Handleiding of opdracht die veel van de mogelijkheden van Excel uitlegt en gebruikt. Het opbouwen van een werkblad in Excel, om de score van een spel darts bij te houden. Van het invoeren van gegevens tot het maken van een macro en alles wat daartussen zit. Inhoud; 1 Werkblad opmaken 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 2 Excel opstarten Kolombreedte instellen Rijhoogte instellen Automatisch een reeks doorvoeren Inkleuren van het werkblad Lettertype en kleur Het werkblad invullen 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 Cellen vullen met tekst Functies invullen Formules invullen Als-functie gebruiken Celverwijzing gebruiken Het aantal gegooide beurten optellen Gemiddelde met de functie wizzard De functie optimaliseren met als Laatste functie maken 3 Voorwaardelijke opmaak 4 Werkblad beveiligen en cellen blokkeren 4.1 4.2 5 Macro maken 5.1 5.2 5.3 6 “Nieuw spel” Macro opnemen De opname Een macroknop maken Beeld van het score bord optimaliseren 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 7 Cellen blokkeren Werkblad beveiligen Beeld in twee helften verdelen Beeldformaat aanpassen aan de selectie Opmerking in een cel invoegen Het spel spelen De macroknop testen Driedimensionaal rekenen 7.1 7.2 7.3 Werkblad kopiëren Tabblad naam wijzigen Celverwijzingen naar een ander werkblad 1 Werkblad opmaken blad 3 Met dit praktijkvoorbeeld maak je een werkblad op om de puntentelling bij het spel darts bij te houden. Je maakt kennis met een groot deel van de mogelijkheden van Excel en bouwt een werkende applicatie. Tip: Sla aan het eind van de les je werkblad op een diskette op onder je eigen naam en Dartscore, zodat je de volgende les verder kunt werken. 1.1 Excel opstarten Klik met de muis op; Start, Programma’s, Microsoft Excel. 1.2 Kolombreedte instellen. Klik met de muis in het hart van de cel A1 en druk hierna de Control toets in Klik nu met ingedrukte Ctrl-toets op het hart van Cel C1 en Cel E1. Je hebt nu drie cellen geselecteerd. Klik daarna op; Opmaak, Kolom, Breedte Wijzig de kolombreedte in 5 druk eerst op Backspace en type de 5. Sluit af met OK. Wijzig op dezelfde manier de breedte van de kolommen van B1 en D1 in 20 1.3 Hoogte van de rijen aanpassen. Klik met de muis op cel A2 en klik op; Opmaak, Rij, Hoogte Verander de hoogte in 20 Doe hetzelfde met de rij van cel A4 en verander de hoogt in 40. 1 Werkblad opmaken blad 4 1.4 Automatisch een reeks doorvoeren Het doornummeren van de beurten. Ga in cel A6 staan en type een 1. Wijs nu met ingedrukte Ctrl-toets met de muis op de vulgreep en hou de linker muisknop ingedrukt terwijl je de muis 25 plaatsen naar beneden schuift over de kolom A dus naar A30. Je hebt als het goed is nu in kolom A genummerd van 1 tot en met 25. Nummer nu ook in kolom C de beurten 1 tot en met 25. Met ingedrukte Control en muistoets naar beneden slepen Probeer dit ook eens in een leeg gebied met de volgende reeks; Jan, sleep met alleen de muisknop ingedrukt de vulgreep naar beneden of opzij. Za, sleep met alleen de muisknop ingedrukt de vulgreep naar beneden of opzij. Klaar, verwijder deze reeksen dan weer 1.5 Inkleuren van het werkblad Om straks een duidelijk beeld te krijgen gaan we cellen van het werkblad inkleuren. Selecteer de cellen A1:E1, door eroverheen te slepen met ingedrukte muistoets. Klik nu op het keuze driehoekje van het verfpotje en kies een kleur uit het zichtbare palet. Kleur de rest van het werkblad in tot je dit geheel krijgt. Lekker donkere kleur Lekker lichte kleur 1 Werkblad opmaken 1.6 Lettertype en kleur blad 5 Ga in de Cel B2 en B4 staan en kies voor de letterkleur bijvoorbeeld geel (gebruik weer de Ctrl-toets om meerdere cellen te selecteren). Dit zal straks goed afsteken tegen de donkere achtergrond kleur. Kies voor Cel D2 en D4 een andere lichte kleur zoals oranje of lichtgroen. Kies voor de cellen B2 en D2 lettertype; Arial; 18 punten groot en Vet. Kies voor de Cellen B4 en D4 lettertype; Arial; 36 punten groot en Vet en Cursief. Spelregels; Twee spelers beginnen met 501 punten. Met het werpen van darts op het bord verdient de speler punten (afhankelijk van waar de darts terechtkomen). De 501 punten worden verminderd met elke worp. De spelers werpen om de beurt en die speler die als eerste 0 punten over heeft is UIT en heeft gewonnen. 