File - Portfolio Biologie en Natuurwetenschappen Naomi

LESONTWERP
ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING
Naam: Naomi Knapen
Campus Heverlee
Hertogstraat 178
3001 Heverlee
Tel. 016 375600
www.khleuven.be
Vakkencombinatie: AA-BIO
Stagebegeleider DLO: An Steegen
School: PIBO
Les gegeven door: Naomi Knapen
Onderwijsvorm: A-stroom
Vak: Natuurwetenschappen
Richting: Landbouw
Onderwerp: Spijsverteringsstelsel
Klas: 1A
Vakmentor: Christel Jans
Lokaal:
Datum/Data: 25/02/2014
Aantal leerlingen:
Lesuur/-uren: 4e+5e
BEGINSITUATIE & DIDACTISCHE VERANTWOORDING
Verantwoord, vanuit de beginsituatie, waarom je de les op
deze manier aanpakt. Je kan onder andere verwijzen naar: algemene didactische principes, vakdidactiek, ontwikkelingspsychologie, situationele
beginsituatie, verwachtingen van mentoren, eigen doelstellingen,…
1A is een klas die goed meewerkt en waar je goed mee vooruit geraakt. Ze hebben de neiging zich niet echt voor
taken en toetsen in te spannen.
In deze les maak ik gebruik van verschillende proefjes/leerlingenonderzoeken. Enerzijds omdat het ook in het
werkboek aangegeven staat, anderzijds omdat dit ook voor de leerlingen leuk en plezant is en het lesverloop wat
vlotter laat gaan. Bovendien ontdekken de leerlingen bepaalde leerinhouden zo al doende, wat het voor hen
gemakkelijk maakt om deze leerstof te onthouden.
EINDTERMEN & LEERPLANDOELEN
Situering in de eindtermen: (Vakoverschrijdend en/of vakgebonden)
Vakgebonden eindtermen natuurwetenschappen
ET 2 bij de mens de bouw, de werking en de onderlinge samenhang van het spijsverteringsstelsel, het
ademhalingsstelsel, het bloed, de bloedsomloop en het uitscheidingsstelsel beschrijven
ET 12 het belang van stofwisseling beschrijven voor de instandhouding van het menselijk lichaam;
Situering in het leerplan:
Leerplan OVSG Natuurwetenschappen 1A O/2/2010/008
21 Bij de mens de bouw, de werking en de onderlinge samenhang van het spijsverteringsstelsel, het
ademhalingsstelsel, het bloed, de bloedsomloop, het uitscheidingsstelsel kunnen beschrijven.
-
situering van de organen (gebit, slokdarm, maag, darmen, alvleesklier, galblaas, aars);
bouw van de organen;
werking van de organen;
ALGEMEEN LESDOEL
Uit welke delen bestaat het spijsverteringsstelsel, omschrijven van het gebit, de vertering van voedsel
SCHOOLAGENDA
(Van de leerlingen. Verwijs naar het werkblad en/of de pagina’s in het werk- en/of handboek.)
Het spijsverteringsstelsel: Uit welke delen bestaat het spijsverteringsstels + het gebit
Practicum: De vertering van voedsel
BRONNEN (Noteer alle gebruikte bronnen, volgens BIN.)



