Verslag bijeenkomst Afsluitdijk 2 mei 2017 over

Verslag bijeenkomst Afsluitdijk 2 mei 2017 over duurzame energie / gebiedsontwikkeling
Rijkswaterstaat en De Nieuwe Afsluitdijk (DNA) organiseerden op 2 mei 2017 vanaf 20.00 uur een
bijeenkomst voor bewoners, bedrijven en andere belangstellenden in het Routiers Restaurant te
Zurich. De bijeenkomst ging over de opgave van Rijkswaterstaat voor een energieneutrale Afsluitdijk
en over de brede gebiedsontwikkeling die DNA in gang zet voor het gebied Makkum-Zurich. De
bijeenkomst stond onder leiding van onafhankelijk gespreksleider Jannemarie de Jonge. Voor een
toelichting waren medewerkers van Rijkswaterstaat, DNA, provincie Fryslân en gemeente SúdwestFryslân aanwezig. De lijst met deelnemers vanuit het gebied is bijgevoegd (bijlage 1).
Jannemarie de Jonge heet iedereen namens Rijkswaterstaat en DNA welkom. Fijn dat zoveel mensen
aanwezig zijn. Het eerste deel van de bijeenkomst bestaat uit drie korte toelichtingen. Het grootste
deel van de bijeenkomst is voor het gesprek in groepen. Die zijn door de grote opkomst wat groter
dan vooraf bedacht. Tot slot zal de bijeenkomst gezamenlijk worden afgesloten.
Als eerste geeft Bert Wijnsma van DNA een overzicht van de speerpunten van DNA op het gebied van
recreatie en toerisme, natuur en duurzame energie. Een aantal projecten is al in gang gezet, zoals de
Vismigratierivier en de bouw van het Afsluitdijk Wadden Center. DNA wil daarnaast met de bewoners
en bedrijven volgende stappen zetten voor kwaliteitsverbetering en vergroting van de leefbaarheid.
Voor het gebied Makkum - Zurich wordt een brede gebiedsaanpak in gang gezet. Nu veel projecten
gekoppeld aan de Afsluitdijk van de grond komen. Programma DNA richt zich nu op de verdere
economische ontwikkelingen in het gebied Harlingen, Zurich, Makkum (fase 2), waarbij toerisme,
recreatie, OV-ontwikkelingen, verbeteren van de leefbaarheid, natuur- en landschap belangrijke
speerpunten zijn. DNA wil met het gebied in gesprek over ideeën, wensen en mogelijkheden. Bert
roept op om daarmee te komen.
Gerbrand Naeff van Rijkswaterstaat begint zijn verhaal met een korte beschrijving van het project
Afsluitdijk. Voor de bijeenkomst vanavond zijn vooral de nieuwe pompen van belang die bij het
sluiscomplex van Den Oever worden aangebracht. De pompen vragen veel energie, vergelijkbaar met
het elektriciteitsverbruik van ruim 7000 huishoudens. Rijkswaterstaat staat voor de opgave deze
energie duurzaam op te wekken. Nog meer windenergie is vooraf uitgesloten; het meest kansrijk is
zonne-energie. Daarvoor zoekt Rijkswaterstaat maximaal 29 ha ruimte op de Afsluitdijk en op de
Koppen. Daarbij denkt Rijkswaterstaat aan realisatie op eigen grond in de verkeersknopen van de A7
bij Den Oever en Zurich en op de dijk bij Breezanddijk. Wilt u hierover meedenken: waar zou dit
wel/niet kunnen en onder welke voorwaarden?
Yttje Feddes, landschapsarchitect van het bureau Feddes-Olthof, heeft voor Rijkswaterstaat nader
verkend hoe zonnevelden kunnen worden ingepast bij Den Oever, Breezanddijk en Zurich. In de
bijlage zijn de eerste denkrichtingen met illustraties uitgewerkt. Het zijn nog geen plannen, maar
verbeeldingen. Aan de hand daarvan kan met iedereen meer concreet worden besproken wat in elk
deelgebied belangrijke uitgangspunten zijn en hoe daaraan kan worden voldaan.
Een paar mensen geeft direct een reactie. Opgemerkt wordt dat met de gepresenteerde illustraties
een vrij rommelig totaalbeeld lijkt te ontstaan, de vraag wordt gesteld waarom de dijk zelf niet wordt
benut, of rekening is gehouden met vogels / ecologie en hoe zonnepanelen passen bij de inzet op
toerisme, recreatie en natuur. In de groepen komen deze punten uitgebreider aan de orde.
