Slide 1 - Belgian Rail

Verkeren en verbinden
Dilemma’s omtrent de hedendaagse functie
van een spoorwegstation in het perspectief
van stadsontwikkeling en veiligheid
S. Christiaensen
Diverse belangen omtrent een station
• Doelmatig treinverkeer en reizigerscomfort
• Stadsvernieuwing, stedelijke ontwikkeling
• Bouwkundige esthetiek
• Economische rendabiliteit
• Veiligheid(sgevoelens)
• ...
Uitdagingen
Complementariteit ? Dilemma’s?
Beleidskeuzes
2
Projectontwikkeling en beleidskeuzes :een
proces van actoren
• Projectontwikkeling als een proces, interactioneel gebeuren
tussen actoren
• Belangengroepen als actoren : bewoners, reizigers, gebruikers
allerhande
• Multidisciplinariteit van deskundigen als actoren
beleidskeuzes : bestuurlijke, politieke
actoren
(spoorwegbesturen, federaal,
gewestelijk , gemeentelijk)
3
Input vanuit veiligheidsperspectief
•
Veiligheidsbelang als substantieel luik in een “stationsproject”
•
Veiligheidsdeskundige(n) als actor(en) in de ideevorming / planning / operationalisering
•
De betekenis van de criminologie
Aandachtspunten :
•
Vroegtijdige input en continue deelname aan het proces;
•
Technopreventieve aspecten, en vooral bouwkundige morfologie in relatie tot menselijk gedrag;
•
Deskundige input voortgaande op goede praktijken (elders), wetenschappelijk onderzoek,
wetenschappelijke theorieën.
4
Input vanuit wetenschappelijk onderzoek –
praktijk- en beleidsgericht
•
Nieuw empirisch onderzoek : voor zover nodig
•
Maar niet minder : bevindingen uit bestaand onderzoek. Voorbeelden en
oriëntaties :
– Doelmatigheid van cameratoezicht in stations(omgevingen) (Delft, Rotterdam, Dordrecht...)
– Reizigersonderzoek (wat draagt al dan niet bij tot veiligheid?)
– Inzet van toezichthouders en handhavers
– Vertrouwenwekkend menselijk toezicht
– Methodiek van veiligheidseffectrapportage (VER) toegepast op stations(omgevingen).
•
Gebruik van algemene en specifieke vuistregels en checklists... (afgeleid uit
wetenschappelijk onderzoek)
(bv. Handboek sociale veiligheid in de verplaatsingsketen ; Crime Prevention Guidelines for the
Construction & Management of Metro systems).
5
Input vanuit wetenschappelijke theorie en principes
•
Opportuniteitstheorieën : meeste criminaliteit bij (een samenloop van) opportuniteiten :
gemakkelijke toegang, verschuilplaatsen, geringe zichtbaarheid, vluchtwegen, gemakkelijk
bereikbare doelen... ; drie hoofdfactoren inzake generering criminaliteit : nabijheid van daders –
“interessante” doelen – geringe protectie slachtoffers : hoe beïnvloeden ?
•
Design en management : de fysieke omgeving vorm geven i.f.v. menselijk gedrag, ter beheersing van
criminaliteit en onveiligheid(sgevoelens) = Crime Prevention Through Evironmental Design.
•
Ruimtelijke en menselijke integratie : inplanting en inrichting van station én stationsomgeving ter
bevordering van de ruimtelijke en menselijke integratie binnen de ruimere stadscontext.
6
Dilemma : (toekomstige) multifunctionaliteit van een station
versus “unifunctionaliteit” of (klassieke) kernfunctie
• Klassieke kernfunctie : doelmatig publiek vervoer en reizigerscomfort
Criterium “reizigerscomfort” : wat?
• Visie op “multifunctionaliteit” versus “unifunctionaliteit” :
 Commercieel : van broodjeszaak tot sterrenrestaurant en haute couture-zaak ?
 Sociaal – dienstverlenend : hulpverlening, (para-)medische zorg, consultatiebureau,
onderkomen... ?
 Sociaal-economisch : sociale werkplaatsen (bv. fietswerkplaats...), administratieve site ?
 Sociaal-cultureel, entertainment : bibliotheek, kansspellocatie, podiumzaal... ?
Aankomen en vertrekken en / of
vertoeven en menselijk verkeren
7
Consequenties van multifunctionaliteit
• Concentraties van interessante doelen, aantrekkingspool potentiële
daders... = opportuniteiten voor “overlast” en criminaliteit.
Investeren in extra veiligheid : toezichthouders
(coaches, private bewaking), camera’s, handhaving
(o.a. politie...)
• (Her)locatie en aanzuigen reeds bestaande functies in station
Risico verschraling stadsgebieden inzake
commerciële, sociaal-culturele e.a. functies
(desolatere stadsgebieden, gevoelens
onveiligheid...)
Vandaar .....
8
Vandaar : visie op functie station(somgeving) in relatie tot ruimer
stadsweefsel
• Station promoot functies in de stad ; station als toegangszone tot
de stadsomgeving ; station als “outreachend” knooppunt
• Verbindingsassen : station – stadsgebieden (“boulevards”)
• Station als “schakel” tussen stadsgebieden (volwaardige toegangen;
geen achterkant en voorkant)
• Station(somgeving) als agora ter valorisatie van stadsagora’s
• Station als verbinding met de stadszones op lokaal, bovenlokaal,
eventueel internationaal niveau.
9
Dilemma : vrij versus selectief gebruik van de (stations)ruimten
“Kosten” en “baten”
• Vrij gebruik : gevoel van ruimtelijke beleving, geen of minimale fysieke en
psychische belemmeringen.
• Selectief gebruik van zones :
o Defensible space als “school” binnen het opportuniteitsdenken : bepaalde zones
dienen enkel toegankelijk te zijn voor degenen die hiertoe een legitieme reden
hebben.
o Toepassing : toegang tot perrons
o Vrije, ongecontroleerde toegang tot perrons : “Kosten” :
 Investering in bewaking, techno-preventieve beveiliging (camera’s, monitoring 24 op 24...)
 Meer zwartrijden
 Agressie op treinen (n.a.v. zwartrijden...) ; consequenties voor treinbegeleiders (psychisch,
fysiek...).
Sinds jaren ‘70 systematische afschaffing van menselijke controle
Wenselijkheid en haalbaarheid van herinvoering ticketcontrole vόόr de
perronzones?
10
Tot slot : Criteria voor de integrale kwaliteit van een station (naar
analogie kwaliteitscriteria publieke ruimte van J. GEHL en L. GEMZØE)
PROTECTION
Bescherming tegen
ongevallen
(trappen, vloer,
eerste hulp...)
Bescherming tegen Bescherming tegen
misdrijven, geweld, onprettige
aanranding...
omgevingsfactoren
(tocht in gangen,
wind op perrons...)
COMFORT
Vlotte passages van
reizigers, duidelijke
oriëntaties...
Mogelijkheden om
te “vertoeven”,
verbindingstijd in
een aangename
omgeving
Mogelijkheid tot
(elementaire)
reizigersvoorzieningen
ENJOYMENT
Menselijke schaal,
ruimte van
stationsgebouw
Promotie voor de
aantrekkelijkheid
van de stad
Esthetische
kwaliteit van het
stationsgebouw
11
Dank voor uw aandacht