DE SCHEEMAEKER, K., VAN NEVEL, C. en VAN WYNSBERGHE, H., NW voor Jou 1- ontdekeditie, katern B’, Uitg.
Van In, Wommelgem, 2010.
D’HAENINCK, L., DEKEERSMAEKER, L. en VANOPRÉ, B., BIOgenie+ 1 – werkboek, Uitgeverij De Boeck nv,
Antwerpen, 2010. (p. 149-154)
PELCKMANS, Explo 2, Pelckmans, 200p.
LEERMIDDELEN & MEDIA
-
PWP
Werkboek
-
Foto’s
Didactisch lesontwerp
KRACHTIGE LEEROMGEVING
Leerdoelen
Lesfasen
& timing
Onderwijs- en leeractiviteiten
Media
Leerinhoud
WEEK 2: Les 1
Instapfase
5 min.
MOTIVATIE: Brainstorm
- Welke organen horen volgens jullie bij het
spijsverteringsstelsel?
Lesfase 1:
10 min.
Jullie weten al heel wat organen van de
spijsvertering, maar waar liggen deze organen nu?
Analyse +
vastzetten
OLG: Uit welke organen bestaat het
spijsverteringsstelsel?
- Welke organen kan je terugvinden op het
model?
1.
2.
3.
4.
Klassikaal invullen van opdracht 1 p. 120
5.
6.
7.
Werkboek,
model
Uit welke organen bestaat het
spijsverteringsstelsel?
8.
De drie soorten
tanden benoemen
en aanduiden op
een gebit.
Omschrijven hoe
de drie soorten
tanden aangepast
zijn aan hun
functie.
Omschrijven wat
de functie van de
drie soorten
tanden is.
Lesfase 2:
10 min.
Analyse +
vastzetten
LEERLINGONDERZOEK: Het gebit
- Wat moet er met je voedsel gebeuren
vooraleer dat in ons lichaam kan
opgenomen worden?
- Wat gebeurt er nog in je mond wanneer je
kauwt?
- Welke tanden ken je?
- Hoe zien de verschillende tanden eruit?
- Waarvoor dienen de verschillende soorten
tanden?
- Hoeveel tanden van elke soort hebben we?
- Welke verschillen zijn er tussen het
melkgebit en het blijvend gebit?
- Welke gelijkenissen zijn er tussen een
melkgebit en een blijvend gebit?
Werkboek,
Gebit, folders,
voedsel,
Mondholte met tong
Slokdarm
Maag
Lever met
galblaas
Alvleesklier
Dunne darm
Blinde darm
met appendix
Dikke darm
Het gebit
(4 snijtanden, 2 hoektanden, 4 voorkiezen,
6 kiezen) x2
De snijtanden vinden we vooraan en dienen
om voedsel af te bijten.
De hoektanden vinden we op de hoek tussen
snijtand en kies en dient om harder en
taaier voedsel af te bijten
De kiezen achteraan gebruiken we om het
afgesneden voedsel te pletten en te malen.
5 min.
DUO-opdracht: Onderzoek de bouw van een
tand
- Welke soort tand is afgebeeld?
- Wat zijn de drie grote delen van de
tand?
- Hoe heb je de tand ingekleurd?
Lesfase 3:
20 min.
DUOWERK: Tandhygiëne
De leerlingen bestuderen de folders van bij de
tandarts. A.d.h.v. deze folders proberen ze p.123 in
te vullen in het werkboek.
We overlopen klassikaal
De verschillende
delen van de tand
benoemen
Omschrijven wat
tandhygiëne is.
4 voorbeelden
geven waardoor
tandbederf kan
ontstaan.
-
Drie tips geven om
je tanden gezond
te houden.
-
Folders,
afbeeldingen
tanden en
tanden poetsen
Tandhygiëne
Tandhygiëne is belangrijk voor je
gezondheid en je uitstraling naar anderen
toe.
Tandbederf kan ontstaan door:
- Bacteriën die achtergebleven
etensresten tussen de tanden
omzetten in zure stoffen
- Je tanden te weinig of niet
poetsen
- Een tongpiercing
- Te vaak op harde voorwerpen
kauwen
Drie tips om je tanden gezonder te houden:
1) Niet te veel snoepen
2) Niet op harde voorwerpen bijten
3) Twee keer per dag je tanden poetsen
Waterkoker,
proefbuisjes,
zetmeeloplossin
g, lugol
Wat is de functie van zetmeel
Proefopstelling twee: zie onderaan
Proefopstelling proef 1
Door wat ontstaan tandbederf?
Waarom is een gezond gebit
belangrijk?
Hoe poets je correct je tanden?
WEEK 2: Les 2
Instapfase:
5 min
A.d.h.v. van
proefjes aantonen
dat zetmeel d.m.v.
lugol opgespoord
kan worden.
Lesfase 1:
10 min.
Analyse +
vastzetten
MOTIVATIE: Speeksel in de mond
- Van wat krijg jij speeksel in de mond?
- Van waar komt het speeksel?
- Wanneer maak je veel speeksel aan?
- Waarvoor dient je tong?
Voorbereiding proef 2
2 reageerbuizen vullen met zetmeeloplossing.
In 1 proefbuisje ook speeksel toebrengen en
schudden.
Vervolgens worden de flesjes in een
vloeistofreservoir van 37°C gezet.
PRACTICUM: Wat is de functie van zetmeel?
A.d.h.v. een proefje ontdekken we hoe we zetmeel
kunnen opsporen.
Benodigdheden:
-
Twee reageerbuizen
Zetmeeloplossing
Water
Lugol
Uitvoering:

