Nalaten in Nederland Zes tips voor verstandig nalaten Vastgoed en

BIJLAGE VAN ELSEVIER MEDIA LAB
TerZake
N A L AT E N A A N
GOEDE DOELEN
Met erfenissen en legaten zijn
in Nederland miljarden euro’s
gemoeid. Geen wonder dat
charitatieve instellingen veel
belang hechten aan het aantrekken van nalatenschappen
voor hun goede doel. En of er
nu in euro’s of in natura wordt
geschonken, voor de schenker
geldt: een goede voorbereiding
is altijd noodzakelijk.
Fotografie Kick Smeets
Pieter Jan, de laatste telg van
familiebedrijf Koninklijke Tichelaar Makkum
Hoofdredactie
Philip Willems
Design
Jannie van de Goor
Redactie
Wilbert Geijtenbeek, Miriam
Bauwer, Cleo Scheerboom,
Djaja Ottenhof
Eindredactie
Robert van der Broek
Advertentieboekingen:
06 10 55 96 50
TerZake is een bijlage van
Elsevier Media Lab en valt buiten
de verantwoordelijkheid van de
redactie van Elsevier. De thematiek komt tot stand op basis van
wensen van adverteerders en de
artikelen worden door onafhankelijke journalisten gemaakt.
104
109, 117
111
113
Zes tips voor
verstandig
nalaten
Nu doen,
straks geregeld
Nalaten in
Nederland
Vastgoed en
erfgoed
Je bankrekening en
bezittingen spaar je in
een mensenleven bij
elkaar. Een waardevol
bezit dat onderdak
verdient, als je er niet
meer bent. Oók als
je geen kinderen hebt,
maar huisdieren.
In één oogopslag: hoeveel geld wordt er in ons
land nagelaten, neemt
dat bedrag toe en welke
goede doelen zijn de
grootste begunstigden?
Maar ook: wie zijn die
erflaters en wie krijgen
nu eigenlijk het meest?
Wie van zijn historische
huis een levenswerk
heeft gemaakt, ziet dat
graag ook na zijn dood
beschermd. Hoe de
Vereniging Hendrick de
Keyser met nagelaten
woningen omgaat.
Met enige wijsheid schuift
u een bij leven opgebouwd
vermogen door naar de
kinderen. Zorg dat de
fiscus zo min mogelijk
profiteert. Wees geen dief
van eigen portemonnee:
6 adviezen.
TerZake | 103
Nalatenschap
BIJLAGE VAN ELSEVIER MEDIA LAB
Zes tips voor
verstandig nalaten
aan goede doelen
2.
Bepaal welk deel
van de erfenis naar
goed doel gaat
Als je geld of bezittingen wilt nalaten
aan een goed doel, moet je dit
vastleggen in een testament. Nalaten
aan een goed doel kan op twee
manieren: benoem het goede doel als
erfgenaam of laat een legaat na.
Door een goed doel tot erfgenaam te
benoemen, geef je de organisatie
alleen of samen met andere erfgenamen recht op de gehele nalatenschap.
Die bestaat uit alle bezittingen maar
Wie wil dat zijn erfenis naar een goed doel gaat, zal dat
in een testament moeten vastleggen. Hoe zorg je
ervoor dat je vermogen op de juiste plek terechtkomt
en de fiscus niet meeprofiteert?
Geld of bezittingen nalaten aan een goed doel: het
is een goede manier om postuum nog iets voor de
maatschappij te betekenen. Van de in 2013
overleden Nederlanders liet zo’n 4 procent hun
erfenis (deels) na aan een goed doel, zo blijkt uit
cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek.
Naar schatting ging het om 500 miljoen euro. Dat
bedrag is afgelopen decennia flink toegenomen: in
1982 was dat nog 55 miljoen. Wie laten dit geld na?
De Vrije Universiteit in Amsterdam doet hier
periodiek onderzoek naar. Uit dit onderzoek,
Geven in Nederland, blijkt dat het vooral vermogende mensen zijn van wie een meerderheid geld
verdiende met een eigen bedrijf. En van alle
ontvangen nalatenschappen kwam 98 procent van
mensen zonder kinderen. Dat wil overigens niet
zeggen dat de meeste kinderloze erflaters met hun
overlijden filantropische instellingen steunen: een
derde van hen liet na aan een goed doel. Hoewel
deze weldoeners bij leven gemiddeld genomen aan
meer goede doelen gaven, hebben ze voor hun
nalatenschap meestal één goed doel uitgekozen.
