Introductie Taak Bronnen Activiteiten Beoordeling Bronnen Het heelal.
advertisement
Introductie Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling De enorme steen zweeft geruisloos door de enorme leegte. Gedeukt en gescheurd door de vele botsingen die hij al heeft meegemaakt zweeft de steen nu al jaren, eeuwen doelloos rond zonder ook maar iets tegen te komen. Er is maar een plaats waar dat mogelijk is. Die plaats kennen we allemaal, het is overal om ons heen. Het Heelal. Het heelal. Wat is het? Waar houdt het op? Wat is er allemaal? Terwijl je deze webquest doet, zul je het volgende leren: •Wat het heelal is. •Wat astronomie is. •Wie met astronomie begonnen zijn. •Wat het verschil is tussen een ster en een planeet. •okWat er allemaal in de ruimte rondzweeft. •En nog veel meer. Succes ermee! Taak Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling Wat gaan we doen? Deze webquest bestaat uit twee taken. De webquest lezen en het vragenblad invullen. Met een computerpresentatie laten zien wat je geleerd hebt. Vandaag werken we aan taak 1. Je hebt een vragenblad over het heelal gekregen. Schrijf eerst je naam erop en probeer dan de vragen zo goed mogelijk te beantwoorden Activiteiten Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling Hoe ga je werken? Je hebt voor deze opdracht twee bladen nodig, het vragenblad en een gewoon schrijfpapier. Zonder eerst de tekst te lezen beantwoord je de vragen op het vragenblad. De antwoorden zet je op je schrijfpapier. Als je dat hebt gedaan klik je op de knop "Bronnen" en lees je de tekst bij 'bronnen'. Je beantwoordt weer de vragen en zet je antwoorden op het vragenblad. Als je niet genoeg ruimte hebt, schrijf je de antwoorden op je aparte blaadje. Let er goed op dat je erbij zet bij welke vraag het hoort. Het ingevulde vragenblad bewaren jullie goed! Dit heb je de volgende keer hard nodig. Dan ga je namelijk op de computer een presentatie maken waarin je vertelt hoe het heelal eruitziet en wat je geleerd hebt. Bij de tekst van bronnen staan ook 'hyperlinks' (hij-per-links). Hyperlinks zijn knoppen waar je op kunt klikken. Als je erop klikt opent er een nieuw venster waar je extra informatie kunt vinden. Het is niet verplicht de hyperlinks te gebruiken, maar er staat wel hele handige informatie met mooie plaatjes. Het is de moeite waard ze te bekijken. Je kunt nu beginnen de vragen van het vragenblad op je aparte schrijfvel te beantwoorden. Als je klaar bent, klik dan op 'verder naar bronnen'. Bronnen Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling Het heelal. Het heelal is een ander woord voor de ruimte. Waar is het heelal eigenlijk? Het heelal is eigenlijk alles wat je om je heen kunt zien. Dat is dus wel heel erg groot, want ook alle sterren en planeten horen erbij! Deze webquest gaat over het heelal en astronomie. Het heelal wordt al heel lang onderzocht. Mensen stellen zichzelf vragen en proberen daar antwoorden op te vinden. Dat onderzoek heet astronomie, de wetenschap van het heelal. Hieronder zie je een aantal hyperlinks. Als je hierop klikt kun je informatie vinden. Wie waren de eerste astronomen? Wie waren de Arabieren? Wat zijn sterren? De planeten Wat is zwaartekracht? Zonnestelsels De dampkring Wat zijn planeten? Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling Wat zijn planeten? Planeten zijn hemellichamen die om een ster heen draaien. Ze geven zelf geen licht maar weerkaatsen het licht van de ster. De aarde zelf is ook en planeet. Een ster samen met de planeten die eromheen draaien, noem je een zonnestelsel. De zon is niet de enige ster met planeten. Er worden steeds meer sterren met planeten gevonden door astronomen. Ons zonnestelsel heeft acht planeten. Klik hier voor meer informatie over de planeten . De planeten. Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling Er zijn dus acht planeten. Welke zijn dat? Op volgorde vanaf de zon staan ze hieronder op het plaatje. Klik op de namen voor extra informatie 1. Mercurius 2. Venus. 