Atalmedialwijzer Spaarne Gasthuis Haarlem Zuid en Noord

Atalmedialwijzer
Laboratoriumonderzoek en Trombosezorg
Voor: artsen en (co) assistenten
Locatie: Spaarne Gasthuis Haarlem Noord en Zuid
Informatie en richtlijnen voor
het optimaal gebruik
van de diensten van
Atalmedial
versie 15
juli 2016
1
Inhoudsopgave
1
Voorwoord
2
Klinisch chemici Atalmedial
2.1
Overzicht namen klinisch chemici
2.2 _ Telefoonnummers en e-mailadressen specialisten klinische chemie
3
Openingstijden en afwezigheid
3.1
3.1.1
Locatie Haarlem-Zuid
3.1.2
Locatie Haarlem-Noord
3.2
4
5
6
Laboratoria
Bloedafnamepoli
Aanvragen en bloedafname
4.1
Algemeen
4.2
Aanvraagformulieren
4.3
Klinische bloedafname
4.3.1
Algemeen
4.3.2
Prikrondes
4.3.3
Afname door de afdeling
4.3.4
Correct identificeren van materiaal
4.4
Urineonderzoek
4.5
Poliklinische bloedafname (poliklinisch – Lab klinische chemie)
4.6
Beenmergservice
4.7
Immuuncytologisch onderzoek B.A.L.
4.8
Kweekmateriaal
4.9
Spermaonderzoek
4.10
Dysmorfe erytrocyten
4.11
Screening Bence Jones
4.12
Cito ANCA / ANF/ M-proteïne diagnostiek
4.13
Foeto-maternale transfusie
4.14 _
Galzure zouten
4.15 _
Prikaccidenten
4.16
Drugs of Abuse testen
Afspraken m.b.t. transfusies met kort houdbare bloedproducten
5.1
Algemeen
5.2
Aanvraagprocedure
Bepalingenklapper
2
7
Informatiefolders
8
Principeafspraken
8.1
Aanvullend onderzoek
8.2
Leukocyten-differentiatie
8.3
Trials
8.4
Verzendbepalingen
9
Allergieonderzoek
10
Bepalingsfrequentie
11
Automatismen (Vervolgonderzoek)
12
Doorbellen van sterk afwijkende resultaten
13
Trombosezorg
13.1 _
(Her)aanmelden van trombosepatiënten
13.2 _
Bloedafname
13.3 _
Zelf meten en zelf doseren door patiënten
14.
Suggesties
3
1
Voorwoord
Atalmedial
Atalmedial is het regionale laboratorium voor klinische chemie.
Naast huisartsen, verloskundigen, GGZ instelling Rivierduinen en InGeest, verzorging- en
verpleeghuizen uit de regio Amsterdam, Zuid-Kennemerland, Haarlemmermeer, de
Bollenstreek en regio Leiden besteden ook specialisten van Spaarne Gasthuis
(Hoofddorp/Haarlem), Alrijne Ziekenhuis (Leiden, Leiderdorp en Alphen a/d Rijn) hun
klinisch chemisch onderzoek uit bij Atalmedial. Ook de Trombosezorg uit deze regio is
een onderdeel van Atalmedial. Klik hier voor meer informatie over Atalmedial.
Het vak klinische chemie
De klinische chemie is gericht op diagnostisch onderzoek aan de hand van analyse van
lichaamsmateriaal. Bloed en urine zijn de bekendste voorbeelden, maar het kan ook
gaan om feces, zweet, beenmerg, uitgeademde lucht of diverse vochten. In het
lichaamsmateriaal kunnen allerlei lichaamseigen componenten worden bepaald zoals
eiwitten, vetten, koolhydraten, vitaminen, mineralen, elektrolyten, metabolieten en
antistoffen, maar ook cellen of DNA.
De hoeveelheid en samenstelling van deze componenten in het lichaamsmateriaal geeft
informatie over het functioneren van lichaam, weefsels en organen. Hiermee levert het
vakgebied klinische chemie en laboratoriumgeneeskunde een cruciale bijdrage aan
vaststellen en monitoren van ziekten en is daarmee een onmisbare discipline in de
medische praktijk.
Kwaliteitsborging
Atalmedial onderhoudt een systeem van integrale kwaliteitsborging en streeft ernaar aan
u, als aanvrager, klant en collega, diensten en producten te leveren die beantwoorden
aan uw wensen. Wij stellen kritiek en suggesties te allen tijde op prijs. U kunt onze
medewerkers en klinisch chemici daarover aanspreken.
Opmerkingen en/of suggesties over deze Atalmedialwijzer kunt u richten aan de afdeling
Kwaliteitszorg, t: 088 - 0037 660 | E: [email protected].
Atalmedial is gecertificeerd met het kwaliteitskeurmerk ISO 15189 (Medische laboratoria
- bijzondere eisen voor kwaliteit en competentie) en de ISO 22870 (POCT).
2
Klinisch chemici Atalmedial
2.1
Overzicht namen klinisch chemici
Naam
drs. F.J.M. (Ferry) Bergkamp, klinisch chemicus
dr. B.A. (Bauke) de Boer, klinisch chemicus
dr. M.M. (Madelon) Buijs, arts, klinisch chemicus
dr. J (Jeannette) Gootjes, klinisch chemicus
dr. M.H. (Martien) Herruer, klinisch chemicus
4
dr. J.A. (Jurgen) Kooren, klinisch chemicus
dr. C.J. (Claudia) Pronk-Admiraal, MBA klinisch chemicus
drs. R.C. (Reni) Rotteveel, klinisch chemicus
dr.ir. H.N. (Hong) Bui, klinisch chemicus in opleiding
dr. S.M.I. (Susan) Goorden, klinisch chemicus in opleiding
dr. B.A. (Brigitte) Wevers, klinisch chemicus in opleiding
dr. A.M. (Anne Margreet) de Jong, klinisch chemicus in opleiding
Op werkdagen is één van de klinisch chemici dienstdoend voor het beantwoorden van
vragen. Het kan zijn dat er al doorschakeling plaatsvindt terwijl u wacht op telefonisch
contact.
