereldwijd opstartte rond
wing tegen. Innovatie sijpelt zeer
duurzame productiemethodes
traag binnen in de sector. Probeer
zonder afval. Pauli reist continu
maar eens een bouwvergunning
de wereld rond als een missiona-
te krijgen voor een huis in bam-
ris voor duurzame business-
boe. Te weinig bouwprofessionals
modellen met nulemissie. Een van
kennen de voordelen van dat
zijn stokpaardjes is de ecologische
materiaal. Terwijl bamboe in
bouwsector. Zo breekt hij al sinds
draagstructuren duurzamer is dan
er in 1992 zelfs de eerste ecologische fabriek ter wereld voor.
is
leerbaar
GUNTER PAULI SCHETST
DE CONTOUREN VAN
EEN NIEUWE WERELD
staan. We gebruiken daarvoor
na vijf jaar geoogst worden als bouw-
In uw boek Blauwe Economie haalt u inspiratie uit efficiënte ecosystemen in de natuur.
Wat kan de bouwsector daaruit leren?
materiaal, n.v.d.r.) Stilaan beginnen
“De Laggarberg School bij
gehouwen. Het hotelontwerp is
vooruitziende architecten ermee
Sundsvall heeft de gezondste
goedgekeurd, nu nog de bouw-
te werken. En stilaan worden er
leerlingen van Zweden, omdat
vergunning. Fiscaal duiken al
bouwvergunningen voor grote
het gebouw niet ‘zo goedkoop
meteen problemen op: hoe kan je
projecten goedgekeurd. In Bogota,
mogelijk’ maar ‘zo gezond mo-
een gebouw afschrijven op vijf-
de hoofdstad van Colombia, heb-
gelijk’ werd gebouwd. Inspiratie
honderd jaar? Een doorsnee hotel
ben we zopas een akkoord gete-
haalden de architecten zomaar
wordt nu afgeschreven op dertig
kend om 12.000 sociale woningen
uit de natuur. Meer bepaald bij de
à veertig jaar. De fiscaliteit zorgt
te bouwen met bamboe. Dankzij
termieten: zij graven complexe
er dus mee voor dat er niet duur-
cursussen in Zuid-Amerika
gangenstructuren, die voor een
zaam genoeg wordt gebouwd.”
hebben we al 7.000 specialisten in
constante temperatuur én verse
bamboebouw opgeleid.’
lucht in hun berg zorgen. Die
staal. (Bamboe absorbeert meer CO2
dan hout, het groeit sneller en het kan
volwaardige steen, die door lokale
steenkappers uit de rotsen wordt
Zijn er, behalve bamboe, nog andere bouwmaterialen van de toekomst.
een ventilatiesysteem dat meer
Moeten we in de toekomst anders of elders
huizen bouwen? Ligt de toekomst nog wel
in de stad?
lucht ververst én goedkoper is
“Nog verder bestaande landbouw-
“Ik geloof enorm in glasschuim.
qua energieverbruik.”
grond verkavelen tot woningen, is
structuren stonden model voor
Dat is gesmolten gerecycleerd
bijna crimineel. We moeten onze
akkers bewaren: ze zijn onze toe-
opschuimt. Het wordt gebruikt
Veel gebouwen zijn maar gemaakt om vijftig jaar mee te gaan. Is dat niet het grootste
duurzaamheidsprobleem in de bouwsector?
als vochtdicht isolatiemateriaal.
“Kathedralen werden gebouwd
een tuin is niet langer houdbaar
Met andere woorden: het houdt
om eeuwig te blijven staan. De
als we binnenkort met acht miljard
zure regen, paddenstoelen en ter-
bouw alleen al nam soms meer
op aarde zijn. We moeten dichter
mieten tegen. Tegelijk is het een
dan honderd jaar in beslag! En
bij elkaar leven. En liefst in gecon-
structureel bouwmateriaal, dat
na vijfhonderd jaar staan ze nog
centreerde woonkernen. Laat het
perfect dienst kan doen in funde-
altijd recht. De industrialisatie
platteland en de vrije natuur met
ringen. Onder meer in het Gug-
zorgt ervoor dat veel producten
rust. Bouw er geen villa’s of nieuw-
genheim Museum in Bilbao en in
een korte levensduur hebben. Dat
bouw meer. Wonen is de voorbije
de Sint-Pietersbasiliek in Rome is
geldt zeker voor bouwmateria-
decennia een individuele luxe
al glasschuim gebruikt. Vandaar
len. Momenteel werk ik aan een
geworden, maar we moeten weer
mijn stelling: geen glasscherf zou
project voor hotelketen Meliá in
plaats maken voor meerdere gene-
nog op het stort mogen belanden.
Mallorca: ik wil een hotel bouwen
raties in één woning. Zo creëer je
Alles is recycleerbaar.”
dat vijfhonderd jaar kan blijven
meer interactie en openheid.”
glas waar CO2 wordt doorgepompt, zodat de glasmassa
komst. Steden moeten meer indikken. Een groot vrijstaand huis met
Wie is
Gunter
Pauli?
Gunter Pauli (58) is een
Antwerpse econoom,
auteur, activist en lid
van de Club van Rome.
In 1992 nam hij Ecover
over: ’s werelds eerste
fabriek voor bioafbreekbare
schoonmaakmiddelen. In
1994 startte hij ZERI (Zero
Emissions Research and
Initiatives): een netwerk
van denkers die pleiten
voor duurzame en afvalloze
productiemethodes. Met
Blauwe Economie schreef
hij een inspirerend boek
met 100 ecologisch
verantwoorde innovaties,
geïnspireerd op de natuur.
Pauli spreekt wereldwijd
over duurzame economie,
innovatie en nieuwe zakenmodellen. Hij publiceerde al
19 boeken en 190 fabels.
21
interview
Een passief huis op
de buiten is niet
het summum van
duurzaam wonen.
We moeten ons
leven en ons
consumptiegedrag
ingrijpend
veranderen
die niet lang meegaat. Op lange
toekomst is voor mij piëzo-elek-
termijn kost dat ons meer geld.
triciteit: dat zijn stroompunten,
Trouwens: die goedkope spullen
ingebouwd in drukelementen in
worden meestal niet lokaal
funderingen. Zij zetten het ge-
gemaakt, dus de lokale economie
wicht en de fysische bewegingen
wordt er sowieso niet beter van.”
van een gebouw om in stroom.
Het voordeel: je bent onafhanke-
Hoe moeten we in de toekomst omgaan
met water?
lijk van een energieleverancier.
“Steden doen hun uiterste best
lijk piëzo-elementen integreren
om drinkbaar water in alle huizen
in bestaande funderingen. Dus
te leveren. En vervolgens gebrui-
die energiebron geldt enkel voor
ken we dertig tot veertig procent
nieuwbouw. Een andere inte-
van dat drinkwater om toiletten
ressante innovatie is vloerver-
mee door te spoelen. Dat is toch
warming met koolstofvezels op
een ongelofelijke verspilling?
gelijkstroom. In Azië wordt dat
Wie heeft dat systeem ooit ge-
al vaak gebruikt. In Europa kiest
standaardiseerd? Droge toiletten
men nog steeds voor vloerver-
moeten de standaard worden,
warming met warmwaterbui-
zoals in mijn privéwoning. Ook
zen: een systeem dat totaal niet
luxedouches en ligbaden zijn wa-
energie-efficiënt is.”
Het grootste nadeel: je kan moei-
terverslinders, goed voor respectievelijk 200 tot 700 liter per beurt.