Bepalen welk doel dat moet zijn, is nog niet zo
eenvoudig. Komen je wensen overeen met de
missie van de begunstigde organisatie? Heb je het
gevoel dat je nalatenschap in goede handen
terechtkomt? Bedenk daarbij ook welk deel van de
erfenis wordt geschonken en welke constructie
daarvoor opportuun is.
104 | TerZake
1.
Bepaal het
gewenste doel
Hoewel het kiezen van een goed doel
heel persoonlijk is, zijn er manieren
om de keuze te vergemakkelijken.
De website geefwijzer.nl kan hierbij
helpen. Wie zoekt op trefwoord
– zoals kanker, kunst, natuur en kerk
– krijgt een overzicht van diverse
organisaties. Ook zie je aan de hand
van scores hoe transparant een
goed doel is, hoe professioneel de
organisatie in elkaar zit en in
hoeverre de instelling relevante
activiteiten onderneemt. Aan de
hand hiervan wordt voorspeld
hoe groot de kans is dat de goededoelenorganisatie iets wezenlijks
bereikt.
Goede doelen zijn ook eenvoudig te
vinden op de site van de Belastingdienst. Zoeken in het Programma
ANBI kan op naam, trefwoord en
vestigingsplaats. Dat laatste is
bijvoorbeeld handig als je wilt
nalaten aan een doel in de eigen
woonplaats. Er wordt tevens
vermeld of de instelling is aangemerkt als algemeen nut beogende
instellingen (ANBI) en wanneer die
ANBI-status eventueel is ingetrokken. Goed om te weten, want laat
men na aan een goed doel dat niet,
of niet meer als dusdanig erkend is,
profiteert de fiscus mee (zie tip 3).
Daarnaast zou bij de keuze voor een
bepaald doel kunnen meewegen
welk percentage van de inkomsten
bij het doel zelf terechtkomt. Iedere
ANBI is verplicht het jaarverslag, de
doelstellingen en activiteiten op zijn
website te publiceren.
Het is ook een optie om in gesprek te
gaan met een of meer goede-doelenorganisaties over hoe de organisatie
te werk gaat en te bepalen of de
doelstellingen en activiteiten
aansluiten op de eigen wensen.
3.
Kies een erkende
organisatie
Wie niet wil dat de Belastingdienst
meeprofiteert van de erfenis, zal een
goede-doelenorganisatie in het
testament moeten opnemen die ook
als zodanig erkend wordt. Namelijk
een ANBI, culturele ANBI, een sociaal
belang behartigende instelling
(SBBI, zoals zangkoren en muziekverenigingen) of een steunstichting
SBBI (stichting die geld inzamelt voor
een jubileum van een SBBI). Deze
instellingen betalen over de ontvan-
ook de schulden. Om geen risico’s te
lopen, aanvaarden goede doelen een
nalatenschap ‘beneficiair’: onder
voorbehoud dat de bezittingen groter
zijn dan de schulden.
Je kunt ook een legaat nalaten aan
een goed doel, in de vorm van
een geldbedrag, bezittingen (zoals
een huis of schilderij) of een effectenportefeuille. Je laat zo niet een
bepaald percentage van de gehele
erfenis na, maar een specifiek
geldbedrag of bezit.
Wie bijzondere kunst bezit, zou dit
kunnen nalaten aan een museum of
universitaire instelling. Hierdoor
kunnen overige erfgenamen
belastingvoordeel krijgen, mits het
voorwerp van nationaal of cultuurhistorisch belang is. Hoe werkt het?
