Lesmateriaal - Naturpark Maas-Schwalm

HANDLEIDING MODULE 4
“Over de Grens”
Inhoudsopgave
Module 4: De ontrafeling van het geheim van de witte steen ...............................................................2
Les 7: Bewijs je kennis: een intensieve reis door het Grenspark ...................................................3
Les 8: Het geheim van de Witte Steen..........................................................................................5
Bijlagen module 4: Controlebladen en leerlingenmateriaal ...............................................................8
1
Module 4: De ontrafeling van het geheim van de witte steen
De Nieuwe Wijzen hebben inmiddels bijna alle opdrachten gedaan. Als het goed is weten ze nu net
zo veel van het Grenspark als de Vier Wijzen. Is dat ook zo? En kunnen de Nieuwe Wijzen achter het
Geheim van de Witte Steen komen?
De leerlingen passen hun opgedane kennis van het Grenspark toe in het eindspel. In het spel moeten
ze een beroep doen op hun kennis van de biologische, topografische, geografische, culture en
geschiedkundige aspecten van het Grenspark. Vervolgens lossen zij het geheim op van de witte
steen en ontvangen hun certificaat.
Les 7 Bewijs je kennis; een intensieve reis door het park
De leerlingen zijn bijna net zo wijs als Nordico, Quantumus, Rosa en Philemon? Om dit te
bewijzen spelen de Nieuwe Wijzen het eindspel.
Activiteiten
Locatie
Tijd
Klas
45 minuten
• Eindspel
Les 8 Het geheim van de witte steen
De Nieuwe Wijzen hebben alle opdrachten succesvol afgerond. Met deze opdrachten hebben
ze 8 aanwijzingen verdiend. Deze aanwijzingen leiden tot een nieuwe aanwijzing, die het
Geheim van de Witte Steen onthult!
Activiteiten
Locatie
Tijd
Klas
20 minuten
• Afsluiting en uitreiken certificaat
TIP
Maak van les 8 een leuke afsluiting van de week
2
Les 7: Bewijs je kennis: een intensieve reis door het Grenspark
Inhoud
De kinderen spelen het eindspel. In dit spel komen alle onderwerpen uit de voorgaande lessen aan de
orde.
Doelen
Leerlingen kunnen een aantal natuurgebieden opnoemen.
Leerlingen kunnen een aantal plaatsen in het park noemen.
Leerlingen kunnen een aantal kenmerken opnoemen van het park.
Leerlingen kunnen een aantal veelvoorkomende dieren en planten noemen.
Werkvormen
Deze les bestaat uit één spel dat in groepjes wordt gespeeld.
Materialen in de handleiding of op www.MSN-overdegrens.nl
(W = website; H = handleiding; W/H = voorkeur website, maar ook in de handleiding)
Bladen met vragen van de Vier Wijzen. 4 pagina’s zwart wit per groepje/spel
H
W/H Spelbordpagina’s. 4 pagina’s printen per groepje/spel en aan elkaar plakken, bij voorkeur
op karton. Van de website printen in kleur is mooier.
Blad Natuurgebieden. 1 pagina per groepje/spel.
H
Blad Activiteiten, plaatsen en rivieren. 1 pagina per groepje/spel.
H
Blad Spelregels. 1 pagina per groepje/spel.
H
NB: elke groepje van 4 leerlingen heeft dus zijn eigen spel
Materialen zelf verzamelen
Pionnetjes, een dobbelsteen en 4 voorwerpen die kunnen dienen als blokkades (propjes, blokjes
of paperclips)
Per leerling één blaadje en potlood of pen
Dik papier om de spelborden te maken (4 A4 per spel)
Voorbereiding
Print en/of kopieer
Lezen van de spelregels. Oriënteren op het spel
Maken van de spelborden (één per groepje)
Tijd
Duur 30 – 45 minuten
Eindtijd afspreken.
3
LESBESCHRIJVING
Inleiding
De Nieuwe Wijzen hebben inmiddels bijna alle opdrachten gedaan. Als het goed is weten ze nu net zo
veel van het Grenspark als de Vier Wijzen. Is dat ook zo? En kunnen de Nieuwe Wijzen achter het
Geheim van de Witte Steen komen?
