BEGINVRAAG: Waaruit is het heelal ontstaan

BEGINVRAAG: Waaruit is het heelal ontstaan? Artikel (titel) : Acht nieuwe planeten ontdekt rond rode dwergsterren ( 2 ) Bron: http://www.scientias.nl/acht-­‐nieuwe-­‐planeten-­‐ontdekt-­‐rond-­‐rode-­‐dwergsterren/9842 scientias.nl 1. Verhelder onduidelijke termen en begrippen • Dwergsterren: sterren die weinig licht uitstralen. Ze bevinden zich op de hoofdreeks van het Hertzsprung-­‐Russelldiagram. Dit in tegenstelling tot reuzensterren. • superaarder: een rotsachtige planeet met een massa groter dan die van de Aarde maar kleiner dan die van Uranus of Neptunus die een vast oppervlak hebben. • leefbare zone: een denkbeeldige zone rondom een ster waarin in theorie vloeibaar water kan bestaan. 2. Defineer het centrale probleem / vraag van het artikel Er zijn acht nieuwe planeten ontdekt rond rode dwergsterren, de verwachting is dat er in de nabije toekomst meer van deze planeten ontdekt worden, maar zijn er wel nog meerdere planeten rond de rode dwergsterren? 3. Analyseer het artikel / de rode draad Vrijwel elke rode dwergster bezit planeten. Er zijn 8 nieuwe planeten ontdekt rond de rode dwergsterren. Met deze nieuwe acht planeten komt het totale aantal planeten dat tot op heden rond rode dwergen is aangetroffen op zeventien. Het onderzoek suggereert dat het heel gewoon is dat rode dwergen – sterren met een relatie kleine massa (0,08 tot 0,5 keer de massa van de zon) – planeten bezitten. Ongeveer 75 procent van de sterren in het universum wordt tot de rode dwergen gerekend. De nieuwe planeten bevinden zich op tussen de 15 en 80 miljoen lichtjaar van de aarde. Ze doen er twee weken tot negen jaar over om een rondje rond hun ster te voltooien. Onder de acht planeten bevinden zich ook twee superaardes die zich in de leefbare bevinden. De onderzoekers vermoeden dat ook die planeten veelvuldig rond rode dwergen te vinden zijn. Zeker een kwart van de rode dwergen in de buurt van de zon zou een superaarde in de leefbare zone bezitten. Naast de acht planeten troffen de onderzoekers nog tien signalen aan die wijzen op de aanwezigheid van planeten “Wij richten ons op een duidelijk overvloedige populatie planeten en mogen verwachten er in de nabije toekomst nog veel meer te ontdekken, zelfs rond de sterren die het dichtst bij de zon staan,” concludeert Tuomi. 4. Orden de ideeën uit de analyse van het probleem • De planeten kunnen ontdekt worden bij het bundelen van 2 instrumenten genaamd HARPS en UVES. • Onder de planeten bevinden zich onder meer twee superaardes in de leefbare zone. Alle acht planeten cirkelen bovendien om een rode dwerg. • Door de gegevens te combineren met data van HARPS waren ze in staat om de kandidaat-­‐
planeten te ontdekken. • de signalen die wijzen op de aanwezigheid van planeten waren zwakker en moeten worden onderzocht. 5. Formuleer leerdoelen 1. We weten wat rode dwergsterren zijn 2. We weten of er nog meer planeten ontdekt kunnen worden in de toekomst 3. We weten nu wat zich onder deze planeten bevind 6. Beantwoord je leerdoelen 1. Rode dwergsterren bezitten planeten. Onder de planeten bevinden zich onder meer twee superaardes in de leefbare zone. Alle acht planeten cirkelen bovendien om een rode dwerg. Het zijn sterren met een kleine massa. Ongeveer 75 procent van de sterren in het universum wordt tot de rode dwergen gerekend. 2. Aangezien elk rode dwergster planeten heeft, en er veel planeten nog niet zijn ontdekt, kunnen deze planeten ook ontdekt worden in de toekomst. Het is zelfs mogelijk om planeten te ontdekken rond de sterren die het dichts bij de zon staan. 