2.2
Telefoonnummers en e-mailadressen specialisten klinische chemie
Telefoonnummer
Mobiel
nummer
E-mail adres
Klinisch chemicus
van dienst (08.0017.00 uur)
(023) 2248232
Buiten kantooruren
Via portier
ziekenhuis
06 11039334
drs. F.J.M. Bergkamp
(023) 545 63 21
06 518 54519
f.bergkamp@atalmedial.
nl
dr. B.A. de Boer
(071) 582 83 58
06 510 61877
[email protected]
06 52352098
[email protected]
dr. ir H.N. Bui
dr. M.M. Buijs
(023) 890 89 66
06 141 89894
[email protected]
dr. S.M.I. Goorden
(023) 890 92 75
06 300 12128
[email protected]
dr. J. Gootjes
(023) 545 63 10
06 471 47996
[email protected]
dr. M.H. Herruer
(023) 890 86 19
06 537 61255
[email protected]
l
06 523 52164
[email protected]
dr. A.M. de Jong
(023) 890 92 75
5
dr. J.A. Kooren
(088) 003 77 02
06 178 82996
[email protected]
dr. C.J. PronkAdmiraal
(023) 890 85 28
06 224 87929
[email protected]
drs. R.C. Rotteveel
06 110 39314
[email protected]
l
dr. B.A. (Brigitte)
Wevers
06 11039316
[email protected]
Klinische chemie
Eindverantwoordelijk voor het Klinisch chemisch laboratorium is de Raad van Bestuur
van Atalmedial en haar wetenschappelijke staf.
Drs. F.J.M. Bergkamp, klinisch chemicus, is aanspreekpunt voor de ziekenhuisorganisatie
en specialisten voor locatie Spaarne Gasthuis locatie Haarlem Zuid en Noord. Bij zijn
afwezigheid of indien onbereikbaar kunt u contact opnemen zijn directe plaatsvervanger
mw. dr. J. Gootjes of met de dienstdoende klinisch chemicus.
Dr. M.H. Herruer, klinisch chemicus, is aanspreekpunt voor de ziekenhuisorganisatie en
specialisten voor locatie Hoofddorp. Bij zijn afwezigheid of indien onbereikbaar kunt u
contact opnemen zijn directe plaatsvervanger mw. dr. M.M. Buijs of met de dienstdoende
klinisch chemicus.
Medische administratie/opvragen uitslagen
Voor het opvragen van uitslagen en overige vragen kunt u tijdens kantooruren contact
opnemen met de Medische administratie op telefoonnummer 088 0037 710. Faxen kunt
u sturen naar 088 0037 798.
Medische Microbiologie
De uitslag van Microbiologisch onderzoek ontvangt u van Streeklab. Voor vragen over de
afname of over de uitslag kunt u contact opnemen met het laboratorium op
telefoonnummer 023-5307800
3
Openingstijden en afwezigheid
3.1
Laboratoria
Het laboratorium van Atalmedial op locatie Spaarne Gasthuis Haarlem-Zuid is 24 uur per
dag, 7 dagen per week bereikbaar, het laboratorium van locatie Spaarne Gasthuis
Haarlem-Noord is geopend tijdens kantooruren (08.00 – 16.30 uur). Tijdens kantooruren
leveren de laboratoria service voor het gehele onderzoekspakket. Het onderzoekspakket
omvat bepalingen in bloed, urine, feces, beenmerg, liquor, CAPD-vocht, pleuravocht,
ascites, sperma en andere lichaamsvochten. Buiten kantooruren geldt een beperkt
onderzoeks- (CITO) pakket; Buiten kantooruren geldt een beperkt onderzoeks- (CITO)
pakket; in EPIC is aangegeven welke bepalingen CITO aanvraagbaar zijn.
3.1.1 Locatie Haarlem-Zuid
Werkdagen:
Een normale personele bezetting is aanwezig van 08.00 tot 16.30 uur.
6
Van 16.30 tot 20.00 uur zijn 3 analisten aanwezig, van 20.00 tot 23.30 uur zijn 2
analisten aanwezig. Van 23.30 tot 08.00 uur is 1 analist aanwezig.
Weekend en feestdagen:
Van 08.00 tot 16.30 uur zijn 3 analisten aanwezig.
Van 16.30 tot 23.30 uur zijn 2 analisten aanwezig;
van 23.30 tot 08.00 uur is 1 analist aanwezig.
3.1.2 Locatie Haarlem-Noord
Op werkdagen is van 08.00 tot 16.30 uur 1 analist aanwezig.
Buiten deze tijden is geen laboratoriumservice beschikbaar.
3.2
Bloedafnamepoli
De bloedafnamepoli op locatie Spaarne Gasthuis Haarlem-Zuid is geopend op maandag
t/m vrijdag van 07.30 uur tot 16.30 uur voor 1e lijn en tot 17.00 uur voor patiënten via
de polikliniek.
De bloedafnamepoli op locatie Spaarne Gasthuis Haarlem-Noord is geopend van 07.30
tot 16.30 uur voor de 1e lijn en tot 17.00 uur voor patiënten via de polikliniek.
4
Aanvragen en bloedafname
4.1
Algemeen
Informatie over aanvraagformulieren, bloedafname, uitslagen enz. is tijdens
‘kantooruren’ in te winnen bij de Medische Administratie: telefoon 088 0037 710 (van
08.00-17.00 uur). Buiten kantooruren is deze informatie in te winnen bij de
dienstdoende analist op telefoonnummer 8112009.
4.2
Aanvragen van laboratoriumonderzoek via EPIC
Ten behoeve van laboratoriumaanvragen wordt altijd gebruik gemaakt van de
aanvraagprocedure via EPIC. Indien over het plaatsen van laboratoriumaanvragen via
EPIC vragen of onduidelijkheden zijn dient allereerst contact opgenomen te worden met
de EPIC helpdesk (tel 8157).