De leerlingen passen hun opgedane kennis van het Grenspark toe in het eindspel. In het spel moeten
ze een beroep doen op hun kennis van de biologische , topografische, geografische, culturele en
geschiedkundige aspecten van het Grenspark. Als de leerling goed heeft opgelet, dan weet hij of zij
veel van de vragen die in het spel voorkomen. De leerlingen leren hierbij ook van elkaar.
Kern; spel spelen
Zie spelregelblad. Het is belangrijk dat u de spelregels vooraf bestudeert. Op die manier kunt u de
kinderen helpen bij het opzetten van het spel.
Afsluiting en aanwijzing
Degenen die het spel hebben gespeeld krijgen van u de volgende aanwijzing: De Nederlandse naam
van een kenmerkend vervoersmiddel op twee wielen. Antwoord FIETS (Fahrrad). Ze vullen dit in bij 7
in de Grenskrantpuzzel.
4
Les 8: Het geheim van de Witte Steen
Inhoud
U kijkt met de leerlingen terug op het programma. Zij bedenken of raden het codewoord. Een van de
leerlingen vult het codewoord in op de computer. Als dit goed is kan hij naam van de school en klas
invullen en kan hij voor elke leerling een wijzen-certificaat uitdraaien.
Doelen
Leerlingen kunnen aangeven wat zij hebben geleerd van het programma.
Leerlingen ontvangen hun certificaat.
Werkvormen
In de groep wordt besproken wat het codewoord zou kunnen zijn.
Leerlingen schrijven individueel op wat zij hebben geleerd en gebruiken daarbij hun eerdere
materiaal.
Materialen in de handleiding of via www.MSN-overdegrens.nl
(W = website; H = handleiding; W/H = voorkeur website, maar ook in de handleiding)
(uit les 1) Fotoblad
(uit les 1) Grenskrant
Wijzencertificaat voor het goede codewoord. Twee mogelijkheden:
W
U maakt het certificaat van te voren en maakt een kopie per leerling (bijlage bij deze
handleiding). Het certificaat is mooier in kleur van de website te printen.
U laat een leerling het codewoord intoetsen en laat hem de naam van de school en
klasnaam invullen. De computer genereert vervolgens een certificaat dat hij kan
printen in veelvoud en zelf ophalen bij de printer.
Materialen zelf verzamelen
Geen
Voorbereiding:
Bedenk vooraf of u het certificaat wilt printen en uitdelen, zodat de leerlingen hun naam zelf
kunnen invullen óf dat u de leerlingen hun eigen gegevens laat invullen in de computer en dan
printen
Tijd
20 minuten
5
LESBESCHRIJVING
Inleiding
U sluit het programma over het Grenspark Maas-Swalm-Nette in deze les af. De Nieuwe Wijzen
hebben alle opdrachten succesvol afgerond. Met de opdrachten hebben ze bijna alle aanwijzingen
verdiend. U geeft in deze laatste les via een klein kwisje de laatste aanwijzingen.
Deze aanwijzingen leiden tot het codewoord dat het Geheim van de Witte Steen onthult. Beoordeel of
u de leerlingen per groepje zelf het codewoord wilt laten ontdekken, of dat u de aanwijzingen
klassikaal bespreekt en met de klas het codewoord probeert te achterhalen. In het eerste geval
moeten de groepjes onafhankelijk van elkaar op internet de uitkomst kunnen controleren. In het
laatste geval kan één leerling het codewoord op de computer intoetsen en controleren. Als het goed is
kan hij het certificaat afdrukken.
Als de leerlingen het codewoord hebben gevonden vertelt u het bijbehorende afsluitende verhaaltje.
Of u laat het verhaaltje door een van de kinderen voorlezen.
Kern
Individuele opdracht
De leerlingen bekijken elk hun fotoblad van les 1 en zetten een N bij de foto’s waarvan ze nu weten of
denken dat ze in het Grenspark. Laat ze ook in hun eigen woorden opschrijven wat volgens hen het
Grenspark is.