Bij de bespreking in de groepen is een groot aantal reacties gegeven en aangetekend op de posters
en op kaarten. Een overzicht van deze reacties is opgenomen in bijlage 2.
In de plenaire terugkoppeling komen de vragen naar voren over de techniek en worden diverse
suggesties gegeven om de oppervlakte van de zonnevelden flink omlaag te brengen. Zou dat niet
kunnen door een ‘smart grid’ aan te leggen,
efficiëntere panelen te gebruiken, meer of
grotere turbines te gebruiken in Windpark
Fryslân, of waterkracht beter te benutten.
Wat betreft de locaties zien veel mensen
veel mogelijkheden bij Breezanddijk en ook
op de Afsluitdijk zelf. Daar worden echter
ook vraagtekens bij geplaatst. Zijn zonnevelden op water wel mogelijk in verband
met golven en ijsgang, wat betekenen
zonnepanelen op de dijk voor de
waterveiligheid? Het gebied rond Zurich
krijgt het met de duurzame energie-opgave
voor windenergie al flink voor de kiezen. Een aantal mensen vindt dat het daarmee genoeg is. Ook
wordt gewezen op de natuurwaarden van de bomen in het knooppunt, de waarde voor broed- en
trekvogelonderzoek, het belang van de gronden voor de pachters en voor andere gebruikers. Ook
hebben mensen meegeholpen aan schetsen waarop locaties in het knooppunt zijn gemarkeerd die
weinig belangen lijken te schaden.
Joost van de Beek, projectmanager van het project Afsluitdijk sluit de bijeenkomst af met de
volgende samenvatting en afspraken: Rijkswaterstaat heeft veel gehoord. Het duizelt nog een beetje.
Het is goed om alle opmerkingen en suggesties te laten bezinken en de reactie in een volgende
bijeenkomst aan u voor te leggen. Dat zal een bijeenkomst zijn voor het hele gebied, van de Kop in
Noord-Holland, de Afsluitdijk tot de Kop in Fryslân. Ook zal voor een aantal onderwerpen aparte
gesprekken worden gevoerd. Als iemand een individueel belang heeft, meldt u dan via
[email protected] voor een gesprek. Het verslag van de bijeenkomst wordt snel rondgestuurd.
Bijlage 1
Aanwezigen
vanuit het
gebied
2. v~2i
~Q-''LKO ►~►15't-
~'(~-~~.tr
t'jk
C~ - -~'
~r~,~~~ ~L-~~Le~
~; . ~
~Z~ I~ 5~~~~ ~ cam.
~r~r i~'I~
Q~zc~ ~e2
~
c~ c~Gn !~`~
~~~~i~~r~YlQ
~cf~
~~~
~Sop~:~~c,~ ~-locrs~
~
~+~r~ ,~ -~~ W P~ d ,
~~
Ca ~J V ~ ~
~^ .e ~- ~j ~s
~ ~ S') I ~~
~ZG~~n 1~c~n5~2G
s
~~
.SGrl~'
.
C/eG~~
~~k-~ c~
~ ~Z~~
~`"
~~
~~
~
~~ ►'V1~.Q.~, o~,~ c~
~4-t -Ll{Z e`
~ ~
C~ ~~~
~(~c. ~~r-e~~y`.G
V~ G
/ ~ Q~~CP~
—
Z~ ~r~ ~5~~~ t~r~~~~L.c~~
~~~~
~/ ~
2C9 l
~~ ~ ~~
P
~~
~~
o c c~r~o
~Imo W .erg ~ d~Q~
~~
~o~@
~.
C~~er ~
~ ~~~
~~ h~~~k~~m , n
s
~~
~ ~~
_ ~~v ~ ~,,~~ ~v
~~
~rc~r,~~ I•Co~-,n~t~.
-~
~1cis
~'vz~z~~~
A2~~h
oNG
~.~
~
j jG~,. ~~
~cs~
s
~ ~a~ (~ {~I~-c.t _~~n
`r ~y s
C~P,(/h S`~ ~~i~Z~Zt~~~,
~~
l'~ u ~`c J l~ Ivy, - l~ ~.a,,~.~-~ 1,.~
i
~
~~ A~~~~ 6~l~Jh~ ~~~~t X11.
G?~~G~
~~ ~ ~~
Q ~2~~ ~~ .
~.5 ~.