De essentie van een wasbeurt
is: over je hele lichaam een nat
“Wij wonen in een bioklimatisch
gevoel hebben. Wel, er bestaan
bamboehuis – eigenlijk een
douchesystemen die een dikke
koffieboerderij – in een tropische
mist genereren. Je voelt je even
regio. We leven er zeer lowtech
nat als onder een douche, maar
en zijn volledig onafhankelijk
je verbruikt maar een fractie van
van water en elektriciteit. Ons
het water. Hetzelfde verhaal geldt
energieverbruik is zelfs met tach-
voor wasmachines. Wassen is niks
tig procent teruggeschroefd. We
anders dan textiel onderdompelen
moeten leren om zelfbedruipend
en laten circuleren in zeepwater.
te zijn. Dat vergt een mentali-
We moeten dringend evolueren
teitswijziging. Daarom schrijf
naar droge wassystemen met
ik ook kinderboeken. Als ik hen
Is bouwen niet gewoon te duur voor veel
mensen, waardoor duurzame oplossingen
budgettair niet haalbaar zijn?
biochemicaliën, zoals in de droog-
uitleg dat een zebra een perfect
kuis. We wassen onze kleren trou-
aircosysteem heeft met zijn wit-
wens veel te vaak en veel te snel.
te en zwarte streepjes, dan teke-
“Duurzaam bouwen hoeft niet
Hang ze even in de zon: UV-licht
nen kinderen alleen nog huisjes
per se duurder te zijn. Het pro-
werkt beter dan welke zeep ook.”
met witte en zwarte strepen. Als
bleem is: iedereen wil altijd alles
herdenken, dan moeten we bij
uitgangspunt is fundamenteel
fout. Want hoe goedkoper we
“De onderliggende vraag is: hoe
BLAUWE ECONOMIE: 10 JAAR, 100 INNOVATIES,
goederen produceren, hoe meer
gaan we om met ons energie-
100 MILJOEN BANEN IS UITGEGEVEN
rommel we op de markt gooien
verbruik? De energiebron van de
BIJ NIEUW AMSTERDAM, WWW.ZERI.ORG
daardoor geobsedeerd. Maar dat
ECOBOUWERS
we onze manier van leven willen
Laat ons dan even inzoomen op de woning
van de toekomst. Hoe zullen we ons huis
duurzaam verwarmen?
zo goedkoop mogelijk. We zijn
22
Hebt u uw eigen privéwoning volgens al die
ecologische principes kunnen bouwen?
onze kinderen beginnen.”
Radio 2
bouwt mee
aan de
toekomst
23
BRUTOPIA
Samen
TACHTIG STADSBE
SCHOUDERS ONDER DU
i
n de ondergrondse parking:
een grote fietsenstalling
en gedeelde auto’s. Op het
gelijkvloers: een gemeen-
schappelijke tuin plus een gedeelde wasruimte met professionele
wasmachine én droogkast. “Eén
euro kost een wasbeurt. Na drie
Betaalbaar, ruim én duurzaam wonen
in de stad: het kan! Op bezoek bij Brutopia,
een inspirerend cohousingproject in Vorst.
“Ik moet hier maar twee keer per jaar
het vuilnis buitenzetten.”
maanden hadden we de machine
Brussel. Ze vond niks en deed
haar beklag bij haar oom. Waarop
die spontaan voorstelde om een
cohousingproject op te starten.
Hij stuurde een mail naar al zijn
contacten, onder wie ook Serge
Fraas, de architect van Marcs
privéwoning. “Ook ik had geen zin
om 25 jaar lang een eigen huis af
zo goed als terugverdiend. Een
En de tachtig andere inwoners
prijs drukken”, zegt Serge. “An-
te betalen”, vertelt hij. “Ik woonde
megasucces is het.” Naast de tuin:
ook, zo blijkt. “De mensen die
ders betaal je sowieso meer voor
toen in een huurappartement,
een polyvalente ruimte voor feest-
hier een appartement kochten,
een vergelijkbaar appartement in
maar droomde stilletjes van een
jes of vergaderingen. “Niemand
wilden per se in Brussel blijven
een nieuwbouwblok. Wij brach-
duurzaam en betaalbaar cohou-
van ons keek voetbal op zijn
wonen. Liefst in een mooi, duur-
ten een groep mensen samen en
singproject.” Op de startvergade-
appartement tijdens de Wereld-
zaam én betaalbaar gebouw met
zochten zelf naar een terrein om
ring kwamen vijftien Founding
beker. Iedereen kwam naar hier
hedendaags comfort. Dat leek
dit project te realiseren.”
Fathers opdagen. De eerste taak
om de matchen te volgen. En één
onmogelijk. Maar met Brutopia
keer per maand organiseren we
zijn we in dat opzet geslaagd.”
FOUNDING FATHERS
Uit een twintigtal beschikbare
een burenbrunch. Alle bewoners
Het cohousingproject haalde er
Om het project in goede banen
percelen selecteerden ze een han-
zijn welkom, niets is verplicht.
de Blue House Prize én de Prijs
te leiden, werd in 2008 een vzw
garcomplex in Vorst. “Vlakbij het
Het is hier geen commune, hé.”
Voorbeeldgebouw 2009 mee bin-
met verschillende werkgroepen
station Brussel-Zuid en schuin
nen, goed voor een premie van
opgericht. De initiatiefnemer was
tegenover kunstencentrum Wiels.
BETAALBAAR
500.000 euro. “Doordat we zonder
een zekere Marc. Zijn zwangere
Op het terrein stonden maga-
Serge Fraas, architect én bewoner
traditionele projectontwikke-
nichtje zocht al geruime tijd naar
zijnen die ooit dienst deden als
van Brutopia, is enthousiast.
laars werkten, konden we de
een betaalbare gezinswoning in
herstelcentrale voor bussen en
24
ECOBOUWERS
was een geschikt terrein vinden.
sterk
EWONERS ZETTEN
UURZAME COHOUSING
vrachtwagens. De gebouwen waren in slechte staat en de grond
moest gesaneerd worden. Afbraak
was de enige optie. Gelukkig was
de eigenaar – een arts op rust –
meteen enthousiast. We konden
BEZOEK
BRUTOPIA
TIJDENS
ECOBOUWERS
OPENDEUR
OP 2/11 OM 14 U EN
8/11 EN 9/11 OM 10U.
SCHRIJF JE IN VOOR
EEN BEZOEK VIA
WWW.ECOBOUWERS.BE
CODE: BX1190/01
aluminium. Een regenwaterput
levert water voor alle toiletten,
de tuin en de schoonmaak. En op
de daken liggen zonnepanelen.
“Maar minstens even belangrijk
is een duurzame samenhorig-
het terrein kopen aan zeer goeie
heid”, zegt Serge Fraas. “Hoe zor-
voorwaarden.”
gen we voor de juiste sfeer? Hoe
betrekken we iedereen bij het
BABYSIT INCLUSIEF
Een epoxyvloer gieten is echt not
de polyvalente ruimte beneden.
project? Welke gemeenschappe-
Serge Fraas en zijn vennoot
done.” In Brutopia wonen mensen
Veel bewoners babysitten ook
lijke voorzieningen zijn daarvoor
François Stekke werden aan-
van alle rang en stand. Die socia-
regelmatig op elkaars kinderen.
nodig? Hoeveel privacy wil je in
gesteld als architecten. Ze
le mix was ook de bedoeling van
Zulke synergiën gebeuren nu
een cohousingproject? Daarover
tekenden twee woonblokken,
de initiatiefnemers. “Afkomst,
eenmaal gemakkelijker in een
maakten we vooraf duidelijke af-
met elkaar verbonden door
beroep, inkomen en leeftijd
cohousingproject.”
spraken. Zo mochten de balkons
een gemeenschappelijke tuin.
lopen sterk uiteen”, zegt Serge.