Klassengesprek
Werden er nu andere foto’s gekozen dan aan het begin van het programma? Bij welke foto’s was het
anders? Wat vinden ze, hebben ze er bij geleerd over het Grenspark Maas-Swalm-Nette?
Laat ze nu hun beschrijving van het Grenspark vergelijken met de beschrijving die in de Grenskrant
staat. Is die beschrijving in de Grenskrant goed genoeg? Moeten er dingen bij of af?
Vinden ze het belangrijk dat er zo’n Grenspark is? Waarom is het nodig om samen met het buurland
één Grenspark te hebben? Hebben ze ook nog iets over het buurland geleerd?
Groepswerk (maximaal 5 minuten)
Geef een korte terugblik op het programma tot nu toe. Lukte het om de opdrachten goed uit te voeren
en ook om de aanwijzingen te vinden die nodig zijn voor het codewoord? Laat de leerlingen
vervolgens in groepjes, met de aanwijzingen die ze hebben verzameld, het codewoord proberen te
bedenken, of bespreek het met de hele klas. Zij hebben hiervoor de Grenskrant nodig.
Let op er zitten nog twee open plekken in de puzzel!!.
Het gevonden codewoord kan ingevoerd worden op de website. Als het juist is kunnen er gegevens
worden ingevoerd waarmee een certificaat gemaakt wordt. Dat certificaat kan geprint worden als
aandenken aan het programma. Dit kunt u eventueel ook na de les (laten) doen.
Quiz om de laatste gaatjes in de puzzel in te vullen en het codewoord te raden (5 minuten)
U geeft de leerlingen met een kleine quiz nog de laatste aanwijzingen tot ze het codewoord raden.
• Wat is de Duitse naam voor het Nederlandse woordje “IK.” Antwoord ICH. Invullen bij 8a
• In welk seizoen kwamen de wijzen in de legende van de witte steen bij elkaar.
Dit staat op de eerste pagina van de Grenskrant als laatste zin van de legende. Antwoord is
WINTER. Invullen bij 8b
Het codewoord is: ICH BEN WEISE
6
Afsluiting
U leest het codewoord nogmaals voor
Het codewoord zegt: ICH BEN WEISE. Dit is een Duits-Nederlandse zin. De steen staat op de grens,
dus dat is niet zo verwonderlijk. Er wordt waarschijnlijk bedoeld Ik ben wijs of Ich bin Weise.
Maar wat betekent het nu. Wie heeft een idee?
U vertelt de achtergrond van het codewoord
We zijn er tot nu toe vanuit gegaan dat de Wijzen alles van het Grenspark weten. Maar, dat is niet zo
De kennis zit namelijk NIET in de hoofden van de Vier Wijzen. Dat klinkt verwarrend… want als die
kennis niet in hun hoofden zit, waar zit die kennis dan wel? En hoe konden de Nieuwe Wijzen dan
zoveel over het Grenspark leren? Dit heeft alles te maken met het Geheim van de Witte Steen…
ICH BEN WEISE. De aanwijzing uit de puzzel verraad het geheim.
De kennis zit in de Witte Steen
De Witte Steen is wijs
Al die jaren dat de Witte Steen in het Grenspark staat, heeft hij informatie over het Grenspark
verzameld en opgeslagen. Informatie over de topografie, de geschiedenis, de natuur en de mensen
die er wonen. De steen kan deze kennis alleen niet zelf overbrengen; de steen kan immers niet
praten! Dat was de taak van de Vier Wijzen. Nordico, Rosa, Quantumus en Philemon waren dus zelf
niet wijs, maar stonden geheel in dienst van de Witte Steen! Daarom zagen ze er natuurlijk ook niet uit
als wijzen.
In de ban van de Witte Steen
Er is nog iets bijzonders met de steen aan de hand. De Witte Steen heeft namelijk een speciale
kracht. De steen zorgt ervoor, dat iedereen die over de steen leest, in de buurt van de steen komt of
erover praat, of denkt, in de ban van het steen en dus in de ban van het Grenspark raakt. Je krijgt dan
een onweerstaanbare drang om over het Grenspark te leren, over de topografie, de geschiedenis, de
natuur en de mensen die er wonen. Je wilt naar het park toe, en wilt anderen overtuigen hetzelfde te
doen. Je wilt steeds meer weten over het Grenspark, over de taal, de verschillen en overeenkomsten
tussen het Duitse en het Nederlandse deel, de dierennamen en gebieden in het Duits en in het
Nederlands.