2 Het werkblad invullen 2.1 Cellen vullen met tekst. blad 6 Type in cel B1 de tekst; Type in cel D1 de tekst; Deelnemer 1 Deelnemer 2 Type in cel B3 de tekst; Type in cel B5 de tekst; Gemiddelde worp Aantal beurten Met kopiëren en plakken moet dezelfde teksten in D3 en D5 komen te staan; Je kunt ook met de pijlpunt van de muis op de zwarte selectie rand van Cel B3 gaan staan. Druk nu weer de Ctrl-toets in en verplaats de muispijl naar Cel D3 terwijl je de linker muistoets en de Ctrl-toets ingedrukt houdt. Je maakt nu een kopie. Laat pas als laatste de Ctrl-toets los! Type in Cel A31; Type in Cel A32; Type in Cel A33; Type in Cel A34; begin score rest form. Dit zijn de 501 begin punten die elk krijgt Dit zijn alle worpen bij elkaar opgeteld Dit is de rest score die nog over blijft Dit is de formule die aangeeft wie als eerste uit is dus de 501 punten als eerste heeft “weggegooid”. Type in Cel F5; gegooid 1 Type in Cel G5; gegooid 2 hieronder wordt straks met een formule het aantal worpen bijgehouden van deelnemer 1. hieronder wordt straks met een formule het aantal worpen bijgehouden van deelnemer 2. Type in Cel B31 en Cel D31 de waarde 501 (de beginstand als getal). 2.2 Functies invullen Een functie herken je aan; I. Het begint altijd met een = teken II. Er staat altijd een afgekort woord in (om een bewerking aan te geven) III. In de functie wordt gewerkt met getallen en celadressen of zelfs gebieden van celadressen. Type in Cel B32; =SOM(B6:B30) Deze formule sommeert alle worpen die je van boven naar beneden invult in de cellen B6 tot en met B30. Maak geen type fouten, want dan werkt het niet. Kopieer deze formule ook naar cel D32. Je zult zien dat de formule automatisch rekening houdt met de verandering van de letter B in D (wil je dit niet, dan zou je voor de B een $ teken moeten zetten, dan wordt het een absoluut celadres en dan verandert de letter niet bij het opzij kopiëren). 2 Het werkblad invullen 2.3 Formules invullen blad 7 En formule herken je aan; I. Het begint met een = teken II. Er worden berekeningen uitgevoerd door + - * / enz. tekens te gebruiken. III. Er worden celadressen of getallen in gebruikt. Type in cel B33; =B31-B32 Kopieer deze formule ook naar cel D33 Deze formule verminderd de begin score van 501 met de score van alle beurten. Hier staat dus hoeveel punten je over hebt en na vaak genoeg gooien zal daar 0 uitkomen, of zelfs een negatief getal uit komen. 2.4 Als-functie gebruiken De Als-functie wordt gebruikt om een keuze uit twee te maken. Als je minder dan 1 punt over hebt, dan wil je het woord “UIT” zien, anders wil je de resterende punten zien…..eehhh....lekker belangrijk. Maak geen type fouten, want dan werkt het niet. Type in cel B34; =ALS(B33<1;”UIT”;B33) In cel B33 staan de resterende punten en Als die minder zijn dan 1, dan ben je natuurlijk “UIT” Anders heb je meer dan 1 punt over, moet je nog steeds gooien en wil je de resterende punten kunnen zien, die je nog weg moet gooien. Kopieer deze formule ook naar cel D34. Het is leuk om bij te houden in hoeveel beurten je de 501 punten uit kunt gooien. Als er een beurt gegooid is, dan wil ik een 1 zien, anders een 0. type in cel F6; =ALS(B6>0;1;0) Als je een beurt gooit, vul je een waarde bij B6 in die groter is dan 0. Dan wil je dat deze beurt meetelt = 1 Anders heb je namelijk nog niet gegooid, en dan is de inhoud van B6 kleiner dan 1 (B6=0) en telt deze beurt niet mee = 0. Kopieer nu deze formule ook naar cel G6, maar hou er rekening mee dat het in de formule nu niet gaat om C6 maar D6! Kopieer deze twee formules nu naar alle cellen van F7 tot en met G30 Gebruik hiervoor weer de vulgreep. 2 Het werkblad invullen 2.5 Cel verwijzing gebruiken. blad 8 Je kunt het resultaat van een berekening in een andere cel zichtbaar maken, door in die cel een cel verwijzing te plaatsen. De celverwijzing ziet er voor B4 als volgt uit. Type in cel B4; Type in cel D4; =B34 =D34 Nu zijn de overgebleven punten boven in het werkblad lekker groot te lezen. Als je genoeg hebt gegooid, dan staat er zelfs het woord “UIT” te lezen. 