Met De Kijker Op Jacht

• Met De Kijker Op Jacht
Met De Kijker Op Jacht
Door: Alke van der Kloet
Nu het al bijna winter is zien we
steeds meer sterrenbeelden. Nu
het ook steeds langer donker is
hebben we ook meer tijd om van
de sterrenhemel te genieten. De
hemel wordt vroeg in de avond
gesierd door zomersterrenbeelden als Perseus, Capriconus,
maar ook door de bekende Zomerdriehoek. We hebben al veel
bekende sterrenbeelden besproken in de Met De Kijker Op Jacht.
Deze keer zal ik voor de afwisseling wat meer in gaan op de wat
onbekendere sterrenbeelden. En
natuurlijk ook om jullie wat meer
wegwijs te maken aan de hemel.
M
eteorenzwermen
In november en december zijn
er drie meteorenzwermen. Ik heb het nu
over de Tauriden, Leoniden en Ursiden.
Al zijn dit bescheiden meteorenzwermen,
het is wel leuk om even te kijken of je iets
ziet. Het moet echter wel helder zijn en
je kunt eigenlijk het beste kijken op de
dagen van de maxima, omdat er anders
niet erg veel per uur te zien zullen zijn. De
Tauriden zijn 5 november, de Leoniden
22
17 november en de Ursiden 23 december. Van deze meteorenzwermen zullen
de Tauriden het meest de moeite waard
zijn al zullen de Leoniden ook de moeite
waard zijn als de Maan niet te veel roet in
het eten gooit.
A
uriga (Voerman)
Dit is een sterrenbeeld dat zich
tussen Perseus en de Tweelingen bevindt.
Het is een sterrenbeeld dat ongeveer net
zo’n groot deel van de hemel in beslag
neemt als de Tweelingen. Het bevat een
aantal zeer heldere sterren waarvan Capella ofwel alfa Auriga de helderste is.
Het sterrenbeeld bevat een paar Messierobjecten, een NGC-object, maar ook een
CR-object. Dit zullen mogelijk wat onbekende objecten zijn. Dit komt waarschijnlijk doordat het relatief donkere objecten
zijn. Allemaal hebben ze een oppervlaktehelderheid die rond de 12 magnitude
zit. Dit betekent dan ook dat een 20cm
telescoop en een donkere omgeving vereist zijn, naast natuurlijk de gebruikelijke
fijne weer omstandigheden. De Messierobjecten die in dit sterrenbeeld zijn te
vinden zitten redelijk dicht bij elkaar
aan de hemel. M37, M36 en M38 zijn de
Messierobjecten in dit sterrenbeeld. Het
NGC object is nummer 2281 dan hebben
we nog CR 62. Het zijn allemaal open
sterrenhopen.
C
etus
Cetus is een sterrenbeeld dat
rond een uur of negen ’s avonds rond 1
december in het zuidoosten staat. Het
is een sterrenbeeld dat vaak niet opvalt,
al is het alleen maar omdat de Stier met
zijn mooie Pleiaden en Heiaden naast dit
sterrenbeeld staat en alle aandacht opeist.
Het sterrenbeeld zou volgens de Griekse
mythologie een monster zijn, tegenwoordig wordt het ook wel aangeduid als Walvis. Ik wens je veel succes met het maken
van een walvis van al deze sterretjes, want
ik heb de overeenkomst nooit echt gezien.
Hoe dan ook, dit sterrenbeeld is relatief
leeg, maar het bevat wel een Messierobject, namelijk M77. Het object is ook vrij
donker, maar zit wel dicht bij de δ-ster,
wat het relatief gemakkelijk maakt om te
starhoppen. De ο-ster, die ook wel Mira
wordt genoemd, is een veranderlijke ster.
C
assiopeia
Nu een ander sterrenbeeld met
iets ogenschijnlijke lichtere objecten, die
makkelijker te vinden zullen zijn met
een kleinere telescoop. Cassiopeia is een
sterrenbeeld dat circumpolair is, wat wil
zeggen dat zij altijd aan de hemel staat
en nooit onder gaat. Dit komt omdat ze
heel erg dicht bij de poolster staat. Met
behulp van Cassiopeia is het dan ook erg
Universum 5 2010
• Heavens above
Heavens above
Satellieten bekijken met hulp van het internet
makkelijk om de poolster te vinden. Men
neemt simpelweg de denkbeeldige lijn
tussen de α-ster en de γ-ster en verlengt
dit ongeveer 5 tot 6 keer. Dan kom je bij
de poolster terecht die in de Kleine Beer
staat. De objecten die Cassiopeia laat zien
zijn M103, NGC 869 en NGC 884 (oftewel
H en Chi).
M103 is behoorlijk makkelijk te vinden.
Je richt je telescoop op de δ-ster en van
daar uit kun je gemakkelijk bij M103 komen. Van daar uit kun je met het bewegen van een of meerdere assen het object
makkelijk vinden. Deze techniek wordt
starhoppen genoemd.