Met uitzondering van laboratoriumaanvragen voor de prikrondes genereert EPIC altijd
een aanvraagformulier. Bij een klinisch order (klinisch - LAB door afdeling) moet dit
aanvraagformulier altijd samen met de afgenomen materialen aan het laboratorium
worden aangeboden. Bij een poliklinisch order (poliklinisch – LAB klinische chemie) moet
dit aanvraagformulier altijd aan de patiënt worden meegegeven.
Met de hand bijgeschreven opmerkingen en testen worden om proces-technische
redenen niet in behandeling genomen. Indien een laboratoriumonderzoek niet standaard
via EPIC te orderen is, dient altijd contact opgenomen te worden met de dienstdoende
klinisch chemicus (tel 023- 890 86 98)
4.3
Klinische bloedafname
4.3.1 Algemeen
Om verwisseling te voorkomen is het afnamepersoneel verplicht het polsbandje van de
patiënt te controleren. Draagt de patiënt geen polsbandje, dan wordt de patiënt verzocht
naam en geboortedatum te noemen. Indien de patiënt hiertoe niet in staat is vindt
identificatie plaats met hulp van een derde persoon (arts, verpleegkundige, familie).
Indien een venapunctie niet lukt, wordt met de aanvragend arts overlegd over de
verdere handelwijze. Voor de bloedafname bij neonaten, baby’s of kleine kinderen
worden speciaal daartoe getrainde medewerkers ingezet.
7
4.3.2 Prikrondes
Locatie Haarlem-Zuid:
Op locatie zuid zijn 2 prikronden: een ochtendronde en een middagronde.
Ochtendronde:
Op alle dagen is er een prikronde van ± 07.00 tot 8.00 uur op de AOA en van 8.00 tot ±
10.00 uur op overige klinische afdelingen. In het weekend en op feestdagen is er voor
deze prikronde een beperkt aantal medewerkers beschikbaar. Tijdens deze prikronde
wordt door de medewerkers Bloedafname op de meeste klinische afdelingen bloed
afgenomen. Aanvragen voor deze prikronde dienen de middag, voorafgaand aan de
bloedafname, voor 14.00 uur te worden ingeleverd op het laboratorium. De uiterste tijd
waarop nagekomen aanvragen ingeleverd kunnen worden is 07.00 uur op de dag waarop
geprikt moet worden. Dit geldt alleen voor nieuwe opnames. Deze nagekomen
aanvragen moeten via de buizenpost naar het lab worden verstuurd of naar het lab
worden gebracht.
Aanvragen die tijdens een prikronde aan de laboratoriummedewerkers worden
aangeboden worden wel aangenomen, maar de opdracht verschuift naar de
eerstvolgende ochtendprikronde. Hier kan niet van worden afgeweken. Indien de afname
toch noodzakelijk is dan dient de arts/afdeling de bloedafname zelf te doen (zie ook
paragraaf ‘Overige afnames’ hieronder).
Indien van een afdeling de formulieren niet tijdig door Atalmedial ontvangen zijn, wordt
uitvoering van de opdracht uitgesteld naar de eerstvolgende reguliere ronde. Hier kan
alleen van worden afgeweken na overleg van de aanvragend arts met de dienstdoende
klinisch chemicus.
NB: In principe wordt CITO labonderzoek door EPIC gepland als afname door nietAtalmedial. U dient dus deze afname zelf te verzorgen. CITO-laboratoriumonderzoek
moet niet in de ochtendprikronde worden gepland; resultaten zijn immers zeker niet
vóór 11.00 uur bekend. Wel kan het bloed voor CITO laboratoriumonderzoek door een
medewerker van Atalmedial tijdens de ochtendronde worden afgenomen, waarna de
afdeling zorg draagt voor direct transport van het materiaal naar het laboratorium.
Middagronde:
Van maandag tot en met vrijdag is er een extra prikronde door Atalmedial om 13.00 uur
op alle klinische afdelingen m.u.v. IC, MC en Recovery (deze afdelingen nemen zelf bloed
af). Tevens is er een extra ronde om 14.00 uur op de kinderafdeling. De aanvragen voor
deze middagprikronde moeten voor 11.30 uur klaarliggen waarna ze door de
medewerkers van de bloedafname tussen 11.30 en 12.00 uur worden opgehaald.
Wederom geldt dat aanvragen die tijdens deze prikronde aan de medewerkers van de
bloedafname worden aangeboden wel worden aangenomen, maar de opdracht verschuift
naar de eerstvolgende ochtendprikronde. Indien op een afdeling de formulieren niet
tijdig beschikbaar zijn en door Atalmedial meegenomen kunnen worden, zal Atalmedial
deze afdeling tijdens de prikronde niet bezoeken.
Overige afnames:
Buiten deze prikrondes wordt de bloedafname door de afdeling zelf verricht. Hierbij dient
het bloed correct geïdentificeerd te zijn en vergezeld te worden van een correct ingevuld
aanvraagformulier (zie 5.3.3).
8
Locatie Haarlem-Noord:
Bloedafnames vinden in de regel poliklinisch plaats op de prikpoli, gesitueerd op de 2 e
verdieping. Voor een eventuele klinische bloedafname kan de afnamedienst gebeld
worden op telefoon 4301 of 855 2465.
De bloedafname kan ook door de afdeling zelf worden verricht.
Buiten kantooruren dient de afdeling zelf zorg te dragen voor de bloedafname (zie
5.3.3).
4.3.3 Afname door de afdeling
T.b.v. laboratoriumonderzoek wordt gebruik gemaakt van het afnamesysteem van
Becton Dickinson. Het te gebruiken afnamemateriaal staat middels kleurcoderingen
beschreven op een kopie van het aanvraagformulier. Dit kleurgecodeerde
aanvraagformulier t.b.v. buistype afname is te vinden op het Spaarne Gasthuis-intranet
onder: Zorgproces> Atalmedial>Routine afnameformulier kliniek. Als meerdere buizen
afgenomen moeten worden, dient bij voorkeur de hierna vermelde volgorde te worden
aangehouden:
- kweken
- buizen zonder toevoegingen
- buizen voor onderzoek van bloedstolling
- buizen met toevoegingen in de volgorde: Stol(gel), Li-heparine(gel), +EDTA, NaF, BSE
(Na-citraat)
- buizen voor indfectieserologisch onderzoek: serumbuis met een terracota kleur dop
- alle buizen moeten direct na afname minimaal 6x gekanteld te worden, zodat een
eventuele anticoagulans of stolactivator goed met het bloed gemengd kan worden.