2.6 Het aantal gegooide beurten optellen. Maak net als bij 2.2 een functie die in Cel C5 en Cel E5 het aantal gegooide beurten bij elkaar optelt. Het aantal gegooide beurten van deelnemer 1 staan in Cel F6 tot en met F30 en het aantal gegooide beurten van deelnemer 2 staan in Cel G6 tot en met G30. 2.7 Gemiddelde met de functie wizzard Ga in Cel C3 staan en klik op het = teken in de formulebalk Klik daarna op het driehoekje om uit de lijst een functie te kiezen. Kies voor de functie GEMIDDELDE Klik op deze aanwijzer om naar je werkblad terug te keren en het gebied te selecteren Om de reeks van cellen aan te wijzen die gemiddelde moeten worden moet je op de aanwijzer drukken bij Getal1. We maken maar 1 reeks namelijk die van Deelnemer 1 en die loopt van de eerste beurt in B6 tot en met B30. 2 Het werkblad invullen blad 9 Selecteer de cellen B6:B30 en keer terug in de functie wizzard, door op deze knop te klikken met de muis. Druk daarna in de functie wizzard op OK. Doe dit ook voor de Deelnemer 2 in Cel E3 2.8 Deze functie optimaliseren Als er nog niets gegooid is, geeft de GEMIDDELDE functie ##### als resultaat. Deze foutmelding komt omdat de gemiddelde functie nu nog door nul deelt. Maak dus een ALS functie in cel C3 en E3, waarbij je de “gemiddelde formule” in een “als formule” stopt; Als er nog niets gegooid is, dan moet er een 0 te zien zijn, anders moet er het gemiddelde te zien zijn. Om een verandering in een functie te kunnen maken, moet je eerst op de cel klikken. Dan kun je in de formule balk op de G van gemiddelde klikken en kun je in de functie veranderen door te typen. 2.9 Laatste functie maken Type in Cel C5; Type in Cel E5; =SOM(F6:F30) =SOM(G6:G30) Met deze formules worden de gegooide beurten opgeteld. 3 Voorwaardelijke opmaak blad 10 Als je in één beurt met 3 pijltjes meer dan 99 punten gooit is dat heel goed. We laten deze score dan ook automatisch rood gekleurd worden. Selecteer de Celblokken B6:B30 en D6:D30 met ingedrukte muisknop en de Ctrl-toets. Klik op Opmaak; Voorwaardelijke opmaak Klik op het driehoekje om uit de lijst te kunnen kiezen voor groter dan. Plaats hier de cursor en vul de waarde 99 in. Klik daarna op Opmaak in dit venster en het Celeigenschappen venster verschijnt. Klik op Vet Kies de Kleur Rood Afsluiten met OK En tenslotte nogmaals OK 4 Werkblad beveiligen en cellen blokkeren 4.1 Cellen blokkeren blad 11 Je hebt nu een werkblad applicatie gebouwd, die je vaker zult willen gebruiken. Het is dus handig om het werkblad te beveiligen. Je kunt dan alleen nog maar invullen en de formules en functies kun je niet meer veranderen. Selecteer de Celblokken B6:B30 en D6:D30 Kies voor Opmaak; Celeigenschappen. Klik op het tabblad Bescherming Haal het vinkje weg bij Geblokkeerd door er een keer met de muis op te klikken. Je haalt nu de blokkering weg en alleen deze cellen kun je straks wijzigen als het werkblad beveiligd is. 4.2 Werkblad beveiligen Kies voor; Extra, Beveiliging, Blad beveiligen… Geef GEEN password, maar klik gewoon op OK 5 Macro maken 5.1 “Nieuw spel” Macro opnemen blad 12 Kies bij Extra, voor Nieuwe macro opnemen. Alle stappen die je nu gaat doen worden door de macro opgenomen en als je straks je macro gaat gebruiken, doet de macro al deze stappen heel snel na. We willen met een macroknop het score bord automatisch wissen, zodat we met een schone lei of een nieuw spel kunnen beginnen. We gaan ervan uit, dat dezelfde spelers tegen elkaar blijven spelen (dus de namen van de deelnemers laten we staan). Als eerste moet je de macro een naam geven; schoon Geef ook de beschrijving; Wist de scores Klik daarna op OK. Deze opname stop knop komt in beeld. LET OP, druk NOOIT op het sluitvakje, want dan komt die knop niet meer, maar gebruik het blauwe vierkantje 5.2 De opname is begonnen De volgende handelingen worden in de macro “onthouden”. Zet eerst de beveiliging uit Extra, Beveiliging, Beveiliging blad opheffen… Selecteer de Celblokken B6:B30 en D6:D30 en druk op de Delete of Backspace toets, om het ”scorebord” te wissen. Zet de beveiliging nu ook weer aan. Extra, Beveiliging Blad beveiligen… Kies OK Klik op cel B6 Stop de opname door op de blauwe opname stoppen knop te drukken. 