PowerPoint presentatie les 2
advertisement
Cursus bijengezondheid Bijengezondheid NBV Het herkennen van ziekten • Gezond broed • De ontwikkeling in het voorjaar • Observatie • Ziekte beelden • Overzicht ziekten en plagen Bijengezondheid NBV Gezond broed Bijengezondheid NBV Gezond broed • Mooi aaneen gesloten broed • Weinig open cellen tussen het gesloten broed • Deksels droog en enigszins bolvormig • Larven zijn parelwit van kleur • Larven liggen in de karakteristieke C-vorm Bijengezondheid NBV Gezond broed Bijengezondheid NBV De ontwikkeling in het voorjaar • Is goed te volgen op de bodemlade • In de winter 5 straten bezet • Doorzichtige wasplaatjes en veel stuifmeel • Na een paar weken mooi weer 9 straten bezet • Volken die achterblijven kunnen ziek zijn Bijengezondheid NBV Ontwikkeling gezond volk • In de winter : een vijftal ramen bezet • Een paar weken mooi weer :10 ramen bezet • Eind april : 20 ramen bezet, 12 ramen broed • Eind mei : de bijen puilen de kast uit Bijengezondheid NBV Herkennen van bijenziekten • Op afstand van de kast • Voor de kast • Op de bodemlade • In het broednest Bijengezondheid NBV Op afstand van de kast • Vliegen de bijen massaal • Brengen ze veel stuifmeel naar binnen • Vliegen de bijen te vroeg of te lang door • Vliegen de bijen bij te koud weer Bijengezondheid NBV Voorzijde kast en op de grond • Vuil op de vliegplank of tegen de wand • Dode bijen of mummies • Hangen veel bijen voor de kast • Krabbelaars voor de kast Bijengezondheid NBV Voordeel van de bodemlade • Je hoeft de kast niet steeds te openen • Van de bodemlade is veel af te lezen • De ontwikkeling van het volk is goed volgen • Vooral in de koude periode is de bodemlade een uitstekend middel om het volk te controleren Bijengezondheid NBV Lezen van de bodemlade • Hoe groot is het broednest • Veel stuifmeel op de bodem • Doorzichtige wasplaatjes of bolle deksels • Varroamijten of andere dieren Bijengezondheid NBV De volwassen bijen • Hoe reageert het volk op aanraken kast • Bruist het kort op en wordt weer stil ? • Beschadigde of misvormde vleugels • Veel donkere glimmende bijen Bijengezondheid NBV Afwijkingen in het broednest • Onregelmatig of gaten patroon • Uitpuilende bolle deksels • Dode larven of verdroogde resten • Deksels met gaten of stinkend broed Bijengezondheid NBV Hoe stel je de juiste diagnose • Bij een ziekte behoren bepaalde symptomen • Sommige symptomen komen bij meerdere ziekten voor • Een diagnose is niet altijd eenvoudig te stellen • Vaak is aanvullend laboratoriumonderzoek nodig • Raadpleeg de overzichtstabellen van ziektebeelden en ziekten • Raadpleeg bij twijfel de bijengezondheidscoördinator Bijengezondheid NBV Overzichtstabel ziektebeelden No Waar Verschijnsel Mogelijke ziekte of plaag Aanvulling 1 Voor de kast of op de bodem Dode bijen Niet eenvoudig te bepalen Aanvullend onderzoek nodig 2 Voor de kast Krabbelaars Virusinfectie Nosema 3 Vliegplank en voorwand Ontlasting Tracheeën mijt ½ kg bijen voor de kast Roer Bruine vlekken Nosema Druppelvormige vlekken Amoebe Gele kleur Meiziekte Pasta achtig 4 Vliegplank en op de grond Stukjes was en raat Roverij Bijen vluchten bij openen kast 5 Vliegplank en op de grond Witte of gekleurde mummies kalkbroed Wit of grijs/zwart Steenbroed Groengeel, grijs of zwart 6 Bodemlade Bruine ovale mijten varroabesmetting 7 In de kast Besmeurde raten Roer Smerige celranden Nosema Amoebe 8 In het broed Dode larven Gele ontlasting Kakbroed Steenbroed Bijengezondheid Zakbroed Zak gevuld met vloeistof Amerikaans vuilbroed Trekt slijmachtige draad Europees vuilbroed Onnatuurlijke houding NBV Overzichtstabel ziektebeelden 9 10 In het broed In het broed Open cellen tussen gesloten broed Inteelt