Slecht of onvoldoende mengen kan leiden tot het vormen van een stolsel bij buizen met
een anticoagulans, waardoor het aangevraagde onderzoek uit deze buis niet verricht kan
worden en een nieuwe afname mogelijk noodzakelijk is.
-
Het is verboden om bloed af te nemen uit:
een arm aan dezelfde lichaamshelft waar een mastectomie heeft plaatsgevonden
een arm, waarin een infuus is aangesloten, behalve als het infuus 5 minuten eerder is
stilgezet. Graag dit noteren op de aanvraag.
Vochten, zoals liquor, ascites e.d. dienen in dezelfde buizen te worden aangeleverd als
bloed. Bijvoorbeeld: celonderzoek in EDTA-buis (paarse dop) en chemie bepalingen in
heparinebuis (mintgroene dop).
Let er op dat bij een ‘open afname’ (zonder vacuüm), de juiste dop op de juiste buis
wordt teruggeplaatst. Materiaal opgevangen in verschillende buizen kan niet worden
samengevoegd/ overgeheveld i.v.m. beïnvloeding van de testresultaten (bv Kalium!).
4.3.4 Correct identificeren van materiaal
Vermeld op de buis altijd naam en geboortedatum van de patiënt en de afnamedatum +
tijd. Plak geen etiketten over elkaar heen. Niet goed geïdentificeerd materiaal wordt niet
in behandeling genomen. U zult als aanvrager geïnformeerd worden indien niet
geïdentificeerd materiaal door Atalmedial is ontvangen. Het ongeïdentificeerd materiaal
wordt vernietigd en u zult te allen tijde moeten zorgdragen dat een nieuwe afname bij de
juiste patiënt gedaan wordt en correct geïdentificeerd naar Atalmedial wordt gebracht.
Over dit kwaliteitsissue bij overdracht van verantwoordelijkheden kan niet worden
gediscussieerd.
Locatie Haarlem-Zuid:
9
Verzend het materiaal, vergezeld van volledig ingevulde aanvraagformulieren, per
buizenpost naar het laboratorium of lever het tussen 08.00 en 16.30 uur in bij een
medewerker bloedafname of tussen 16.30 en 08.00 uur bij een analist op het
laboratorium.
Locatie Haarlem-Noord:
Breng het materiaal, vergezeld van volledig ingevulde aanvraagformulieren, tijdens
kantooruren naar het laboratorium, verzend het materiaal buiten kantooruren naar
locatie Zuid volgens de geldende procedure.
4.4
Urineonderzoek
Ten behoeve van urineonderzoek in een portie urine wordt gebruik gemaakt van potjes
met bijgeleverde vacuüm verzendbuizen. De vacuümbuis zonder boorzuur (beige dop)
wordt standaard gebruikt voor klinisch chemisch urineonderzoek. De vacuümbuis met
boorzuur (groene dop) wordt standaard gebruikt voor microbiologisch urineonderzoek.
Afhankelijk van het type urineonderzoek dienen één of meerdere vacuümbuizen te
worden gevuld en ingestuurd naar Atalmedial resp. Streeklab (zie tabel). Uiteraard altijd
vergezeld van volledig ingevulde aanvraagformulieren. Vul per laboratorium/aanvraag
één buis in.
Laboratorium
Klinische
chemie
Microbiologie
Type Onderzoek
Alle
Opmerking/specificatie
Urinebuis*
Beige dop
Kweek
Midstream/gewassen plas
Groene dop (met
boorzuur)
Antigeentesten
PCR SOA (man)**
Eerste straal (tenminste 30ml)
Virologie
* Gebruik voor klinische chemie en microbiologie altijd aparte buizen. Microbiologisch
onderzoek kan gecombineerd worden uitgevoerd uit dezelfde buis.
** Urine is bij vrouwen niet geschikt voor onderzoek op SOA. Hiervoor dient een vaginaof cervix-uitstrijk ingestuurd te worden.
Voor onderzoek in 24-uurs urine moet urine verzameld worden in bokalen, welke
opgehaald kunnen worden bij het verzamelpunt in de kliniek of bij het priklab. Gevulde
bokalen voor dit onderzoek kunnen worden geplaatst bij het verzamelpunt in de kliniek
of kunnen direct bij het laboratorium worden ingeleverd.
Locatie Zuid:
Verzend het materiaal, vergezeld van volledig ingevulde aanvraagformulieren, per
buizenpost naar het laboratorium of lever het tussen 08.00 en 16.30 uur in bij een
medewerker bloedafname of tussen 16.30 en 08.00 uur bij een analist op het
laboratorium.
Locatie Noord:
Breng het materiaal, vergezeld van volledig ingevulde aanvraagformulieren, tijdens
kantooruren naar het laboratorium, verzend het materiaal buiten kantooruren naar
locatie Zuid volgens de geldende procedure.
10
4.5
Poliklinische bloedafname (poliklinisch – Lab klinische chemie)
Bij een poliklinische order moet het aanvraagformulier altijd aan de patiënt worden
meegegeven. De patiënt kan zich met dit aanvraagformulier melden op iedere priklocatie
van Atalmedial.
4.6
Beenmergservice
Van maandag t/m vrijdag tussen 08.00 en 15.00 uur zal het laboratorium beschikbaar
zijn voor assistentie bij beenmergpuncties en beoordeling van de kwaliteit van het
materiaal. Ter plekke wordt een aantal preparaten gemaakt en er zal ook een
bloeduitstrijkje (uit een vingerprik) gemaakt worden. De preparaten worden op het
laboratorium gekleurd met de May-Grunwald/Giemsa kleuring en beoordeeld. Tevens
wordt op aanvraag, na ijzerkleuring van 2 preparaten, de ijzerreserve van het beenmerg
beoordeeld. Eindbeoordeling vindt plaatst door een internist-hematoloog of door de
klinisch chemicus met aandachtsgebied hemato-oncologie.
