De geboorte van Venus

De geboorte van Venus
Meike Gooijer
Theorie der kunsten
VT2 2012-2013
Tijn Vaes
De geboorte van Venus
De verbeelding van kuisheid naar het symbool van vrouwelijk schoon
2
Inhoudsopgave
Inleiding
4
Het verhaal van de geboorte van Venus
5
Voorbeeld 1
La nascita di Venere (1483-1485), Sandro Botticelli
6
Voorbeeld 2
Vénus Anadyomène (1520-1525), Titiaan, Tiziano Vecelli
7
Voorbeeld 3
Geboorte van Venus (1636- 1838), Peter Paul Rubens
8
Voorbeeld 4
De geboorte en triomf van Venus (1740), Francois Boucher
9
Voorbeeld 5
La Naissance (1863), Alexandre Cabanel
10
Vergelijking
11-12
Conclusie
13
Bronnen
14-15
Afbeeldingbijlage
Afbeelding voorblad: Detail van La nascita di
Venere(1483-1485),
Sandro Botticelli.
3
Inleiding
Bij het zoeken van een onderwerp had ik al snel een keuze gemaakt. Ik vind de mythologie
altijd erg interessant en Venus vind ik een iconische vrouw. Ik vind het interessant om
invloeden van stromingen te zien binnen een thema.
Vanuit hier ben ik op zoek gegaan naar boeken over Venus en vrouwen in de kunst. Zo
kwam ik op een aantal boeken, niet allemaal even bruikbaar. Al snel ging ik me opsplitsen tot
één verhaal van Venus, omdat Venus zelf toch wel erg divers is. Uit één van mijn boeken
over Venus kwam ik al snel tot het verhaal van de geboorte.
Bij dit verhaal gekomen is al een deel van de boeken afgevallen. En vanuit hier ben ik
begonnen met zoeken.
Eerst ben ik gaan zoeken naar zoveel mogelijk schilderingen van de geboorte van Venus in
het boek en op internet. Hieruit heb ik de meest iconische of invloedrijke schilderijen
gekozen.
Ik ben per schilderij en stroming informatie gaan zoeken en dit heb ik per schilderij verwerkt
in het verslag.
Na alle schilderijen te hebben beschreven ben ik ze gaan vergelijken door thema’s te zoeken
binnen mijn informatie en door de schilderijen naast elkaar te leggen.
Vanuit daar heb ik de vergelijking en de conclusie getrokken.
Als ik naar bronnen zoek, kijk ik voor logische informatie zoals kenmerken van stromingen op
niet erg deskundige sites omdat deze niet altijd even gemakkelijk te vinden zijn. Maar
wanneer het echt om belangrijke feiten gaat, zoek ik wel vaak bij Google boeken en
betrouwbare sites. Het voor- en nadeel van Googlebooks is dat de boeken niet allemaal
gemakkelijk te koop zijn en hierdoor soms informatie over de boeken uit blijft.
4
Het verhaal van de geboorte van Venus.
Het verhaal van de geboorte van Venus kent twee varianten.
In de Ilias van Homerus (800 v.Chr. – 750 v.Chr.) wordt Venus voorgesteld als de dochter
van Zeus, heerser over de goden van de Olympus, en de titane Dione.
In de epos Teogonie van Hesiodus (8e eeuw v.Chr.) vertelt hij over haar geboorte uit het
schuim der zee.
Hesiodus begint zijn beschrijving met de god van de hemel, Uranus en zijn gemalin, de godin
van de aarde, Gaia. Uranus had hun gemeenschappelijke kinderen naar het diepst van de
aarde verbannen. Gaia was ontsteld en bekloeg zich over deze wandaad. Daarop verzonnen
de godin van de aarde en haar zoon Kronos een verschrikkelijke wraak. Uranus kwam naar
zijn gemalin Gaia om zich opnieuw met haar te verenigen. Maar toen sprong Kronos naar
voor en ontmande hij de vader met een ijzeren sikkel. Hij wiep het afgehakte geslachtsdeel
meteen achter zich weg in de golvende zee. Uranus’ geslachtsdeel dreef lang over het
water, tot het er zich uiteindelijk een witte krans van schuim vormde rond het goddelijke
vlees: daaruit ontsproot meteen de jonge vouw.
