Lees hier meer. - Duurzame Dinsdag

Het Groene Spreekuur –
Tweede Kamerleden in gesprek met duurzaam maatschappelijk initiatief
Maandag 16 april 2012 van 10.30 tot 12.00 uur
Nederland innoveert (ook) van onderop, maar hoe maak je die kleinschalige innovaties zichtbaar
voor politiek en beleidsmakers? Op Duurzame Dinsdag 6 september 2012 werd het idee geboren van
een Groen Spreekuur.
Kern van het Groene Spreekuur is: Kamerleden informeren over de praktijk van maatschappelijke
initiatieven1 en MKB-ondernemingen op het terrein van duurzaamheid.
We willen informeren over de innovaties, maar ook over de belemmeringen die deze groep mensen
tegenkomt. Door betere informatievoorziening, kan de Kamer eerder haar invloed laten gelden om
belemmeringen weg te nemen en gewenste ontwikkelingen stimuleren.
Uitgenodigd worden: Kamerleden, initiatiefnemers /ondernemers die de onderwerpen vanuit de
praktijk kunnen toelichten en relevante personen uit het netwerk rond duurzame initiatieven.
Het Groene Spreekuur wordt minimaal 2 maal per jaar gehouden.
Je kunt erbij zijn op de publieke tribune door je naam op te geven bij [email protected] vóór
donderdag 12 april 13.00 uur. Het groene Spreekuur is gebonden aan regels, je mag helaas niet actief
mee discussiëren. En alleen mensen die zich hebben aangemeld mogen naar binnen! Het Groene
Spreekuur vindt plaats op maandag 16 april om 10.30 tot 12.00 uur in de Suze Groeneweg zaal in het
Tweede Kamergebouw, ingang Lange Poten.
Onderwerpen voor het tweede Groene Spreekuur:
1
Duurzame initiatieven en arbeidstoeleiding
Veel duurzame initiatieven en sociaal ondernemers werken met mensen met ‘afstand tot de
arbeidsmarkt’. Dat heeft twee redenen. Ten eerste willen initiatiefnemers graag dat hun hele
concept zo duurzaam mogelijk is. Daar hoort ook bij dat je zorgvuldig kiest met wie je werkt en waar
mogelijk ruimte biedt aan mensen met een ‘lastig lichaam’ of een psychische beperking, of aan
mantelzorgers die regulier werk moeilijk met hun zorgtaak kunnen combineren. Een andere reden is
dat deze mensen vaak inkomsten uit een andere bron meebrengen, bijvoorbeeld een individueel reintegratiebudget, loonsubsidie, of inkomsten uit PGB, waardoor de arbeid minder kostbaar is. Ook
worden mensen ingezet via sociale werkplaatsen.
Voor de sociaal ondernemers is dat een manier om hun exploitatie sluitend te krijgen. PGB’s en reintegratiebudgetten verdwijnen nu, op sociale werkplaatsen wordt stevig bezuinigd. De aanpak op
maat die nodig is om mensen bij deze (en andere MKB-)ondernemingen te plaatsen is veel te
1
Sociaal ondernemers zijn mensen die een onderneming starten om een maatschappelijk probleem op te lossen.
Dat is iets anders dan een ondernemer die bijvoorbeeld schoenen maakt en die schoenen zo duurzaam en
maatschappelijk verantwoord mogelijk produceert. We spreken van een initiatief in een pril stadium als de
organisatievorm nog niet is gekozen. We spreken van onderneming in de brede zin van het woord. Het kan ook
gaan om een stichting met verdienmodel.
GreenWish Duurzame Dinsdag april 2012
arbeidsintensief voor de grote re-integratie bureaus die nog wel geld van het UWV ontvangen.
Hierdoor wordt een grote groep duurzame initiatieven getroffen. Voor deze bijeffecten van de
bezuinigingen op het gebied van arbeidstoeleiding en zorg is nog geen aandacht.
We willen duurzaam sociaal ondernemers aan het woord laten om hun ervaringen te vertellen en
hen suggesties voor verbetering te laten doen.
Hoe zorgen we ervoor dat bezuinigingen op het terrein van arbeidstoeleiding en zorg niet
ten koste gaan van duurzame initiatieven ?
Illustraties
I Did - Slow Fashion: I-did slow fashion is een nieuw concept voor exclusieve zelfgemaakte mode.