“Beneden zitten enkele kantoren
“We hebben late twintigers, maar
BEURTROL
de onderburen. Voor het onder-
en een dienstencentrum voor
ook gepensioneerde zakenlui.
Het gebouw moest energiezuinig
houd van de trappen, de poly-
de ouderen uit de wijk. De
En de groep verjongt spontaan.
én duurzaam zijn: 27 van de
valente zaal en de tuin spraken
doorzonappartementen op de
Toen we in 2008 met het project
29 units voldoen aan de pas-
we een beurtrol af. En aangezien
verdiepingen variëren tussen de
van start gingen, waren er nog
siefnorm. De penthouses zijn
we hier met 29 gezinnen wonen,
70 en 150 m². Ze werden casco
maar vier kinderen. Nu al 24. Bij
lage-energie-appartementen.
moet ik maar twee keer per jaar
opgeleverd, zodat iedereen zelf
goed weer spelen ze samen in
Het schrijnwerk werd uitgevoerd
de vuilniszakken buiten zetten.
de afwerking kon bepalen, zij het
de gemeenschappelijke tuin. En
met FSC-gekeurd hout en de ge-
Dat is vijftig keer minder dan in
wel met ecologische materialen.
als het regent, trekken ze naar
velbekleding met recycleerbaar
mijn vorige woning.”
geen schaduw werpen op die van
25
DeBAT
ALLEMAAL
BIJNAENERGIENEUTRAAL
Wie vandaag BijnaEnergieneutraal (ver)
bouwt, doet een slimme
zet. Tegen 2021 is de
BEN-norm verplicht in
alle Europese lidstaten.
Meer nog: in 2050
moet de CO2-uitstoot
in de EU met negentig
procent naar beneden.
Tegen dan moeten
ook alle bestaande én
nieuwe gebouwen BijnaEnergieneutraal zijn.
Niet alleen het klimaat,
maar ook je portemonnee
wordt er beter van.
26
ECOBOUWERS
WIE ENERGIEZUINIG BOUWT,
KAN BIJ ONS
MEER LENEN
ISABELLE STEVENS,
MANAGER WOONKREDIETEN TRIODOS BANK
bouwen promoten. Daarom
“Een passiefhuis of energieneutrale woning bouwen,
verlenen wij hypothecair
betekent voor veel mensen
krediet in functie van de
een stevige investering.
energieprestaties van een
Maar die win je snel terug.
gebouw. Hoe beter het
En op lange termijn is
energieniveau van een
het sowieso de slimste
keuze. De winst is dubbel:
ECONOMIE
je bespaart dagelijks op je
energiefactuur én de waarde
van je vastgoed stijgt. Hoe ener-
project, hoe voordeliger de
rentevoet die we aanbieden.
De redenering is logisch:
als de energiefactuur daalt,
blijft er maandelijks meer geld
giezuiniger je nu bouwt, hoe meer
over. Die som kan je gebruiken
je huis later waard zal zijn. Meer
om je woning af te betalen. Wie
nog, in de toekomst gaan de ener-
energiekosten bespaart, kan meer
gieprijzen sowieso de lucht in. Dus
aflossen. Dus wie een energiezuinig
hoe minder energie je consumeert,
huis bouwt of verbouwt, kan bij
hoe meer je maandelijks bespaart.
ons meer lenen dan voor een klas-
Triodos Bank wil energiezuinig
sieke woning.”
EEN KWESTIE
VAN KEUZES
MAKEN
© JASPER JACOBS’
BENOIT QUEVRIN, ENERGIE-EXPERT
PLATE-FORME MAISON PASSIVE
OUDE
GEBOUWEN
DRINGEND
AANPAKKEN
MATHIAS BIENSTMAN,
KLIMAATEXPERT BOND BETER LEEFMILIEU
“Wie wil bouwen of verbouwen, moet prioriteiten stellen. Dat geldt ook voor energieneutraal bouwen. De manier waarop we vandaag
bouwen, zal decennia lang gevolgen hebben
voor het klimaat. Eigenlijk volstaat het om
een eenvoudige logica te volgen: wat het
langst meegaat, krijgt de meeste aandacht.
De buitenmuren van een gebouw blijven
doorgaans het langst bestaan. Die verdienen
voorrang, zowel wat isolatie als ventilatie
betreft. Daarna volgt de keuze van de juiste
systemen (ventilatie met warmterecuperatie, verwarming met
“Wetenschappers zijn het
gieverbruik van gebouwen in
hoog rendement, enzovoort),
erover eens dat de klimaat-
ons land moeten dalen en de
en ten slotte ook de pro-
verandering zich steeds meer
broeikasgasuitstoot naar 0
ductie van hernieuwbare
laat voelen. Om de opwar-
gaan tegen 2050. Maar er wor-
energie. De bouwsector be-
ming en zeespiegelstijging af
den te weinig gebouwen ener-
gint stilaan te beseffen dat
te remmen, moet de uitstoot
getisch gerenoveerd om die
duurzaam bouwen (passief
van broeikasgassen sneller
dalen. Maar liefst één vierde
KLIMAAT
van de broeikasgasuitstoot in
Europa wordt veroorzaakt door
klimaatdoelstellingen te halen. Het renovatietempo moet
minstens verdubbelen. Dat is
niet alleen goed voor het klimaat,
ENERGIE
of energieneutraal) de enige
juiste toekomstpiste is. Bouwen volgens de regels van
de kunst is slechts één aspect
het energieverbruik van woningen.
maar ook voor de werkgelegenheid.
Dat is erg veel. Terugdringen kan
Maar zoals iedere verbouwer weet,
het huis, de oriëntatie of de bereikbaarheid
alleen met ingrijpende maatregelen
kosten grote werken handenvol geld.
zijn minstens even belangrijk, alsook de
die gedurende een lange periode
De overheid zal alle middelen die ze
keuze van de juiste materialen. Bij het bere-
volgehouden worden. Het bestaande
inzet in het woonbeleid – zoals de
kenen van de milieu-impact van materialen
gebouwenpark wordt zo de werf van
woonbonus – ook moeten koppelen
houden we daarom ook rekening met de
de eeuw. Door grondige renovaties,
aan de renovatiedoelstellingen. An-
ontginning, het transport, de productie, de
sloop en heropbouw zou het ener-
ders komen we er niet.”
levensduur en de afvalverwerking.”
van duurzaamheid. De grootte van
27
Op zoek naar inspirerende woningen?
Wil je de geheimen van een
energiezuinige woning doorgronden?
Kijk dan eens op Habitos.be.
De website biedt een schat aan
waardevolle inspiratie & informatie.
alles over wonen
DUURZAAM DAGLICHT
MET SOLATUBE
®
Mensen floreren beter, kleuren zijn natuurlijker... het hele binnenklimaat fleurt op
dankzij Solatube ®. Solatube ® is hét lichtbuizen-systeem dat daglicht geleidt naar
vrijwel elke ruimte.