De homerische hymne voegt er nog aan toe hoe de westenwind Zephyr de drijvende
schoonheid naar het eiland Kythera/ Cyprus voerde. Daar ging zij aan land, waar
onmiddellijk gras begon te groeien onder haar voeten. Zij werd eerbiedig onthaald en
aangekleed door de godinnen der ren en jaargetijden. De Horea. Na haar met
kostbaarheden te hebben gesmukt en haar met bloemenkransen te hebben getooid, voerden
zij Venus naar de onsterfelijkheid. Daar werd zij in de kring van de godin van de Olympus
opgenomen.
Romeinse auteurs voegde hier later nog een gebeurtenis rond de schelp aan toe. Zij
verhaalden dat de schelp de plaats van de geboorte was of het vaartuig van haar zeereis.
5
La nascita di Venere (1483-1485), Sandro Botticelli1.
Vanuit de onderzoeksvraag is dit schilderij wel toepasselijk om me te beginnen, omdat dit de
bekendste uitvoering is van de geboorte van Venus. Dit schilderij is van Sandro Botticelli
(1445-1510) en is gemaakt in 1485. Wanneer we beginnen met het uitleggen van het
schilderij, lopen we al gelijk tegen een eerste drempel aan. Er is namelijk veel discussie over
dit schilderij of dit wel echt de geboorte van Venus moet voorstellen. Dit aangezien het
geïnspireerd is op een eerder schilderij van Apelles; ‘Anadyomene Venus’. Dit betekent ook
wel rijzen uit de zee. Er wordt zelfs gesproken over een ander deel van het verhaal van
Venus, namelijk het aanmeren aan het eiland Cyprus of Kythera. Dit is te zien door het
verhaal van Venus te volgen. Links op het schilderij zien we een man in een hemelsblauwe
mantel wie de lentewind(Zephyr) moet voorstellen die Venus naar het eiland blaast. De
vrouw in Zephyr armen is de nimf Chloris. Aan de andere kant van Venus zien we een vrouw
die een mantel vasthoudt. Dit is de horea van de lente die kledij aanbiedt aan Venus
wanneer ze aan land komt. Deze twee goden komen terug in het verhaal van Venus tijdens
het aanmeren bij het eiland. In tegendeel heeft Botticelli het zelf wel de geboorte van Venus
genoemd, en zo staat het schilderij ook bekend.
Nu verdergaand op de stijl van Botticelli en de invloeden van de Renaissance.
De schilderingen hiervoor, uit de vroeg middeleeuwen, worden gekenmerkt door christelijke
voorstellingen en zelden door thema’s als de geboorte van Venus. Voorheen waren ook de
enige naakten in schilderingen Adam en Eva. De naaktheid werd immers gezien als een
zinnebeeld van de zedeloosheid. Pas door de illustraties in de geschriften van de 14de en
15de eeuw, veranderde het beeld en kwam men tot de mythologische thema’s. Als gevolge
van de herontdekking van de Oudheid door de Renaissance werden mythologische thema’s
weer erg geliefd. Het voorbehoud van de Middeleeuwen ten aanzien van de ondeugende
verleidende Venus werd opgeheven.
Venus is niet alleen naakt afgebeeld om weer te geven dat ze de godin van de schoonheid
is, maar ook omdat naaktheid voor reinheid en geestelijkheid staat. In de renaissance werd
de anatomie heel belangrijk en om te laten zien dat ze hier verstand van hadden.
Verder zien we nog een sterke invloed van de Renaissance in de afmetingen. Alles in het
schilderij is namelijk gemaakt naar de gulden snede. ‘De mens is de maat van alle
dingen’(een uitspraak van protagoras) is goed terug te zien, want alle maten, van de bomen
tot aan de grootte van het paneel, is vanuit de grootte van Venus opgebouwd. Ook is Venus
weer geschilderd naar de verhoudingen van het getal Φ(phi). Venus’ lengte en breedte zou
gedeeld door elkaar op het getal phi uitkomen(1.618).
De iconografie in dit schilderij werd bepaald door het vormencanon van de oudheid. Er
bestaan rond dit thema amper andere kunstwerken die in de formele vormgeving een zo
grote vertrouwdheid met de auteurs van de oudheid illustreren.
Botticelli toont zijn Venus met een grote gouden haardos die haar grote schoonheid
weergeeft. De godin heeft dezelfde houding als de Venus Pudica(de kuise Venus) en geeft
hierbij een dubbele betekenis aan de natuur van de liefde; zinnelijkheid en kuisheid.