‘Je kunt nu al laten beoordelen of
erfgenamen de erfbelasting in natura
kunnen betalen met het kunstvoorwerp’, vertelt Sigrid Hemels (42),
hoogleraar belastingrecht aan de
Erasmus Universiteit Rotterdam.
gen nalatenschappen geen erfbelasting. Heeft de Belastingdienst het
goede doel niet als zodanig erkend,
dan valt de organisatie voor de
erfbelasting in de categorie ‘overige
erfgenamen’. Slechts de eerste 2.111
euro is vrijgesteld van belasting en
over het bedrag daarboven betaalt
de instelling trapsgewijs 30 en
40 procent erfbelasting. De staat
neemt dan een forse hap uit de
nalatenschap. Ter indicatie: bij een
nalatenschap van een ton gaat
29.366 euro naar de fiscus. ‘Maar dat
het goede doel op het moment dat je
het testament opstelt die status
heeft, is nog geen garantie dat het die
status behoudt’, waarschuwt Sigrid
Hemels. ‘Wil je er zeker van zijn dat
niets van de voor het goede doel
bestemde geld bij de fiscus belandt?
Dan kun je in het testament een
voorbehoud maken. Daarbij zou je
zelfs kunnen aangeven welk goede
doel eventueel tweede keus is als
de eerste keus de status verliest.’
TerZake
‘De erfbelasting wordt dan kwijtgescholden tot maximaal 120 procent
van de taxatiewaarde van het object.
Het kunstvoorwerp komt in het bezit
van de overheid, die ervoor zorgt dat
het naar een Nederlands museum of
universitaire instelling gaat. Ook als
de kunst in eerste instantie naar de
erfgenamen gaat, kunnen ze een
aanvraag doen om de erfbelasting
deels of volledig met het kunstvoorwerp te betalen.’
NAL ATE N A AN
GOEDE DOELEN
4.
Laat gericht na in fonds
of stichting op naam
Wie eenmaal aan een goed doel
gegeven heeft, is niet alleen zijn geld,
maar ook de zeggenschap hierover
kwijt. Toch is het mogelijk om het
doel van je erfenis of schenking
nauwkeuriger af te bakenen.
Namelijk door binnen een grotere
goede-doelenorganisatie een eigen
fonds op naam op te richten.
Daarvoor gelden voorwaarden: het
specifieke doel van de stichting moet
passen binnen de doelstelling van de
gehele organisatie en vaak is er een
minimale inleg (een ton bij KWF
Kankerbestrijding en 50.000 euro bij
het Prins Bernhard Cultuurfonds).
Een willekeurig voorbeeld van een
fonds op naam is het Fonds van de
sociale integratie van hoogbegaafde
jongeren, waarbij projecten op dat
vlak ondersteund worden. Het fonds
is opgericht uit de nalatenschap van
het echtpaar Los-De Vries en valt
onder het Oranje Fonds. Wie een >
TerZake | 105
Nalatenschap
fonds op naam instelt, bepaalt zelf de
naam en de doelstelling. De koepelorganisatie zorgt voor de administratieve afhandeling en regelt dat
het afgesproken bedrag bij het
gekozen doel terechtkomt.
Past het beoogde doel niet binnen
een bestaand goed doel? Dan kun je
overwegen om een stichting op naam
op te richten of die te laten oprichten
na overlijden. Dat vergt beduidend
meer inspanningen. Zo moet de
nieuwe stichting bij voorkeur een
ANBI-status verkrijgen, zodat er geen
erfbelasting betaald hoeft te worden.
Bij een ANBI moet je zorgen voor
een jaarrekening, duidelijke doelstellingen en een website. Een ander
nadeel is dat er een betrouwbaar en
gedreven persoon gevonden moet
worden die na overlijden van de
initiatiefnemer de administratie doet
en het geld beheert. Een professional
inschakelen kan, maar die moet ook
betaald worden, zodat er minder geld
bij het goede doel terechtkomt.
5.
Vergeet je
kinderen niet
Als je kinderen hebt, kun je niet
het gehele vermogen nalaten aan
een goed doel. Pim Huijgen (59),
hoogleraar notarieel recht aan de
Universiteit Leiden: ‘Eigen kinderen
– of kleinkinderen in hun plaats als
een kind is overleden – hebben altijd
recht op een deel van de erfenis, zelfs
als ze onterfd zijn. Die zogenoemde
legitieme portie is een geldbedrag
ter grootte van de helft van wat
het kind geërfd zou hebben zonder
onterfd te zijn.’