He, wacht eens even… Dit hebben jullie ook allemaal meegemaakt! Je maakte kennis met de Witte
Steen, je hebt in het Grenspark gewandeld en wilde daarna nog meer over het gebied weten…Is dat
toeval??? Of… waren jullie al de hele tijd in de ban van de Witte Steen?!? Als dat zo is, dan ben je in
korte tijd een echte nieuwe wijze geworden.
Kun je de tekst ‘Ik ben wijs / Ich bin Weise’ misschien ook op een andere manier opvatten?
Jazeker: het woordje ‘ik’ slaat behalve op de Witte Steen ook op jullie! De Nieuwe Wijzen zijn nu
officieel wijs genoeg om zijn de Wijzen Nordico, Quantumus, Rosa en Philemon op te mogen volgen!
Gefeliciteerd.
Website materiaal voor extra oefening
Leerlingen vinden het vaak leuk om op Google earth te spelen. U kunt hen aanbevelen een rondvlucht
te maken door het park met de buizerd op Google Earth. Hierbij komen de leerlingen een aantal
bekende dieren tegen. U kun tdit aanbevelen als leuke afsluiting van de lessen.
7
Bijlagen module 4: Controlebladen en leerlingenmateriaal
8
Eindspel spelregels
Opzetten van het spel
Per spel heb je nodig
1. een spelbord
2. vier vragenbladen
3. een blad met natuurgebieden en
4. een blad met activiteiten, plaatsen en rivieren en
5. vier pionnetjes (voor elke speler één)
6. tien kleine blokjes, of propjes om als blokkade te gebruiken.
Verdeel de vier vragenbladen over de spelers. Pas op je medespelers mogen de
vragen niet kunnen lezen!!. Zet alle pionnetjes bij de start.
Doel van het spel
De bedoeling van het spel is om zoveel mogelijk verschillende namen van plaatsen, rivieren, dieren,
planten en activiteiten te verzamelen. Dubbele tellen niet. Aan het eind van het spel (je moet een
eindtijd vaststellen) tel je het aantal namen van planten, dieren, plaatsen, rivieren en activiteiten dat je
hebt verzameld. Degene met de meeste heeft namen heeft gewonnen.
Spelregels
Gooi met een dobbelsteen en ga het aantal plaatsen dat de dobbelsteen aangeeft
naar voren of naar achteren. Kom je op een bijzonder plekje, dan mag je de naam
van de plaats, de rivier, het dier, de plant of de activiteit opschrijven (elke naam een
punt) of als je op een ? komt, mag je een medespeler vragen je een vraag te stellen.
Nummer met
dak
Nummer met
rivier
Activiteit
Natuurgebied
?
Dit moet je doen op bijzondere plekken
Wat is de plaatsnaam?
Controleer. Goed? Dan mag je de plaatsnaam opschrijven.
Wat is de naam van de rivier?
Controleer. Goed? Dan mag je deze riviernaam opschrijven.
Welke activiteit is dit?
Heb je die nog niet? Schrijf deze op.
Kies een plant of dier uit dit natuurgebied en schrijf de naam op.
Weet je er geen? Dan gaat de beurt naar de volgende
Kies een medespeler uit. Deze stelt je een vraag van zijn
vragenblad.
Goed? Dan mag je een blokkade neerzetten of verplaatsen op een
geel rondje.
Als hier een blokkade op staat moet je omkeren.
9
10
Eindspel Vragen Nordico
1. Welke twee grote Nederlandse steden liggen in het Grenspark MaasSwalm-Nette?
a. Venlo en Veghel
b. Sittard en Roermond
c. Roermond en Venlo
2.
a.
b.
c.
Waar is het riviertje de Swalm voor een deel recht gemaakt?
Duitsland
Nederland
Beide landen
3.
a.
b.
c.
Waarmee hield men rekening bij het trekken van de landsgrens in 1815?