Nieuwbouw, renovatie, woning- en utiliteitsbouw: er is altijd een eenvoudig te
installeren Solatube ® voor uw situatie. In platte en schuine daken, door een gevel
of door de grond vindt het daglicht zijn weg. De ECO -variant is met isolatiewaardes
tot wel 0,5 W/m2K zeer geschikt voor de passiefbouw.
Tijdens de Ecobouwers Opendeur zijn ingebouwde Solatubes te bezichtigen in
het renovatiehuis De Verbouwing. Dit project gelegen in Zandhoven aan de Pater
Damiaanlaan 3 is tot stand gekomen met Bouw & Wonen.
Kijk voor meer informatie op www.solatube.be
KIES CORRECT
Bij de aankoop van nieuwe producten is het niet altijd eenvoudig om
in te schatten wat de meest energiezuinige optie is. De website topten.be
houdt voor jou de vinger aan de pols en vergelijkt de meest gangbare
merken en modellen binnen tal van productcategorieën. Van huishoudtoestellen tot auto’s. De kortste weg naar een weloverwogen keuze…
WWW.
TOPTEN
.BE
energiejacht
REKEN AF MET
ENERGIEVRETERS
Slechts een vijfde van de Vlaamse gezinnen
weet hoe hoog hun verbruik is. De helft
heeft zelfs geen enkel idee. Toch blijft
inzicht krijgen in je energieverbruik de
eerste stap om energie te besparen. De
Energiejacht biedt een goed zicht op je
verbruik én haalt je energiefactuur omlaag.
BESPAAR
€150
OP JE ENERGIEFACTUUR
D
e Energiejacht is een campagne van Bond
Beter Leefmilieu die gezinnen helpt om
minder te verbruiken. Tijdens de vorige
editie bespaarden de energiejagers gemiddeld
11,54%, goed voor zo’n € 150. Deelnemen is
gratis en kan via de website www.energiejacht.be.
Je kunt de energietest invullen om een beeld te
krijgen van je energieprofiel. Of jouw energievraag
stellen aan een panel van experts. Vanaf december
krijg je wekelijks energietips via de nieuwsbrief en kan
je je verbruik van gas, elektriciteit en water opvolgen via
een unieke online rekentool. Die berekent automatisch je
besparing in kWh én in euro. Bovendien zie je in één oogopslag hoeveel je verbruikt in vergelijking met gezinnen
met een gelijkaardig energieprofiel. Op de Energiejachtwebsite kan je binnenkort ook een Powershare-avond
boeken bij je thuis. Een Powershare-avond is een energiesessie van ongeveer twee uur met tips, getuigenissen en
praktijkvoorbeelden rond energie(besparing).
WAT KAN JE DOEN?
WWW.ENERGIEJACHT.BE
1
Vul de energietest
in op www.energiejacht.be
2
Stel jouw energievraag aan een
panel van experts
3
Boek een
Powershareenergieavond
4
Volg je meterstanden van
gas, elektriciteit en water
op via de online rekentool
29
HET VERSCHIL TUSSEN EEN
NIEUWE BAKSTEEN EN EEN
TWEEDEHANDSE?
Het antwoord is simpel: er is er geen. Behalve dan voor je portefeuille en het
milieu. Want tweedehands bouwmaterialen kopen is kiezen voor duurzaam
zonder dat het duur is. Heb je toevallig bouwmateriaal in overschot?
Maak iemand anders gelukkig door het te verkopen op 2dehands.be. Ook goed
voor het milieu en je portefeuille. Wacht niet langer, zoek nu op 2dehands.be
30
ECOBOUWERS
28
ANTWERPEN
25
WEST-VLAANDEREN
61
OOST-VLAANDEREN
40
13
23
LIMBURG
VLAAMS-BRABANT
BRUSSEL
16
24
WAALS-BRABANT
01-02
08-11
NOVEMBER
18
LUIK
HENEGOUWEN
28
WIN
P. 43
NAMEN
4
EEN WEEKEND IN
EEN PASSIEFHUIS
AAN ZEE
LUXEMBURG
BEZOEK GRATIS
MEER DAN 300
DUURZAME HUIZEN
SCHRIJF JE IN VIA
WWW.ECOBOUWERS.BE
BEZOEK
MEER DAN 100
WONINGEN IN
WALLONIË EN
BRUSSEL TIJDENS
PORTES OUVERTES
ECOBÂTISSEURS.
SCHRIJF JE IN OP
WWW.ECOBATISSEURS.BE
case
provincie
ANTWERPEN
KALMTHOUT
BRECHT
TURNHOUT
MOL
SCHILDE
ANTWERPEN
ZWIJNDRECHT
Budgetv
Dat een rijwoning niet
MORTSEL
HOVE
OLEN
LIER
GEEL
saai hoeft te zijn, bewijst
BALEN
de familie Herygers met hun
opmerkelijke woonst in de
BERLAAR
WESTERLO
DUFFEL
PUTTE
HEIST-OP-DEN-BERG
dorpskern van Hove. Bijzonder
aan de woning is niet alleen de
hedendaagse vormgeving, maar
zeker ook het prijskaartje. Voor
een bescheiden bedrag van € 1.000
MECHELEN
en nog…
HOVE
KALMTHOUT
LIER
MECHELEN 4
MOL
MORTSEL 3
OLEN
PUTTE
SCHILDE
TURNHOUT
WESTERLO
ZWIJNDRECHT
BEKIJK MEER HUIZEN
EN SCHRIJF JE IN VIA
WWW.ECOBOUWERS.BE
32
ECOBOUWERS
EPROJECTEN
ANTWERPEN 2
BALEN 2
BERLAAR
BRECHT 2
DUFFEL 2
GEEL
HEIST-OP-DEN-BERG
Origineel passiefhuis
BRECHT AN2960/01
BEZOEK OP 8/11 EN 9/11 OM 14 U
JESSIKA DE L ANNOY
PROFIEL
Wonen
in de rij
riendelijk en ambitieus
per m² slaagden ze erin om een
inrichting betreft: optimaal voor
en wind, waardoor ze relatief
nulenergiewoning neer te zetten
een gezin van vier. Hoewel het
gezien minder energie verbruiken
met heel wat troeven. Zo hebben
om een rijwoning gaat, oogt het
en de verwarmingskosten binnen
ze geen kosten voor verwarming
interieur zeer open, licht en ruim.
de perken blijven: niets dan voor-
en koeling en heerst er het
Bovendien zijn rijwoningen niet
delen dus voor bouwlustigen met
hele jaar door een aangenaam
alleen goedkoper dan vrijstaande
een beperkt budget.