Alleenstaanden zonder kinderen
kunnen via een testament zelf
106 | TerZake
BIJLAGE VAN ELSEVIER MEDIA LAB
TerZake
NAL ATE N A AN
GOEDE DOELEN
‘Geven bij leven’
is edelmoedig, maar
vergeet jezelf niet
bepalen waar hun volledige vermogen bij overlijden naar toe gaat. Dat is
ook het geval als er geen kinderen
zijn, maar er wel een echtgenoot of
geregistreerd partner is. Huijgen:
‘De langstlevende partner heeft geen
recht op een legitieme portie. Wel
kan de partner de echtelijke woning
en meubels blijven gebruiken en
– indien nodig ter verzorging – rust
dat vruchtgebruik ook op een
beperkt deel van de rest van de
nalatenschap.’
Uiteraard is het voor de nabestaanden wel even slikken als de erfenis
onverwacht niet naar hen maar naar
een goed doel gaat. Het overkwam de
vrouw en stiefkinderen van de vorig
jaar overleden miljonair Arend
Broekhuis. Hij liet een erfenis van
26 miljoen euro en een groot
landhuis achter aan het Leger des
Heils en de Zonnebloem, meldde AD
in oktober vorig jaar. Een jaar voor
zijn overlijden had hij zijn testament
aangepast. De familie heeft een
rechtszaak aangespannen; Broekhuis
zou dement en dus wilsonbekwaam
zijn geweest toen hij dat testament
opstelde. De zaak loopt nog.
6.
Alternatief: geef met
warme hand
In plaats van bij overlijden geld na te
laten aan een goed doel, kun je
natuurlijk ook al bij leven geven aan
een of meer doelen. ‘Geven met de
warme hand is toch veel leuker dan
met de koude hand’, vindt Hemels.
‘Je ziet dan met eigen ogen wat er met
het geld gebeurt. Er is bovendien
belastingvoordeel te behalen.’ Wat
zijn de spelregels? Wie periodiek vijf
jaar lang hetzelfde bedrag geeft aan
dezelfde ANBI, culturele ANBI óf
vereniging die aan bepaalde eisen
voldoet, kan dat bedrag volledig
aftrekken van de aangifte voor de
inkomsten- of vennootschapsbelasting. Er geldt geen drempel- of
maximumbedrag. De periodieke gift
moet in een – bij de Belastingdienst
te downloaden – akte worden
vastgelegd. Daarvoor hoef je niet
naar de notaris. Wie zich niet voor vijf
jaar wil vastleggen aan één bepaald
doel, kan in sommige gevallen toch
met fiscaal voordeel aan één of meer
doelen schenken. Je moet dan minimaal een bepaald bedrag schenken:
60 euro en minstens 1 procent van
het inkomen. Bovendien is het deel
dat boven 10 procent van het inkomen
komt, niet aftrekbaar.
Erkende goeden doelen hoeven over
ontvangen schenkingen geen
belasting te betalen.
Ondanks de eerdergenoemde
voordelen heeft ‘geven bij leven’ ook
een belangrijk nadeel: het is moeilijk
in te schatten hoeveel je achter de
hand moet houden voor een
financieel zorgeloos leven. Eens
gegeven, blijft gegeven. (MB)
ADVERTENTIE
2
Portret
BIJLAGE VAN ELSEVIER MEDIA LAB
TerZake
NAL ATE N A AN
GOEDE DOELEN
Hoe het begon
‘We zijn allebei gepensioneerd, zonder
kinderen. We hadden ons er niet eerder in
verdiept, maar in een situatie zoals die van
ons moet je toch nadenken wat verstandig
en handig is. Omdat het om een behoorlijke
hoeveelheid geld gaat willen we dat het goed
geregeld is. Toen hebben we bedacht dat we
wilden nalaten aan een tweetal goede
doelen.’
ADVERTENTIE
3
Twee goede doelen
‘We hebben het aantal goede doelen bewust
beperkt tot twee omdat het anders te veel
versnipperd wordt. Ik heb gekozen voor
KiKa, mijn vrouw koos de Dierenbescherming. We hebben altijd huisdieren gehad
en zijn sowieso begaan met het welzijn van
dieren. De Dierenbescherming is een
organisatie die honderdvijftig jaar bestaat
en van de hoed en de rand weet. Ze zijn
breed georiënteerd en richten zich op alle
dieren. Kwetsbare dieren en kinderen, daar
moet altijd extra aandacht voor zijn.’