Aanvragen van immunofenotypering van het beenmerg bij verdenking op een acute
leukemie of een maligne lymforeticulaire lokalisatie in het beenmerg moeten vergezeld
gaan van een extra EDTA buis met beenmergmateriaal.
Voor laboratoriumassistentie bij een cytologische punctie kan een afspraak gemaakt
worden op sein 06-17964274 (tussen 08.00 en 16.30 uur). Bij deze afspraak kan ook
worden aangegeven of een immunofenotypering van het beenmerg geïndiceerd wordt
geacht. Op dit moment geldt een maximum aantal van 5 beenmergen in totaal voor
immunocytologisch onderzoek per dag. Afname van beenmerg t.b.v. immunocytologisch
onderzoek kan in principe alleen plaatsvinden op maandag t/m donderdag van 08:00 tot
15:00 en op vrijdagochtend.
Eindbeoordeling vindt plaatst door een internist-hematoloog of door de klinisch chemicus
met aandachtsgebied hemato-oncologie.
Rapportage vindt plaats via ZIS. Het is een beschrijvende rapportage met als conclusie
een antwoord op de vraagstelling. Indien relevant worden percentages cellen
gerapporteerd.
4.7
Immuuncytologisch onderzoek B.A.L.
Immuuncytologisch onderzoek van leukocyten in Broncho-alveolaire lavage vloeistof
(BALF) kan bij bepaalde longaandoeningen een waardevolle bijdrage leveren. Gedacht
moet worden aan aandoeningen veelal gepaard gaande met een lymfocytaire infiltratie in
het longcompartiment en een verschuiving van de lymfocytensubpopulaties in de BALF,
zoals sarcoïdose, IPF, BOOP en EAA. Immuuncytologisch onderzoek in BALF kan alleen
na telefonische afspraak op 545 63 18 worden gedaan.
4.8
Kweekmateriaal
Op afdeling 2.4 is een verzamelpunt voor kweekmaterialen. Het materiaal wordt hier op
vaste tijden door het Streeklab opgehaald.
De afdeling is ervoor verantwoordelijk dat kweekmaterialen bijtijds op het verzamelpunt
komen.
De afdeling dient bij spoed zelf voor transport van kweekmaterialen naar het Streeklab
te zorgen.
NB Kweekmaterialen mogen vanwege besmettingsgevaar nooit per buizenpost naar
het lab gestuurd worden.
11
4.9
Spermaonderzoek
Gebruik voor spermaonderzoek het hiervoor bestemde opvangmateriaal. Dit kan de
patiënt ophalen bij de bloedafnamepoli. Het sperma dient op specifieke tijdstippen
ingeleverd te worden met een Atalmedial aanvraagformulier en een ingevulde patiënten
informatiefolder. Klik hier voor de informatiefolders ‘Spermaonderzoek’ en
‘Spermaonderzoek na vasectomie’
4.10
Dysmorfe erytrocyten
Bij een microscopische hematurie kan onderzoek naar dysmorfe erytrocyten worden
gedaan ter onderscheid van een nefrologische of een urologische oorzaak. Resultaten
van dysmorfe erytrocyten in urine worden gerapporteerd als percentage van het totaal
aantal erytrocyten. Interpretatie volgens Snoek et al, NTvG 1994: 138; 721 – 726 met
een afkappunt van 40% voor een urologische oorzaak (aanwezigheid van ≥40%
dysmorfe erytrocyten sluit een urologische oorzaak van de hematurie uit). Voor dit
onderzoek is 1ste ochtendurine niet geschikt. Tevens dient minimaal 3 ml urine te
worden ingeleverd voor dit onderzoek. Urine kan alleen worden ingeleverd op de
Atalmedial laboratoria in het Spaarne Gasthuis, locatie Haarlem-Zuid of locatie
Hoofddorp van maandag t/m zondag tussen 08.00 en 16.30 uur, mits urine < 1 uur oud
is.
Met het onderzoek naar dysmorfe erytrocyten zal de urine ook beoordeeld worden op
aanwezigheid van erytrocyten- en leukocytencilinders. De kans op het vinden van deze
cilinders is het grootste vlak na mictie. Wanneer erytrocyten- en/of leukocytencilinders
aanwezig zijn, is ook bij minder dan 40% dysmorfe erytrocyten een nefrologische
hematurie vrijwel zeker. Katheterurine kan ook voor dit onderzoek gebruikt worden, mits
urine < 1 uur oud is.
De bepaling wordt niet uitgevoerd:
Bij < 2 erytrocyten per gezichtsveld
Bij macroscopisch bloed
Wanneer urine bij aankomst op het lab ouder dan 1 uur na mictie is (of geen
mictietijd is vermeld).
4.11
Screening Bence Jones
Bence Jones onderzoek in een portie urine (screening Bence Jones; monoklonaal vrije
lichte ketens) is vervangen door de bepaling vrije lichte ketens in serum (SVLK). Bij de
SVLK bepaling worden de concentraties van vrije lichte ketens kappa en lambda in het
serum bepaald en wordt de vrije kappa/lambda ratio berekend. Indien deze ratio
verschoven is, dan is dit suggestief voor de aanwezigheid van vrije lichte ketens in
serum (en urine). Bij een verdenking multipel myeloom is het geïndiceerd om bij een
verschoven kappa/lambda ratio 24 uurs urine te laten verzamelen voor onderzoek naar
en kwantificering van de vrije lichte ketens in 24 uurs urine.
4.12
●
Cito ANCA / ANF/ M-proteïne diagnostiek
Bij verdenking op een acute glomerulonefritis kan afhankelijk van de klinische
presentatie, ANCA / as-GBM / ANF / M-proteïnediagnostiek geïndiceerd zijn.
