Hyperthermie oppervlakkig

Kanker Instituut
Uw heeft van uw behandelend arts gehoord dat u een behandeling met hyperthermie
(warmtebehandeling) krijgt. Voorafgaand aan de eerste hyperthermie-behandeling heeft u een
gesprek met een arts van de unit Hyperthermie (afdeling Radiotherapie). In dit gesprek krijgt u
informatie over de behandeling, de mogelijke bijwerkingen en waar u terecht kunt met
eventuele vragen. Het doel van deze folder is de informatie samen te vatten zodat u het thuis
nog eens na kunt lezen.
Wat is hyperthermie
Hyperthermie betekent letterlijk ‘verhoogde temperatuur’. We geven hyperthermie als
plaatselijke behandeling in combinatie met radiotherapie of chemotherapie. Het is voor
sommige tumorsoorten bewezen dat de gecombineerde behandeling betere resultaten geeft
dan radiotherapie of chemotherapie alleen. Hyperthermie als enige behandeling heeft
weinig effect. Door middel van elektromagnetische velden wordt de tumor verwarmd.
Het doel van de behandeling is de temperatuur in het doelgebied tussen de 40° en 43° C te
houden.
Elektromagnetische velden
Het doelgebied wordt verwarmd door middel van elektromagnetische velden. Het is een
plaatselijke behandeling; zodra de energie in het lichaam komt, wordt die plek warm.
Wanneer de apparatuur uitgeschakeld wordt, trekt de warmte weer weg. De behandeling is
niet schadelijk voor gezond weefsel. Personeel en begeleiding kunnen in de behandelkamer
aanwezig zijn. De behandeling wordt wel in een afgeschermde ruimte gegeven omdat de
elektromagnetische velden de apparatuur buiten de behandelkamer kunnen verstoren.
Oppervlakkige hyperthermie
Afdeling Radiotherapie
Hoe wordt hyperthermie gegeven
U krijgt een individueel behandelschema waarin de hyperthermie wordt gecombineerd met
radiotherapie. In de periode dat u behandeld wordt, krijgt u eenmaal per week hyperthermie
na de bestraling. Het totaal aantal behandelingen is afhankelijk van uw radiotherapieschema. Het schema wordt van tevoren met u besproken.
De behandelingen op de unit Hyperthermie worden poliklinisch gegeven. U hoeft hiervoor
dus niet te worden opgenomen.
De behandeling wordt gegeven door middel van “lampen” die elektromagnetische straling
uitzenden. Elke lamp heeft een oppervlakte van 10 bij 10 cm. Tussen de lampen en uw
lichaam wordt een waterzak geplaats. De energie wordt via het water naar uw lichaam
geleid. Het aantal warmtelampen dat gebruikt wordt is afhankelijk van de grootte van het
behandelgebied.
Temperatuurmeting
Tijdens de behandeling wordt de temperatuur in het doelgebied gemeten.
Zo hebben we een indruk of het doelgebied goed verwarmd wordt en het gezonde weefsel
juist niet te warm wordt. Op de huid wordt de temperatuur continue gemeten met dunne
draad thermometers. De arts bepaalt of het mogelijk en nodig is ook onder de huid de
temperatuur te meten. In dat geval worden, vóór de eerste behandeling, onder plaatselijke
verdoving dunne katheters (buigzame slangetjes) onder de huid ingebracht. De katheters
worden na het inbrengen met een pleister afgeplakt. Na het plaatsen van de katheters wordt
er met echo gemeten hoe diep de katheters zich onder de huid bevinden.
De katheters blijven in principe tot na de laatste hyperthermie-behandeling zitten. Na de
laatste behandeling worden de katheters verwijderd, dit gaat gemakkelijk en is niet pijnlijk.
Mocht u eerder hinder ondervinden van een katheter dan wordt die verwijderd. We brengen
dan geen nieuwe katheter in. De resterende behandelingen worden zonder onderhuidse
temperatuurmeting afgemaakt.
Voorbereiding
U hoeft geen speciale maatregelen te nemen voor de hyperthermie-behandelingen. Als u
medicijnen gebruikt, moet u die gewoon blijven innemen zoals u gewend bent. Tijdens de
behandeling kunt u makkelijk zittende kleding dragen. Doordat er met water wordt gewerkt
kunt u nat worden tijdens de behandeling. Neemt u voor de zekerheid droge kleding mee
voor na de behandeling.
2
Voor de eerste behandeling
Bij de eerste behandelafspraak bekijkt het behandelteam wat de beste manier is om het
doelgebied te verwarmen en in welke houding u dan moet liggen. Er wordt bepaald of het
meten van de temperatuur onder de huid mogelijk en nodig is. Zo nodig worden de
temperatuur katheters ingebracht. Er wordt een tekening gemaakt van het hele gebied,
inclusief de precieze plaats van de katheters en de warmtelampen. Hierna worden de
gegevens in de computer ingevoerd. Tijdens de behandeling wordt zo de temperatuur onder
elke warmtelamp gevolgd en afzonderlijk aangestuurd. Hierna worden de gegevens in de
computers ingevoerd. Deze uitgebreide voorbereiding is alleen bij de eerste behandeling
nodig.
Voor de voorbereidingen wordt een afspraak van twee uur gemaakt, maar de benodigde tijd
is afhankelijk van het aantal temperatuur katheters dat zal worden ingebracht.