Juridisch
Fotografie Kick Smeets
‘Ik denk niet dat mijn
broers en zussen
op mijn erfenis
zitten te wachten’
Ben Hoogsteden (66) en zijn vrouw Delzuithi (65) laten hun
vermogen na aan twee goede doelen: de Dierenbescherming
en KiKa. Ben werkte in de financiële sector, zijn vrouw was
administratrice. Omdat het echtpaar geen kinderen heeft
vroegen zij zich af wat ze met hun nalatenschap zouden doen.
‘We zijn naar de notaris geweest zodat alles
voor derden helder is. De notaris moet het
allemaal begeleiden, hij is de executeur. We
hebben ook vastgelegd dat bij overlijden van
één van ons we elkaars erfgenaam zijn.
Uiteindelijk gaat de totale nalatenschap naar
de goede doelen. Bij de Dierenbescherming
is verder geregeld dat de huisdieren netjes
worden opgevangen. Zij weten wat onze
wensen zijn ten aanzien van de bemiddeling
van onze dieren na overlijden van de
langstlevende.’
Familie niet belasten
‘Ik heb enkele broers en zussen, die ouder
zijn dan ik. Ik denk niet dat zij op mijn
erfenis zitten te wachten, ze hebben het geld
niet nodig. Ook een overweging was, dat er
heel veel tijd gaat zitten in de afwikkeling
van een nalatenschap. De Belastingdienst
hangt bijvoorbeeld als eerste aan je broek bij
een overlijden. Bij het overlijden van mijn
schoonmoeder kreeg ik vijf jaar nadien nog
brieven van de fiscus. Alles is nu goed
geregeld, dus is er ook geen sprake van
belasting voor de nabestaanden.’ (DO)
TerZake | 109
BIJLAGE VAN ELSEVIER MEDIA LAB
TerZake
NAL ATE N A AN
GOEDE DOELEN
Nederlanders laten
steeds meer na
9
Partner
3 miljard euro
Nalatenschappen
x miljard euro
11,3
11,9
12,5
12,0
14,0
13,9
2007
2008
2009
2010
2011
117.760
mensen
lieten in 2011
iets na. Met
een gemiddelde
waarde van
3
7,6
14,5
Meer voor de goede zaak
7,9
x miljoen euro
10
239
255
251
2010
2011
2012
265
234
2009
2013
250
2008
5
243
12,5
2007
10,4
6
4
223
12,8
9,3
2006
7,4
7
27,8 %
182
8
14,9 %
2006
20
kinderen en partner
krijgen het meest
Overige familie en
niet-verwanten
1,6 miljard euro
110.000
euro
2
Wie erft wat?
10,3
39
3,3 %
Belanghebbenden
360 miljoen euro
2005
1
Kinderen
5.8 miljard euro
2005
Bronnen: Centraal Bureau voor de Statistiek, Onderzoek Geven in Nederland 2015, Centrum voor Filantropische Studies van de Vrije Universiteit, Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF)
ADVERTENTIE
4
Jaarlijks komt circa 14 miljard euro vrij uit nalatenschappen. Dat bedrag is groeiende: tien jaar geleden bedroeg
de opbrengst uit nalatenschappen nog maar 10 miljard
euro. Verreweg het grootste deel van het achtergelaten
vermogen blijft binnen de familie. Kinderen alleen al
zijn goed voor ruim de helft. Toch neemt het schenken
en nalaten aan goede doelen in Nederland in populariteit toe. Gezondheidsfondsen zijn favoriet, gevolgd door
maatschappelijke en sociale doelen en internationale
hulporganisaties. Van de 4,4 miljard euro die we in totaal
per jaar aan goede doelen geven, komt 0,3 miljard euro
uit nalatenschappen. Dit laatste bedrag is vertekend
door de werkelijkheid, zo weten onderzoekers: vermogensfondsen, die vaak zijn opgericht door vermogende
families om strategisch te geven, delen uit privacyoverwegingen hun giften en nalatenschappen aan goede
doelen niet. Ook van religieuze doelen is de ontvangen
opbrengst uit nalatenschappen veelal onbekend.