5 Macro maken 5.3 Een macroknop maken blad 13 Schakel eerst weer de beveiliging van je werkblad uit Extra Beveiliging Beveiliging blad opheffen…. Kies bij Beeld voor Werkbalken, Formulieren Klik op in de formulieren werkbalk en sleep een knop in je werkblad (begin in de linker bovenhoek en hou de muisknop ingedrukt, beweeg naar de rechter onderhoek en laat daar de muisknop weer los). Knop maken Het volgende menu verschijnt. Klik nu op de reeds opgenomen macro; “schoon” en klik op OK Verander de naam van de knop in; Nieuw spel (gewoon met de cursor op het woord Knop 1 klikken, en met Backspace en Delete veranderen). Tot slot beveilig je het werkblad weer zodat het niet veranderd kan worden door verkeerd gebruik. 6 Beeld van het score bord optimaliseren 6.1 Beeld in twee helften verdelen Het kan handig zijn om de bovenste helft van het werkblad stil in beeld te houden, terwijl je de onderste helft gebruikt om de scores in te vullen en dus verschuift. Links bovenin de schuifbalk zit een venster verdeel knopje. Klik hierop met de muis en schuif het knop je tot de grens tussen rij 5 en rij 6. 6.2 Beeldformaat aanpassen aan selectie Selecteer met de muis de cellen A1:G1 Klik met de muis op het keuzedriehoekje naast het beeldformaat percentage Kies uit de lijst aanpassen aan selectie. Het eindresultaat is een score programma in Excel blad 14 6 Beeld van het score bord optimaliseren 6.3 Opmerking in een cel invoegen blad 15 Het zou handig zijn als iemand met weinig verstand van Excel zo nu en dan een aanwijzing krijgt, door met de muis boven een cel te zweven. Per cel kun je een opmerking invoegen, die alleen zichtbaar wordt als je er met de muis boven zweeft. Hef de beveiliging van het werkblad op. Geef in Cel B2 een rechter muisklik en kies voor Opmerking invoegen. In het werkblad verschijnt een tekstvak, wat je met de teken editor kan veranderen van kleur, lettertype, lettergrootte, schaduw effect, afmetingen enz…. Bijvoorbeeld de aanwijzing: Hier de spelernaam intypen. Hier heb je een tekstvak zonder lijn en met verlooptint vulling, lettertype comic sans 9 punten groot. 6.4 Dit tekstvak heeft een kleur en schaduw en lettertype Times New Roman 10 punten groot En ziehier, Arial 11 punten letters en een bitmap patroon vulling. Het spel spelen Vul voor twee spelers de scores in die uiteindelijk in 1 winnaar oplevert. Test je werkblad uit en kijk of 1, Het aantal beurten goed uitgerekend wordt. 2, De gemiddelde worp klopt. 3, De score klopt (het woord uit verschijnt. 6.5 Macroknop testen Na invulling is je scorebord vol en wil je hem kunnen wissen. Klik op je macro knop “Schoon” en kijk wat er gebeurt. Bewaar je werkblad op de 3,5 inch diskette A:\ 7 Driedimensionaal rekenen blad 16 Bij het darten speel je nooit één set, maar meerdere sets. Bij een echt toernooi speel je in de eerste ronde 3 sets, de tweede ronde 5 sets enzovoorts. Je moet dus dit werkblad 3een aantal maal kopiëren om meer sets te kunnen spelen. 7.1 Werkblad kopiëren Geef een rechter muisklik op “Blad 1” Kies Blad verplaatsen of kopiëren Herhaal deze stap totdat je vijf dezelfde werkbladen hebt. Zet een vinkje bij Kopie maken en klik op OK 7.2 Tabblad naam wijzigen Geef op het eerste blad (“Blad 1”) weer een rechter muisklik. Kies nu voor Naam wijzigen en verander de namen nu in Spel 1, Spel 2 enz. 7.3 Celverwijzingen naar een ander werkblad De inhoud van een cel kun je in een ander werkblad zichtbaar maken. Klik eerst op het = teken en klik daarna op het werkblad met de cel waarin die informatie staat, klik dan op het midden van de bewuste cel zelf en druk tenslotte op Enter Klik op cel B2 in het blad “Spel 2” Type het = teken Klik op de tab onder in Excel van “Spel 1” Druk op de Enter toets. Bouw onderstaand werkblad op in “Blad 2” van je werkblad door met celverwijzingen te werken. Probeer ook eens de winnaar met een formule zichtbaar te maken (dat is degene die als eerste 3 keer gewonnen heeft en dus drie keer uit is geweest).