Hagelschot Onregelmatig broednest AVB Gronderige leemachtige geur EVB Geur van rottend materiaal Virusinfectie Verhouding bijen/broed fout AVB en EVB 11 Celdeksels Ingezonken AVB en EVB 12 Celdeksels Kleine gaatjes Kalkbroed AVB en EVB Karakteristieke vormen 13 Celdeksel Bolle deksels Bultbroed Dar in werkstercel 14 Cellen Meerdere eieren Leggende werkster Wordt bultbroed 15 Cellen Bruine mijten Varroa Bruine ovale vorm Tropilaelaps Kleiner dan varroa 16 Cellen Witte kristallen Varroa ontlasting 17 Cellen Dode bijen Honger Met de kop naar binnen 18 Raten Tunnels van wit spinsel Wasmot Bijengezondheid NBV Overzichtstabel ziektebeelden 19 Raten en spleten Witte lange larven Wasmot Maken spinsel Kleine kastkever Laten slijmspoor achter 20 Op de ramen Zwarte kevertjes Kleine kastkever 21 Op de ramen Roodbruine ovale mijten Tropilaelaps Mijten rennen over de raat 22 Op de bijen Kleine mijten of luizen Varroa Bruine ovale vorm Tropilealaps Kleiner dan varroa Bijenluis Kop, borst en staartstuk 23 Volwassen bijen Misvormde vleugels DWV Tropilaelaps 24 Volk als geheel Bijengezondheid Trage ontwikkeling Niet eenvoudig te bepalen Aanvullend onderzoek nodig NBV Overzichtstabel bijenziekten No Naam Soort Bijbehorende ziektebeelden 1 Kalkbroed schimmel - wit/gele of groen/grijze mummies - mummies los in de cellen of de bodem, op de vliegplank of voor de kast op de grond 2 Steenbroed schimmel - wit/grijze of lichtgroen/bruine mummies -mummies zitten vast in de cellen 3 AVB bacterie - draden trekkend - lege cellen, ingevallen deksels, gaatjes in de deksels - raten hebben bruin beige kleur en hebben gronderige leemachtige geur - ingedroogde korst zit vast in de cel 4 EVB bacteriën - niet draden trekkend - larven zijn verkleurd en liggen gedraaid in de cel. Zurige geur of zweetvoetengeur - soms verzegeld broed met ingezakte celdeksels of met gaatjes - ingedroogde korst ligt los in de cel 5 Zakbroed virus - streklarf kleurt eerst bruin/zwart - de kop knikt voorover - larve lijkt net een met vloeistof gevuld blaasje 6 DWV virus - gekreukelde of nauwelijks ontwikkelde vleugels. 7 APV virus - broedafwijkingen lijkend op EVB verschijnselen 8 Overige virussen virus - krabbelende, lusteloze bijen, soms met trillende vleugels - broedafwijkingen, hagelschot, afwijkende larven en verzegeld broed - haarverlies en zwartkleuring van de volwassen bijen - volken ontwikkelen zich niet goed Bijengezondheid NBV Overzichtstabel bijenziekten 9 Nosema eencellige - ontlasting op de onbezette raten en bij vlieggat of vliegplank - te weinig bijen in verhouding tot het broednest - trage voorjaarsontwikkeling 10 Amoebe eencellige - hetzelfde als nosema. Microscoop onderzoek nodig. 11 Roer verstopping - besmeurde raten en vliegplank 12 Meiziekte verstopping - schudden met hun achterlijf om tot ontlasting te komen 13 Hagelschot moer - opvallend veel broedloze cellen 14 Bultbroed moer - onregelmatig broednest met bolle deksels 15 Varroa mijt - mijten op de varroa-bodem 16 Acarapis mijt - ½ kg bijen krabbelen voor de kast na de eerste reinigingsvlucht - volken ontwikkelen zich slecht. Weinig vliegactiviteit 17 Tropilaelaps mijt - mijten in het volk 18 Bijenluis vlieg - vooral op de kop van de koningin 19 Wasmot Mot - lange tunnels met spinsels in de raten Bijengezondheid NBV Bijenziekten • Broedziekten • Ingewandsziekten • Mijten, luizen, motten en kevers Bijengezondheid NBV Broedziekten • Kalkbroed en steenbroed • AVB en EVB • Zakbroed • DVW, APV en overige virusziekten Bijengezondheid NBV Kalkbroed Bijengezondheid NBV Ziektebeeld Kalkbroed • Larven sterven na het sluiten van de cel • Kleine gaatjes in de celdeksels • Dode larven verharden • Kleuren wit of grijszwart Bijengezondheid