53,8%
Meeste naar goed doel gezondheid
Top 10 nalatenschappen naar fondswervende goede doelen
in miljoenen euro’s
1 KWF Kankerbestrijding
2 Leger des Heils Fondsenwerving
3 Zonnebloem
4 Nederlandse Hartstichting
5 Nederlandse Rode Kruis
6 Artsen zonder Grenzen
7 Koninklijke Nederlandse
Redding Maatschappij
8 Wereld Natuur Fonds
9 Cordaid
10 Dierenbescherming
Wie laat na aan goede doelen?
Gever is:
kinderloos
•Vaak
Vermogend
•Vaak ondernemer
•Geeft bij leven al aan goede doelen
•
TerZake | 111
Nalaten in natura
BIJLAGE VAN ELSEVIER MEDIA LAB
Directeur Carlo Huijts van Vereniging
Hendrick de Keyser
TerZake
NAL ATE N A AN
GOEDE DOELEN
ADVERTENTIE
5
Erfstenen voor
het nageslacht
Fotografie Maarten Noordijk
Nalaten is niet altijd een kwestie van een
geldbedrag overmaken. Wie zijn leven lang in
een historisch pand heeft gewoond en dat
beschikbaar wil stellen voor toekomstige
generaties, kan in natura schenken of nalaten
aan Vereniging Hendrick de Keyser.
In een knik in de Amsterdamse Herengracht staat Huis
Bartolotti. Het is vernoemd naar zijn eerste bewoner,
een zeventiende-eeuwse koopman in Italië, Willem van
den Heuvel (1560-1634), die zijn naam veritalianiseerde
tot Guillielmo Bartolotti van den Heuvel. Hoewel
betwist wordt dat het markante pand door de toenmalige stadssteenhouwer Hendrick de Keyser (1565-1621)
werd ontworpen, is het al wel ruim negen decennia
eigendom van Vereniging Hendrick de Keyser. Hoeveel
miljoenen euro’s het pand waard is, is niet van belang
– de vereniging doet het pand niet van de hand. Deze
organisatie bezit en onderhoudt namelijk zonder
winstoogmerk historische huizen en gebouwen, om ze
te bewaren voor het nageslacht. De vereniging koopt
soms bedreigde panden, zoals de huidige vestigingslocatie, maar de voornaamste bron van nieuwe
eigendommen zijn legaten en schenkingen. Directeur
Carlo Huijts (59): ‘Hebben we een pand eenmaal
verworven, dan verkopen we het nooit meer.’
Symbolisch bedrag
De vereniging bezit opgeteld vierhonderd panden,
verspreid over het hele land. Afgelopen jaar kreeg de
organisatie bijna 900.000 euro aan schenkingen en
legaten binnen, maar de voornaamste aanwinsten
betreffen schenkingen in natura en zogenaamde 1-eurotransacties met gemeenten. Gemeenten die bijzondere
historische gebouwen niet winstgevend kunnen
exploiteren verkopen deze vaak voor een symbolisch >
TerZake | 113
Nalaten in Natura
bedrag aan Vereniging Hendrick de Keyser. Daarbij
gaat het niet alleen om mooie zeventiende-eeuwse
gevels. Ook het interieur achter de façade maakt een
object interessant. Of juist niet: in moderne appartementen gesplitste historische panden, met gemarmerde badkamers en messing kranen staan nadrukkelijk
niet op de wensenlijst van Huijts. ‘Is er een duidelijke
samenhang tussen gevel, casco en interieur – ja, dan
vinden wij dat we moeten optreden.’
Vijf eeuwen geschiedenis
Dat betekent overigens niet dat elk pand uit de
Gouden Eeuw ook ingericht moet zijn alsof er nog een
patriciër uit die tijd woont. Bij de restauratie van verworven panden houdt de vereniging rekening met de
historie van het interieur. Huijts: ‘Het zachtboard gaat
eruit, maar een negentiende-eeuws plafond laten we
gewoon zitten, ook als het een pand uit de achttiende
of zeventiende eeuw betreft. Met het interieur gaan
we altijd terug naar de laatste fase die kwaliteit heeft.’
