AtlasFom2005

Het Atlas programma
Volgens de verwachtingen zal in de zomer van 2007 de ‘Large Hadron Collider’ (LHC)
op Cern botsingen produceren tussen protonen met de ultrahoge energie van 14 TeV. De
bouw van de Atlas detector, waarmee deze botsingen worden gedetecteerd, is in volle
gang. De acht enorme spoelen van de grote barrel magneet zijn geïnstalleerd. De centrale
solenoïde, en de barrel elektromagnetische en hadronische calorimeters, zijn op hun
uiteindelijke posities gebracht.
Nikhef is verantwoordelijk voor de aflevering van een complete ‘endcap’ van de
semiconductor tracker (SCT) voor Atlas, die bestaat uit ongeveer 1000 modules (in totaal
1.5 miljoen silicium strip sensors) om de doorgang van elektrische deeltjes te detecteren.
Deze modules zijn op 9 carbonfiber schijven gemonteerd. Honderd modules zijn op het
Nikhef gemaakt, de overige bij samenwerkende instituten uit het buitenland.
In het afgelopen jaar werden de koeling circuits, elektrische bekabeling en optische fibers
op alle 9 schijven gemonteerd. Vooralsnog zijn 7 schijven met modules toegerust, en zijn
getest onder condities zoals te verwachten bij Atlas. Hiervoor is een testdoos ontwikkeld
en een C3F8 verdamping koel machine opgebouwd. Het aantal defecte kanalen ligt onder
de 0.5%, en de detector ruis is als verwacht.
Drie van de schijven zijn in de endcap cilinder geplaatst en getest. Het aanbrengen van
verdere bekabeling en koelpijpen vordert gestaag. In de komende maanden zullen de
resterende 6 modules worden geïnstalleerd en wordt de cilinder naar Cern gestuurd. Rond
de zomer van 2006 zal de detector in het Atlas experiment worden geïnstalleerd.
De productie van 96 Atlas precisie muon kamers, het andere grote Nikhef project, is
afgelopen en er zijn vooralsnog 93 van deze kamers op Cern gearriveerd. In december
2005 zijn vervolgens de eerste kamers geïnstalleerd in Atlas en werd hiermee kosmische
straling uit de pit gedetecteerd. Verschillende componenten van het controle systeem van
deze detector zijn geïnstalleerd, en het definitieve ontwerp van de uitlezing elektronica is
gemaakt.
Simulaties en voorbereidingen voor de analyse van de protonbotsingen is in volle gang.
Hierbij specialiseert Nikhef in analyses van top-quarks, observatie van het Higgs deeltje
in associatie met top quarks (VIDI honorering) en het vinden van supersymmetrische
deeltjes. Het reconstrueren van de sporen van deeltjes met gebruik van de SCT detector
en muon kamers staat hierbij centraal.
Als voorbereiding op de LHC participeren Nikhef natuurkundigen in het D0 experiment
bij Tevatron, Chicago. Nikhef draagt bij aan de reconstructie van muonen, de identificatie
van b-quarks, de zoektocht naar het Higgs deeltje en de meting van de top-quark massa.
Het Higgs is niet gevonden, en de massa van het top quark is nu 172.7 +- 2.9 GeV.
Figuur: Werken aan de Atlas SCT detector. De schijf met modules is zichtbaar in de
cilinder constructie. Foto: Peter Grinten.
(zie http://www.nikhef.nl/~stanb/download/fom2006/nikhef-01-s-k.jpg of
http://www.nikhef.nl/~stanb/download/fom2006/nikhef-01-s-k.tif )
Figuur: De Atlas detector in november 2005. De acht spoelen van de barrel magneet zijn
duidelijk zichtbaar.
(zie http://www.nikhef.nl/~stanb/download/fom2006/0511013_01.jpg )