binnenklimaat. De woning heeft
woningen, maar ook energiezuini-
weinig binnenmuren. Dat maakt
ger. Ze hebben minder vrije gevels
het gebouw zeer flexibel wat de
die blootgesteld worden aan weer
LOWETTE & PARTNERS
ARCHI.GEN
ARCHITECT: BARCHI | ONT WERP: LIEN LIEKENS
HOVE AN2540/01 BEZOEK OP 2/11 EN 9/11 OM
10U EN 14U EN OP 11/11 OM 14U
HOVE
NIEUWBOUW
E-PEIL: -2
K-WAARDE: 13
ENERGIEREKENING:
€0
Strobalenwoning
Bio-ecologische woning
Karaktervolle renovatie
OLEN AN2250/02
BEZOEK OP 1/11 EN 2/11 OM 10U EN 14U
LIER AN2500/02
BEZOEK OP 8/11 EN 9/11 OM 10U EN 14U
MECHELEN AN2800/07
BEZOEK OP 2/11 OM 10U EN 14U
33
case
provincie
LIMBURG
HECHTEL-EKSEL
BERINGEN
LUMMEN
GENK
MAASMECHELEN
HASSELT
ZUTENDAAL
DIEPENBEEK
WELLEN
BILZEN
duurza
Luc en Rina kozen bewust
voor houtskeletbouw: “Die
bouwtechniek is ideaal voor een
passieve woning. Bovendien
zie je snel resultaat. Een week
na de levering van de muur- en
dakelementen lagen de pannen
al op het dak.” Het huis staat op
palen om geen betondekking met
niet-ecologisch isolatiemateriaal
en nog…
HECHTEL-EKSEL 2
LUMMEN 2
MAASMECHELEN 2
WELLEN
ZUTENDAAL
BEKIJK MEER HUIZEN
EN SCHRIJF JE IN VIA
WWW.ECOBOUWERS.BE
34
ECOBOUWERS
LIESBETH CAYMAX
BERINGEN
BILZEN
DIEPENBEEK
GENK
HASSELT
Industrieel passiefhuis
MAASMECHELEN LI3631/01
BEZOEK OP 10/11 OM 10U EN 14U
LIESBETH LIEFSOONS
PROFIEL
Bioecologisch
bouwen
am Doe-het-zelven
optimaal. De muren en het plafond
nendeuren, gesprokkeld zeehout
de vloer werden geïsoleerd met
zijn afgewerkt met leem. Dat
tot deurklinken. Zelfs de brieven-
40 cm papiervlokken. Dankzij twee
beperkt temperatuurschommelin-
bus is van eigen makelij. “Als je
grote glaspartijen helpt de zon het
gen en houdt het vochtgehalte op
veel zelf doet, blijft bio-ecologisch
huis te verwarmen in de winter. ’s
peil, met een aangenaam binnen-
bouwen betaalbaar”, zegt Luc. “Met
Zomers wordt de zon geweerd met
klimaat tot gevolg. Het interieur
het geld dat we zo uitspaarden,
automatische rolluiken. Door een
ontwierpen Luc en Rina zelf. Met
kochten we PV-panelen. Wij zijn
grondbuis en een balansventilatie
gerecycleerde planken maakten ze
trots op onze plusenergiewoning.
met warmtewisselaar blijft de
keuken- en badkamerkasten. Oude
Met het overschot aan energie voe-
temperatuur heel het jaar door
planken toverden ze om tot bin-
den we onze elektrische auto.”
ZUTENDAAL LI3690/01
BEZOEK OP 2/11, OP 9/11 EN OP 11/11 OM 10U EN 14U
HECHTEL-EKSEL LI3940/01
BEZOEK OP 1/11, OP 8/11 EN
OP 11/11 OM 10U EN 14U
Bio-ecologische
passiefhuis
WELLEN LI3830/02 BEZOEK OP 2/11 EN 9/11 OM 14U
TEQUIERO.COOP
MAUD BOMBLED
Lage-energiewoning
HECHTEL-EKSEL
NIEUWBOUW
E-PEIL: -1
K-WAARDE: 16
ENERGIEREKENING:
€0
MATHY ENGELEN
te moeten gebruiken. Het dak en
Lage-energiehoeve
GENK LI3600/01
BEZOEK OP 2/11 EN 9/11 OM 10U EN 14U
35
case
provincie
OOSTVLAANDEREN
BEVEREN-WAAS
SINT-GILLIS-WAAS
STEKENE
KAPRIJKE
WACHTEBEKE
SINT-NIKLAAS
EVERGEM
TEMSE
LOCHRISTI
LOVENDEGEM
AALTER
GENT
DEINZE
HAMME
DESTELBERGEN
DENDERMONDE
WICHELEN
DE PINTE MERELBEKE
NAZARETH
Eef en Gust woonden
jarenlang in een van de
‘Rode cité’ en waren op zoek
ZINGEM
WORTEGEMPETEGEM
Samenhu
arbeidershuisjes van de Gentse
OOSTERZELE
ZULTE
KRUIBEKE
naar een nieuwe stek. Al gauw
ZWALM
HAALTERT
DENDERLEEUW
ZOTTEGEM
raakten ze gecharmeerd door een
cohousingproject in Vinderhoute,
op een steenworp van Gent.
Vandaag bezitten ze samen met
hun kleine spruit Ralf en zestien
KLUISBERGEN MAARKEDAL
GERAARDSBERGEN
en nog…
36
ECOBOUWERS
KRUIBEKE
LOCHRISTI 2
LOVENDEGEM
MAARKEDAL
MERELBEKE 4
NAZARETH
OOSTERZELE
SINT-GILLIS-WAAS 2
SINT-NIKLAAS 4
STEKENE
TEMSE
WACHTEBEKE
WICHELEN
WORTEGEM-PETEGEM 2
ZINGEM
ZOTTEGEM
ZULTE
ZWALM
BEKIJK MEER HUIZEN
EN SCHRIJF JE IN VIA
WWW.ECOBOUWERS.BE
DENC! STUDIO
AALTER
BEVEREN-WAAS 2
DEINZE
DENDERLEEUW
DENDERMONDE
DE PINTE 2
DESTELBERGEN
EVERGEM
GENT 17
GERAARDSBERGEN 2
HAALTERT
HAMME
KAPRIJKE
KLUISBERGEN
Nul-energie
kangoeroewoning
WICHELEN OV9260/02 BEZOEK OP 1/11 OM 10U EN 15U
STRAMIEN
PROFIEL
gemeenschappelijk
wonen
izen in het groen
andere gezinnen een uitgestrekt
af en toe op je buren te kunnen
ben ik telkens weer blij dat we die
domein van 11.000 vierkante
rekenen.” In Vinderhoute zijn
keuze gemaakt hebben. Het klinkt
meter in het groen. Hun passief-
de verschillende woningen elk
misschien verwend, maar ik zou
huis is eerder klein en compact,
met hun specifieke eigenheid
niet meer zonder de luxe van een
maar nooit hebben ze het gevoel
ecologisch en energievriendelijk
passiefwoning kunnen. Altijd
dat ze ruimte tekortkomen. “We
gebouwd. Dat was belangrijk voor
lekker warm, zelfs in de gang of
beschikken immers over een
Eef en Gust, ondanks de meer-
’s nachts in de badkamer. Heerlijk!”
gemeenschappelijk paviljoen in
prijs. “Ons huis heeft wat meer
het verlengde van ons huis”, zegt
gekost, maar als onze energiefac-
Eef. “Bovendien is het fijn om
tuur van nul euro in de bus valt,
BEZOEK OP 1/11 OM 10U EN 14U
LOVENDEGEM
NIEUWBOUW
ENERGIEREKENING:
€0
PETER GELDOF
FABRY
Ecologisch zelfbouwproject GERAARDSBERGEN OV9506/01
WWW.ECOBOUWERS.BE/
COHOUSING
MARTENS VAN CAIMERE ARCHITECTEN
LOVENDEGEM OV9921/02
BEZOEK OP 8/11 OM 10U EN 14U
OOK INTERESSE
IN COHOUSING?