In de renaissance streefden de kunstenaars naar realisme. Er werd een duidelijk perspectief
gezocht dat vaak werd bereikt door chiaroscuro. Dit was een techniek waarbij er
hoogbelichte en donkere partijen naast elkaar worden gezet. Hierdoor ontstaat er een
contrast, wat een illusie van diepte weergeeft. Aan de andere kant zie je ook sfumato,
waarbij scherpe contouren worden verzacht. Dit is goed te zien wanneer we naar Venus
kijken. Naast realisme werd er ook gestreefd naar harmonie in het schilderij. Dit zagen we
net al bij de afmetingen maar ook de compositie speelt een belangrijke rol. Zo staat Venus in
het midden op een centraal punt en is aan beide kanten van haar een voorstelling te zien.
Hierdoor wordt het een symmetrische compositie.
1
Zie afbeelding 1
6
Vénus Anadyomène (1520-1525), Titiaan, Tiziano Vecelli2.
Vervolgens gaan we naar een andere zeer beroemde schilder uit de tijd van de HoogRenaissance/ Maniërisme. Op dit schilderij zien we Venus staan in het water terwijl ze haar
haren uitwringt. Naast haar zien we een symbolisch schelpje op de golven deinzen. Venus
kijkt ons niet aan, maar kijkt rechts naar iets dat buiten het schilderij ligt. In tegenstelling tot
het zeer mythologische schilderij van Botticelli zien we hier slechts Venus en een kleine
verwijzing naar het verhaal.
Hier zie je echt de geboorte van Venus. Ze staat in het water alsof ze net geboren is en haar
haren nog uitwringt.
In tegenstelling tot de kenmerken van de Renaissance is hier geen groot perspectief te zien,
maar realistisch is het wel. De contouren zijn vervaagd en Venus is op haar mooist
afgebeeld. Dit is ook een typisch kenmerk voor het werk van Titiaan(1487-1576). Titiaan is
veel zachter dan andere schilders in de Renaissance. Er wordt niet meer vanuit contour
ingevuld maar het ontstaat vanuit het licht.
Al zijn Botticelli en Titiaan beide uit de Renaissance, toch zit er een groot verschil tussen
deze schilderijen.
2
Zie afbeelding 2
7
Geboorte van Venus (1636- 1838), Peter Paul Rubens3.
Als derde voorbeeld een zeer belangrijke schilder uit de tijd van de Barok.
Na de Renaissance verloor het thema de geboorte van Venus zijn centrale betekenis.
Daarentegen zijn er nog enkele schilders die het wel afbeelden. Één daarvan was Peter Paul
Rubens(1577-1640). Hierin is weer het aan land komen van Venus afgebeeld zoals het
eerste voorbeeld van Botticelli, maar hier is het totaal anders weergegeven.
Zo zien we niet meer het vredig aanmeren en de schoonheid van het onthaal aan land, maar
het bijna vluchten van Venus naar het land. Venus wringt haar haren uit als ze het eiland op
rent, terwijl de personen in het water haar terug proberen te halen.
De persoon op de hoorn heeft nog enige gelijkenis met de eerder vertoonde god van de
wind, Zephyr. De vrouw en man die in het water liggen zijn mogelijk de ouders van Venus
(Uranus en Gaia) die hun dochter proberen te redden, maar beiden worden tegen gehouden
door twee putti die in de lucht zweven.
De figuur van de godin, net uit de golven komend, wordt nu op een zeer natuurlijke en
werkelijkheidsgetrouwe wijze afgebeeld. Zo veranderde het beeld van godin; van een wezen
met geïdealiseerde schoonheid en een duidelijke geestelijke inhoud, naar een weelderig
zinnelijke en aardse vrouw. Venus wordt niet meer in al haar glorie en schoonheid
weergegeven, maar in actie vluchtend voor de personen in het water.
Al deze opgenoemde bijzonderheden zijn typisch voor de kunst van de Barok. De Barok
wilde aanlokken en overweldigen. Het wilde een beroep doen op de emoties van de
toeschouwer en indruk maken door de beweging en mate van onrust. Door de actie en de
vlucht van Venus heb je snel een medeleven met de hoofdpersoon.
Ook zien we hier een verschil in compositie met de voorgaande voorbeelden. Zo zet de
Renaissance het onderwerp centraal om de harmonie en rust in het schilderij te bewaren.