Cito ANCA (as-MPO en as_Pr3) / as-GBM vindt alleen plaats na overleg met de
dienstdoende klinisch chemicus. De afspraak is dat een resultaat van een cito as-MPO,
as-Pr3 en/of as-GBM binnen 24 na overleg met dienstdoende klinisch chemicus bekend
zal zijn. De test wordt alleen overdag gedaan. Samen met de dienstdoende klinisch
chemicus kan de planning van analyse besproken worden, zodat het resultaat binnen 24
uur bekend is. Doordeweeks wordt gebruik gemaakt van de referentiemethode (ELISA
format; kwantitatieve rapportage); analysetijd is 3 uur. In het weekend wordt gebruik
gemaakt van een blottest; analysetijd 4 uur (kwalitatieve rapportage). Een resultaat van
een blottest wordt altijd een volgende werkdag geconfirmeerd met de
referentiemethode. Vanwege de complexiteit van de uitvoering moet het materiaal voor
●
12
●
15:00 op het laboratorium van de uitvoerende locatie zijn. Indien het materiaal na 15:00
uur op het laboratorium is, wordt de test de volgende ochtend uitgevoerd. Bij de cito
afhandeling met de referentiemethode zal altijd ook een as-ENA en een as-dsDNA
worden bepaald.
Cito ANF (immuunfluorescentietest) en/of M-proteïnediagnostiek vindt alleen plaats na
overleg met de dienstdoende klinisch chemicus. Dit onderzoek wordt alleen overdag op
doordeweekse dagen uitgevoerd. Vanwege de complexiteit van de uitvoering moet het
materiaal voor 12.00 uur op het laboratorium van de uitvoerende locatie zijn.
4.13
Foeto-maternale transfusie
Het bepalen van het promillage foetale erytrocyten bij een zwangere kan helpen bij het
inschatten van een mogelijke foeto-maternale transfusie. Atalmedial bepaalt het
promillage foetale erytrocyten m.b.v. de flowcytometrie-methode, welke superieur is
boven de klassieke Kleihauer Betke test. In overleg met de vakgroep gynaecologie wordt
de flowcytometrische detectie van foetale erytrocyten bepaald op maandag tot en met
vrijdag van 08.00 tot en met 16.30 uur. Een aanvraag in het weekend of op feestdagen
wordt op de eerste volgende werkdag geanalyseerd.
4.14
Galzure zouten
Het bepalen van galzure zouten in serum wordt regulier dagelijks op maandag tot en met
vrijdag uitgevoerd. De uitslag is binnen 24 uur beschikbaar.
Indien het materiaal voor 15.00 uur op het laboratorium aanwezig is dan wordt de
bepaling nog diezelfde dag uitgevoerd. Een aanvraag in het weekend of op feestdagen
wordt op de eerste volgende werkdag uitgevoerd.
4.15
Prikaccidenten
Binnen kantoortijden dient de aanvraag voor een prikaccident via ziekenhuishygiëniste te
lopen (tel. 545 3772) of de dienstdoende arts-microbioloog (via portier bereikbaar).
Indien een nieuwe afname noodzakelijk is om eventueel infectieserologisch onderzoek bij
het Streeklab te laten verrichten, dient u eventueel i.o.m. dienstdoende artsmicrobiolooog van het Streeklab zelf de afname te laten verrichten. De volgende
gegevens z.s.m. melden aan ziekenhuishygieniste of dienstdoende arts-microbioloog:
gegevens + tijdstip prikaccident en tevens overleg of monster aanwezig is of nieuw
wordt afgenomen. Buiten kantoortijden dient de aanvraag voor een prikaccident via de
SEH (dienstdoende) interne arts assistente (sein 811 2006)/ WAN hoofd (sein 811
2007). De volgende gegevens z.s.m. melden aan dienstdoende analist (sein 811 2009):
gegevens + tijdstip prikaccident en tevens overleg of monster aanwezig is of nieuw
wordt afgenomen.
4.16 Drugs Of Abuse testen
Indien een vermoeden bestaat op overmatig gebruik van drugs of abuse
(bijvoorbeeld cocaïne, cannabis, XTC, etc) dan kunt u hierop laten testen. Testmateriaal
is urine. De testmethode is een immuno-assay. Er wordt altijd een kreatinine in de
urinemonster bepaald voor indicatie waterige urine (kreat < 2,0 mmol/l).
5
Afspraken m.b.t. transfusies met kort houdbare bloedproducten
5.1
Algemeen
Voor de toediening van bloedproducten worden de indicaties gehanteerd zoals
beschreven in de CBO Richtlijn Bloedtransfusie 2011, Transfusiegids 2011 en Sanquin
13
bloedwijzer 2012.
Deze zijn te vinden op onze website, pagina Downloads voor zorgverleners >>.
Aanvragen voor bloedproducten die niet aan deze indicaties voldoen dienen eerst met de
dienstdoende klinisch chemicus te worden overlegd
5.2
Aanvraagprocedure
Bloedproducten worden aangevraagd op een volledig ingevuld Atalmedial
‘Aanvraagformulier Bloedproducten’ . Voor (kleine) kinderen is een speciaal
aanvraagformulier. Deze zijn verkrijgbaar bij het laboratorium.
Op dit formulier staan de diverse producten, die getransfundeerd kunnen worden.
CITO-aanvragen dienen altijd telefonisch doorgegeven en later schriftelijk bevestigd te
worden; dit kan per fax. Het telefoon- en het faxnummer staan onder op het
‘Aanvraagformulier Bloedproducten’
Om voldoende zekerheid te verkrijgen moet voor een bloedtransfusie de bloedgroep
minstens twee keer identiek bepaald zijn uit twee afzonderlijk afgenomen monsters. Het
laatste monster dient binnen 72 uur voor de geplande bloedtransfusie afgenomen te
worden. Totdat de bloedgroep definitief bepaald is kan er uitsluitend O neg bloed
uitgegeven worden.
