Werkblad bij de geoquest `Vulkanen`

Werkblad bij geoquest ‘vulkanen’
Naam:
Werkblad bij de geoquest ‘Vulkanen’
1. Wat zijn vulkanen?
Een vulkaan is een berg opgebouwd uit lava en as.
2. a)Hoe ontstaan vulkanen?
Vulkanen ontstaan door breuken in de aardkorst. Door de stromingen van het vloeibare
gesteente in de kern van de aarde wordt een grote druk opgebouwd waardoor de losse platen
gaan bewegen. Uiteindelijk wordt de druk zo groot dat de platen botsen of uit elkaar worden
getrokken waardoor het vloeibare gesteente naar boven wordt geduwd, de aardkorst uit.
2. b) Vergelijk de drie verschillende manieren waarop vulkanen tot stand komen. Maak daarbij
gebruik van onderstaand schema.
1
2
3
Wat gebeurt er?
Platen
bewegen
uit Naar
elkaar
toe
elkaar. Magma ontsnapt bewegende platen. De
uit de aardmantel.
ene plaat duikt onder de
andere plaat.
Zwakke plekken in de
aardkorst. De druk op de
zwakke plek wordt zo
groot dat een uitbarsting
plaats vind.
Kans op ontstaan
meerdere vulkanen
bij elkaar
Ja
Nee
Nee
Vulkanisme verloopt
rustig/onrustig
Rustig
Onrustig
Onrustig
Plaats ontstaan
In Atlantische Oceaan
Overal
Overal
bij
zwakke
plekken in de aardkorst.
1
Werkblad bij geoquest ‘vulkanen’
3. Welke 6 soorten vulkanen zijn er? Geef bij elk soort een korte toelichting.
Naam
Spleetvulkaan
Uiterlijk
Ontstaan
Een lange scheur in de aardkorst waardoor Deze ontstaat als twee platen uit
magma naar buiten komt.
elkaar drijven. Je vindt deze
vooral bij oceaanruggen.
Schildvulkaan
Een brede, ondiepe vulkaankegel.
Hij ontstaat doordat het lava dat
eruit komt , dun en heet is en
heel langzaam afkoelt
Koepelvulkaan
Deze vulkaan kent een steile, bolle helling.
Wordt gevormd door dikke snel
afkoelende lava.
Slakkenkegel
Berg opgebouwd uit lagen.
De berg die door deze vulkaan
gevormd wordt, is opgebouwd
uit lagen as en lava die elkaar
afwisselen.
Samengestelde
vulkaan
(stratovulkaan)
Heeft dezelfde opbouw als de slakkenkegel, Deze berg is gevormd door lagen
maar heeft naast de hoofdkrater nog lava en as die elkaar afwisselen.
meerdere kleine kraters op haar flanken.
Cakleravulkaan
Oudere vulkaan met aan de bovenkant een Ontstaan in ouders vulkaan.
grotere bredere krater. In deze krater hebben
zich weer kleinere nieuwe kraters gevormd.
2
Werkblad bij geoquest ‘vulkanen’
4. a) Welke 3 soorten vulkaanuitbarstingen komen voor?
Geef een korte toelichting.
Uitbarsting 1
Naam
Kenmerk
Uitbarsting 2
Uitbarsting 3
Vloeibare vorm
Vaste vorm
Gasvorm
Dit
is
gesmolten
gesteente.
De
lava
stroomt dus vanuit de
aardmantel (waar het
nog magma heet) naar
buiten.
Deze
vorm
komt Dit zijn bijvoorbeeld
meestal voor als een giftige fosfordampen.
explosie van kleine
stukjes steen en as. Bij
een uitbarsting kunnen
de stukken steen en as
wel 20 km de lucht in
worden geslingerd en
door de wind over grote
afstanden
worden
verspreid
b) Welke van deze drie vormen heeft de meeste invloed op het
oppervlakte van de aarde?
De vloeibare vorm.
c) Welke van deze drie vormen is het meest gevaarlijk voor de aarde
en de omwonende mensen?
De gasvorm
5. a)In welke werelddeel komen de mééste vulkanen voor? Maak gebruik van de hulpbronnen
en de grote bosatlas.