Eigendom van boerenland
Schietafstand kanonnen
Natuurlijke grens gebruiken zoals rivieren
4. In het natuurpark graven mensen grote diepe gaten.
Wat haalt men daar uit de grond?
a. Zand, klei en grind
b. Dakpannen en stenen
c. Water
5.
a.
b.
c.
Welke rivieren stromen van zuid naar noord?
Swalm, Roer
Maas, Nette, Niers
Maas, Swalm, Nette
6.
a.
b.
c.
Welke riviertjes stromen van oost naar west?
Swalm, Roer
Maas, Nette, Niers
Maas, Swalm, Nette
7.
a.
b.
c.
Wat is de goede volgorde, van groot naar klein?
Natuurpark – Land – Natuurgebied
Natuurgebied – Land – Natuurpark
Land – Natuurpark – Natuurgebied
8.
a.
b.
c.
In welke provincie ligt het grootste deel van het natuurpark?
Vierssen
Noord Rijn Westfalen
Limburg
9.
a.
b.
c.
Hoeveel km schat je is het natuurpark van noord (Venlo) naar zuid (Wassenberg)
4 km
40 km
400 km
10. Welk natuurgebied ligt in Maas Swalm Nette?
a. Krickenbecker Seen
b. Hoge Veluwe
c. Lunenburger Heide
11
Eindspel
1.
a.
b.
c.
Wat is een andere naam voor moerasbos
Broekbos
Hemdbos
Drasbos
2.
a.
b.
c.
Welke visetende vogel met blauwe vleugels leeft in het natuurpark?
Blauwstaart
Ekster
IJsvogel
3.
a.
b.
c.
Welk zoogdier leeft in het Brachter Wald?
Otter
Bever
Damhert
4.
a.
b.
c.
Wat voor boomsoort groeit veel in broekbossen?
Els
Eik
Den
5.
a.
b.
c.
Wat is de Duitse naam voor orchidee
Origami
Mädchenkraut
Knabenkraut
6.
a.
b.
c.
Hoe noemt men de woning van een Das?
Dassenhol
Dassenburcht
Dassennest
7.
a.
b.
c.
Waar leeft de zeldzame nachtzwaluw in Maas Swalm Nette?
In de steden
In de gebieden met bos en heide
In de moerassen
8.
a.
b.
c.
Wilde zwijnen kunnen schade veroorzaken voor mensen. Wat voor schade?
Omknagen van bomen
Omwoelen van akkers en weilanden
Omduwen van verkeersborden
9.
a.
b.
c.
Welke vogelsoort leeft in de moerasgebieden van Maas – Swalm – Nette?
Boomleeuwerik
Gierzwaluw
Waterral
10.
a.
b.
c.
Waarom lopen er tegenwoordig schaapskuddes op de heide?
Voor de wol.
Voor de mest.
Anders wordt de heide bos.
Vragen Rosa
12
Eindspel
1.
a.
b.
c.
Door welk dier zijn de heidevelden ontstaan?
nachtzwaluw
heidekikker
schaap
2.
a.
b.
c.
Wat is een motte
nachtvlinder
ruzie
woonheuvel
Vragen Quantumus
3. Welke brandstof werd vroeger uit de grond gehaald in
moerassen?
a. olie
b. steenkool
c. turf
4.
a.
b.
c.
De lange rechte weg bij de Witte Steen is aangelegd door?
de vier wijzen
de Germanen
de Romeinen
5.
a.
b.
c.
In welke periode woonden de Romeinen in het Natuurpark?
3000 v. Chr – 1000 v. Chr.
50 v. Chr – 400
500 - 1400
6.
a.
b.
c.
In welk jaar is de landsgrens bepaald?
1815
1945
1710
7.
a.
b.
c.
Komen er in het natuurpark aardbevingen voor?
Nee
Soms
Vaak
8.
a.
b.
c.
Wat is de oorzaak van de aardbevingen in het Natuurpark?