STAP IN EEN VAN
DE VIJF VLAAMSE
PILOOTPROJECTEN
Gerenoveerde rijwoning
Eigenzinnig passiefhuis
DESTELBERGEN OV9070/03
BEZOEK OP 11/11 OM 10U EN 14U
GENT OV9050/06
BEZOEK OP 8/11 OM 10U
37
case
provincie
VLAAMSBRABANT
AARSCHOT
MEISE
DIEST
Passieve
ZEMST
VILVOORDE
HERENT
ASSE
LUBBEEK
TERNAT
Jan en Toncica wilden een
LEUVEN
huis bouwen dat tegelijk
BOUTERSEM
LINTER
tijdloos was en toch een beetje
mocht opvallen. Jans droom over
een energievriendelijke woning
begon al in de jaren zeventig. In
BEERSEL
zijn studentenjaren werd hij geconfronteerd met de oliecrisis en
het rapport ‘Grenzen van de groei’
van de Club van Rome. Tijdens
HERENT 3
LEUVEN 4
LINTER 2
LUBBEEK
MEISE 3
TERNAT
VILVOORDE
ZEMST
BEKIJK MEER HUIZEN
EN SCHRIJF JE IN VIA
WWW.ECOBOUWERS.BE
38
ECOBOUWERS
en nog…
LUT VANDEN BROECK
ASSE 2
AARSCHOT
BEERSEL
BOUTERSEM
DIEST
Energieneutrale
driekantshoeve
LENNIK VL1750/02 BEZOEK OP 8/11 OM 10U EN 14U EN 9/11 OM 14U
PROFIEL
JAN BLOMME
Nulenergiewoning
meegroeiwoning
kwam alles samen. We wilden
voetafdruk was al behoorlijk
raakte hij helemaal overtuigd
een passieve nieuwbouw met
klein, maar nu is die zeker tot een
van passiefbouw. “Het begon te
oog voor comfort. Zijn huis werd
minimum beperkt. Iedereen met
kriebelen om zelf passief te bou-
ontworpen als een nulenergie-
een groen hart moet zeker pas-
wen. Ons vorige huis telde vier
woning die kon ‘meegroeien’.
siefbouw overwegen. De lagere
verdiepingen en vertoonde heel
De woning combineert een hoge
energierekening krijg je er gratis
wat mankementen. Het was niet
isolatiegraad met hernieuwbare
bij! Bovendien is een passiefhuis
aangepast aan de toekomstige
energiebronnen, zoals een
de beste garantie dat je eigendom
noden van een bejaard koppel.
PV-installatie, zonneboiler en
ook in de toekomst een interes-
Toen ik met pensioen ging,
warmtepomp. “Mijn ecologische
sante investering blijft.”
ZEMST VL1982/01 BEZOEK OP 8/11 EN 11/11 OM 14U
MEISE VL1860/03
BEZOEK OP 1/11 OM 10U EN 14U EN 10/11 OM 10U
Designpassiefhuis
BEERSEL VL1650/01
BEZOEK OP 2/11 OM 14U
SEPT-A
YVES VAN NECK
Bio-ecologische
verbouwing
MEISE
NIEUWBOUW
E-PEIL: -1
K-WAARDE: 20
ENERGIEREKENING:
€0
GERARD BEDORET
een werkervaring in Duitsland
Ecologische art-decowoning VILVOORDE VL1800/01
BEZOEK OP 8/11 OM 14U EN 9/11 OM 10U EN 14U
39
case
provincie
WESTVLAANDEREN
BLANKENBERGE
DE HAAN
BRUGGE
OOSTENDE
ZEDELGEM
BEERNEM
OOSTKAMP
KOKSIJDE
Energiev
TORHOUT
KORTEMARK
Een stadswoning uit 1875
wordt grondig gerenoveerd
tot lage-energiewoning met veel
aandacht voor isolatie en lucht-
ROESELARE
IZEGEM
dichting. Aan het werk is isolatiedeskundige en bouwheer Anthony Maréchal: “De woning is
niet alleen een comfortabel on-
POPERINGE
derkomen voor mijn gezin, maar
KORTRIJK
ZWEVEGEM
AVELGEM
en nog…
KORTRIJK
KORTEMARK
KOKSIJDE
OOSTENDE
OOSTKAMP
POPERINGE 3
ROESELARE
TORHOUT 2
ZEDELGEM
ZWEVEGEM 2
BEKIJK MEER HUIZEN
EN SCHRIJF JE IN VIA
WWW.ECOBOUWERS.BE
40
ECOBOUWERS
EA+
AVELGEM 2
BEERNEM
BLANKENBERGE
BRUGGE 5
DE HAAN
IZEGEM
Inspirerende
vernieuwbouw
BRUGGE WV8310/01 BEZOEK OP 11/11 OM 10U EN 14U
PROFIEL
BAST ARCHITECTS
Energiezuinige
renovatie
vriendelijk proefstation
ook mijn eigen proefstation. Alle
met ecologische materialen
zodat het waterverbruik beperkt
ervaring die ik tijdens mijn loop-
verwezenlijkt. Het dak is bedekt
blijft. De vaatwasmachine werd
baan heb opgedaan, probeer ik
met PV-panelen en op het
aangesloten op de zonneboiler,
toe te passen in het huis, samen
platte dak werd een groendak
waardoor het toestel ‘s zomers
met de meest recente ontwik-
aangelegd. Regenwater wordt
draait op gratis warm water.
kelingen in mijn vakgebied.” Zo
gerecupereerd voor toilet en
voldoet de achterbouw aan de
wasmachine. Alle waterkranen
passiefhuisstandaard en wordt
hebben een begrensd debiet,
de renovatie bijna uitsluitend
maar ook een spaardouchekop,
TORHOUT WV8820/03
BEZOEK OP 1/11 OM 10U
Verbouwing oude hoeve
DE HAAN WV8420/01
BEZOEK OP 1/11 OM 14U
DENC STUDIO
DENC! STUDIO
Nulenergiewoning
BRUGGE
RENOVATIE
RIJWONING
EVELINE PATT YN
BRUGGE WV8000/03 BEZOEK OP 1/11 OM 10U EN 14U
Hedendaags passiefhuis
KORTEMARK WV8610/02
BEZOEK OP 11/11 OM 10U
41
BRUSSELS
hoofdstedelijk
case
gewest
JETTE
KOEKELBERG
SINTAGATHABERCHEM SINT-JANSMOLENBEEK
SCHAARBEEK
PROFIEL
Voorbeeldrenovatie
EVERE
SINT-JOOSTTEN-NODE
BRUSSEL STAD
SINT-LAMBRECHTSWOLUWE
ANDERLECHT
ELSENE
SINT-PIETERS-WOLUWE
SINT-GILLIS
OUDERGEM
VORST UKKEL
ANDERLECHT
BRUSSEL STAD
ELSENE
ETTERBEEK
EVERE
JETTE
KOEKELBERG
OUDERGEM
SCHAARBEEK 2
SINT-AGATHA-BERCHEM
SINT-GILLIS
WATERMAAL-BOSVOORDE
SINT-JANS-MOLENBEEK
SINT-JOOST-TEN-NODE
SINT-LAMBRECHTS-WOLUWE
SINT-PIETERS-WOLUWE
UKKEL
VORST
WATERMAAL BOSVOORDE
Renovatie van een
geklasseerde woning
Sophie en Thierry renoveerden een eengezinswoning
van de hand van Paul Hankar uit
1895. De prachtige art-nouveaugevel werd geklasseerd in 2001,
zodat er geen enkele wijziging
mocht gebeuren aan de bestaande raamkaders. Sophie vertelt:
“De grootste uitdaging van onze
verbouwing was dus: hoe kan je
toch tot een lage-energiewoning
komen, zonder te raken aan de
voorgevel?” De Brusselaars kozen ervoor om te isoleren langs
de binnenzijde en extra ramen
te plaatsen achter de bestaande
kaders. De achtergevel werd wel
gewoon langs de buitenzijde
met houtwol geïsoleerd. Alle
ramen, inclusief die van de
veranda, kregen driedubbele beglazing. Het dak werd geïsoleerd
Renovatie rijwoning
SCHAARBEEK BR1030/05
BEZOEK OP 9/11 OM 10U EN 14U
42
ECOBOUWERS
KAREN SAS
EWOUD SAEY
en nog…
Kantoor wordt penthouse
SCHAARBEEK BR1030/09
BEZOEK OP 9/11 OM 10U EN 14U EN 11/11 OM 14U
lage-energiewoning
OUDERGEM BX1160/02
BEZOEK OP 1/11 OM 10U EN 14U (FR)
een weekend
MARCEL VAN DER STRICHT
WIN
IN EEN PASSIEFHUIS AAN ZEE
SINT-GILLIS RENOVATIE
JAARLIJKSE WARMTEVRAAG:
44 KWH/M2 jaar
met cellulose en thermische
zonnepanelen zorgen voor
gratis sanitair warm water.