3
De behandeling
Als alle voorbereidingen klaar zijn, neemt u plaats op het bed in de behandelkamer. Het
doelgebied wordt ontbloot. Het personeel, dat gedurende de gehele behandeling bij u is,
zal u helpen de juiste houding aan te nemen. De thermometers worden geplaats om te
temperatuur goed te kunnen vervolgen.
Op het doelgebied komt een waterzak te liggen. Hierdoor wordt de energie goed naar uw
lichaam geleid en wordt de temperatuur op de huid geregeld. De lampen worden op de
waterzak geplaatst en vastgezet. Dit kan een licht drukkend gevoel geven. Als alles goed is
aangesloten begint de behandeling.
De apparatuur wordt aangezet en de temperatuur stijgt langzaam. Het lichaam reageert op
de temperatuurstijging; het hart gaat sneller kloppen, de warmte wordt via de bloedsomloop
verspreid naar de rest van het lichaam en u gaat transpireren. De airconditioning en natte
washandjes kunnen verkoeling brengen.
4
Ondanks dat de temperaturen voortdurend worden gecontroleerd, kan het doelgebied toch
te warm worden. Dit kan aanvoelen als een branderig, drukkend of onplezierig gevoel in het
behandelgebied of daaromheen. Als u dergelijke klachten heeft, moet u ons dat direct laten
weten. Wij zullen de lampen kort uitzetten waardoor de warmte snel wegtrekt.
De behandeling zelf duurt 60 minuten. Voor het aansluiten van de apparatuur en afronden
van de behandeling wordt ook 60 minuten gerekend. Daarom krijgt u voor een behandeling
een afspraak van twee uur.
Einde behandeling
Na de behandeling worden alle draadthermometers verwijderd. Als temperatuur katheters
onder de huid zijn aangebracht worden deze netjes afgeplakt, zodat u er zo min mogelijk last
van heeft. Na de behandeling kan de huid wat rood zijn en warm aanvoelen, dit trekt vanzelf
weg. Na de behandeling kunt u direct naar huis. Als u met eigen vervoer naar het ziekenhuis
komt, raden we u af zelf naar huis te rijden.
5
Bijwerkingen
Hyperthermie beïnvloedt de bijwerkingen van radiotherapie, maar de hyperthermie zelf kan
wel klachten geven.
U moet dan denken aan:
-
Vermoeidheid
Een hyperthermiebehandeling is intensief en duurt lang en door de temperatuurstijging
levert u een lichamelijke inspanning. U kunt na de behandeling dan ook vermoeid zijn.
-
Brandwond/Huidreactie
Tijdens de behandeling kan als gevolg van een langdurig te hoge temperatuur een
brandwond ontstaan. De kans hierop is met name aanwezig in de gebieden die in het
verleden geopereerd en/of bestraald zijn. In dit littekenweefsel is het gevoel vaak
verminderd waardoor u slechter bemerkt dat de temperatuur te hoog is. Bij ongeveer
15% van de patiënten ontstaat een brandwond. Op de huid geeft dit een blaar, onder de
huid kan het een drukpijnlijke plek geven. U kunt er een paar dagen last van hebben
maar over het algemeen verdwijnen de klachten zonder behandeling. De hyperthermie
behandeling hoeft niet onderbroken te worden.
-
Irritatie door de katheters
Een pijnlijke rode plek rond de katheter, eventueel gecombineerd met koorts kan wijzen
op een ontsteking. U moet dan contact opnemen met uw behandelend arts of de
huisarts. Neem in dat geval de brief mee die u hierover van ons heeft gekregen.
Laat het ons weten als u last heeft van de katheter. Er kan besloten worden de katheter(s)
te verwijderen. Het verwijderen van de katheters is niet pijnlijk. Er wordt dan niet
opnieuw geprikt.
Wat u zelf kunt doen
De gecombineerde behandeling met hyperthermie vraagt wel wat van u. Het is vermoeiend
en inspannend. Het is verstandig ontspanning te zoeken en te rusten als u daar behoefte aan
heeft. Er is geen extra huidverzorging nodig voor de hyperthermie-behandelingen. U kunt
uw huid verzorgen zoals u eerder is geadviseerd.
Informatie voor uw (eventuele) begeleider
U kunt iemand meenemen om u gezelschap te houden tijdens de behandeling. Laat uw
begeleider er rekening mee houden dat het in de behandelruimte koud is.
Houdt u er rekening met het volgende:
-
Elektromagnetische velden kunnen een pacemaker verstoren. De behandelkamer is
daarom niet toegankelijk voor mensen met een pacemaker.
6
-
Een gehoorapparaat of mobiele telefoon kan storen of beschadigd raken; we raden u aan
deze buiten de behandelkamer te bewaren.
-
Zwangere vrouwen worden uit voorzorg afgeraden de behandelkamer binnen te gaan.
Vragen
Wij hopen u met deze folder voldoende te hebben geïnformeerd over de gang van zaken
bij de unit Hyperthermie. Wanneer u nog vragen heeft over de behandeling, stelt u deze dan
gerust aan één van de artsen, verpleegkundigen of laboranten.
U kunt ook telefonisch contact opnemen met het secretariaat van de unit Hyperthermie,
telefoonnummer (010) 704 14 70, bereikbaar tijdens kantooruren.
7
www.erasmusmc.nl/kankerinstituut
5853749
© Erasmus MC - Patiëntencommunicatie - 01/17
Aan de inhoud van deze folder kunnen geen rechten worden ontleend