~',lr ~
,~~ ~; ~~
~ ,~~~
~~a~
Bijlage 2 Overzicht van de opmerkingen stakeholdersbijeenkomst 2 mei 2017
Ruimtelijke inpassing: algemeen
· Maak meer gebruik van de ‘echte’ RWS-terreinen, zoals de ruimtes rond sluizen en dammen.
· Ook op grote afstand kan schittering hinderlijk zijn.
· Plaats een groot dak over de heftorens bij de spuisluizen en leg daar dan de panelen op.
· Concentreer de energieopgave op één locatie.
· Zorg er voor dat het landschap niet verrommeld.
· Als het ten koste van natuur gaat; dan compenseren.
· Waarom wordt niet gezocht naar 29 hectare op een locatie buiten het Afsluitdijk-gebied?
· Plaats de panelen nog dichter bij de pompen, bijvoorbeeld in het water.
Bij de kop Noord-Holland (Den Oever e.o)
· Langs de weg moet het wel kunnen.
· Van het weghalen van de bosschages aan de oostkant van Den Oever heeft niemand last.
· Strook bij Den Oever is een goede locatie waar niemand last van heeft.
· Als er zonnepanelen worden geplaatst op Robbenplaat blijft er weinig ruimte over voor andere
ambities op deze locatie.
Bij Breezanddijk
· Maak hier een mooi eiland van – toeristisch aantrekkelijk / de moeite waard om te stoppen –
zonne-energie-eiland.
· Minste last, opspuiten eiland, combinatie met natuur en recreatie.
· Maak hier wat moois van: verdiepte panelen, taluds, drijvende opstelling.
· Het plaatsen van panelen op Breezanddijk is de verstandigste optie.
· Zet een bord bij Breezanddijk waarop staat hoeveel energie er wordt/ is opgewekt.
Bij de kop Friesland (Zurich e.o)
· Bij de kustzone: Waddenkant panelen.
· Deze hoek krijgt al genoeg voor de kiezen (wind).
· Bij de modellen: verrommeling.
· Natuur, toerisme etc. – kostbare grond.
· Als er echt panelen moeten komen in de knoop Zurich, maak er dan een sieraad voor het
landschap van.
· Wordt het hele bos in knooppunt Zurich gekapt?
· Het bos in knooppunt Zurich is oorspronkelijk aangelegd als natuurcompensatie.
· Er wordt broed- en trekvogel onderzoek uitgevoerd in knoopput Zurich met belangrijke
resultaten.
· Laat knooppunt Zurich zoals het is!
Bij Windpark Fryslân:
· Zon in combinatie met de windmolens.
· Plaats extra molens/ grotere turbines bij Windpark Fryslân.
Bij de dijk
· De dijk is de dijk; de koppen horen daar niet bij.
· Kijk toch nog eens goed naar het dijktalud. Bijvoorbeeld een dunne langgerekte streep met
panelen op de dijk.
· Lijnopstelling langs de Afsluitdijk.
Techniek
· Smartgrid bespaart circa 20 ha – dan heb je nog maar 10 ha nodig. Daarvoor is nodig samen te
werken met de buren; de gemeenten Hollands Kroon en Súdwest Fryslân.
· Getijde-energie: dan heb je geen 29 ha zon nodig.
· Kunnen zonnepanelen op het water tegen ijsgang?
· Pas krui-ijzers toe bij Breezanddijk om de panelen tegen ijsgang te beschermen.
· Combineer verschillende vormen van duurzame energieopwekking (zon, wind en water).
· Wordt spuien wel voldoende gebruikt?
Proces
· Maak brokken (per locatie) en bespreek die de volgende keer met de stakeholders.
· Een bijeenkomst voor zowel stakeholders uit Noord-Holland als Fryslân.
· Volgende bijeenkomst voor hele gebied met verdere uitwerkingen.
· Er zouden toch ecologen aanwezig zijn?
Diversen
· Op een aantal locaties in het zoekgebied zitten pachters. Hoe wil RWS hier mee omgaan?
Worden er alternatieve locaties aangeboden? Er zit veel aan vast voor veehouders (aantal koeien
dat gehouden mag worden).
· Gaat RWS nu een energieleverancier worden? De opwekking van energie en het gebruik hiervan
is niet op hetzelfde moment.
· RWS zet al jaren in op natuur en recreatie. Dat betekent geen zonnepanelen op de dijk en
koppen.