3. Onder de acht planeten bevinden zich ook twee superaardes die zich in de leefbare zone (een denkbeeldige zone rondom een ster waarin in theorie vloeibaar water kan bestaan) bevinden. De onderzoekers vermoeden dat ook die planeten veelvuldig rond rode dwergen te vinden zijn. Zeker een kwart van de rode dwergen in de buurt van de zon zou een superaarde in de leefbare zone bezitten. Het is dus mogelijk dat er op deze planeten geleefd kan worden als er ook daadwerkelijk vloeibaar water aanwezig is. 7. Schrijf een korte samenvatting van de ‘oplossing’ van dit probleem Door de ontdekking van de 8 planeten rond de rode dwergsterren, zijn er in totaal 17 ontdekte planeten rond de dwergsterren. Het heelal bestaat uit vele rode dwergsterren, die planeten bezitten. Door onderzoek willen wetenschappers in de toekomst meer van zulke planeten ontdekken, en dit kan door steeds meer onderzoek te verrichten en steeds meer te zoeken naar deze planeten. Tevens bevinden zich onder deze planeten ook leefbare zones. Artikel (titel) : het heelal ( 1 ) Internetartikel bron: http://www.artis.nl/scholen/spreekbeurten/sterrenkunde-­‐en-­‐ruimtevaart/het-­‐heelal/ 1. Verhelder onduidelijke termen en begrippen Nietig: klein en niet belangrijk 2. Defineer het centrale probleem / vraag van het artikel Hoe is ons heelal eigenlijk ontstaan, waaruit bestaat ons heelal, wat is de melkweg en hoe groot is het heelal eigenlijk? 3. Analyseer het artikel / de rode draad Het heelal is alles wat bestaat. Ontelbaar veel sterrenstelsels die elk weer bestaan uit miljarden sterren. Tussen de sterren in een sterrenstelsel drijven nevels van stof-­‐ en gaswolken waaruit later misschien weer nieuwe sterren ontstaan.het heelal is vooral leeg. Onze zon hoort met haar planeten ook bij een groep van miljarden sterren. Deze sterren suizen samen als een platte spiraalvormige schijf door het heelal. Ons sterrenstelsel wordt de 'Melkweg' genoemd. Wij bevinden ons met onze zon aan de rand van de Melkweg. Het volgende sterrenstelsel buiten onze Melkweg is het Andromeda-­‐sterrenstelsel. Sterrenstelsels verenigen zich in groepen die Clusters genoemd worden. Het heelal wordt gevormd door een weefsel van Clusters en Superclusters in de ruimte. Sterrenkundigen weten dat het heelal steeds groter wordt, want sterrenstelsels bewegen door de ruimte steeds verder van elkaar af. Dat betekent dat het heelal ooit kleiner moet zijn geweest. Het heelal is ongeveer 15 miljard jaar oud. 15 miljard jaar geleden is alle materie de ruimte ingeslingerd. Dat was de 'oerknal', het begin van het heelal. Na de oerknal zijn er uit de materie in het heelal overal sterren en sterrenstelsels ontstaan. Alles wat bestaat is ooit sterrenstof geweest. Volgens sterrenkundigen zou het heelal best eens een keer ineen kunnen storten, tot niets. In plaats van een oerknal gebeurt dan het omgekeerde; een 'finale klap' maakt een einde aan het heelal. In vergelijking met veel andere hemellichamen, is de aarde een nietig, klein en onopvallend bolletje. Vroeger dacht men dat de aarde het middelpunt was van het heelal.. In het jaar 1543 liet Nicolaus Copernicus weten dat de aarde best eens om de zon kon draaien. 4. Orden de ideeën uit de analyse van het probleem Ons heelal is ontstaan door de oerknal, alle materie werd de ruimte ingeslingerd. Ons heelal heeft een melkweg, de zon met haar planeten en miljoenen andere sterren suizen samen als een platte spiraalvormige schijf door het heelal. Het heelal wordt gevormd door een weefsel van Clusters en Superclusters in de ruimte. 5. Formuleer leerdoelen 1. We weten wat het heelal is 2. We weten ongeveer hoe het heelal is ontstaan, aangezien er nog steeds onderzoek over is. 3. We weten wat de melkweg is. 6. Beantwoord je leerdoelen 1. Het heelal is alles wat bestaat. Ontelbaar veel sterrenstelsels die elk weer bestaan uit miljarden sterren. In al die sterrenstelsels zijn de sterren soms duizenden lichtjaren van elkaar verwijderd. Tussen de sterren in een sterrenstelsel drijven nevels van stof-­‐ en gaswolken waaruit later misschien weer nieuwe sterren ontstaan. Alles gaat voort, en voort, en voort. Ondanks die ontelbare hoeveelheid sterrenstelsels, is het heelal vooral leeg. Het bestaat voor 95 % uit niks. 2. Sterrenkundigen weten dat het heelal steeds groter wordt, want sterrenstelsels bewegen door de ruimte steeds verder van elkaar af. Dat betekent dat het heelal ooit kleiner moet zijn geweest. Aan de hand van de snelheid van sterrenstelsels is berekend dat het heelal ongeveer 15 miljard jaar oud is. 15 miljard jaar geleden is alle materie de ruimte ingeslingerd. Dat was de 'oerknal', het begin van het heelal. 