Jonge modeontwerpers o.l.v. twee vaste ontwerpers ontwikkelen samen de collectie voor i-did en
maken hierbij gebruik van zo duurzaam mogelijk geproduceerde stoffen en garens. De kleding van idid wordt dicht bij huis gemaakt door vakvrouwen die nog te vaak aan de zijlijn van onze
maatschappij staan wegens leeftijd of culturele achtergrond. I-did spoort talentvolle allochtone
naaisters op en helpt deze vrouwen op weg naar betaald werk. Voor gepensioneerde breisters is i-did
een combinatie van werk en sociale contacten. De collectie zal op termijn ook te koop zijn als pakket
om zelf te maken. www.i-did.nl
Planty!
Kamer- en tuinplanten worden nu gekweekt en verkocht in plastic (PolyPropyleen) potten, die in de
vuilnisbak verdwijnen. Jaarlijks gaat op deze manier zo'n 12.000 ton (opnieuw te gebruiken) plastic
naar de vuilverbranding! Initiatiefnemer heeft een systeem bedacht waarbij vele series planten in
dezelfde plastic pot gekweekt kunnen worden. Hierdoor blijft het plastic in een gecontroleerde
stroom en wordt voor ruim 8% gerecycled. Bij aflevering gaat de plant in een pot gemaakt van
aardappelzetmeel (afval van de frietindustrie). De consument kan deze pot mééplanten, dat levert
zelfs nog een tijdje voeding voor de plant, of de pot kan op de composthoop of in de groenbak
worden gegooid.
De vereniging Planty! is opgericht door een aantal mensen uit de tuinbouwsector die elkaar
gevonden hebben in hun zoektocht naar oplossingen voor bioplastics. Door een aantal pilots te
starten met planten in biopotten, voorzien van een herkenbaar logo en keurmerk, en door een
gerichte publiciteitscampagne, wordt de vraag bij consumenten opgewekt en de tuinbouwsector
gestimuleerd om op grote schaal over te stappen op deze methode. Het verpotten (van plastic naar
bioplastic geschiedt door mensen uit sociale werkplaatsen. www.planty.nl
Roetz Bikes: In Nederland worden jaarlijks meer dan een miljoen fietsen naar de schroothoop
gebracht. Roetz-Bikes maakt i.s.m. sociale werkplaatsen van weesfietsen en fietswrakken trendy
stadsfietsen, ofwel upcycling! Door de hergebruikte onderdelen (frames, sturen enz) aan te vullen
met duurzame natuurlijke materialen (houten spatborden, kurken handvatten, enz.) ontstaat een
duurzame fiets. Roetz Bikes werkt samen met sociale werkplaatsen. www.roetz-bikes.nl
Het Goed
Het Goed zet zich in voor werkgelegenheid en meer hergebruik van goederen, een dubbele
doelstelling dus. Kringloopwinkels hebben een beetje stoffig imago. Het Goed onderscheidt zich door
niet alleen goede vormgeving, maar ook door allerlei activiteiten te organiseren, zoals taxatiedagen,
pimpen van spullen, etc. Het Goed is een eigentijdse kringloop winkelketen die werkt.
www.hetgoed.nl
GreenWish Duurzame Dinsdag april 2012
2
Herbestemming van gebouwen en terreinen
Door de recessie staan gebouwen leeg en liggen terreinen braak. Eigenaars wachten op betere tijden.
De lege plekken dragen niet bij aan de leefbaarheid, het worden meestal openbare buurtvuilstortplaatsen. Maar voor een groeiend aantal mensen zijn het juist bronnen van inspiratie.
Er ontstaan moestuinen, natuurspeelplaatsen, guerilla gardens, bedrijfsbroedplaatsen, underground
pop-up stores, kunstcentra, vertical farms, dakboeren, etc.. Ze brengen leven in de brouwerij,
versterken sociale cohesie en krikken de buurt op. Veel van deze activiteiten zijn “illegaal” en
ondervinden tegenwind. Graag brengen we de ervaring van initiatiefnemers onder de aandacht van
de politiek. Hoe kunnen we hen, ook al is het vaak tijdelijk, meer wind in de zeilen geven?
Hoe kunnen we duurzame initiatieven in leegstaande (kantoor)panden en op braakliggende
terreinen gemakkelijker van de grond laten komen?
Illustraties
Natuursuper
Door braakliggende terreinen tijdelijk een positieve waarde te geven ontstaat een plek waar mensen
voor zorgen en waar mensen plezier beleven. Dit verbindt mensen met elkaar en met hun omgeving.