NGC 869 en NGC 884 oftewel H en
Chi zijn twee sterrenhopen die met het
blote oog te zien zijn en zijn daarom zeer
geschikt als verrekijkerobjecten die je ook
gemakkelijk kunt vinden. Ze bevinden
zich tussen Cassiopeia en Perseus. Het
is mogelijk om met een kleine telescoop
naar deze objecten te kijken, je zult
dan wel je kleinste vergroting moeten
gebruiken (je grootste oculair) om er
niet doorheen te kijken. Een sterrenhoop
neemt vaak relatief veel ruimte in aan de
hemel, wat vaak betekent dat bij een te
hoge vergroting je er met een telescoop
doorheen kijkt zonder dat je het weet.
C
amelopardalis (Giraffe)
Cameloparadalis is een sterrenbeeld dat aan veel bekende sterrenbeelden grenst. Het is aangrenzend
aan o.a. het net besproken Cassiopeia,
maar ook aan de Kleine Beer, Grote Beer
en Perseus. Dus als je nou altijd dacht:
“wat is dat gebied daar nou?” Dat is dus
het sterrenbeeld Cameloparadalis. De
reden dat het vaak niet opvalt is omdat
het relatief onheldere sterren heeft. Het
is dan ook aan te raden om, als je dit
sterrenbeeld wil zien, in een omgeving
te staan met weinig lichtvervuiling om je
heen. Het heeft niet erg veel objecten die
helder genoeg te zijn om te zien met telescopen van een middenmaat. NGC 1502
(open sterrenhoop), NGC 1501 (nevel) en
het object CR 464 dat tevens een open
cluster is zijn hier ook nog te vinden.
Je kunt je waarnemingen opsturen of
mailen naar:
Waarneem Commissie JWG
Alke van der Kloet
Oude Ebbingestraat 78a
9712 HM Groningen
[email protected]
Universum 5 2010
Door: Han Crijns
Veel van de dingen die
aan de hemel te zien zijn,
staan op een vaste plek
aan de hemel. Zoals sterren en Messierobjecten.
Meestal gaat de Met De
Kijker Op Jacht daarover. Maar er zijn ook
dingen die alleen soms
te zien zijn en alleen op
de plek waar jij bent. Om
de aarde draait een hele
hoop satellieten. Bijvoorbeeld het International
Space Station (ISS). Deze
satellieten weerkaatsen
zonlicht en daardoor kun
je ze zien als ze boven je
hoofd langskomen. Het
ISS is de grootste satelliet en daarom ook het
helderst. Je kunt het
makkelijk met het blote oog zien. Alleen, het
ISS bevindt zich op een
hoogte van ongeveer
350 km boven de aarde.
Dat is zodanig dichtbij,
dat het uitmaakt, of je
in Groningen of Eindhoven bent. Dan moet je
namelijk de andere kant
op kijken. Als je dus wil
weten welke satellieten
over jouw hoofd in bijvoorbeeld
Groningen
komen, dan kun je dat
het beste van te voren
opzoeken. Gelukkig zijn
er mensen die op internet een programma hebben gemaakt waar de banen van alle satellieten
om de aarde in staan.
Zo’n programma kan
dan voor je uitrekenen
wanneer er bij jou een
heldere satelliet te zien
is. Hier volgt wat uitleg
over hoe je dat gebruikt.
H
et ISS
Ga naar de website
http://heavens-above.com
Hier kun je precies zien wat er boven je
hoofd gaat gebeuren. Jammer genoeg is
de website in het Engels. Er staat bijvoorbeeld al gelijk een plaatje waar het ISS op
dat moment is. Terwijl ik dit stukje typ
draait het ergens boven Zuid-Oost Azië
(dat zie je op de volgende pagina).
Dat is leuk voor de mensen in China,
maar ik wilde weten wanneer het in
Groningen te zien is. Daarvoor moet ik
dus eerst aangeven dat ik daar ben. Kijk
naar het volgende stukje, Configuration
betekent instellingen:
Current observing site betekent huidige
observatieplaats. Dat moet dus Groningen worden. 0.0000°N, 0.0000°E is
waar het nu op staat. Die N en E betekenen Noorderbreedte en Oosterlengte.
Er zijn drie opties om je positie in te
stellen. Select from map is selecteer op
een kaart. Je kunt dan in Google Maps de
plaats waar je gaat waarnemen zoeken.
Als het een wat grotere stad is kun je het
ook opzoeken bij From Database of als
je je coördinaten gewoon weet kun je ze
ook gelijk intypen bij edit manually. Het
menu ziet er daarna zo uit:
Nu kunnen we naar satellieten gaan kijken! Kijk wat verder naar beneden bij:
10 day predictions betekent voorspellingen voor de komende 10 dagen. Klik op
ISS om te zien wanneer het ISS over je
heen komt!
23