3. Onze zon hoort met haar planeten ook bij een groep van miljarden sterren. Deze sterren suizen samen als een platte spiraalvormige schijf door het heelal. Ons sterrenstelsel wordt de 'Melkweg' genoemd. Wij bevinden ons met onze zon aan de rand van de Melkweg. 7. Schrijf een korte samenvatting van de ‘oplossing’ van dit probleem Ons heelal is 15 miljard jaar geleden ontstaan. Alle materie werd toen de ruimte ingeslingerd, de ‘oerknal’ genoemd. Dit was het begin van het heelal. Sterrenkundigen weten dat het heelal steeds groter wordt, want sterrenstelsels bewegen door de ruimte steeds verder van elkaar af. Het heelal is dus ooit kleiner geweest. Het heelal is misschien uit het niets ontstaan, maar dat weet niemand zeker. Het kan ook zijn dat er ooit niets is geweest. Ons heelal bestaat uit ontelbaar veel sterrenstelsels die elk weer bestaan uit miljarden sterren. Ons heelal is vooral leeg. Onze zon hoort met haar planeten ook bij een groep van miljarden sterren. Deze sterren suizen samen als een platte spiraalvormige schijf door het heelal. Ons sterrenstelsel wordt de 'Melkweg' genoemd. Wij bevinden ons met onze zon aan de rand van de Melkweg. Artikel ( titel ) : Grootste ‘ander’ planetenstelsel ooit ontdekt ( 3 ) bron: http://www.ad.nl/ad/nl/1013/Buitenland/article/detail/3534534/2013/10/28/Grootste-­‐ander-­‐
planetenstelsel-­‐ooit-­‐ontdekt.dhtml AD (krant) 1. Verhelder onduidelijke termen en begrippen • Een planeet die voornamelijk uit gassen bestaat. In ons zonnestelsel zijn twee gasreuzen, de planeten Jupiter en Saturnus. • Astrofysica: De studie van astronomische verschijnselen in termen van de natuurkundige processen die eraan ten grondslag liggen. 2. Definieer het centrale probleem / vraag van het artikel Er is een groot ‘ander’ planetenstelsel ooit ontdekt, in hoeverre lijkt deze op ons planetenstelsel? 3. Analyseer het artikel / de rode draad Duitse wetenschappers hebben het grootste planetenstelsel tot nu toe ontdekt buiten het onze. De ster KOI-­‐351 telt maar liefst zeven planeten. Ons eigen planetenstelsel telt acht planeten. Het planetenstelsel van KOI-­‐351 lijkt op het onze. Zo zijn er kleine stenen planeten vlakbij de centrale ster en gasreuzen op een grotere afstand. De planeten zitten wel dichter op elkaar dan die rond onze zon. Tegenwoordig zijn 771 sterren met planeten bekend. De meeste sterren hebben maar één planeet. Slechts van 170 sterren is bekend dat er meerdere planeten omheen cirkelen. Er is maar een klein aantal sterren bekend met meer dan vijf planeten. 4. Orden de ideeën uit de analyse van het probleem Het planetenstelsel van KOI-­‐351 is het grootste plantenstelsel buiten het onze. De ster KOI-­‐351 telt zeven planeten, die van ons telt er acht. Tegenwoordig zijn 771 sterren met planeten bekend. 5. Formuleer leerdoelen 1. We weten hoeveel planeten het planetenstelsel van KOI-­‐351 heeft 2. We weten de overeenkomsten tussen ons planetenstelsel en het planetenstelsel van KOI-­‐351 3. We weten hoeveel sterren met planeten er bekend zijn 6. Beantwoord je leerdoelen 1. Het planetenstelsel van KOI-­‐351 heeft 7 planeten, 1 minder dan het onze. 2. Het planetenstelsel van KOI-­‐351 lijkt op het onze. Zo zijn er kleine stenen planeten vlakbij de centrale ster en gasreuzen op een grotere afstand. Het KOI-­‐351 plantenstelsel en ons plantenstelsel zijn de grootste plantenstelsels. 3. Tegenwoordig zijn 771 sterren met planeten bekend. De meeste sterren hebben maar één planeet. Slechts van 170 sterren is bekend dat er meerdere planeten omheen cirkelen. Er is maar een klein aantal sterren bekend met meer dan vijf planeten. Kort geleden is de 1000e planeet buiten ons zonnestelsel ontdekt. 7. Schrijf een korte samenvatting van de ‘oplossing’ van dit probleem Het KOI-­‐351 planetenstelsel is het grootste planetenstelsel na die van ons. Het heeft 7 planeten, en heeft kleine stenen planeten vlakbij de centrale ster en gasreuzen op grotere afstand. De meeste sterren hebben maar één planeet, tegenwoordig zijn 771 sterren met planeten bekend. Artikel ( titel ) : Heelal blijkt een stukje ouder. (4) Bron : http://www.trouw.nl/tr/nl/6700/Wetenschap/article/detail/3414381/2013/03/23/Heelal-­‐
blijkt-­‐een-­‐stukje-­‐ouder.dhtml?utm_source=RSSReader&utm_medium=RSS Trouw ( krant ) 1.