Het oudste pand in eigendom van de vereniging is een
middeleeuws huis genaamd ‘t Zeepaert in het centrum
van Dordrecht. De voorgevel, kap, het casco en zelfs
delen van het interieur dateren van 1495. Maar het
cultuurhistorisch erfgoed dat Huijts op het oog heeft,
kan ook van veel recenter datum zijn. Een voorbeeld
daarvan is een pand in het Brabantse Best, dat door
architect Hans van der Laan (1904–1991) is ontworpen
en in 1983 gereed kwam. Huijts: ‘De geschiedenis begint
voor ons eind vijftiende eeuw, en eindigt gisteren.’
Schenkers op gesprek
Hoewel de vereniging zelf niet in de vastgoedhandel
actief is, heeft ze wel te maken met de wetten van de
vastgoedmarkt. Omdat de vereniging geen panden
met winst mag verkopen, is het uit de markt halen van
de veelal in historische stadscentra gelegen panden
een prijzige aangelegenheid. Ook de hoge eisen aan
de restauratie kosten veel geld. De financiële uitdaging van de organisatie is dan ook om voldoende geld
aan te trekken. Dat kan door schenkingen en legaten,
maar ook door de verhuur (in 2014 bedroegen de
huurinkomsten 8,4 miljoen euro). Vereniging
Hendrick de Keyser verhuurt zijn panden als woning:
zo’n 235 eenheden betreffen sociale huurwoningen,
de rest wordt verhuurd voor maandelijkse huurprijzen die variëren van 700 tot 5.000 euro.
Schenkers verliezen alle eigendomsrechten op hun
pand. Toch hebben veel van hen een wensenlijstje bij
de overdracht aan de vereniging. Niet gek, vindt
Huijts, want: ‘veel eigenaren hebben zelf decennialang hun vrije uren en vermogen gestoken in het
onderhoud. En vaak ook nog in het nauwgezet
herstellen van hun pand in de oorspronkelijke staat.’
Daarom adviseert Huijts schenkers of nalaters vooraf
een gesprek aan te gaan. Dat voorkomt onmogelijkheden die pas na het overlijden van een eigenaar
opduiken. Huijts: ‘Het komt voor dat mensen ons in
hun testament opnemen, maar dat wij pas een jaar
later worden ingelicht door een notaris. Dan zijn de
114 | TerZake
bijpassende spiegels, schouwstukken en haardplaten
allang meegenomen door neefjes en nichtjes. In die
gevallen treffen wij een totaal gestript pand aan, met
veel gebreken.’ De vraag die nalaters zich zouden
moeten stellen, is hoe zij nu wensen dat hun pand
straks behouden blijft.
Ook is het mogelijk om een pand bij leven te schenken. De vereniging neemt geregeld huizen over van
bewoners, die na de schenking nog jaren in het pand
verblijven. Huijts: ‘Ze betalen geen huur en wij
beheren en onderhouden het pand tot hun overlijden.
Dit is vooral interessant voor mensen die ouder zijn
en niet meer de energie hebben voor het broodnodige
onderhoud.’ Als het een huis met een familiegeschiedenis betreft, zijn er regelingen te treffen, waarbij ook
kinderen of andere erfgenamen het recht krijgen van
eerste huur.
Keuzes maken
Het is niet ongebruikelijk dat mensen bij het nalaten
van hun woning ook een deel van de waarde willen
verzilveren. Bijvoorbeeld om een resterende hypotheeklening af te lossen, of om aan andere nabestaanden te schenken. Ook komt het voor dat de eigenaars
hun erfenis willen spreiden over meer goede doelen,
waarvan de vereniging er een is. Huijts deinst
daarvoor terug: ‘Wij zijn niet een middel om een
ander goed doel te bereiken. Wij zijn zelf een ideële
organisatie, een goed doel dus. Omdat wij verplichtingen voor de lange termijn aangaan, is het onze
uitdaging om een overname exploitabel te krijgen.
Daarover scherp onderhandelen heeft voor ons niet
zo veel zin.’ Meestal vraagt Huijts deze gegadigden te
kiezen voor één goed doel: Hendrick de Keyser. ‘Soms
gaat een transactie dan niet door.’
De vereniging heeft naast zijn vierhonderd panden
ook een groeiende collectie van roerende goederen.