Daarentegen gebruikt de Barok vaak diagonaalperspectief om de beweging en de onrust
weer te geven. Ook bij dit schilderij zie je dat de diagonaal van linksonder naar rechtsboven
gaat.
Bij dit schilderij is er weinig terug te zien van het verhaal van de geboorte van Venus zelf,
maar een aantal symbolen vertellen het wel. Zo zien we een schone vrouw aankomen op
een eiland, wat al enige gedachtes meebrengt, maar om het verhaal te verduidelijken zien
we de linkse persoon met een schelp en dit is weer het symbool van Venus.
Als we naar de schilderstijl van Rubens kijken, zien we ook een groot verschil met voorheen.
Zo is het werk niet compleet tot op de puntjes afgeschilderd zoals de vorige voorbeelden,
maar zien we nog een groot deel van het doek. De omlijning van de figuren en het schilderen
van de lichtpunten en de schaduwen geeft de hele voorstelling weer. Deze manier van
schilderen heeft te maken met het afbeelden van beweging wanneer een schilderij snel
geschilderd lijkt te zijn, zit er ook een stuk meer beweging in.
3
Zie afbeelding 3
8
De geboorte en triomf van Venus (1740), Francois Boucher4.
In dit schilderij zien we Venus weer terug in al haar glorie. Boucher's (1703-1777) populariteit
tijdens zijn carrière werd alleen geëvenaard door zijn artistieke veelzijdigheid. Naast
theaterkostuums en decors, wandtapijten, ontwerpen en decoraties voor de grote feesten,
was hij ook druk met het vorderen in gouache. Gouache is een techniek warmee met
waterverf een dekkende voorstelling wordt gemaakt in tegenstelling tot aquarel. Dit stuk is
een van de slechts drie gouache schilderijen van de kunstenaar. Dit stuk, dat waarschijnlijk
werd geproduceerd als zelfstandig werk, in plaats van als een studie voor een ander
schilderij, draagt een opvallende gelijkenis met een ander schilderij van Boucher, Venus op
de golven5. Boucher was een meester in het uitbeelden van idyllische klassieke scènes, en
in dit schilderij zien we zijn versie van de mythische scène van de onbewogen Venus,
omringd door nimfen en tritons.
Hier zien we Venus in al haar glorie liggen ten midden van een festijn van vrolijke nimfen. Ze
ligt lekker op de rotsen in al haar schoonheid en kijkt schuin naar beneden. Rechts van haar
kijkt en nimf, vastgehouden door een mannelijk figuur, haar aan. Verder om haar heen liggen
nog veel meer nimfen, tritons en putti.
Boucher is bekend door zijn lieflijke, zoete schilderijen met een sensuele ondertoon. Samen
met Jean-Honoré Fragonard (1732-1806), Jean-Baptiste Siméon Chardin (1699- 1779),
Jean-Baptiste Greuze (1725-1805) en Jean Antoine Watteau (1684-1721) behoort hij tot de
belangrijkste vertegenwoordigers van de Franse Rococo.
Ook bij Jean-Honoré Fragonard’s La Naissance de Vénus6 zien we een vergelijkbare zoete
en liefelijke voorstelling van de geboorte van Venus. Dit is niet gek aangezien de mythologie
vanwege hun liefelijke thema’s erg in trek was bij de Rococo.
Ook bij het schilderij van Fragonard zien we Venus in de golven liggen met de nimfen die
haar omringen. Alles is verzacht en liefelijk opgezet met veel detail.
Beide voorstellingen zijn typisch voor de deze kunststroming. Veel versiering en details om
het verhaal heen, veel landschap en pracht en praal. De Rococo wil voor alles behagen. Een
gevoel voor stijl, voor elegantie, is hèt kenmerk van de rococokunst. Deze kunst is even
grillig, dynamisch en overdadig als de Barok maar bij de Rococo lag het accent vooral op de
uiterste verfijning van details, op geraffineerde schoonheid, sierlijke beweeglijkheid en
speelse luchtigheid. Alles wat licht reflecteerde was het meest geliefd om mee te werken. In
het rococotijdperk had men een grote liefde voor de natuur en dit is ook duidelijk terug te
zien in beide werken.
4
5
6
Zie afbeelding 4
Zie afbeelding 5
Zie afbeelding 6
9
La Naissance (1863), Alexandre Cabanel7.