Verhelder onduidelijke termen en begrippen. • Ruimtetelescoop Planck: Planck is een missie van de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA. De missie is genoemd naar de Duitse natuurkundige Max Planck. De ruimtetelescoop is samen met ruimtetelescoop Herschel 14 mei 2009 om 13:12 GMT gelanceerd. 2.
Definieer het centrale probleem / vraag van het artikel. Er zijn nieuwe onderzoeken geweest naar hoe oud ons heelal nu eigenlijk is, hoe oud is het heelal volgens deze onderzoeken? 3.
Analyseer het artikel / rode draad Het heelal blijkt zo’n honderd miljoen jaar ouder te zijn dan wat wij verwacht hadden. Dit blijkt volgens het onderzoek van de ESA. Voor de rest bleken de theorie die wetenschappers hadden over de oerknal en de evolutie van het heelal wel te kloppen. Volgens die theorie was het heelal kort na de oerknal gevuld met een heet plasma van geladen deeltjes waaruit het licht niet kon ontsnappen. Dit plasma koelde na een tijdje ook weer af. Door de uitdijing van het heelal daalde de temperatuur van dit licht tot vlak boven het absolute nulpunt (2,7 Kelvin). Al sinds de jaren 40 werd het bestaan van deze zogeheten kosmische achtergrondstraling geopperd. In 1964 werd het volgende ontdekt: Van overal uit de ruimte kwam exact dezelfde straling. Maar het was niet overal exact hetzelfde, er zat een afwisseling in van 1 op 100.000. De kleine verschillen wijzen op minieme concentraties van materie en dat zijn de zaadjes waaruit later sterren en sterrenstelsels zijn gegroeid. Uit die verschillen leiden kosmologen af dat 4,9 procent van de kosmos bestaat uit gewone materie -­‐ waaruit sterren en planeten zijn gevormd. Ook zien ze aan de verschillen dat het heelal minder snel uitdijt dan gedacht. Wat betekent dat het iets ouder moet zijn. Tot voor kort was het universum 13,7 miljard jaar oud. Dat is nu dus 13,8 miljard jaar. 4.
Orden de ideeën uit de analyse van het probleem. In eerste instantie werd gedacht dat ons heelal zo’n 13,7 miljard jaar oud was. Door het onderzoek van de ESA blijkt dit nu 13,8 miljard jaar oud te zijn. De ESA kwam erachter dat en niet overal exact dezelfde straling was, hierdoor verschillen de jaartallen. 5.
Formuleer leerdoelen. • We weten hoe oud het heelal is. • We weten waardoor het heelal ouder blijkt te zijn als verwacht. • We weten hoe de ESA hier onderzoek naar gedaan heeft. 6.
Beantwoord je leerdoelen. • Het heelal is 13,8 miljard jaar oud. • Er werd eerst gedacht dat vanuit elke plek in het heelal dezelfde kosmische achtergrondstraling kwam maar door het onderzoek van de ESA kwamen we erachter dat hierin een minimale verandering van 1 op 100.000 zat waardoor het heelal dus ouder blijkt als verwacht. • De ESA heeft een kaart van gegevens gemaakt op basis van de gegevens die haar ruimtetelescoop Planck in de afgelopen vijftien maanden heeft verzameld. 7.
Schrijf een korte samenvatting van de ‘oplossing’ van dit probleem. Het heelal is volgens de nieuwe gegevens van de ESA 13,8 miljard jaar oud. Dit hebben ze onderzocht met behulp van de ruimtetelescoop Planck. Deze heeft hen onder anderen gewezen op de kleine differentiatie van kosmische achtergrondstraling waarmee in eerste instantie nooit rekening gehouden was. Nadat ze hier dus wel rekening mee gehouden hebben kwamen ze uit op een heelal dat 13,8 miljard jaar oud is. Artikel ( titel ) : Dwergplaneet (5) Bron: http://allesoversterrenkunde.nl/#!/actueel/artikelen/_detail/gli/buzzword-­‐2014-­‐
dwergplaneet/ Volkskrant ( Krant ) 1.
Verhelder onduidelijke termen en begrippen. • Dwergplaneet: Een dwergplaneet is een categorie van planeetachtige hemellichamen. Dwergplaneten zijn groter dan planetoïden maar kleiner dan planeten. • Planetoïden: Planetoïden zijn stukken materie die zich evenals planeten en dwergplaneten in een baan om de Zon bewegen 2.
Definieer het centrale probleem / vraag van het artikel. We hebben Planetoïden en reuzeplaneten maar wanneer is er nou eigenlijk sprake van een dwergplaneet? 3.