NBV Verspreiding Kalkbroed • Schimmel kan drie jaar besmettelijk blijven • Sporen blijven overal aan kleven • Uitwisseling van materialen • Vervliegen van bijen Bijengezondheid NBV Preventieve maatregelen • Houd sterke en krachtige volken • Raten regelmatig vernieuwen • Kleine volken warm houden • Desnoods koningin vervangen Bijengezondheid NBV Amerikaans vuilbroed Bijengezondheid NBV Ziektebeeld AVB • Onregelmatig broednest • Veel open cellen tussen gesloten broed • Ingezonken celdeksels bij gesloten broed • Openingen in een aantal celdeksels • Gronderige leemachtige geur Bijengezondheid NBV Draden trekken bij AVB Bijengezondheid NBV Verspreiding AVB • De imker is de grootste verspreider • Uitwisseling van materialen • Vervliegen of beroving ziek volk • Reizen naar gebied met besmette volken Bijengezondheid NBV AVB : meldingsplichtige ziekte • Informeer het bestuur van de afdeling • Melden bij Bijen@wur • Het adres vind je in het bijenblad Bijengezondheid NBV Europees vuilbroed Bijengezondheid NBV Ziektebeeld EVB • Larf sterft voordat de cel gesloten is. • Larf ligt in een onnatuurlijke houding • Dode larf verkleurt geel/bruin • Je kunt geen draden trekken zoals bij AVB Bijengezondheid NBV Verspreiding EVB • De imker is de grootste verspreider • Uitwisseling materialen • Vervliegen en roven uit besmet volk • Reizen met de volken Bijengezondheid NBV Maatregelen bij EVB • Zwakke of erg zieke volken opruimen • Raten vernietigen en kast ontsmetten • Sterk volk op schone raat zetten • Voer een varroabestrijding uit Bijengezondheid NBV Virussen • SVB : zakbroedvirus • DWV : Deformed wing virus • ABPV : Acute bee paralysis virus • Overige virussen Bijengezondheid NBV De virussen zitten overal • In de honing • In de eieren • In het stuifmeel • In het sperma • In het bijenbrood • In het voedersap • In het broed • Op de volwassen bijen • In de koningin • In de uitwerpselen Bijengezondheid NBV Het transport van virussen • door de varroamijt • door het sperma • door luchtcirculatie • door de eierstokken • door voedseloverdracht • door vervliegen • door fysisch contact • door roverij • door de ontlasting • door de imker Bijengezondheid NBV Ziektebeeld • Verhouding bijen en broed is uit balans • Oriëntatie problemen en sterker vervliegen • Krabbelaars voor de kast • Haarverlies, verkleuring en broeduitval Bijengezondheid NBV Preventieve maatregelen • Raat vernieuwing • Varroabestrijding • Resistente volken telen • Hygiënisch imkeren Bijengezondheid NBV Pauze Bijengezondheid NBV Zakbroed ( SVB ) Bijengezondheid NBV Ziektebeeld Zakbroed • Larven verkleuren van parelwit naar geel • Dode larven lijken op gevulde blaasjes • Resten hebben een kenmerkende vorm • Resten zijn gemakkelijk te verwijderen Bijengezondheid NBV De gevolgen van zakbroed • Oriëntatie stoornissen • Trage ontwikkeling, verkorte levensduur • Minder stuifmeel verbruik • Minder stuifmeel verzamelen • Verlies aan broed Bijengezondheid NBV Maatregelen bij zakbroed • Er is geen specifieke behandeling • Besmette raten vervangen • Bij ernstige besmetting moer vervangen • Zakbroedvirus maar paar weken infectieus Bijengezondheid NBV Hoe behandel je een broedziekte • De grootste deel van de infectie zit in het broed • Verwijder besmette ramen • Hang schone ramen of kunstraat in • Zet desnoods een heel volk op kunstraat • Eventueel samen met een varroabestrijding Bijengezondheid NBV Algemeen advies broedziekten • Besmette ramen vernietigen • Vervangen door schone raat • Desnoods het hele volk op schone raat • Kast eerst uitboenen en ontsmetten Bijengezondheid NBV Ingewandsziekten • Nosema apis en Nosema cerana • Amoebe • Roer • Meiziekte Bijengezondheid NBV Nosema Apis Bijengezondheid NBV