Dit schilderij van Alexandre Cabanel (1823-1889) was één van de meest bewogen
afbeeldingen van Venus. Dit werk is gemaakt door Cabanel voor de salontentoonstelling van
1863. Het was een bijdrage tot het debat dat al jaren aan de gang was over traditie en
moderne tijd in de schilderkunst. Op de tentoonstelling van 1863 was het niet alleen Cabanel
die een naaktvoorstelling van de individuele Venus toonde, maar ook Paul Baudry8 (18281886) en Amaury-Duval9 (1808-1885) waren van de partij. En als gevolg stelt Manet (18321883), op de eerste georganiseerde Salon Réfusées, zijn Dejeuner sur l’herbe10 voor, een
naakte vrouw omringt door twee galante aangeklede heren bij een picknick in het park. Dit
werk was de doorbraak, want een naakte vrouw tussen twee mannen kan natuurlijk niet.
Manet baseerde zijn schilderij op een oude gravure van Marcantonio. Cabanel daarentegen
deed het tegenovergestelde.
Hij gebruikte een klassiek onderwerp in een hedendaagse vorm. Bij hem rekt de schoonste
der schonen Venus zich dromerig uit met een elegante torsie van hoofd tot heup over de
groenachtige golven voor een blauwe horizon. Met het rechterbeen lichtjes opgetrokken,
heeft ze haar armen op het voorhoofd en achter het hoofd gelegd, terwijl haar roodblonde
haar het witte lichaam omringt, dat het schuim en de golven van de zee volgt. Haar half
geopende ogen duiden op een toestand van het net wakker worden. Boven haar zweeft een
slinger van vijf putti, waarvan aan aantal met schelpen spelen en samen de lijn van het
lichaam volgen.
Een minimum aan symbolische verwijzingen, zoals de schelpen van de putti, begeleidt de
mythologische naaktstudie om het toch nog mythologie te noemen. Venus wordt hier
afgebeeld als een lustobject in plaats van een mythologisch karakter.
Aan de ene kant werd dit schilderij bewonderd om zijn contour en compositie, maar aan de
andere kant bekritiseerd vanwege de porseleinen afwerking van onrealisme.
Deze kritiek is vrij logisch omdat in dit schilderij nog veel invloed te zien is van de academie.
De voorstelling moest realistisch en natuurgetrouw zijn volgens de academie. De anatomie
klopt ook precies met de werkelijkheid. Aan de andere kant waren er ook nog steeds
invloeden van het neoclassicisme waarbij alles ideaal en perfect moest weergegeven
worden, hier vanuit de fluweelzachte huid van Venus.
7
Zie afbeelding 7
Zie afbeelding 8
9
Zie afbeelding 9
10
Zie afbeelding 10
8
10
Vergelijking
Als alle schilderijen naast elkaar gezet worden, kan er een onderscheid gemaakt worden in
een aantal invalshoeken die opvallen.
Als eerste zien we een groot verschil met de mate waarin het verhaal van Venus wordt
afgebeeld.
Op de eerste schilderijen van Botticelli en Rubens zien we niet de geboorte van Venus maar
het aan land komen bij het eiland Cyprus/ Kythera. Dit kan gerekend worden bij de geboorte
van Venus, maar door het verschillende verhaaldeel wordt het moeilijk ze te vergelijken met
anderen. Zo zien we bij Titiaan en Cabanel dat er bijna niets terug te vinden valt van het
verhaal. Een enkele verwijzing van de schelp uit het verhaal geeft de thematiek weer. En als
laatste is Boucher die juist allerlei voorwerpen en mensen erbij betrekt die nooit worden
vernoemd in het verhaal.
Deze manier van afbeelden wordt vooral bepaald door de stroming waar de kunstenaars zich
in bevinden. Een Renaissance kunstenaar zou nooit zoveel ‘versiering’ erbij schilderen zoals
een schilder uit de Rococo dat doet.
Als tweede invalshoek zien we en groot verschil in de manier waarop Venus wordt
afgebeeld.
We zien haar eerst op een schelp, vervolgens staand in de zee, daarna vluchtend richting
land, dan als laatst twee keer liggend op de golven. Dit heeft meerdere oorzaken. Ten eerst
is het een deel door de verwarring van het verhaal van Venus. Niet in elk verhaal wordt een
schelp betrokken dus niet elke schilder schildert die ook. Ook de logische plaatsing van aan
land of in de zee heeft te maken met het verhaal. Maar aan de andere kant is het ook de
keuze van de schilder geweest welk verhaal ze willen volgen om hun werk het meeste recht
te doen. Zo zou Botticelli’s geboorte van Venus een stuk minder magisch en statisch zijn als
Venus gewoon uit de zee kwam wandelen in plaats van op een grote luxe schelp. Ook het
werk van Cabanel zou een stuk minder erotisch en sensueel zijn, wanneer Venus stond in
het water, in plaats van liggend op de golven.