Analyseer het artikel / rode draad Voor grote en bekende planeten hebben we de naam reuzeplaneten dus waarom geen dwergplaneten. Als je een dwergplaneet wilt zijn moet je in elk geval zo groot en zwaar zijn dat je vorm bepaald wordt door de zwaartekracht, en je moet bolvormig zijn. Je mag ook weer niet te groot zijn, als je te groot bent behoor je tot de “officiële/reuzen” planeten. De term dwergplaneten is in 2006 bedacht om Pluto te degraderen van kleinste planeet tot “koning” van de dwergplaneten. De grootste planetoïde is ook benoemd tot dwergplaneet. Veel planetoïden hebben planeetachtige trekjes. Pluto is tot nu toe nog steeds een dwergplaneet en geen “officiële” planeet meer. 4. Orden de ideeën uit de analyse van het probleem. Er is dus sprake van een dwergplaneet als de planeet zo groot en zwaar is dat zijn vorm bepaald wordt door de zwaartekracht, en hij moet bolvormig zijn. Hij mag ook weer niet te groot zijn, als hij te groot is behoort hij tot de “officiële/reuzen” planeten. 5. Formuleer leerdoelen. • We weten wat een dwergplaneet is. • We weten waarom dwergplaneten bedacht zijn. • We weten wanneer je een dwergplaneet bent. 6.
Beantwoord je leerdoelen. • Een dwergplaneet is een planeet die een stuk kleiner is dan de reuzenplaneten ‘officiële planeten’ maar die wel voldoet aan de eisen om een planeet te zijn. • De term ‘dwergplaneet’ is eigenlijk alleen maar bedacht zodat Pluto geen ‘officiële’ planeet meer genoemd moest worden. • Als je een dwergplaneet wilt zijn moet je in elk geval zo groot en zwaar zijn dat je vorm bepaald wordt door de zwaartekracht, en je moet bolvormig zijn. Je mag ook weer niet te groot zijn, als je te groot bent behoor je tot de “officiële/reuzen” planeten. 7.
Schrijf een korte samenvatting van de ‘oplossing’ van dit probleem. Hoewel niet alle onderzoekers en wetenschappers het er mee eens zijn is er dus het volgende ingevoerd: Als je een dwergplaneet wilt zijn moet je in elk geval zo groot en zwaar zijn dat je vorm bepaald wordt door de zwaartekracht, en je moet bolvormig zijn. Je mag ook weer niet te groot zijn, als je te groot bent behoor je tot de “officiële/reuzen” planeten. Dit is gedaan zodat Pluto geen officiële planeet meer is maar hij was ook weer geen planetoïde dus hij moest wel een benaming krijgen. Artikel (titel): Een op vijf sterren heeft planeet zoals de aarde (6) Bron: http://www.ad.nl/ad/nl/4561/Wetenschap/article/detail/3538962/2013/11/05/Een-­‐
op-­‐vijf-­‐sterren-­‐heeft-­‐planeet-­‐zoals-­‐de-­‐aarde.dhtml 1. Verhelder onduidelijke termen en begrippen. •
Kepler Space Observatory: is een satelliet die ontwikkeld is door NASA om planeten die net als de Aarde bewoonbaar kunnen zijn op te sporen. Goudlokje-­‐gebied: een planeet met een vast oppervlak, maar ook de goede temperatuur. Het moet er niet te heet en niet te koud zijn, maar precies warm genoeg. 2. Definieer het centrale probleem / vraag van het artikel. Heeft een op de vijf sterren een planeet zoals de zon zo groot als de aarde? 3. Analyseer het artikel / rode draad Waarschijnlijk heeft een op de vijf sterren zoals de zon een planeet zo groot als de aarde, waar heel misschien leven mogelijk is. Dat hebben Amerikaanse wetenschappers uitgerekend. Als je 's nachts naar de duizenden sterren in de lucht kijkt, is Waarschijnlijk heeft een op de vijf sterren zoals de zon een planeet zo groot als de aarde De berekening is gemaakt dankzij de ruimtetelescoop Kepler. Die kijkt naar ongeveer 150.000 sterren. Rond die sterren zijn 603 mogelijke planeten gevonden. Tien daarvan waren ongeveer even groot als de aarde en kregen ongeveer evenveel licht van hun ster. Na berekeningen kwamen de onderzoekers tot de conclusie dat 22 procent van alle sterren als de zon een planeet zo groot als de aarde in het zogeheten Goudlokje-­‐gebied heeft. Wetenschappers zoeken in het heelal naar planeten als de aarde, omdat de kans op leven daar het grootst wordt geacht. Zo'n planeet moet onder meer een vast oppervlak hebben, maar ook de goede temperatuur. Het moet er niet te heet