Vanuit deze visie is in 2010 een pilotproject gerealiseerd in Eindhoven: NatuurSUPERmarkt. Hier
ontstond een buurtmoestuin. NatuurSUPER vult braakliggende terreinen met tijdelijk 'groen', samen
met buurtbewoners. De invulling wordt afgestemd op de behoeften en wensen van de mensen zelf,
maar altijd met een groene basis. De tijdelijke invulling is mogelijk bij terreinen die minimaal 1 jaar
braak liggen, dan is de investering, in tijd en middelen, vanuit alle betrokkenen de moeite waard.
http://www.marijevanderpark.nl/?page_id=1022
In de Ruimte
In een leegstaand oud kloostergewelf in Utrecht heeft zich In de Ruimte gevestigd. In De Ruimte is
een unieke flexwerkplek. En een krachtplek voor initiatieven en alternatieven gericht op een
duurzame samenleving en solidaire economie. In De Ruimte is ook een netwerk van innovatieve
ondernemers dat bruist van de ideeën. In De Ruimte (IDR) biedt ruimte aan bijeenkomsten,
workshops, cursussen, thema maaltijden, een 24 uurs-museum, een eendagswinkel, bezinnings- en
bewegingsactiviteiten. Elk eerste weekend van de maand is er de Echt Waar Bazaar, een smeltkroes
van activiteiten, diensten en producten op het gebied van o.a. design, ambacht, food, vintage,
recycling, fashion, fairtrade, innovatie en duurzaamheid. Een (wisselend) twintigtal personen
presenteert zijn of haar ambacht, produkt, dienst, activiteit in een markt/bazaar sfeer. In de Ruimte
is een sociale onderneming. http://www.inderuimte.org/
Waaidorp op het Zeeburgereiland
Op Zeeburgereiland staan drie opmerkelijke afwateringssilo's. Twee daarvan vormen nu het
fundament van het nieuwe Annie M.G. Schmidt Huis (in ontwikkeling). Een bijzondere combinatie
van filmhuis, museum, theaterzaal, speeltuin en nog veel meer. Het hele oeuvre van Annie M.G.
Schmidt gaat hier zijn plek vinden. Tevens wordt het een ontmoetingsplek voor buurtbewoners. En er
bovenop zit restaurant Praq op 't daq. Zolang de silo’s nog in ontwikkeling zijn, is er Waaidorp, een
tijdelijk gebouw naast de silo’s. Restaurant Praq heeft daar zijn deuren inmiddels al geopend.
http://www.waaidorp.nl/
GreenWish Duurzame Dinsdag april 2012
Guerrilla Gardening is het aanleggen van een tuin op een plek waar het officieel niet mag.
Bijvoorbeeld een stuk land dat al lang braak ligt en waar maar geen nieuwbouw op komt, een
boomsingel of een lege bloembak. Iedereen kan een Guerrilla Gardener worden. Het is simpelweg
een kwestie van de schep oppakken en je eerste plant neerzetten. Het fenomeen Guerrilla Gardening
bestaat al zo’n 30 jaar. Over heel de wereld leuken buurtbewoners rommelige plekken op met
‘illegale’ beplanting. Zo zijn er in de VS vuilnishopen begroeid met tomatenplantjes. Sommigen laten
zelfs uit ongebruikte brievenbussen nieuwe natuur ontstaan. In Engeland is de bekendste guerrilla
gardener Richard Reynolds; zie http://www.guerrillagardening.org/
Proef de toekomst
De stad voeden. Dat is de missie van Proef de Toekomst. Met lokaal geproduceerd voedsel, maar ook
met werk, sociale samenhang en groen. De eerste stap is een stadskwekerij van 50 m2. Dat wil hij
doen in de tuin en de schuur van Huis aan de Werf in Utrecht (ook bekend van het Festival aan de
Werf). Daarna wil ik op verschillende plekken in de stad Utrecht groenteclubs oprichten. Stel je voor
dat een groep mensen lid wordt van een vereniging die als doel heeft groente en kruiden te
produceren voor de leden. Afhankelijk van de lokale omstandigheden is dat een combinatie van een
kwekerij en vollegrondsteelt. Het werk wordt verricht door mensen uit de buurt die in dienst komen
van de vereniging.