Het volgende thema is de stijl waarop Venus is geschilderd in de verschillende schilderijen.
Venus wordt bij Botticelli nog redelijk omlijnd weergegeven en met veel detail. Dit is voor de
Renaissance logisch, maar ook zou de afbeelding met alle details eromheen een stuk
onduidelijker zijn als alles was vervaagd. Bij Titiaan zien we al een wat zachtere omlijning,
maar dit vooral om het intieme van het schilderij te versterken. Bij Rubens is het totaal niet
meer precies en uitgewerkt zoals bij Botticelli en Titiaan, maar is juist in de snelheid en
beweging van het schilderij geschilderd. In het schilderij van Fragonard is weer een keuze
gemaakt om de figuren scherp te houden zodat alles duidelijk herkenbaar blijft, maar om de
natuur en de golven te vervagen om de bewegelijkheid weer te geven.
Bij Cabanel straalt het rust uit en alles is zacht en liefelijk afgewerkt om de sensualiteit van
het schilderij te bewaren.
De volgende invalshoek gaat over de compositie in elk schilderij.
Hierin zien we iets opmerkelijks. Zo zien we in de Renaissance een symmetrisch of centraal
perspectief omtrent het onderwerp Venus. Vervolgens zien we diagonaalperspectieven bij
Rubens en Boucher en als laatst zien we een soort mengeling bij het werk van Cabanel.
De Renaissance werkt symmetrisch vanwege de rust die het uitstraalt. De Barok en de
Rococo zoeken juist het diagonaal perspectief op om de beweging beter weer te geven. En
dan heb je het werk van Cabanel waarbij er een soort samenhang te zien is. Aan de ene
kant zou je verwachten dat het centraalperspectief is, aangezien er maar één persoon ligt in
het midden en het rust uitstraalt, maar aan de andere kant ligt Venus toch aardig diagonaal
in beeld waardoor je toch op een bepaalde manier gaat kijken. Vanuitgaand dat de mens
altijd van links naar rechts kijkt heeft hij haar ook zo neergelegd dat je van haar voeten, langs
haar benen omhoog kijkt naar het slaperige en dromerige gezicht. Dit is uiterst sensueel.
11
De laatste invalshoek gaat natuurlijk over de achterliggende gedachte en gevoelens van het
schilderij.
Van het begin dat het bij Botticelli erg bijzonder is om naakt af te beelden naast Adam en
Eva, naar een bijna erotische voorstelling van Cabanel. Botticelli geeft zijn Venus weer in al
haar pracht en schoonheid. Dit wel in de pose van kuisheid en met wachtende kledij bij de
oever. Daarna zien we bij Titiaan weer een schone Venus. Deze is dan wel naakt, maar kijkt
uit de richting waardoor ze haar schoonheid en kuisheid bewaard. Ook bij Rubens is Venus
vrijwel de schoonheid waarbij het normaal is om naakt te zijn. Ook Fragonard beeld haar af
als een vrolijke godin die ligt op de golven alsof er niets aan de hand is. De gedachte achter
het schilderij slaat pas om bij Cabanel wanneer Venus ons voor de eerste keer echt aankijkt
en ons eigenlijk confronteert met het feit dat we naar een naakte vrouw kijken. Hij schildert
Venus niet meer als een godin, maar als een lustobject.
12
Conclusie
De afbeelding van ‘de geboorte van Venus’ en van Venus zelf is op punten veranderd en op
punten hetzelfde gebleven. Zo zien we verschillen in het verbeelden van het verhaal en de
manier waarop dit wordt afgebeeld,maar dit is niet tijdsgebonden. Dit ligt aan het feit dat het
verhaal van Venus nooit duidelijk verteld is. Ook zien we dat de manier van schilderen en de
compositie verandert, maar dit is tijdsgebonden of naar de stijl van de kunstenaar.