en niet te koud zijn, maar precies warm genoeg. Dat heet het Goudlokje-­‐gebied. Bovendien moet de dampkring niet te dicht en niet te dun zijn. 4. Orden de ideeën uit de analyse van het probleem. Waarschijnlijk heeft een op de vijf sterren zoals de zon een planeet zo groot als de aarde. Door de berekening is gemaakt dankzij de ruimtetelscoop Kelper zijn er ongeveer 150.000 sterren bekeken. Rond die sterren zijn 603 mogelijke planeten gevonden en tien daarvan waren even groot als de aarde en kregen ongeveer even veel licht. Na de berekening hebben de onderzoekers een conclusie getrokken dat 22 procent van alle sterren als de zon een planeet zo groot als de aarde heeft. 5. Formuleer leerdoelen. •
We weten dat een op de vijf sterren zoals de zon een planeet zo groot als de aarde heeft. •
Dat de berekening door de ruimtetelescoop Kelper is gemaakt. •
Planeten die onderzoekers zoeken moeten bepaalde eisen hebben. 6. Beantwoord je leerdoelen. •
Na berekening kwamen de onderzoekers tot de conclusie dat 22 procent van alle sterren als de zon een planeet zo groot als de aarde in het zogeheten Goudlokje-­‐gebied heeft. •
De berekening is gemaakt dankzij de ruimtetelescoop Kepler. Die kijkt naar ongeveer 150.000 sterren. Rond die sterren zijn 603 mogelijke planeten gevonden. Tien daarvan waren ongeveer even groot als de aarde en kregen ongeveer evenveel licht van hun ster. •
Zo'n planeet moet onder meer een vast oppervlak hebben, maar ook de goede temperatuur. Het moet er niet te heet en niet te koud zijn, maar precies warm genoeg. Bovendien moet de dampkring niet te dicht en niet te dun zijn. 7. Schrijf een korte samenvatting van de ‘oplossing’ van dit probleem. Veel onderzoekers hebben met behulp van de ruimtetelescoop Kepler sterren kunnen onderzoeken. Ze hebben met die sterren berekent dat er 20 procent van de sterren als de zon , die ze via het ruimtetelescoop hebben gezien, een planeet zo groot als de aarde heeft. Of dit klopt weten ze niet. Ze zoeken daarom naar planeten met de zelfde gelijkenissen als de aarde. Artikel (titel): Nieuw op aarde gelijkende planeet ondekt (7) bron: http://www.ad.nl/ad/nl/4561/Wetenschap/article/detail/3536119/2013/10/30/Nieuwe-­‐op-­‐
aarde-­‐gelijkende-­‐planeet-­‐ontdekt.dhtml 1. Verhelder onduidelijke termen en begrippen. •
Cygnus : Is een sterrenstelsel met een groot aantal dubbele en meervoudige sterren, buitengewone sterren en nevelvlekken. •
Exoplaneet Kepler-­‐78b : Naam van het planeet die op de aarde lijkt. •
Verzwolgen: gevonden op. 2. Definieer het centrale probleem / vraag van het artikel. Wetenschappers hebben in een ver sterrenstelsel een planeet ontdekt die zowel qua omvang als samenstelling veel gelijkenissen met de aarde vertoont, is die planeet bewoonbaar? 3. Analyseer het artikel / rode draad het gaat over dat wetenschappers een Exoplaneet Kepler-­‐78b die ze hebben gevonden. Het planeet is qua omvang als samenstelling veel gelijk met de aarde. Het bestaat uit steen en ijzer. Kelper-­‐78b is wel bijna twee keer zo zwaar als de aarde en draait elke 8,5uur om zijn zon heen. Ze denken dat de Kelper-­‐78b langzaam richting de zon getrokken wordt en verzwolgen door de ster. 4. Orden de ideeën uit de analyse van het probleem. Het planeet is twee keer zo zwaar als de aarde. Het draait elke 8,5 urr om zijn zon heen wat een raadsel is. En ze betwijfelen dat de ster zo dicht bij een ster had kunnen vormen. Over een enkele miljarden jaren wordt de planeet verzwolgen door de ster. 5. Formuleer leerdoelen. •
We weten hoe zwaar de planeet Kelper-­‐78b is. •
Hoe lang die er nog is. •
Uit voor martiaal het is gevormd. •
Hoelang die erover doet om om zijn zon te gaan. 6. Beantwoord je leerdoelen. •
Het planet Kelper-­‐78b is twee keer zo zwaar als de aarde. •
Over een enkele miljarden jaren wordt de planeet verzwolgen door de ster. •
Het bestaat uit steen en ijzer. •