Bijlage 3
Verkenning Zonne-energie Afsluitdijk
aanknopingspunten
Projectgebied
Knooppunt Zurich
Dijkvak
Krwz- Zurich
Kornwerderzand
Dijk
Nij Hiddem-Houw
Breezanddijk
Dijk
Den Oever
Monument
Technische randvoorwaarden
• Efficiënte aansluiting op het net mogelijk maken
• Trafostation nodig (±1 per 5 hectare)
• Afscherming nodig: hek 2 meter hoog of sloot 3 á 4 meter
breed
• Langs weg obstakelvrije zone (zie tabel)
• Bij huidige stand techniek: opstelling zuid of oost-west
(zie schema)
Voorbeeld Transformatorhuis
Hek
Obstakelvrije ruimte
Tabel obstakelvrije ruimte
Schema bezonning
Toepassingen
Op land
Op taluds
Op het water
Langs en op wegen
Drijvend
Pergola’s boven parkeerplaatsen
toepassing op zuidzijde talud
Drijvend
opstelling zuid
talud aanpassen aan de optimale hellingshoek zonnepanelen
Solar-road
Drijvend met vlakke opstelling
opstelling oost-west
Taluds langs wegen
Ingepast binnen grondwal en water
In een rietland
Plaatsing gelijk aan het relief
Tussen dijk en weg
Verdiepte ligging
Workshop landschappelijke inpassing
Verkenning Zonne-energie Afsluitdijk
Knooppunt Den Oever
RECREATIEF BOSJE
AANLOOP AFSLUITDIJK
WONINGEN
BOS MET ECOLOGISCHE WAARDE
recreatieve
zone
f
t
ich
z
op
A
de
k
dij
it
slu
zicht op Zu
iderhaven
HISTORISCHE DIJK
Ruimtelijke aanknopingspunten Den Oever
RIJKSMONUMENTEN
VERHARD
AANZICHT
GROEN
AANZICHT
FIETSPAD
SCHOOTSCIRKELS
Ruimtelijke aanknopingspunten Robbeplaat
Grondgebied Rijkswaterstaat
Modellen
Model zuid hellingen
Model vlak blijven, taluds groen houden
Model knooppunt
Maximaal beschikbaar circa 15 hectare
Knooppunt bestaande situatie
Grondwallen kazematten behouden
Zonnepanelen tussen de hoofdbanen van de A7
Model zuid hellingen
Model vlak blijven
Verdiepte ligging op het sluiseiland
Advies landschappelijke inpassing
Feddes/Olthof landschapsarchitecten
Ruimte voor zonnepanelen op Robbeplaat
Verkenning Zonne-energie Afsluitdijk
Breezanddijk
overhoek
EILAND VAN DUURZAAMHEID EN
ECOLOGIE
e
er
d
re
b
en
re
h
e
og
jk
di
1
2
3
4
5
overhoek
te handhaven objecten:
1 tankstation
2 trafostation windpark
3 camping
4 Bleu energy
5 Defensielocatie
Ruimtelijke aanknopingspunten
Maximaal beschikbaar circa 25 hectare
Grondgebied Rijkswaterstaat
Modellen
Model taluds
Model taluds
Profiel model taluds
Profiel model verdiepte ligging
Profiel model maximaal
Advies landschappelijke inpassing
Feddes/Olthof landschapsarchitecten
Model verdiepte ligging
Model maximaal
Model Verdiepte ligging zonnepanelen
Referentie drijvende opstelling
Referentie drijvende opstelling
Verkenning Zonne-energie Afsluitdijk
Knooppunt Zurich
HISTORISCHE KUSTLIJN
uitzichtspunt
GROENE RAND LANDSCHAP
ZEEDIJK
restaurant en
busstation
BOCHT A7
GROENE RAND LANDSCHAP
Ruimtelijk aanknopingspunten
Grondgebied Rijkswaterstaat
Maximaal beschikbaar op taluds en vlak maaiveld totaal circa 43 hectare
Modellen
Model Aanlanding Friese kust zichtbaar maken
Model Rietland
Model Binnen het knooppunt
Model Bocht van de A7 benadrukken
Profiel dijkvak Kornwerderzand - Friese kust bestaande situatie
Profiel dijkvak Kornwerderzand - Friese kust zonnepanelen tussen dijk en snelweg
Impressie zonnepanelen op talud
Zonnepanelen op de taluds
Verdiepte ligging zonnepanelen
Rietland
Landschappelijke inpassing Zonne-energie Afsluitdijk