Het grote verschil ligt eigenlijk bij de toeschouwer. Venus wordt zo afgebeeld dat de
toeschouwer er andere emoties of gedachtes over krijgt. Eerst was Venus nog een kuise
godin die eeuwige schoonheid bezit, en vervolgens wordt het steeds meer gezet naar een
lustobject. Een vrouw die haar vrouwelijkheid en sensualiteit wil tonen.
13
Bronnen
Sites
Geraadpleegd op 02 mei 2013
http://www.rubensonline.be/showDetail.asp?artworkID=101218
http://www.wikipaintings.org/en/francois-boucher/the-birth-and-triumph-of-venus-1740-1
http://www.wikipaintings.org/en/jean-honore-fragonard/the-birth-of-venus-1755
http://fr.wikipedia.org/wiki/La_Naissance_de_V%C3%A9nus
http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/mythologie/8707-griekse-mythologie-godin-aphrodite.html
http://www.youtube.com/watch?v=TR-TPuOPvZA
http://www.youtube.com/watch?v=tdp22elrY7s
http://nl.wikibooks.org/wiki/Kunstgeschiedenis/Renaissance
http://nl.wikibooks.org/wiki/Kunstgeschiedenis/beeldende_kunsten_in_de_renaissance
Geraadpleegd op 12 mei 2013
http://nl.wikipedia.org/wiki/Academische_kunst
http://nl.wikipedia.org/wiki/Fran%C3%A7ois_Boucher
http://www.amolenuvolette.it/root/image/abrupt_clio_team.folder/les%20pompiers.folder/010
%5Bamolenuvolette.it%5D18081885%20amaury%20duval%20eug%C3%A8ne%20%20la%20naissance%20de%20v%C3%
A9nus%20.jpg
http://arthistory.about.com/cs/glossaries/g/v_venus_pudica.htm
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Paul-Jacques-Aim%C3%A9_Baudry__Diana_Reposing_-_Walters_3712.jpg
http://en.wikipedia.org/wiki/Mus%C3%A9e_d%27Orsay
http://en.wikipedia.org/wiki/Eug%C3%A8ne_Emmanuel_Amaury_Duval
http://en.wikipedia.org/wiki/File:Baudry_paul_the_wave_and_the_pearl.jpg
http://en.wikipedia.org/wiki/File:TITIAN__Venus_Anadyomene_(National_Galleries_of_Scotland,_c._1520._Oil_on_canvas,_75.8_x_
57.6_cm).jpg
http://en.wikipedia.org/wiki/Le_d%C3%A9jeuner_sur_l'herbe
http://en.wikipedia.org/wiki/Museo_del_Prado
http://en.wikipedia.org/wiki/Palais_des_Beaux-Arts_de_Lille
http://en.wikipedia.org/wiki/Titian
14
http://en.wikipedia.org/wiki/Venus_Anadyomene
http://fr.wikipedia.org/wiki/MoMA
http://www.getty.edu/art/gettyguide/artObjectDetails?artobj=661
http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/kunst/50416-neoclassicisme-1760-1840.html
http://nl.wikibooks.org/wiki/Kunstgeschiedenis/beeldende_kunsten_in_de_renaissance
http://nl.wikibooks.org/wiki/Kunstgeschiedenis/Renaissance
http://www.pba-lille.fr/spip.php?article24
Boeken
Impelluso, L (2002). Helden en goden. Milaan: Mondadori Electa spa.
Waldorp, J G(2004), Schilderkunst. Amsterdam: Biblion Uitgeverij.
Catalogus naar aanleiding van de tentoonstelling Wallraf-richartz-museum (Keulen), Alte
Pinakothek (München) en Koninklijk museum voor schone kunsten (Antwerpen).
Mai,E (2001). Venus, vergeten mythe. Voorstellingen van een godin van Cranach tot
Cezanne. Antwerpen.
Google Books
Botticelli. The birth of Venus
http://books.google.nl/books?id=r5C1nPsoKWMC&printsec=frontcover&dq=naissance+bottic
elli&hl=nl&sa=X&ei=8rqDUZL5CMq80QWGoGQBA&ved=0CEAQ6AEwAQ#v=onepage&q&f=false
BOTTICELLI
Door Barbara Deimling
http://books.google.nl/books?id=VjHEhT5wRiwC&pg=PA52&dq=botticelli+birth+of+venus&hl
=nl&sa=X&ei=A7yDUa3YNOqw0QX24EQ&ved=0CEEQ6AEwAg#v=onepage&q=botticelli%20birth%20of%20venus&f=false
15