Die variëren van servies tot meubelcollecties. Huijts:
‘Daarmee richten we onze panden in. In Amsterdamse
huizen kunnen we bijvoorbeeld een historische
Amsterdamse klok plaatsen.’ (WG)
TerZake
NAL ATE N A AN
GOEDE DOELEN
Ook als je
een huis
schenkt, kun
je er onder
voorwaarden
blijven wonen
Tips voor het nalaten van een woning
. Ga vooraf altijd in gesprek met de goede-doelenorganisatie.
. Los uw leningen af.
. Bepaal wat bij het pand hoort en wat niet.
. B edenk wat er in de eerste dagen na uw overlijden gebeuren zal.
Wie wordt er gebeld? Wie verdeelt de erfenis en hoe? Verwerk dat
in een opdracht voor uw executeur.
.W
at gebeurt er met het pand als u uw laatste jaren in een
verzorgingshuis zult doorbrengen?
. Z org dat iemand in uw omgeving op de hoogte is van uw wensen.
. Betrek uw kinderen bij uw keuzes.
ADVERTENTIE
6
Portret
BIJLAGE VAN ELSEVIER MEDIA LAB
TerZake
NAL ATE N A AN
GOEDE DOELEN
Hoe het begon
‘Eind jaren tachtig zijn mijn ouders gestorven. De twee huizen waren toen eigendom
van het bedrijf. Ik was geen directeur meer
en mij werd gevraagd een bod te doen. Ik heb
ze gekocht en gerestaureerd. Dan moeten de
panden ook verder verzorgd blijven en ik
wist dat Hendrick de Keyser daar interesse
voor had. We zijn in gesprek geraakt en in
een middag hebben we besloten hoe ze
moesten worden overgedragen.’
ADVERTENTIE
7
Geschiedenis van de huizen
‘Het grote huis is gebouwd in de eerste helft
van de zeventiende eeuw en is kort daarna in
het bezit gekomen van de familie. De begane
grond werd bewoond door de fabrikant en
zijn familie. De verdiepingen dienden als opslag voor beschilderde tegels en schotels van
de verderop gelegen aardewerkfabriek. Halverwege de achttiende eeuw is het naastgelegen pand erbij gekocht als kantoor en voor
een inpakkerij van de breekbare producten.
Het grote huis is van vader op zoon Tichelaar
in rechte lijn bewoond geweest. Ik was de
laatste en heb het met zijn zeventienduizend
tegels toevertrouwd aan Hendrick de Keyser.’
Juridisch
Fotografie Kick Smeets
‘Klaar is maar
klaar, de boedel is
opgeruimd’
Pieter Jan (87) is de laatste telg uit de familie Tichelaar van
aardewerkfabriek Koninklijke Tichelaar Makkum. In 1999
droeg hij het zeventiende-eeuwse woonhuis en het
naastgelegen kantoorpand over aan Vereniging Hendrick
de Keyser, die zich inzet voor het behoud van belangrijke
historische panden.
‘De vereniging heeft de gebouwen gekregen
met overname van de hypotheek. De
betegeling in het huis heb ik geschonken.
Sommige van die duizenden tegels zijn nog
van vóór de tijd dat wij zelf tegels maakten.
Voor het laatste deel van de verbouwing nam
ik een hypotheek, een betrekkelijk kleine.
Met de verkoop was ik mijn bezit kwijt, maar
ook mijn schulden. Ik mocht er wel ‘‘om niet’’
‘tot mijn dood blijven wonen. Tot drie jaar
geleden heb ik dat gedaan. Nu woon ik op
hun kosten in een kleiner huis.’
Schenking en geen nalatenschap
‘Het maakt eigenlijk geen verschil. Klaar is
maar klaar, de boedel is opgeruimd. Anders
zou mijn zoon er ook iets mee moeten doen
en die heeft daar helemaal geen zin in. Wij
woonden vijf huizen verder en daar is hij
ook opgegroeid. Waar ik nog een emotionele
binding heb met het huis, heeft hij dat
helemaal niet. Ik wilde er zeker van zijn dat
het bewaard zou blijven en genoot van het
voordeel dat ik er kon blijven wonen. Dat was
geen slechte deal.’ (DO)
TerZake | 117
ADVERTENTIE
8