DNA is belangrijk voor de zaadbedrijven. De gewassen waarmee

Naam:_____________________
DNA is belangrijk voor de zaadbedrijven.
De gewassen waarmee de zaadbedrijven sterke zaden maken voor de
verkoop, moeten sterk en gezond zijn. Omdat het lang duurt voordat je
aan een plant kunt zien of het gezond en sterk is, lezen we liever het
DNA af. Met een blaadje van het kiempje van het zaad kun je al veel
DNA isoleren voor de analyse. Het DNA geeft informatie over de
eigenschappen van het gewas.
Binnen het zaadbedrijf werken er mensen op de laboratoria om
onderzoek te doen naar DNA. Een zaadbedrijf heeft ook altijd eigen
Afbeelding 1 Kiemplantje
proefvelden en kassen waar de planten wordt geteeld voor de
zaadproductie en de veredeling. Hoewel je er misschien niet direct aan
denkt, binnen een zaadbedrijf werken veel mensen met veel verschillende beroepen.
Om je een idee te geven welke beroepen er nodig zijn om een zaadbedrijf goed te
laten draaien, krijg je een bedrijfsfilm te zien van Bejozaden.
De Seed Valley is een groep van bedrijven die samenwerken om hun krachten te
bundelen om in Noord-Holland Noord te zorgen voor veel werk en zakelijke activiteit.
Het is een boeiende sector om in te werken, met een grote bijdrage aan de
economie, in een aantrekkelijke leefomgeving.
Beantwoord de vragen en voer het onderzoek uit.
1
Opfrissen van je kennis over DNA
Inleiding
Wat is DNA?
Alles wat leeft bevat DNA, dus planten, dieren en zelfs
bacteriën hebben DNA in de cellen. En in het DNA liggen alle
eigenschappen van het organisme of plant, vast.
DNA bestaat uit lange moleculen waarin vier bouwstenen een
code vormen die bepalen wat voor eigenschap dat organisme
heeft. Dat wil zeggen dat DNA de informatie bevat voor je
bloedgroep of voor de kleur van je ogen. Voor elke menselijke
cel met kern geldt dat DNA verdeeld is over 46 chromosomen.
Elke chromosoom bestaat uit een groot DNA molecuul en uit
een aantal eiwitten voor de stevigheid. Bacteriën bevatten een
DNA molecuul in de vorm van een ring. Doordat men al veel
weet over DNA, is de wetenschap in staat om die erfelijke
Afbeelding 2 Model van DNA
code te lezen.
DNA onderzoek bij planten
Bij de NAKtuinbouw in Roelofarendsveen doet men onderzoek naar het DNA bij
planten. Er zijn verschillende zaken die je kunt verklaren met DNA analyse;

Rasechtheid

Vermenging

Verdenking op inbreuk op kwekersrecht

Traceren van herkomst (bijv. infectiehaard van een ziekteverwekker)
Kijk op de website van Naktuinbouw.nl.
2
Isolatie van DNA uit kiwi
Materiaal
- ¼ kiwi
- schilmesje
- vijzel + stamper
- 2 ml afwasmiddel
- 100 ml water
- 3 gram zout
- parafilm
- waterbad van 60 °C
- filtertje
- trechter
- buisje met 2 cm ijskoude ethanol satéprikker
- epje
Werkwijze
BEREIDING VAN HET KIWI-EXTRACT (2 leerlingen per proefje)
1. Los 3 gram zout op in 100 mL water. Voeg daarna 2 mL afwasmiddel toe en
meng het geheel.
2. Snij 1/4 van de (geschilde) kiwi klein. En maak er een moesje van in de vijzel.
3. Breng het moesje in een schoon bekerglas en voeg het zout/zeep mengsel er
aan toe.
4. Meng het geheel door draaibewegingen met de beker te maken. Dek het af
met parafilm en plaats het gedurende 15 minuten op 60°C (in een waterbad).
5. Laat dit mengsel een beetje afkoelen.
6. Plaats het filter in de trechter. Giet het mengsel op het filter en vang het filtraat
op. Pas goed op dat het schuim op het oppervlak filtraat niet verontreinigt. Dit
filtraat is het kiwi-extract dat oplosbare DNA bevat.
3
ISOLATIE VAN DNA UIT HET KIWI-EXTRACT
1. Breng 6 ml van het kiwi-extract in een reageerbuis.
2. Giet een gelijke hoeveelheid ijskoude alcohol bovenop het extractmengsel,
houd hierbij de buis schuin. Laat dit geheel 5 minuten staan zonder aan te
raken. Wat zie je gebeuren?
3. Draai zachtjes met het sateprikker op het scheidingsvlak. Let er goed op dat
de verschillende lagen niet al te zeer worden verstoord, want anders mislukt
het. Er is een wit web van slijmerig DNA (lijkt op snot) te zien. Til dit op uit de
buis en breng dit in het epje en sluit het af.
Je hebt nu DNA geisoleerd. Dit DNA kan worden opgestuurd naar de afdeling
diagnostiek voor verder onderzoek. Jij mag het mee naar huis nemen en vertel
thuis wat je hebt gedaan.
OPRUIMEN
1. Was je mortier en glaswerk af en spoel het na met kraanwater.
2. Plaats de afwas op het afdruiprekje of op een filtreerpapier.
3. Neem je werkplek af met een vochtige doek.
4. Was je handen.
5. Bedank de leraar of lerares.
4
Vragen:
1. Wat is de functie van het zout in de oplossing?
2. Wat is de functie van het afwasmiddel tijdens de
proef?
3. Wat is de functie van de ethanol bij de proef?
4. Je heb de bedrijfsfilm van de firma Bejo gezien.
Waarmee verdient Bejo het geld?
5. Noem drie of meer beroepen die je in de film hebt
gezien.
6. In welke gewassen is Bejo gespecialiseerd?
7. Noem nog drie bedrijven die zijn aangesloten bij de
Seed Valley.
8. Bekijk de film Hij gaat voor zaad, Stijn. Hoe kan Stijn
in de tomatenzaad kijken?
9. Waarom doet hij dat?
10. Waar gaat het afgekeurde zaad naartoe?
11. Bij welk bedrijf van de Seed Valley werkt Stijn?
12. Hoeveel kost een kilo tomatenzaad?
Literatuuropgave
www.seedvalley.nl
Bedrijfsfilm Bejo "grenzenloos" Youtube
www.Naktuinbouw.nl en www.jijgaatvoorzaad.nl
5
RAAD JE ZAADJE QUIZZZZZ
NR
Ui
Asperge
Spinazie
Kool
Augurk
Venkel
6