148 VITAMINE K ANTAGONIST INTOXICATIE CJ

V I TA M I N E K A N TAG O N I S T I N TOX I C AT I E
C.J. van der Meiden
Eerste Veterinaire Bloedbank Nederland, Nijverdal
Nederland
[email protected]
Inleiding
Een van de meest voorkomende vergiftigingen bij de
hond wordt veroorzaakt door rodenticiden op basis
van de vitamine K antagonist coumarine. Coumarine
is een anticoagulans dat voorkomt in diverse plantensoorten, waaronder diverse grassen, akkerhoningklaver
en kaneel. De stof dient als uitgangsstof voor diverse
coumarine derivaten die veelvuldig toegepast worden
in bestrijdingsmiddelen voor ratten en muizen. Intoxicaties bij honden door opname van rattengif worden
regelmatig gezien en zijn, indien niet tijdig en adequaat
behandeld, levensbedreigend.
De rol van vitamine K in de hemostaseVitamine K is als
co-enzym betrokken bij de carboxylering van glutaminezuur tot gamma-glutaminezuur. Deze reactie is van
belang voor de synthese van een aantal stollingsfactoren. In afwezigheid van vitamine K zullen de factoren
II, VII, IX en X niet functioneel zijn en dus ook geen rol
kunnen spelen in het stollingsproces.
De eerste generatie coumarine derivaten, met als bekendste het Warfarin, had een geringe toxiciteit die te
maken had met een korte halfwaardetijd. Tweede generatie rodenticiden hebben veel langere halfwaardetijden en daardoor een veel geringere LD50. Waar voor
de eerste generatie rodenticiden gold dat meerdere
opnames over een bepaalde periode noodzakelijk zijn
om problemen te veroorzaken geldt voor tweede generatie coumarine derivaten dat een enkele opname van
een geringe hoeveelheid al ernstige problemen kan
veroorzaken in de vorm van bloedingen. Zelfs secundaire intoxicaties door opname van een vergiftigde rat
of muis zijn mogelijk.
Klinische Verschijnselen
De klinische verschijnselen van een rodenticide intoxicatie treden 1 tot 3 dagen na opname op. De symptomen zijn die van een verstoring in de secundaire
hemostase. Bloedingen in de lichaamsholten (thorax,
abdomen, gewrichten etc.) staan hierbij op de voorgrond. Afhankelijk van de plaats van de bloeding
kunnen verschillende verschijnselen ontstaan. Zeer
regelmatig wordt kuchen, hoesten of dyspneu gezien
tengevolge van intrathoracale bloedingen.
148
Hemothorax tengevolge van een intrathoracale bloeding,
veroorzaakt door een intoxicatie met rattengif.
Laboratorium Bevindingen
De hematocriet is vaak verlaagd, evenals de Totaal Eiwit
concentratie in het bloedplasma. De anemie vertoont
vaak tekenen van regeneratie in de vorm van een verhoogde RDW (Red cell Distribution Width), anisocytose,
polychromasie en een verhoogd aantal reticulocyten. In
de meeste gevallen is er, om niet geheel opgehelderde
redenen, sprake van een matige thrombopenie.
Omdat de vitamine K afhankelijke stollingsfactoren betrokken zijn bij zowel de intrinsieke als de extrinsieke
stolling zullen bij een ernstige intoxicatie zowel de ACT
en PT als de APTT verlengd zijn. Omdat de factor VII de
kortste halfwaardetijd heeft zal de Prothrombine-tijd
(PT) als eerste verlengd zijn. De Thrombine-tijd (TT)
is bij dieren met een rodenticide intoxicatie niet verlengd.
Differentiële Diagnose
Differentieel diagnostisch dient rekening gehouden te
worden met andere aandoeningen die leiden tot een
verstoring van de secundaire stolling.Hemofilie A en B,
ernstig leverlijden, vitamine K malabsorptie en Diffuse
Intravasale Stolling kunnen vergelijkbare verschijnselen
geven.
Behandeling
Kort na de opname kan door het opwekken van braken
de giftige inhoud uit de maag verwijderd worden. Actieve kool (Norit®) kan de eerste dag na opname de absorptie in het maag-darm kanaal verminderen.
Vitamine K kan toegediend worden in de vorm van
Phytomenadion (Konakion®). Menadion (vitamine K3)
is onvoldoende actief en om die reden niet bruikbaar
bij patiënten met een vitamine K antagonist intoxicatie.
Door toediening van vitamine K in een adequate dosering zullen de bloedingen na 16 tot 24 uur stoppen. Vanwege de lange halfwaardetijd van een aantal tweede
generatie coumarine derivaten dient de behandeling
Abstracts European Veterinary Conference Voorjaarsdagen 2009
CHAPTER 2
Scientific proceedings: companion animals programme
H E M AT O L O G Y
met vitamine K lang voortgezet te worden. Van een
intoxicatie met brodifacoum (Klerat®) is bijvoorbeeld
aangetoond dat de behandeling wel 7 weken dient te
duren. De PT-tijd, bepaald 36 uur na de laatste behandeling, kan duidelijk maken of verdere medicatie nog
noodzakelijk is.Om, in geval van een bloedende patiënt,
de stolling sneller op gang te brengen kan Fresh Frozen
Plasma toegediend worden.
Afhankelijk van de plaats van de bloedingen kunnen
aanvullende maatregelen nodig zijn. Ernstige dyspneu
tengevolge van intra-thoracaal bloed kan bijvoorbeeld
een thoracocentesis noodzakelijk maken. Als de anemie
ernstig is kan een bloedtransfusie gegeven worden.
Prognose
Mits tijdig en adequaat behandeld is de prognose van
een intoxicatie met een vitamine K antagonist gunstig.
Abstracts European Veterinary Conference Voorjaarsdagen 2009
149