Drie keer per jaar komen de leden bij elkaar om te bespreken welke groenten en kruiden ze de
komende 4 maanden willen telen. Elke week kunnen de leden hun portie bij de kwekerij ophalen.
http://prezi.com/tprapwxm0bgg/utrechtse-munt/
Zie ook www.tijdelijkandersbestemmen.nl, http://www.gisdro.nl/braakliggende_terreinen/
3
Recycling van materialen
Een toenemend aantal initiatieven is gericht op het recyclen of eigenlijk upcyclen van materiaal.
Reststromen zijn een belangrijke bron van inspiratie. Maar hoe kom je aan voldoende, goede
reststromen om een serieproductie op te zetten. En als je ze al gevonden hebt, hoe zorg je ervoor dat
de bestemming ‘afval’ niet in de weg zit van het verzamelen van materiaal en het afzetten van de
hiervan gefabriceerde producten. Er zijn bijvoorbeeld allerlei beperkingen ten aanzien van het
transport van “afval”, zeker als het over landsgrenzen heengaat. Daar is reden toe als het gaat om
gevaarlijke stoffen, die moeten uiteraard op een veilige manier uit het circuit worden gehaald. Een
andere reden voor de beperkingen is het voorkomen dat reststromen gedumpt worden in landen die
een minder strikte regelgeving hebben. Op dat punt is een verandering van mentaliteit, en van
daaruit van de regelgeving, nodig. “Er bestaat geen afval”, steeds meer blijkt dat (bijna) ieder
materiaal herbruikbaar is, mits het verzameld en beschikbaar wordt gemaakt. Het uitgangspunt zou
dus moeten zijn: hergebruiken tenzij…
Hoe zorgen we ervoor dat reststromen gemakkelijker gevonden worden en herkend worden als
nieuwe grondstof?
Illustraties.
Roetz Bikes
GreenWish Duurzame Dinsdag april 2012
Het eerder al genoemde Roetz Bikes doet dit met kapotte fietsen. www.roetz-bikes.nl
Rescued
RESCUED! staat voor indoor en outdoor originals gemaakt met behulp van gebruikte materialen, met
respect voor hun oorspronkelijke schoonheid. De naam RESCUED! is gekozen om uit te drukken dat
gebruikte (alledaagse) producten een nieuw leven wordt geschonken. De producten zijn afgedankt,
maar te mooi om weg te gooien. Gered en van gedaante veranderd, op zoek naar een tweede leven,
dat geldt voor alle producten van Rescued! De meeste producten hebben een gelimiteerde oplage en
zijn dus echte collector’s items. http://www.coco-loco.nl/over-coco-loco/rescued/
Italian Coffee Handbags zijn handgemaakte tassen (Borse Cucite Artigianalmente), gefabriceerd van
lege (gebruikte) zakken van koffiebonen of gemalen koffie. Elk model en exemplaar is daarom uniek
en kan licht afwijken van de afbeelding. Italian Coffee Handbags worden lokaal geproduceerd door
vakmensen uit verschillende ateliers en sociale werkplaatsen. Met het aanschaffen van een Italian
Coffee Handbag heeft u dus niet alleen een mooie tas of uniek kado van gerecycled materiaal
(Riciclando Buste Del Caffe), maar u draagt ook bij aan de plaatselijke werkgelegenheid. Ook draagt u
bij aan de vermindering van de belasting op het mileu omdat een groot deel van de Italian Coffee
Handbags wordt gemaakt van gebruikte zakken en van restmateriaal van Italiaanse koffiebranders.
http://www.italiancoffeehandbags.nl/
Cash4trash
In februari 2012 is Cash4trash, de eerste Nederlandse veilingsite voor afval, opgezet. Afvalstromen
kunnen hier worden aanboden en een koper vinden. Het gaat dan om zaken als sloophout,
bestrating, plastic, etc. De aanbieder ontvangt een vergoeding en is het afval kwijt. Het is nog een
bèta versie. http://cash4trash.nl/
Bedstee
Een multifunctionele bedstee voor dak- en thuislozen ontwikkeld. In gesprek met teamleiders van
o.a. het Leger des Heils en mensen die gebruik maken van de opvang heeft de initiatiefnemer een
ruimtebesparende combinatie met slaapfunctie, opbergfunctie en zitfunctie ontworpen, die aan alle
basiseisen voor daklozenopvang voldoet. Bovendien geeft het meubel een gevoel van veiligheid en
geborgenheid. Het meubel wordt duurzaam geproduceerd van gerecycled plastic, in een sociale
werkplaats.
http://www.groeneofferte.nl/cases/social-unit
GreenWish Duurzame Dinsdag april 2012