Het graven van diepe gaten voor zandwinning
Sommige delen van de aarde bewegen omhoog, andere omlaag
Het aanleggen van nieuwe snelwegen
9. Familienamen in het Duitse deel en het Nederlandse deel van het park zijn vaak
hetzelfde. Hoe komt dat?
a. Veel Nederlanders verhuizen naar Duitsland.
b. Vroeger sprak men overal in het Natuurpark dezelfde taal.
c. Veel Duitsers verhuizen naar Nederland.
10.
a.
b.
c.
Welke taal sprak men vroeger overal in Maas Swalm Nette/
Nederlands
Neder – Frankisch
Frans
13
Eindspel
Vragen Philemon
1. Het natuurpark Maas Swalm Nette gaat over de landsgrens heen.
Waarom?
a. Vroeger liep de grens anders.
b. De dieren in het gebied gaan ook over de landsgrens heen.
c. Dan hebben de dieren geen paspoort nodig.
2. Waarom zijn de kronkelende beken in Maas Swalm Nette vroeger
recht gemaakt?
a. Dat is gemakkelijker kanovaren
b. De Romeinen maakten ook de wegen recht.
c. Het water kan sneller weg van de akkers.
3.
a.
b.
c.
Wat doen de mensen in Maas Swalm Nette?
Wonen – werken.
Vakantie houden
Wonen – werken en vakantie houden.
4.
a.
b.
c.
Waarom is er geen landbouw in de hoogste delen van Maas Swalm Nette?
Het is er te droog en de grond heeft te weinig voedingsstoffen.
Boeren hebben hoogtevrees.
De schapen eten daar alle akkers kaal.
5.
a.
b.
c.
De Krickenbecker Seen zijn ontstaan door:
zandafgraving
het weghalen van klei
turfwinning
6.
a.
b.
c.
Wat doen de medewerkers van het Natuurpark?
Wegen aanleggen.
Open plekken kappen in dennenbossen
Damherten voeren
7.
a.
b.
c.
In het natuurpark maait men elk jaar de hooilanden. Waarom?
Dat is goed voor de bijzondere planten.
Het hooi levert inkomsten op.
Dan bloeien de bloemen nog een keer.
8.
a.
b.
c.
Bij de Witte Steen staat er schrikdraad langs de grens. Waarom?
Dat is van vroeger, toen mocht je niet zomaar de grens over.
Het houdt Wilde Zwijnen tegen die op de akkers willen eten.
Het beschermt de woonplek van de wijzen..
9.
a.
b.
c.
Medewerkers van het natuurpark kappen stukken dennenbos. Waarom?
Op de open plekken komen andere boomsoorten.
Het hout wordt gebruikt voor de aanleg van natuurpaden.
Zo laat men zien hoe de boeren in de prehistorie leefden
10. In Maas Swalm Nette zijn er bezoekerscentra. Wat zijn dat?
a. Plaatsen waar je vakantiehuisjes kunt huren.
b. Supermarkten met natuurproducten uit Maas Swalm Nette.
c. Gebouwen met informatie en tentoonstellingen over het gebied.
14
Eindspel Spelbord
15
Eindspel Natuurgebieden
Brachter Wald
Boomleeuwerik
Damhert
Boommarter
Orchidee
Blauwborst
Veenpluis
Zandhagedis
Rode dopheide
Geelgors
Dodaars
Zonnedauw
Beenbreek
Wateral
Galigaan
Blauwe reiger
Veldmuis
Kievit
Haas
Struikheid
Adder
Wild zwijn
Waterjuffer
Roodborsttapuit
Bruin zandoogje
Bermpje
Das
Ree
Ijsvogel
Kamsalamander
Beekjuffer
Elmpter
Schwalmbruch
Groote Heide
Venlo
Heidemoore
Krickenbecker
Seen
Meerlebroek
Meinweg
Mulhauser
bemden
Roerdal
Schwalmtal
16
Eindspel Activiteiten, Plaatsen en Rivieren
Activiteiten
Paardrijden
Wandelen
Windsurfen
Zeilen
Fietsen
Kanoën
Mountainbiken
Plaatsen en rivieren
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Wegberg
Wassenberg
Roermond
Swalmen
Reuver
Maas
Venlo
Kaldenkirchen
Nette
Gefrath
Lobberich
Bracht
Brüggen
Schwalm (Swalm)
17
Certificaat
18