Nosema ontlastvlekken Bijengezondheid NBV Ziektebeeld Nosema Apis • Trage ontwikkeling • Overmatige sterfte • Krabbelende bijen voor de kast • Bijen kunnen niet vliegen en hangen bij elkaar Bijengezondheid NBV Verspreiding Nosema Apis • Zwermen • Verenigen • Overhangen besmette raten • Vervliegen Bijengezondheid NBV Diagnose door darmonderzoek Gezond Ziek Bijengezondheid NBV Maatregelen Nosema Apis • Verdwijnt bij een goede dracht in het voorjaar • Schone raat geven • Materiaal waarmee gewerkt wordt ontsmetten • Imker met sterke volken Bijengezondheid NBV Nosema Cerana • Begin deze eeuw in Europa ontdekt • Is in een groot aantal volken aangetoond • Nog geen eenduidig behandel advies • Zelfde voorzorgen en maatregelen bij N. Apis Bijengezondheid NBV Ziektebeeld Amoebeziekte • Diarree, altijd gele ontlasting • Jonge bijen warmen zich op in de zon en lopen weg, ze kunnen niet vliegen • Vanaf einde winter tot ongeveer mei • Treedt meestal op in combinatie met Nosema Bijengezondheid NBV Verspreiding Amoebeziekte • Door diarree in de kast terecht • Door vervliegen en roverij • Verenigen • Uitwisselen besmet materiaal Bijengezondheid NBV Maatregelen bij Amoebeziekte • Materiaal ontsmetten • Schone drinkplaats • Opruimen ernstig zieke volken • Imker met sterke volken Bijengezondheid NBV Roer Bijengezondheid NBV Ziektebeeld Roer • Opgezwollen achterlijf • Bijen vliegen zelfs bij slecht weer • Typische bruine ontlastvlekken • Smerige celranden en besmeurde raat Bijengezondheid NBV Verspreiding Roer • Is geen besmettelijke ziekte • Ontstaat als bijen zich niet kunnen ontlasten • Treedt op na lange winterzit • Onzuiverheden of te veel stuifmeel in het voer Bijengezondheid NBV Maatregelen bij Roer • Volk in schone kast op kunstraat • Kast schoonboenen en afvlammen • Verdund suikerwater 2 : 3 voeren • Volk klein houden • Zwaar zieke volken niet behandelen : opruimen Bijengezondheid NBV Preventieve maatregelen • Sterke volken inwinteren • Inwinteren met zuiver voer • Niet met heidehoning inwinteren • Voorkom verstoringen tijdens winterzit Bijengezondheid NBV Andere problemen • Hagelschot • Bultbroed • Leggende werkster • Honger Bijengezondheid NBV Hagelschot Bijengezondheid NBV Hagelschot wijst op inteelt • Te veel paren met verwante darren • Achteruitgang in genetische variatie • Veroorzaakt diploïde darren Bijengezondheid NBV Diploïde darren • Een dar heeft 16 enkele chromosomen • Diploïde dar heeft 16 paar chromosomen • Deze larven worden herkend • Werksters verwijderen ze onmiddellijk Bijengezondheid NBV Bepaling percentage hagelschot • Snijdt een parallellogram uit • Zijden 10 cellen = 100 cellen • Leg dit op een raam met broed • Tel het aantal open cellen • Maximaal 15 open cellen • Anders de moer vervangen Bijengezondheid NBV Bultbroed Bijengezondheid NBV Hoe ontstaat bultbroed ? • Onbevruchte eieren in werkstercellen • Een jonge moer die het nog moet leren • Een onbevruchte moer of het sperma is op • Een leggende werkster Bijengezondheid NBV Maatregelen bij bultbroed • Bij een jonge moer even afwachten • Een onbevruchte of oude moer vervangen • Leggende werkster : volk opruimen Bijengezondheid NBV Leggende werkster Bijengezondheid NBV Maatregelen bij leggende werkster • Kenmerk : meerdere eieren in een cel • Het is beter de kast op te ruimen • Sla alle ramen 5 meter voor de stal af • Vernietig de ramen, maak de kast schoon Bijengezondheid NBV Honger Bijengezondheid NBV Ziektebeeld bij honger • Kenmerk : bijen zitten dood diep in de cel • Oorzaak : te weinig voer in de kast • Voorzorg : altijd twee volle ramen met voer • Winter Bijengezondheid : afstand wintertros naar voer te groot NBV Einde les 2 Vragen of opmerkingen ? Bijengezondheid NBV