Planeet Kelper-­‐78b draait elke 8,5 uur om zijn zon heen. 7. Schrijf een korte samenvatting van de ‘oplossing’ van dit probleem. Het planeet Kelper-­‐78b lijkt misschien wel heel veel op de aarde, maar is toch heel anders. Het is twee keer zo zwaar en het draait elke 8,5 uur om zijn zon. Het gaat ook heel langzaam naar zijn ster. Om deze omstandig heden zou je kunnen zeggen ze lijken niet op elkaar, maar toch eigelijk wel. Het heeft veel gelijkenissen. Is het daarom ook bewoonbaar? Nee, het licht te ver weg om daar antwoord op te geven. En ze weten nog te weinig. Alles zou kunnen, maar hoe het er nu uit ziet van niet. Artikel (titel): Gerucht: leven op Mars (8) Bron: http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2672/Wetenschap-­‐
Gezondheid/article/detail/3351292/2012/11/21/Gerucht-­‐leven-­‐op-­‐Mars-­‐ontdekt.dhtml 1. Verhelder onduidelijke termen en begrippen. •
Curiosity: is een auto vormige robot rover die opderzoek doet op Mars. •
het instrument SAM: Sample Analysis op Mars, die gassen onderzoekt en mosters meebrengt voor onderzoek. •
NASA: National Aeronautics and Space Administration, dit is een Amerikaanse ruimte basis, waar ze onderzoek doen over de ruimte. 2. Definieer het centrale probleem / vraag van het artikel. Is er leven op Mars? 3. Analyseer het artikel / rode draad Wetenschappers doen onderzoek op mars , of je er kunt leven. De Curiosity robot heeft iets ondekt met de SAM instrument wat heel groot is.De Wetenschappers vertellen niet wat ze ontdenkt hebben, want ze willen het zeker weten. Ze hebben wel eens verkeerde meetingen gedaan en willen nu zeker zijn van hun uitspraak. 4. Orden de ideeën uit de analyse van het probleem. SAM instrument meet of er leven op aarde is. De meetingen waren groot nieuws. Dus ze denken dat er misschien leven op aarde is. 5.
Formuleer leerdoelen. •
We weten wat de Curiosity robot doen. •
We weten wat de SAM intrument op meet •
We weten ook dat metingen fout kunnen gaan 6.
Beantwoord je leerdoelen. •
Die doet onderzoek op Mars. Om te kijken of er leven op aarde is. Diet doet die met de SAM instument. •
De elementen zuurstof, koolstof, waterstof en stikstof meet de Sam instrument. •
NASA is door schade en schande wijzer geworden. Een paar weken geleden dacht het Curiosity-­‐team nog even het 'aardgas' methaan te hebben gemeten, totdat duidelijk werd dat het ging om een beetje gas dat vanaf de aarde was meegekomen. 7. Schrijf een korte samenvatting van de ‘oplossing’ van dit probleem. De wetenschapper laten niks los van hun ontdekking, dus of er leven op Mars is weten we nog niet. We weten wel dat als de metingen kloppen het groots nieuws is, maar wat het dan pricies is weten we niet. Artikel (titel): Extreem krachtige stormen in dampkring bruine dwergsterren (9) Bron: http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2672/Wetenschap-­‐
Gezondheid/article/detail/3573758/2014/01/08/Extreem-­‐krachtige-­‐stormen-­‐in-­‐dampkring-­‐bruine-­‐
dwergsterren.dhtml 1. Verhelder onduidelijke termen en begrippen. •
Bruine dwergsterren: mislukte sterren •
Spectroscopische waarnemingen: zijn waarnemingen doormiddel van wetenschappelijke technieken om stoffen te onderzoeken aan de hand van hun spectrum, hun wisselwerking met straling van verschillende energie. •
de Grote Rode Vlek: een kolossale storm in de dampkring van de reuzenplaneet Jupiter. 2. Definieer het centrale probleem / vraag van het artikel. Wat is een bruine dwergster en wat zijn zijn gevolgen? 3. Analyseer het artikel / rode draad In de dampkring van bruine dwergsterren komen extreem krachtige stromen voor. Bruine dwergsterren zijn ‘mislukte sterren’. Ze ijn veel zwaarde dan planeet Jupiter, maar niet zwaar genoeg voor sponane kernfusiereactie van waterstof en de zon. Ze zijn ook veel koeler dan gewone sterren. Ook draaien ze veel trager om hun as. Met de infraroodruimtetelescoop Spitzer zijn tientallen bruine dwergen gedeurende en lane tijd waargenomen. Hun warmtestraling is gevarieerd. Daardoor zijn er erge stromen en bliksem het daar veel. De strom op Luhman 16 is zelfs veel groter dan de Grote Rode Vlek. 4. Orden de ideeën uit de analyse van het probleem. De bruine dwergster is veel zwaarder dan de planeet Jupiter, maar niet zwaar genoeg voor spontane kernfusiereacties van waterstof -­‐ de energiebron van sterren zoals de zon. Ze zijn ook veel koeler dan gewone sterren. Van het bruine-­‐dwergenpaar Luhman 16, de onderzoekers denken dat de stormsystemen aanzienlijk groter moet zijn dan de Grote Rode Vlek. 5. Formuleer leerdoelen. •