Vul de ene reageerbuis met zetmeeloplossing, de
andere met water

Teken de proefopstelling

Voeg aan beide reageerbuizen een druppel lugol toe

Teken de proefopstelling nu na toevoeging van lugol
Aantonen d.m.v.
een proef dat
speeksel het
zetmeel in de
voeding afbreekt
tot glucose.
Lesfase 2:
10 min.
Analyse +
vastzetten
PRACTICA:
zetmeel?
-
Waarneming:
Kleur lugol in water: geel-bruin
Kleur lugol in zetmeeloplossing: donkerbruin
Wat zit er in de twee reageerbuizen?
Wat is de indicator?
Welke kleur heeft lugol als we het bij
water voegen?
Wat gebeurt er als we lugol toevoegen
bij de zetmeeloplossing?
Wat kan je dus met lugol opsporen?
In welke voedingsmiddelen zit lugol?
Welke invloed heeft speeksel op
Practicummateri
aal, werkboek
Wat is 37°C nog?
Welke kleur zie je in reageerbuis A?
Welke kleur zie je in reageerbuis B?
Wat kan je dus vaststellen over de
aanwezigheid van zetmeel in proefbuis
A?
Wat kan je dus vaststellen over de
aanwezigheid van zetmeel in proefbuis
B?
Welke invloed heeft speeksel op
zetmeel?
Proefopstelling proef 2
Benodigdheden:
Twee reageerbuizen
Maatbeker
Warmwaterbad
Lugol
Thermometer
Zetmeeloplossing
Uitvoering:

Vul reageerbuis A en B voor de helft met een
zetmeeloplossing.

Doe rond reageerbuis A een elastiekje

Voeg aan reageerbuis A speeksel toe en schud goed.

Plaats beide reageerbuizen in een waterbad van 37°C

Voeg na een halfuur aan beide reageerbuizen 1 ml
lugol toe
Speeksel zorgt voor een stofomzetting. Speeksel
breekt zetmeel af tot glucose
Waarneming:
Reageerbuis A: Wit
Reageerbuis B: donkerblauw/zwart
Vaststelling:
In proefbuis A is geen zetmeel meer aanwezig
De functie van de
slokdarm
omschrijven.
De werking van de
slokdarm
omschrijven
Lesfase 3:
10 min.
Analyse +
vastzetten
We weten dat zetmeel in het eten in de mond door
het speeksel wordt afgebroken tot glucose. Welke
weg legt het voedsel vervolgens af?
LEERLINGONDERZOEK: Wat is de functie van de
slokdarm?
- Hoe ga je het balletje door de nylonkous
transporteren?
- Waarvoor dient de slokdarm?
- Hoe gebeurt dit?
- Hoe noemen we deze beweging?
- Denk je dat je kan drinken wanneer je op je
hoofd staat?
- Waarom wel/waarom niet?
Balletje,
nylonkous,
werkboek
Wat is de functie van de slokdarm?
Het voedsel verplaatst zich van de mond
naar de maag via de slokdarm
Dit gebeurt doordat de spieren boven/onder
de voedselbrok samentrekken. Dit is de
peristaltische beweging.
Opmerkingen i.v.m. bijlagen:
 Steeds kopie toevoegen van ingevuld werkblad of -boek.
 Indien gebruik gemaakt wordt van transparanten of digitale presentatie: handouts toevoegen (verkleind, zwart/wit).
 Indien de klasopstelling gewijzigd wordt: plan en/of omschrijving toevoegen.