Transfusies naar aanleiding van ’s morgens al bekende lage Hb’s moeten vóór 14.00 uur
aangevraagd zijn, latere aanvragen leveren ernstige vertraging op bij de avonddienst.
Kruisbloed voor patiënten op het OK programma van de volgende dag moet vóór 14.00
uur op het lab aanwezig zijn, óók als dit via de poli bloedafname wordt geprikt. Indien
meer dan 72 uur na deze bloedafname nogmaals bloed wordt aangevraagd, dient
opnieuw EDTA-bloed te worden afgenomen voor een geldige antistofscreening.
Bij kinderen t/m 3 maanden dient t.b.v. de kruisproef óók bloed van de moeder te
worden ingeleverd.
Bloedgroep, Rhesus factor D, antistoffen en transfusiehistorie kunnen opgevraagd
worden via het cumulatief rapport van de patiënt (eventueel op het beeldscherm).
Bij het ophalen van bloedproducten dient een afslag van het patiëntenplaatje te worden
meegebracht. De producten worden alléén uitgegeven als een volledig ingevuld
aanvraagformulier op het lab aanwezig is.
6
Bepalingenklapper
In de bepalingenklapper vindt u alle bepalingen die door Atalmedial gebruikt worden, en
bij iedere bepaling een overzicht van de eigenschappen incl. referentiewaarden.
De bepalingenklapper vindt u op onze website op de pagina met downloads voor
zorgverleners.
7
Informatiefolders
Er zijn voor de patiënt diverse informatiefolders beschikbaar, onder andere met
betrekking tot functieproeven, verzamelen van urines of nuchter blijven. De aanvrager
verstrekt deze folders aan de patiënt. De folders worden door het laboratorium
opgesteld. De meest recente en up-to-date versies van de informatiefolders zijn
beschikbaar via onze website, klik hier >>
8
Principeafspraken
14
8.1
Aanvullend onderzoek
Binnen de vastgestelde bewaartermijnen van monstermateriaal is het, afhankelijk van de
bepaling, mogelijk om aanvullend onderzoek uit dit materiaal te laten verrichten. Voor
aanvullend onderzoek uit Spaarne Gashuis locatie Haarlem Zuid dient tijdens
kantooruren contact te worden opgenomen met de receptie: tst 6326, buiten
kantooruren met sein 8112009. Voor Spaarne Gasthuis locatie Haarlem Noord dient
contact te worden opgenomen met de Medische Administratie: 088 0037 710. Serum en
heparineplasma worden 5 werkdagen bewaard, m.u.v. spijtserum en spijtplasma. Serum
dat is ingestuurd voor allergie diagnostiek wordt 3 maanden bewaard. Serum voor of
immuunserologische diagnostiek wordt 1 maand bewaard. EDTA-bloed wordt 1 week
bewaard, maar is na 24 uur alleen geschikt voor het meten van niet hematologische
parameters.
8.2
Leukocyten-differentiatie
De machinaal verkregen differentiatie-uitslag wordt gerapporteerd, als de uitslag aan,
door het laboratorium vastgestelde, criteria voldoet. In andere gevallen wordt het
bloedbeeld microscopisch beoordeeld en gerapporteerd.
8.3
Trials
Contactpersoon voor trials is mw. dr. J. Gootjes. Tel. 545 63 10
Voor het aanmelden van nieuwe klinische trials kan contact worden opgenomen met
deze klinisch chemicus. Zij verstrekt een trialformulier. Na het volledig invullen van dit
formulier door de onderzoeker wordt een initiatiebezoek gepland waarbij vanuit
Atalmedial de verantwoordelijke klinisch chemicus en het hoofd Trials aanwezig zijn, en
van de kant van de aanvrager in ieder geval de locale studiecoördinator. Eventueel is ook
een externe studiecoördinator aanwezig. Tijdens het initiatiebezoek wordt de studie aan
de hand van het trialformulier doorgenomen. Hierbij wordt ook het protocol
doorgenomen en worden mogelijkheden en onmogelijkheden besproken. Op basis van de
in dit gesprek vergaarde gegevens maakt het Hoofd trials, mevr. Engel, een
laboratoriumprotocol en stelt de klinisch chemicus een contract op inclusief
kostenberekening. Op verzoek worden referentiewaarden, het certificaat van het
laboratorium en CV's verstrekt. Wanneer de onderzoeker/sponsor akkoord gaat met het
kostenvoorstel worden de voorbereidingen voor de trial afgerond en kan de studie
starten.
8.4
Verzendbepalingen
Atalmedial voert in principe veel aangevraagde bepalingen zelf uit. Met name zeer
specialistisch onderzoek of laag frequente aanvragen worden uitbesteed aan andere
(referentie) laboratoria. Bij uitbesteed onderzoek wordt gebruik gemaakt van een kleine
groep, door Atalmedial op grond van kwaliteitscriteria geselecteerde, laboratoria. Bij
hoge uitzondering, en slechts in overleg met een klinisch chemicus, kan onderzoek aan
een ander laboratorium worden uitbesteed.
9
Allergieonderzoek
Atalmedial doet alle in vitro allergiediagnostiek zelf op het ‘Immunocap-systeem’ van
Phadia. T.b.v. doelmatigheid bij allergieonderzoek is het advies om gericht
allergieonderzoek aan te vragen op basis van een correcte anamnese en
familiegeschiedenis. Vraag specifiek IgE daarom gericht aan.
Er kan echter ook gekozen worden voor een drietal screeningspakketten voor de meest
voorkomende inhalatie- of voedingsallergenen of een combinatie hiervan voor kinderen <
5 jaar. Hierbij wordt ook altijd een totaal IgE gedaan. Voor de inhoud van deze
screeningspakketten zie de allergenentabel van Atalmedial. Bij positieve screening volgt
automatisch onderzoek op een aantal specifieke IgE's en enkele mix-pakketten. Alleen
na contact met de dienstdoende klinisch chemicus (28345) kan een positief mixresultaat
15
(bijv. boompollen) verder uitgetypeerd worden (bijv. els, berk etc.). IgE tegen een
specifiek allergeen kan ook separaat worden aangevraagd.