3. Aarde 4. Jupiter 5. Saturnus 6. Uranus 7. Neptunus 8. Pluto??? Beoordeling Natuurlijk wordt het werk ook beoordeeld. De beoordeling zal bij de volgende les komen. Jullie werk wordt dan beoordeeld op de volgende punten. Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling Onvoldoende: Er zijn geen plaatjes gebruikt, of de plaatjes helpen niet om de presentatie beter te begrijpen Je legt niet uit wat het heelal is. Je presentatie bestaat uit minder dan vijf dia's. Je presentatie staat niet in logische volgorde. Je vertelt niet wat je hebt geleerd. Voldoende: Er zijn een paar plaatjes gebruikt die een beetje helpen het verhaal te begrijpen. Je legt uit wat het heelal is. Je presentatie bestaat uit vijf dia's. Je presentatie staat in logische volgorde. Je vertelt een beetje wat je hebt geleerd. Supergoed: De plaatjes helpen mij het beter te begrijpen. Je legt goed uit wat het heelal is. Je vertelt wat je hebt geleerd. De presentatie bestaat uit meer dan vijf dia's. De presentatie staat in logische volgorde. Wie waren de eerste astronomen? Introductie Taak Je hebt op een heldere avond vast wel eens buiten gestaan en naar boven gekeken. Dan heb je waarschijnlijk ook heel veel sterren gezien! Die sterren staan naar niet nog maar pas, die stonden er meer dan 1000 jaar geleden al! De Arabieren waren de eersten die er eens goed naar gingen kijken. Het viel hen toen op dat er ieder seizoen andere sterren waren. Ze zagen ook dat de maan steeds veranderde, maar wel steeds in dezelfde volgorde! Die veranderingen in de maan noemden ze fasen. Op het plaatje en het filmpje kun je die volgorde zien. (filmpje) Activiteiten Bronnen Beoordeling Verder Dwaalsterren Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling De Arabieren zagen nog meer. Ze zagen dat sommige sterren heel langzaam van hun plek verschoven. Deze sterren noemden ze planeten. Planeet betekent dwaalster. Ze zagen namelijk dat alle andere sterren op hun plaats bleven, maar deze sterren 'dwaalden' rond. Maanfasen Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling Als je goed kijkt, zie je dat de maan altijd met dezelfde kant naar ons gekeerd staat, de maan wiebelt alleen een beetje. Wie waren de Arabieren? Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling De Arabieren De eerste astronomen, mensen die het heelal onderzoeken, waren Arabieren. In Arabië was de Islam de verplichte godsdienst. In alle landen die de Arabieren veroverden moesten de mensen de islam gaan volgen. De islam was gesticht door Mohammed. Mohammed beschreef allerlei visioenen die hij dacht van Allah te hebben gehad in een boek. Dat boek heet de Koran. In een ander boek, de Soenna, worden de visioenen uitgelegd. De Arabieren waren een heel slim volk. Ze waren al heel ver met geneeskunde en medicijnen. Ook konden ze al grote gebouwen maken. Met wiskunde, rekenen, waren ze ook heel ver. De cijfers die wij nu gebruiken zijn door hen uitgevonden! Iedere keer dat jij aan het rekenen bent, gebruik je cijfers die al meer dan 1000 jaar geleden uitgevonden zijn! Deze manier van rekenen gebruikten ze ook met astronomie. Ze konden zelfs uitrekenen hoe ver andere planeten van de aarde afstaan en hoe groot de omtrek van de aarde is, terwijl er nog nooit iemand helemaal de aarde rond was gegaan! De ruimte. Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling Wat is er in de ruimte? Wat er in de ruimte is heb je al een beetje gezien als je een keer naar de sterren hebt gekeken. We kennen natuurlijk de maan, de zon en de sterren. Minder bekend zijn planeten, kometen, (grote en kleine) stenen en grote wolken gas die door de ruimte zweven, net als de maan, de zon en de aarde. Al deze dingen noem je hemellichamen. Zoals je al ziet zijn er heel veel verschillende hemellichamen. Wij kunnen die hemellichamen zien doordat ze licht uitstralen of weerkaatsten. De enige hemellichamen die zelf licht uitstralen zijn sterren. Voorbeeld van een komeet. Kometen Heb jij wel al eens komeet gezien? Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling Wat zijn sterren? Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling Wat zijn sterren? Sterren zijn eigenlijk niks meer dan grote bollen gas die zo heet zijn dat ze licht uitstralen. De zon is ook een gewone ster. De zon lijkt alleen groter omdat de zon dichterbij de aarde staat dan andere sterren. Je kunt vaak maar moeilijk zien wat een ster is en wat niet. Soms zie je net nadat de zon ondergaat of vlak voordat hij opkomt een heel heldere ster. Dat is dan de avondster of de morgenster. De avondster en morgenster zijn eigenlijk geen sterren maar planeten die licht reflecteren. Weetjes over Mercurius Introductie Taak Activiteiten Mercurius is de planeet die het dichtstbij de zon staat. Zie je al die ronde putten op Mercurius? Dat zijn kraters die ontstaan wanneer stenen uit de ruimte op het oppervlak botsen. Hoe denk je dat het komt dat er op Mercurius zoveel zijn? Omdat Mercurius zo dichtbij de zon staat wordt het er overdag erg warm, het kan dan wel 430 graden worden!!! Als de zon ondergaat wordt het weer heel anders. Dan koelt het af tot wel 180 graden! Mercurius is maar een kleine planeet, ongeveer drie keer kleiner dan de aarde. Wat zou dat betekenen voor de zwaartekracht? Bronnen Beoordeling Klik op het plaatje voor een grotere foto. MERCURIUS Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling Weetjes over Venus Introductie Taak Activiteiten Bronnen Na Mercurius komt Venus. Venus staat verder van de zon af. Wat valt je op aan deze foto? Kun je het oppervlak van de planeet zien? Nee, je ziet alleen maar wolken! Venus heeft een hele dikke dampkring vol met giftige gassen. Door die dikke dampkring wordt er heel veel warmte vastgehouden. Net zoals een dik deken warmer is dan een dun deken. Terwijl Venus verder van de zon af staat dan Mercurius is het er toch warmer, namelijk ongeveer 500 graden!!! Dat is overdag en 's nachts hetzelfde. Wat een dikke dampkring wel kan doen! Venus is ongeveer even groot als de aarde. De aarde en Venus worden daarom wel eens zusterplaneten genoemd. Beoordeling Klik op het plaatje voor een grotere foto. Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling Venus Weetjes over Aarde Introductie Taak Activiteiten Dit is de aarde. Deze planeet kennen we allemaal wel. Hier wonen we namelijk. Aarde staat een stukje verder van de zon dan Venus. Gemiddeld is het op aarde 5 tot 8 graden. Wist je dat de aarde de enige planeet is waar vloeibaar water op voorkomt? Heel erg veel zelfs, 70% van het oppervlakte is water! De aarde heeft een maan. Die kennen jullie ook allemaal wel. De maan ziet er niet altijd hetzelfde uit. Soms is het volle maan, dan geeft de maan heel veel licht. Als je dan een paar dagen later naar de maan kijkt zie je dat de maan maar half verlicht is. Dat noem je maanfasen. Op het filmpje hieronder kun je dat goed zien. Wist je dat de maan altijd met dezelfde kant naar de aarde gedraaid staat? Bronnen Beoordeling Klik op het plaatje voor een grotere foto. Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling Aarde Weetjes over Mars Introductie Taak Activiteiten Dit is Mars. Mars staat verder van de zon dan de aarde. Mars is ongeveer 2 keer zo klein als de aarde en heeft maar een hele dunne dampkring. Overdag wordt het er wel lekker warm, ongeveer 20 graden, maar s' nachts is het er verschrikkelijk koud, ongeveer -80 graden! Er is geen andere planeet zoveel onderzocht als Mars. Vroeger dachten sommige mensen dat er op leven zou zijn. Nu weten we dat op Mars, net als op alle andere planeten dan de aarde, geen leven is. Mars heeft twee kleine maantjes, Phobos en Deimos. Dat zijn eigenlijk geen echte manen maar ruimterotsen die in de buurt van Mars zijn gekomen en nu eromheen blijven draaien. Bronnen Beoordeling Klik op het plaatje voor een grotere foto. Introductie Taak Activiteiten Mars Bronnen Beoordeling Klik op het plaatje voor een foto van de manen Phobos en Deimos Kun jij uitleggen waarom Phobos zo’n grote krater heeft? Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling Weetjes over Jupiter Introductie Taak Activiteiten Na Mars kom je een hele poos alleen nog maar rotsen tegen. Dan komen we ineens bij Jupiter! De grootste planeet van het zonnestelsel. Jupiter is wel 318 keer zo groot als de aarde!!! Jupiter is ook van een ander soort planeten. De eerste 4 planeten zijn gemaakt van steen. (Mercurius, Venus, Aarde en Mars) De andere planeten zijn vooral gemaakt van gas! Als je met je ruimteschip op Jupiter zou proberen te landen zou je erdoorheen zakken! Als je naar Jupiter kijkt zal je vooral een grote ovale vlek opvallen. Dat is een enorme storm. Die storm woed al meer dan 250 jaar! Er is veel wind. Zo ontstaan die banden die je ziet, die worden door de wind gevormd. Bronnen Beoordeling Klik op het plaatje voor een grotere foto. Introductie Taak Activiteiten Jupiter Bronnen Beoordeling Jupiter heeft meer dan een maan. Klik hier voor de vier grootste. Introductie Taak Io Europa Jupiters manen Activiteiten Bronnen Beoordeling Ganymede Callisto Er zijn bij Jupiter tot nu toe 16 manen geteld, de grootste vier zie je hierboven. Met een kleine telescoop kun je deze manen zelfs vanaf de aarde zien!!! Weetjes over Saturnus Introductie Taak Activiteiten Bronnen Saturnus bestaat net als Jupiter bijna helemaal uit gas. Ook Saturnus is een hele grote planeet, maar iets kleiner dan Jupiter. Het is erg koud op Saturnus, ongeveer -175 graden! Het meest opvallend aan Saturnus zijn de ringen die je eromheen ziet. Die ringen zijn ongeveer 10 meter hoog, maar wel erg breed. Het zijn geen veste schijven, maar allemaal kleine en grote stenen en blokken ijs. Je zou er eigenlijk zo doorheen kunnen vallen. Van alle planeten in ons zonnestelsel heeft Saturnus de meeste manen. In totaal zijn er wel 31 manen bekend! Er zijn kleine en grote manen, 18 van de manen van Saturnus zijn groter dan 10 km. De acht bekendste zie je verderop. Beoordeling Klik op het plaatje voor een grotere foto. Je kunt op deze foto goed zien dat de ring van Saturnus niet een vaste schijf is, maar uit losse delen bestaat. Je kunt niet goed zien dat alle ringen ook weer uit kleine stenen bestaan. Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling Saturnus Klik op Saturnus voor de grootste manen van Saturnus. Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling De manen van Saturnus Weetjes over Uranus Introductie Taak Activiteiten Bronnen Na de twee enorme planeten Jupiter en Saturnus komen we nu weer bij de kleinere planeet Uranus. Kleiner betekend niet dat het maar een klein planeetje is, Uranus is ongeveer 14 keer zo groot als de aarde. Net als Jupiter en Saturnus bestaat Uranus vooral uit gas. Uranus heeft een geheim. Terwijl we het vanaf de aarde niet goed kunnen zien, heeft Uranus ook ringen. Net als Saturnus. De ringen zijn alleen minder groot en fel. Vanaf de zon gezien is Uranus de eerste planeet die je niet zonder telescoop of verrekijker kunt zien. Uranus reflecteert net als de andere planeten veel licht, maar staat gewoon te ver weg om te kunnen zien. Uranus heeft 15 manen. De grootste zie je op het plaatje verderop. Beoordeling Klik op het plaatje voor een grotere foto. Introductie Taak Activiteiten Uranus Bronnen Beoordeling Klik op Uranus oor de grootste manen van Uranus. Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling Manen van Uranus Weetjes over Neptunus Introductie Taak Activiteiten Bronnen Nog verder dan Uranus komen we bij Neptunus. Ook Neptunus kun je vanaf aarde niet zien zonder telescoop of verrekijker. Net als Jupiter, Saturnus en Uranus bestaat Neptunus vooral uit gas. Zie je die witte vegen op het plaatje en die donkere vlek? Dat is een enorme storm, net als op Jupiter. Wist je dat deze storm ongeveer zo groot als Aarde is? Op Neptunus waaien de hardste winden van heel het zonnestelsel. Terwijl hier bomen al omwaaien bij een wind van 100 km per uur, waait het op Neptunus soms wel harder dan 1500 km per uur!!! Op Neptunus is het ook heel erg koud, ongeveer -230 graden. Neptunus heeft 8 manen. Op het plaatje hieronder zie je Triton, de grootste maan van Neptunus. Beoordeling Klik op het plaatje voor een grotere foto. Introductie Taak Activiteiten Neptunus Bronnen Beoordeling Klik op Neptunes voor een foto van Triton. Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling Triton Weetjes over Pluto Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling Is Pluto een planeet? Daar hebben astronomen van tegenwoordig veel over nagedacht. In 2006 zijn ze erover eens geworden dat Pluto geen planeet is. Pluto en zijn maan Charon lijken meer op kometen. Ze bestaan vooral uit ijs en stof. Nu is Pluto geen planeet meer, maar wordt het een “kuiperbeltobject”genoemd. De kuiperbelt is een ring van ijsachtige hemellichamen zoals Pluto heel ver weg van de zon. Ook zijn ze eigenlijk maar heel klein, zelfs kleiner dan de maan. In het plaatje hieronder kun je zien hoe groot Pluto in vergelijking met Aarde. Het kleine balletje linksboven is Pluto. Pluto staat zo ver van Aarde dat er geen goede foto’s van zijn. Zonnestelsels Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling Een zonnestelsel is kort gezegd een ster, zoals de zon, met planeten die om de ster heen draaien. Onze zon heeft acht planeten die je in deze webquest onder ‘planeten’ kunt vinden. Deze planeten draaien allemaal in dezelfde richting om de zon heen. Elke planeet is steeds een stuk verder weg van de ster. Ze zijn ook niet allemaal even groot. De meeste planeten hebben manen, sommigen zelfs heel veel. Een maan is geen planeet maar het is een hemellichaam dat om een planeet heen draait, net als onze maan. Dat komt door de zwaartekracht van de planeten, die houden de manen in de buurt. Wat zwaartekracht is kun je vinden onder ‘zwaartekracht’. Ons zonnestelsel is niet het enige zonnestelsel. Astronomen hebben met hele grote telescopen ontdekt dat er wel meer sterren zijn met planeten. Het is zelfs zo dat de meeste sterren waarschijnlijk planeten hebben! Zwaartekracht Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling Als je iets laat vallen, dan valt het naar beneden. Dat is heel normaal. Dit komt door de zwaartekracht van de aarde. De zwaartekracht trekt wat je laat vallen naar de aarde toe. De aarde trekt aan alles even hard. Alle hemellichamen hebben zwaartekracht, maar de zwaartekracht is niet bij alle hemellichamen even sterk. Hoe groter een hemellichaam is, hoe groter de zwaartekracht is. De maan is kleiner dan de aarde, op de maan is de zwaartekracht dus ook minder sterk. Iets dat op aarde 6 kilo weegt, weegt op de maan maar 1 kilo. Kun jij uitrekenen hoe zwaar jij op de maan ongeveer zou zijn? (tip: gebruik een verhoudingstabel) De zwaartekracht is heel belangrijk. De zwaartekracht houdt zelfs de lucht die wij inademen bij de aarde in de dampkring. De dampkring Introductie Taak Activiteiten Bronnen Beoordeling De zwaartekracht van de aarde trekt aan alles even hard, ook aan de lucht. Daardoor blijft er een laag van ongeveer 30 kilometer lucht om de aarde heen! Die lucht is natuurlijk belangrijk voor ons om te ademen, maar doet nog veel meer. Het zorgt ervoor dat gevaarlijke soorten zonnestralen ons niet kunnen bereiken. We zouden niet zo op aarde kunnen leven als de dampkring dat niet deed. Ook houdt de dampkring ons warm. Net als je deken op je bed houdt de dampkring warmte vast. We zouden bevriezen als de dampkring er niet was. De dampkring beschermt ons ook tegen stenen die door de ruimte zweven. Soms zie je ’s nachts plotseling een korte felle streep licht verschijnen en meteen weer verdwijnen. Dat noem je een vallende ster. Eigenlijk is het geen ster maar een steen. Zo’n steen noem je een meteoriet. Die meteorieten gaan zo hard dat ze verbranden wanneer ze de dampkring inkomen. Ieder uur houdt de dampkring ongeveer 15 van deze kleine stenen tegen! Zonder de dampkring zou hier niks kunnen leven!