Amerika (Mid-Atlantische rug)
b) Vul onderstaande tabel in. Daarvoor moet je van de gegeven vulkanen opzoeken in welk
werelddeel ze zich bevinden, in welke land of op welk eiland ze liggen en geef je de hoogte in
meters aan (deze kun je in de atlas opzoeken).
Het gaat om de volgende vulkanen: Etna – Fuji – Kilmanjaro – Popocatépetl – Llullaillaco.
Naam vulkaan
Etna
Fuji
Kilmanjaro
Poppcatépetl
Llullaillaco
Ligging werelddeel
Europa
Oost Azië
Zuid-Afrika
Verenigde Staten
Zuid-Amerika
Ligging land / eiland
Italiaanse eiland Sicilië
Japanse eiland Honshu
Tanzania
Mexico
Grens Chili en Argentinië
Hoogte in meters
+ 3323 m
+ 3776 m
+ 5892 m
+ 5465 m
+ 6723 m
3
Werkblad bij geoquest ‘vulkanen’
c) Geef op onderstaand kaartje de ligging aan van de genoemde vulkanen bij vraag b. Gebruik
voor iedere vulkaan een andere kleur of een ander symbool.
In de legenda hieronder kun je aangeven welke kleur of symbool je gebruikt hebt in het
kaartje.
4
Werkblad bij geoquest ‘vulkanen’
6. Wat is het gevolg(en) van een vulkaanuitbarsting?
Een vulkaanuitbarsting heeft diepgaande effecten op het landschap. Overal ter wereld is het land een
onmisbare bestaansbron, waarop de gewassen groeien die de bevolking voedsel verschaffen. Een
uitbarsting die minder dan 20 cm as produceert is een zegen voor de landbouwers. De as en het
vulkanisch gesteende zitten vol voedingsstoffen die de grond verrijken. Maar te veel gratis mest is een
ramp. Het ergste dat een boer kan overkomen zijn de lavastromen - een dikke vloed heeft maanden
nodig om af te koelen. Het kan tientallen (en in strengere klimaten zelfs eeuwen) duren voor mossen
en schimmels heel langzaam op de lavabodem terugkeren. Daarna volgen bloeiende planten en
tenslotte ook bomen. Het oppervlak van de lava verweert en wordt door de plantenwortels afgebroken
tot er een laagje aarde ontstaat. Pas als de aardlaag dikker en vruchtbaarder wordt keert de begroeiing
weer volop terug. Dat proces kan generaties lang duren.
De lava die naar beneden stroomt vernietigd alles wat het tegen komt op zijn pad.
Als de as op de grond terecht gekomen is, en het regenen gaat, kunnen er modderstromen ontstaan die
hele dorpen kunnen wegvagen.
Na een vulkaanuitbarsting staat er meestal niets meer overeind in de omgeving van de vulkaan. Het
landschap ziet er dan uit als een maanlandschap.
De mensen keren weer terug naar hun dorp en proberen hun bestaan weer op te bouwen.
Na een lichte vulkaan uitbarsting zullen de bomen en planten weer snel beginnen met groeien. De
zaden van veel planten zijn meegevoerd door de wind, dieren en insecten, waardoor het leven weer
snel wordt opgebouwd.
Na een hevige vulkaanuitbartsing moeten vaak nieuwe kaarten worden getekend van het gebied.
7. Noem twee groepen mensen die voordeel hebben aan een vulkaanuitbarsting en beschrijf
waarom.
Boeren hebben voordeel aan een vulkaanuitbarsting: De as en het vulkanisch gesteente van
een vulkaan zijn erg voedzaam voor planten.De boeren kunnen hun gewassen dus goed
verbouwen na een vulkaan uitbarsting.
Vulkanologen: Een vulkanoloog onderzoekt alles wat met vulkanische activiteit te maken
heeft: gerommel in de grond, verzwaveling van meren, damp uit de vulkaankrater, en nog
meer van dat soort dingen. Met deze gegevens probeert hij te voorspellen wanneer een
vulkaan gaat uitbarsten.
5