In-vitro allergieonderzoek is al vanaf 0 jaar mogelijk (er is geen leeftijdsbeperking).
Relatie klassen en kwantitatief IgE:
Klasse
0
1
2
3
4
5
6
kU/l
interpretatie
< 0.35
negatief**
0.35-0.7
zwak positief
0.7-3.5
positief
3.5-17.5
sterk positief
17.5-50
zeer sterk positief
50-100
extreem positief
> 100
extreem sterk positief
** = ook waarden <0,35 kunnen indicatief zijn voor een allergische reactie.
Het interpreteren van specifiek IgE resultaten dient altijd in het licht van de kliniek te
gebeuren. Het vinden van specifiek IgE in een patiënt geeft aan dat de patiënt
gesensibiliseerd is, maar betekent niet dat er een daadwerkelijk allergische reactie is.
10
Bepalingsfrequentie
Atalmedial streeft ernaar om uitslagen van CITO-laboratoriumonderzoek binnen een uur,
na ontvangst van het materiaal op het laboratorium, bekend te hebben.
Uitslagen van aanvragen uit de ochtendprikronde en aanvragen die samen met het
monstermateriaal zijn ingeleverd vóór 10.00 uur zijn om 13.00 uur bekend, voor zover
het routine analyses betreft.
Uitslagen van aanvragen die samen met het monstermateriaal vóór 15.00 uur zijn
ingeleverd, zijn om 17.00 uur zoveel mogelijk bekend.
Om ± 16.00 uur wordt de rapportage gestart; veel uitslagen zijn al eerder in het EPD op
te zoeken. Atalmedial werkt mee aan een papierarm ziekenhuis. Afhankelijk van de
interne logistiek kan een vakgroep en of een individuele specialist besluiten om de
(poli)klinische papieren rapportage stop te zetten. Verzoeken hiertoe kunnen gemeld
worden bij de Medische Administratie op 088 0037 710.
Alléén geautoriseerde uitslagen worden schriftelijk gerapporteerd;
Een # op een elektronisch rapport betekent dat er nog geen eindvalidatie (autorisatie)
heeft plaatsgevonden. In het EPD staat dan de term ‘voorlopig’ ten teken dat de uitslag
t.g.v. een autorisatie nog kan veranderen. De resultaten zijn in het EPD te raadplegen
via de laboratoriummodule van het EPD als ook via Cyberlab. In Cyberlab zijn ook
resultaten van laboratoriumonderzoek zichtbaar welke door andere zorgverleners
(huisartsen, verloskundigen, etc.) in het verzorgingsgebied van Atalmedial zijn
aangevraagd. Bloedgassen worden altijd, direct na afname, meteen bepaald.
Uitslagen van de volgende bepalingen komen 2 à 3 keer per week beschikbaar:
16
Allergenen
ANF
Hb-typering
M-proteine diagnostiek
Testosteron
SHBG
Uitslagen van de volgende bepalingen komen wekelijks beschikbaar:
ACE
ACTH
Antitrombine III
As-CCP
as-dsDNA
as-MPO/PR3/GBM
as-ENA
as-TPO
as-TSH receptor
DHEA-s
Fact. V leiden mut
Fact. II mutatie
Groeihormoon
Insuline
Liquor-eiwitelectroforese
Nicotine (metabolieten)
Proteïne C
Proteïne S
Stollingsfactoren
SHBG
Testosteron
TT3
TT4
C-peptide
Uitslagen van porfyrines, oxalaat en viscositeit komen eens per twee weken, bij
voldoende aanbod, beschikbaar. Hetzelfde geldt voor het onderzoek naar CF mutatie, αthalassemie, BCR/ABL, JAK2 en HFE genmutatie onderzoek (hemochromatose).
Indien een uitslag eerder dan hierboven genoemd gewenst is, dient contact te worden
opgenomen met een van de klinisch chemici.
Voor niet genoemde bepalingen kan bij het laboratorium worden nagevraagd, binnen
welke tijd de uitslag bekend kan zijn.
11
Automatismen (Vervolgonderzoek)
Bij bepaalde uitslagen wordt automatisch een vervolgonderzoek gedaan. Een overzicht
vindt u op de website van Atalmedial.
12
Doorbellen van sterk afwijkende resultaten
Het laboratorium geeft in een aantal gevallen op eigen initiatief de sterk afwijkende
resultaten telefonisch aan de arts door. Een overzicht van de doorbelwaarden vindt u op
de website van Atalmedial.
Voor een volledig overzicht van de referentiewaarden wordt verwezen naar de
bepalingenklapper, zie onze website www.atalmedial.nl> Zorgverleners > Downloads.
13
Trombosezorg
13.1
(Her)aanmelden van trombosepatiënten
De (her)aanmelding van patiënten geschiedt door het faxen van het
(her)aanmeldingsformulier naar het nummer 088-0037795.
13.2
Bloedafname
Bloedafname t.b.v. van Trombosezorg vindt plaats op alle afnamelocaties van
Atalmedial, bij voorkeur voor 12.00 uur.
13.3
Zelf meten en zelf doseren door patiënten
17
Patiënten die een langdurige (> 12 maanden) antistollingsindicatie hebben, wordt de
mogelijkheid geboden met in bruikleen gegeven apparatuur bij zichzelf de stollingstijd te
meten. De afdeling Trombosezorg verzorgt de opleiding en de begeleiding en verstrekt
naast de apparatuur, de meetstrips en priklancetten.
14.
Suggesties
Wij stellen het zeer op prijs als u klachten, opmerkingen en suggesties voor verbetering
van de dienstverlening van Atalmedial aan ons doet toekomen.
Graag horen wij van u, als gebruiker van deze Atalmedialwijzer, of u ideeën en
suggesties heeft ter verbetering van dit document.
Reacties kunnen worden doorgegeven aan:
Kwaliteitszorg Atalmedial
T:088 - 0037 660 | E: [email protected]
18