TECHNISCHE INFORMATIE Nr. 17.4 Uitgave: November 2004 Isoleren van koel en warmtepompinstallaties met Armaflex en messing knelfittingen Technische Informatie Leidingen met bijbehorende fittingen en appendages dienen geïsoleerd te worden met materialen welke geen schade aan de installatie kunnen veroorzaken. Voor de toepassing van isolatiemateriaal bij messing knelfittingen in koel en warmtepompinstallaties moet rekening worden gehouden met de mogelijkheid van spanningscorrosie. ISSO publicatie 50, specificatieblad 4.3-2 “Corrosiewering”, adviseert messing knelkoppelingen niet te isoleren. Bij koude installaties is het echter noodzakelijk alles tegen condens te isoleren. In dit geval dient met onderstaande rekening te worden gehouden. SPANNINGSCORROSIE VAN MESSING Spanningscorrosie (SCC = Stress Corrosion Cracking) is een vorm van corrosie die leidt tot scheurvorming in het metaal als gevolg van interactie tussen metaal, het milieu en een mechanische belasting (trekspanning bij montage). Messing is gevoelig voor spanningscorrosie bij contact met ammonium. In combinatie met vocht wordt ammoniak of ammonia uit de omgeving opgelost tot ammonium. Spanningscorrosie in messing treedt alleen op als aan alle volgende voorwaarden is voldaan; 1. Trekspanningen in het materiaal Bij fabricage van messing fittingen kan gebruik worden gemaakt van geëxtrudeerd stafmateriaal. Hierbij treedt koude deformatie op wat leidt tot residuele spanningen in het materiaal. Als gevolg van deze spanningen kunnen aan het metaaloppervlak trekspanningen ontstaan die zodanig hoog zijn dat deze kunnen leiden tot spanningscorrosie. 2. Vocht Bij een combinatie van voldoende luchtvochtigheid en een temperatuurverschil tussen metaaloppervlak en de omgeving treedt condensvorming op (vochtfilm op het oppervlak). Bij warmtepompinstallaties kan deze situatie aan de koudwaterzijde ontstaan wat leidt tot condensvorming op koperen leidingen en messing fittingen. Een zeer dunne vochtfilm op atomair niveau is al voldoende voor het optreden van het corrosieproces aan het metaaloppervlak. 3. Aanwezigheid van ammoniak of ammonia Ammoniak in het milieu van een warmtepompinstallatie kan een gevolg zijn van contact met schoonmaakmiddelen, of emissie vanuit ammoniakhoudend kunststof isolatiemateriaal. Een lage emissie kan bij een dunne vochtfilm leiden tot een voldoende hoge concentratie ammonium aan het metaaloppervlak voor optreden van spanningscorrosie. NORMEN DIN 1988/7. Deze norm bepaalt, dat voor koperen leidingsystemen het isolatiemateriaal vrij moet zijn van nitriet en een maximaal ammoniak gehalte van 0,2 volume procenten mag bevatten. EN 1254-2: 1998. Deze norm geeft een indicatie van gevoeligheid voor spanningscorrosie van messing fittingen. Dit wordt bepaald aan de hand van de ISO testmethode 6975 waarin wordt uitgegaan van expositie van de messing fittingen aan een zeer agressief milieu met een hoge vochtigheid gedurende 24 uur. De pH waarde in het milieu mag niet hoger zijn dan 9,5. CERTIFICERING KIWA certificeert producenten welke volgens de nieuwe EN 1254 norm produceren en testen. Sinds 29 juni 2002 is de Europese norm EN 1254 ook van kracht in de beoordelingsrichtlijn BRL K 639/02 voor knelfittingen bij gebruik in combinatie met koperen buizen. ARMAFLEX MET KOPER EN MESSING Alle Armaflex typen voldoen aan de DIN 1988-7 alsmede aan de EN 1254-2:1998. De lijm 520, HT 625 en cleaner zijn nitriet- en ammoniakvrij. Isoleren van messing knelfittingen met Armaflex Niet alle fabrikanten produceren de koppelingen op dezelfde wijze, waardoor bijvoorbeeld residuele spanningen , één van de voorwaarden voor stresskorrosie wordt vermeden. Wij adviseren u, bij de volgende door KIWA gecertificeerde fabrikanten van fittingen, te informeren welke fittingsystemen geschikt geacht worden voor het gebruik bij koude installaties. IBP-Bänninger / Sambra-Conex: Roba Metals b.v.- IJsselstein Giacomini Benelux s.a/nv – Bierges VSH Fabrieken b.v. - Hilversum Sanha Fittings B.V.B.A – Ternat (B) tel. tel. tel tel +31 (0)30 - 6860211 +32 (0)10 - 420650 +31 (0)35- 688 4211 +32 (0)2-5830040 Tevens kunt u informatie inwinnen over dit onderwerp bij: KIWA – Rijswijk TNO Industrie – Den Helder Armacell Nederland tel +31 (0)70 - 4144510 tel +31 (0)223 - 638864 tel +31 (0)6 -22518074 Armacell GmbH · Robert-Bosch-Straße 10 · D-48153 Münster · Tel +49 (0)251 7603 122 · Fax +49 (0)251 7603 680 · Email [email protected] · www.armacell.com Copyright: Armacell Enterprise GmbH · Wijzigingen voorbehouden 999-003-1204-17.4 NL(BLX)