Een balansventilatie filtert de
binnenkomende lucht en verzekert een constante aangename
temperatuur in huis. Sophie
benadrukt dat de verbouwing
niet enkel energiezuinig is, maar
ook rekening houdt met alle aspecten van duurzaamheid: “We
hergebruiken regenwater voor
de tuin, toiletten en onze wasmachine. En we kozen zoveel
mogelijk voor hernieuwbare
materialen.” Hun inspanningen
werden in 2009 terecht beloond
met de prijs van de Brusselse
Voorbeeldgebouwen.
SINT-GILLIS BR1060/02
BEZOEK OP 8/11 OM 10U EN 14U (FR)
Overnacht in ons passiefhuis te Bredene en ontdek zelf alle voordelen van energievriendelijk en
passief wonen. In dit passiefhuis maak je kennis
met onder meer balansventilatie en drievoudige
beglazing. Daarbovenop geniet je van een zeer
hoog wooncomfort en een aangenaam binnenklimaat. Deze woning ligt slechts op anderhalve
kilometer van de zee. Een strandwandeling is dus
nooit veraf en je kan lekker gaan eten op de dijk.
BELEEF HET COMFORT VAN ENERGIEZUINIG
WONEN Schrijf je in voor Ecobouwers Opendeur
en laat ons weten wat je ervan vond. Vul na
je bezoek het online evaluatieformulier in en
beantwoord de schiftingsvraag. PIERRE BLONDEL
INFO EN VOORWAARDEN: WWW.ECOBOUWERS.BE/VOORDELEN
BEKIJK MEER HUIZEN
EN SCHRIJF JE IN VIA
WWW.ECOBOUWERS.BE
Passieve duplex
UKKEL BR1180/03
BEZOEK OP 1/11 EN 2/11 OM 10U (FR)
43
ecobouwers tours
7x
op stap
Tijdens Ecobouwers Opendeur nemen tal van organisaties je mee op
tocht langs duurzame en energiezuinige bouw- en renovatieprojecten.
Dit jaar kan je zelfs genieten van gratis bouwadvies of deelnemen aan
een rondetafelgesprek over cohousing.
1
2
3
IN DE STAD
IN SINT-NIKLAAS
IN WEST-VLAANDEREN
Fiets samen met Dialoog langs
Fiets mee met Abllo vzw
Een bungalow uit de jaren ‘70
drie duurzame woningen in
doorheen Sint-Niklaas en leer
kreeg een energetische face-
Halle: één net afgewerkt pas-
de duurzame zijde kennen
lift. Het dak kreeg een extra
siefhuis en twee gerenoveerde
van deze inspirerende stad.
laag isolatie, de buitenmuur
driegevelwoningen. Eén
We bezoeken een duurzaam
werd gestript en ingepakt in
renovatieproject is volledig
gerenoveerde rijwoning en
een jasje cellulose, de ramen
klaar, bij het andere is de
krijgen een woordje uitleg van
vervangen en de rolluikkas-
eerste fase van een duurzame
cohousing Waasland rond hun
ten verwijderd. Het huis werd
verbouwing achter de rug. In
cohousingproject. In het kader
volledig bekleed in hout.
de projecten is er niet alleen
van het project ‘klimopjegevel’
aandacht besteed aan energie,
rijden we langs verschillende
maar ook aan water, ruimte en
mooie, gerealiseerde muur-
duurzaam materiaalgebruik.
gevelbegroeiingen. Ontdek zo
De architect en/of de bouw-
wat duurzame stedelijke ont-
heer geven uitleg. ‘s Middags
wikkeling vandaag betekent.
Duurzaam
wonen
Duurzame
plekjes
wordt voor een gratis broodjeslunch gezorgd.
ZATERDAG 8/11 VAN 9U15 TOT 15U
AFSPRAAK: HOOFDINGANG STATION HALLE
PRIJS: GRATIS | MAX. 20 DEELNEMERS
VERPLAATSING: FIETS | WWW.DIALOOG.BE
44
ECOBOUWERS
ZATERDAG 1/11 EN 8/11 OM 13U30
AFSPRAAK: VERTREK MET DE FIETS
AAN HET STATIONSPLEIN
PRIJS: GRATIS | MAX. 10 DEELNEMERS
CONTACT: [email protected]
WWW.ABLLO.BE
Gratis
bouwadvies
ZATERDAG 1/11 OM 10U EN 14U
AFSPRAAK: BRUGGE, LOCATIE WORDT
MEEGEDEELD BIJ INSCHRIJVING
VRAGEN OVER ISOLATIE, VENTILATIE,
VERWARMING, ZONNE-ENERGIE OF KEUZE
VAN MATERIALEN? LEG JE PLANNEN OF
IDEEËN VOOR AAN EEN DESKUNDIGE EN
KRIJG ONAFHANKELIJK BOUWADVIES OP
MAAT VAN JE PROJECT. SCHRIJF JE APART
IN VIA [email protected]
WWW.BASBOUWEN.BE
5
Bio-ecologisch bouwen
IN DE WESTHOEK
Bezoek samen met ZonneWinDT vzw rabarberhoeve ‘het Warandehof’.
Dit actief tuinbouwbedrijf werd recentelijk grondig gerenoveerd en
uitgebreid. Het gebruik van natuurlijke en duurzame materialen en de
hoge graad van afwerking waren de belangrijkste uitgangspunten. Zo
werd de oude hoeve aan de binnenzijde geïsoleerd met kalkhennep en
afgewerkt met leempleister. Het dak werd geïsoleerd met vlasdekens.
Aansluitend kan je op het woonerf de mobiele tentoonstelling bezoeken
van Grow2Build, een Europees project waarbij verschillende partners
samenwerken om het gebruik van vlas en hennep als bouwmaterialen te
promoten. De Belgische partner, ZonneWindt vzw, leidt je rond op deze
tentoonstelling. Hapje en drankje worden voorzien.
ZATERDAG 1/11 OM 13U | AFSPRAAK: DE RABARBERHOEVE, ELZENDAMMESTRAAT 11, GIJVERINKHOVE
(ALVERINGEM) | PRIJS: GRATIS | MAX. 15 DEELNEMERS | INSCHRIJVEN: [email protected]
4
6
MEER DAN SAMEN WONEN
IN BRUSSEL
Ontdek samen met Bostoen en de
Bond Beter Leefmilieu neemt je mee op sleeptouw langs verschillende
toekomstige bewoners van Cohousing
opmerkelijke gebouwen in Brussel. We bezoeken onder meer een
Oostakker wat cohousing precies
voorbeeldverbouwing van een stadswoning tot een zeer lage-energie-
inhoudt. Ervaringen worden gedeeld
woning met veel bio-ecologische materialen. Ontdek de rest van
via een tafelgesprek en een rondleiding
het parcours op www.ecobouwers.be.