We weten wat een bruine dwergster is. •
We weten hoe het komt dat het erg stormt op de bruine dwergsterren. •
We weten dat ze trager om hun as draaien. 6. Beantwoord je leerdoelen. •
Bruine dwergen zijn 'mislukte sterren'. Ze zijn veel zwaarder dan de planeet Jupiter, maar niet zwaar genoeg voor spontane kernfusiereacties van waterstof -­‐ de energiebron van sterren zoals de zon. Ze zijn ook veel koeler dan gewone sterren: tussen de 700 en 1500 graden Celsius. •
Met de infraroodruimtetelescoop Spitzer zijn tientallen bruine dwergen gedurende lange tijd waargenomen. Hun warmtestraling blijkt periodiek sterk te variëren. Dat wijst erop dat de meeste bruine dwergen voor een groot deel bewolkt zijn. Die wolken bestaan niet uit waterdruppeltjes, zoals op aarde, maar uit kleine zandkorrels en druppeltjes gesmolten ijzer -­‐ dat blijkt onomstotelijk uit spectroscopische waarnemingen. Sterrenkundigen vermoeden dat er in de dampkring van bruine dwergen ook bliksem en neerslag voorkomt. •
Uit de Spitzer-­‐waarnemingen blijkt ook dat sommige bruine dwergen veel trager om hun as draaien dan verwacht. De oorzaak daarvan is niet bekend; mogelijk zijn ze afgeremd door de aanwezigheid van een planeetachtige begeleider 7. Schrijf een korte samenvatting van de ‘oplossing’ van dit probleem. Bruine dwergsterren zijn mislukte sterren die zwaarder zijn dan planeten. Ze zijn ook koeler. Ze draaien ook trager om hun as. Hun warmtestraling blijkt periodiek sterk te variëren, daardoor zijn er veel stormen en is hun stormsysteem groter dan de Grote Rode Vlek. Artikel (titel): Astromen ontdekken planetenstelsel met twee zonnen (10) Bron: http://www.ad.nl/ad/nl/4561/Wetenschap/article/detail/3307628/2012/08/29/Astronomen-­‐
ontdekken-­‐planetenstelsel-­‐met-­‐twee-­‐zonnen.dhtml 1. Verhelder onduidelijke termen en begrippen. •
planetair systeem: een stelsel met planeten en zijn zonnen. 2. Definieer het centrale probleem / vraag van het artikel. Kun je in die nieuw ondekte stelsel leven? 3. Analyseer het artikel / rode draad De Amerikaans ruimtetelescoop Kelper heeft een planterair systeem met twee zonnen gevonden. Twee planeten rond een dubbelster. Een bevindt zich zelfs in de levensvatbare zone. Leven zou er niet zijn, maar de ontdekking toont wel aan dat zich rondom een dubbelster een planetensysteem zoals het onze kan ontwikkelen. Kelper-­‐47 bevindt zich in het sterrenbeeld Zwaan en je kunt het vanaf aarde zien, zo is het ontdekt. 4. Orden de ideeën uit de analyse van het probleem. Doordat het twee planeten rond een dubbelster, zou er geen leven zijn, maar toont wel aan dat er rondom een dubbelster een planetensysteem zoals het onze kan ontwikkelen. 5. Formuleer leerdoelen. •
We weten hoe ver Kelper-­‐47 van ons van daan is en hoeveel sterren die heeft. •
We weten ook wat er kan ontwikkelen. •
We weten ook hoe ze ontdekt zijn. 6. Beantwoord je leerdoelen. •
Kepler-­‐47 bevindt zich ongeveer 5.000 lichtjaar van de aarde in het sterrenbeeld Zwaan. Daar draaien twee sterren in 7,45 dagen rond elkaar: een die op onze zon lijkt en een die een derde groter is. Rondom dit sterrenpaar heeft zich een systeem met minstens twee planeten gevormd. •
de ontdekking toont aan dat zich rondom een dubbelster een planetensysteem zoals het onze kan ontwikkelen. •
De Kepler kon deze exoplaneten ontdekken doordat ze, vanuit de aarde gezien, geregeld voorbij hun dubbelsterren schuiven en die lichtjes verduisteren. 7. Schrijf een korte samenvatting van de ‘oplossing’ van dit probleem. San Diego heeft ontdekt dat Kelper-­‐47 twee zonnen heeft. Leven is daar niet mogelijk, maar rondom kan er een planetensysteem ontwikkelen net als die van ons. Dus dan is er misschien wel leven.