Cohousing,
in een passiefwoning. Cohousing zet de
traditionele projectontwikkeling op zijn
kop. Er is nog geen bouwvergunning,
alleen een conceptueel plan. Eerst worden de bewoners gezocht. Die krijgen
de kans om hun eigen buurt te dromen,
uit te denken, te plannen en te bouwen.
De bouwaanvraag zal samen met de
Inspirerende gebouwen
ZATERDAG 8/11 OM 14U | PRIJS: GRATIS | MAX. 20 DEELNEMERS
VERPLAATSING: TE VOET EN OPENBAAR VERVOER | WWW.ECOBOUWERS.BE
7
Passief IN ANTWERPEN
potentiële cohousers en na inspraak
van de buurt worden ingediend. In
Bezoek in en rond Antwerpen drie zeer energiezuinige woningen. We zetten
Oostakker is er plaats voor vijftien
een energiezuinige bio-ecologische renovatie, een passieve houtskeletbouw
laagenergie- en passiefwoningen.
in de stad en een vrijstaande passiefwoning in de kijker. Dit alles onder de
Benieuwd naar de ervaringen van de
deskundige begeleiding van Passiefhuis-Platform vzw. Ook de bouwheren
eerste cohousers? Schrijf je dan in.
zullen je graag te woord staan over de uitdagingen, pluspunten en energiebesparende resultaten van de eigen woning.
DINSDAG 11/11 OM 10U EN 14U | AFSPRAAK:
BEELBROEKHOF 104, SINT-AMANDSBERG | PRIJS: GRATIS
MAX. 10 DEELNEMERS | WWW.BOSTOEN.BE
ZATERDAG 8/11 VAN 10U TOT 16U | AFSPRAAK: HOEK MEETINGSTRAAT EN LANGE BEELDEKENSSTRAAT,
ANTWERPENPRIJS: € 5 | VERPLAATSING: AUTODELEND | WWW.PASSIEFHUISPLATFORM.BE
45
praktisch
Tijdens Ecobouwers Opendeur kom je
alles te weten over (ver)bouwen met
aandacht voor energiezuinigheid en
duurzame materialen. De focus ligt op de
bouwheer: waarom kiezen voor energiezuinig of duurzaam bouwen? Hoe begin
Ecobouwers Opendeur is een
initiatief van Bond Beter Leefmilieu, de onafhankelijke federatie
die natuur- en milieuverenigingen in Vlaanderen verenigt,
versterkt en vertegenwoordigt.
je eraan? En waarop moet je letten?
ECHTE ERVARINGEN
Van 1 tot 2 en van 8 tot 11 november
BEZOEK
GRATIS
MEER
DAN 300
DUURZAME
HUIZEN
SCHRIJF JE IN VIA
WWW.ECOBOUWERS.BE
kijk je gratis binnen in meer dan 300
lage-energiewoningen, passiefhuizen en
bio-ecologische woningen. De eigenaars
verzorgen – soms samen met hun architect of aannemer – de rondleiding. Ze
tonen de bezoekers welke technieken tot
energiebesparing leiden, hoe ze die zelf
hebben toegepast en vanuit welke filosofie. Geen verkoopspraatjes, maar echte
ervaringen over duurzaam en energiezuinig (ver)bouwen in de praktijk!
HOE NEEM JE DEEL?
Er is altijd een interessant bouwproject
in je buurt. Bekijk het aanbod op
www.ecobouwers.be, maak je keuze en
schrijf je in via het online formulier.
VOLG
ECOBOUWERS
VIA FACEBOOK
WWW.FACEBOOK.COM/
ECOBOUWERSBBL
46
ECOBOUWERS
Ook in Wallonië kun je meer
dan 100 woningen bezoeken
tijdens Portes Ouvertes
Ecobâtisseurs. Schrijf je in
op www.ecobatisseurs.be.
Samen met hen en andere milieubewuste koplopers reiken wij
burgers, bedrijven en overheden
concrete, haalbare en innovatieve oplossingen aan voor
milieubelastende activiteiten.
Zo initiëren, stimuleren en versnellen we de transitie naar een
duurzame samenleving. Want
we willen de dag realiseren
waarop iedereen in Vlaanderen
woont, werkt, consumeert en
zich verplaatst zonder nog te
wegen op het milieu, de natuur
en onze gezondheid. We laten
de stem van actieve burgers en
groeperingen luider klinken.
Consumenten inspireren en
activeren we met informatie en
campagnes. Bedrijven onder-
steunen we in het vinden
van milieuvriendelijke
oplossingen en het creëren
van een markt hiervoor.
Door overleg, onafhankelijk
advies en opinievorming
geven we richting aan het
beleid van overheden.
STEUN ONS!
Vind jij energiezuinig wonen ook een thema waarop
moet worden ingezet? Wil
je ons helpen om onafhankelijk te blijven werken
voor natuur, landschap en
een gezonde
woonomgeving? Dat kan
op een eenvoudige manier!
Stort vandaag nog een
bijdrage op BE27-5230801218-73 op naam van
Bond Beter Leefmilieu
Vlaanderen vzw. Voor giften
vanaf 40 euro ontvang je
een fiscaal attest.
VOLG ONS!
WWW.BONDBETERLEEFMILIEU.BE
WWW.FACEBOOK.COM/BONDBETERLEEFMILIEU
WWW.TWITTER.COM/BONDBETERLEEFMILIEU
ruwbouwblokken
ruw
van
Ce
Cellumat
t.w.v. 20.000 euro
OB605
72
WIN
Word ook een energiebewuste bouwheer dankzij de Cellumatblokken van de merken PASSIFBLOC of ENERGIEBLOC+
Overtuig ons van uw duurzaam bouw- of verbouwingsproject en win voor 20.000 euro* aan
cellenbetonblokken van Cellumat van het merk PASSIFBLOC of ENERGIEBLOC+. Dit zijn
ruwbouwblokken met de hoogste isolatiewaarde op de markt ( = 0,07 W/mK) en maken het mogelijk
om een lage-energiewoning en zelfs een passiefhuis te bouwen zonder gebruik te maken van
isolatiematerialen.
Voor meer informatie, surf vanaf 30 oktober naar beterbouwenenverbouwen.be
en raadpleeg de voorwaarden in de rubriek wedstrijden.
Nog inspiratie nodig? Bezoek gratis meer dan 300 duurzame huizen tijdens Ecobouwers
Opendeur tussen 1 en 11 november. Schrijf je in via www.ecobouwers.be
*max. 120 m³ t.w.v. 18.000 euro + planstudie en technisch advies
47
Wie 500+
passiefhuizen
bouwt, is ook
100% thuis in
U droomt van een energiezuinige woning? Een BEN-woning?
Of straffer nog: een passiefhuis? Met meer dan 40 jaar ervaring in
energie-efficiënt én betaalbaar wonen hebben wij alle expertise in huis
om uw bouwplannen te realiseren. Neem gerust contact op en vertel
ons over uw droom.
09 216 16 16 // [email protected] // www.bostoen.be