ELD - Regionale Intensive Care Opleiding Nijmegen

Doel
Het doel van een Externe Lumbaaldrain (ELD) is het draineren van liquor via een opvangzak buiten
het lichaam van de patiënt, wanneer de natuurlijke circulatie verstoord is. Het doel van dit document
is het bundelen van alle zorg rondom de ELD.
Inhoud:
Algemeen
 Doel
 Toepassingsgebied
 Indicaties
 Contra indicaties
 Definities
 Aard van de handeling
 Benodigd materiaal
Werkwijze:
 Assisteren bij het inbrengen van de ELD
 Bepalen en controleren van de ophanghoogte van het drainagesysteem
 Werkwijze ledigen opvangreservoir
 Afklemmen van de ELD
o Transport
 Verzorgen van de insteekopening
 Vervangen van de liquorzak
 Assisteren bij afname liquormonster
 Assisteren bij het inspuiten van medicatie door de neurochirurg
 Mobiliseren van de patiënt met ELD
Controles
 Aandachtspunten in de zorg voor de patiënt met een ELD
 Controle patiënt na het inbrengen van/ met een ELD
o Frequentie controles
 Controle van de ELD
o Functioneren van de ELD
o Controle liquor
o Controle drempelhoogte
o Controle fixatie
o Controle insteekopening
 Controle patiënt na verwijderen ELD
Complicaties bij een ELD
Risico's van een ELD
Alarmering/ overleg met arts
Opmerkingen
 Voorlichting aan een patiënt met een ELD
 CIV
Toepassingsgebied
Intensive care, medium care, verpleegafdeling neurochirurgie
Indicatie
De indicaties voor het inbrengen van een externe lumbaaldrain worden door de neurochirurg
bepaald. Mogelijke indicaties voor het inbrengen van een ELD zijn:
 een verslechterend neurologisch beeld op basis van verhoogde intracraniële druk door
communicerende hydrocephalus
 preventie of behandeling van liquorlekkage t.g.v. operatie of trauma
 tijdelijke drainage ter vervanging van een mogelijk geïnfecteerde drain bij een patiënt die
afhankelijk is van een interne liquordrain
 proefbehandeling voordat de beslissing wordt genomen om wel of niet tot interne drainage
over te gaan
 TEVAR procedure
Contra-indicatie
De eventuele contra-indicaties voor het inbrengen van een externe lumbaaldrain worden door de
neurochirurg bepaald. Factoren die kunnen bepalen dat geen ELD wordt ingebracht zijn:
 het ontbreken van een goede indicatie
 behandeld worden met antistolling (relatieve contra-indicatie)
 Intracraniële ruimte-innemende processen
 lumbale liquorruimte is niet toegankelijk voor drainage (bijvoorbeeld spina bifida)
Definities
ELD: Externe Lumbaal Drain
ICP: Intracraniële druk
TAVAR: Thoracic Endovascular Aneurysm Repair
Aard van de handeling
Hier wordt beschreven hoe te handelen en wat te observeren en controleren bij de patiënt met een
ELD.
Benodigd materiaal
Zie onder werkwijze per onderdeel welk materiaal nodig is.
Werkwijze
Om infecties te voorkomen is het in ieder geval van belang schoon en/of steriel te werken.
Handhygiene volgens protocol.
Assisteren bij het inbrengen van de ELD
Het inbrengen van een ELD wordt gedaan door de (assistent)neurochirurg. Twee verpleegkundigen
assisteren bij de procedure. Een verpleegkundige assisteert bij het positioneren van de patiënt.
Voorkeurshouding is op de linker zij met opgetrokken knieën en kin op de borst (zogenaamde foetushouding). Let er hierbij op dat de knieen en voeten van de patient op elkaar liggen zodat de benen
gelijk opgetrokken zijn.
De tweede verpleegkundige assisteert de (assistent) neurochirurg tijdens de procedure.
Materiaal
 1 celstof matje
 2 steriele doeken























10 steriele gazen (10x10 cm)
1 spuit 10 ml
Nacl 0,9% 10 ml
1 optreknaald (16G)
1 subcutaan naald (25G)
Jodiumtinctuur 1%
Lidocaïne 1% 10 ml (lokale verdoving).
1 paar steriele handschoenen
1 steriele jas
Mondmaskers en OK-mutsen
1 set epidurale anesthesie (Epiduraal anesthesie Set G18 softtip)
1 liquoropvangsysteem (external liquor drainage monitoring system)
1 driewegkraantje
ELD bevestigingsmeter met paal
1 tegaderm (10x12 cm)
2 x duoderm (10x10 cm)
Fixomull-stretch (10 cm breed)
Disposable drukmeetsysteem
2 liquorbuizen
Maak een order in EPIC aan voor laboratorium en patiëntstickers
Bloedbuizen iom neurochirurg
Werkwijze
Arts licht de patiënt in over de reden en de procedure van het inbrengen van de lumbaaldrain.
ELD wordt ingebracht op patiëntenkamer/afdeling met een steriel werkveld.
Handhygiëne volgens protocol.
 1 verpleegkundige helpt de patiënt in de goede houding te blijven liggen door de patiënt
vast te houden in knieholte en nek. Na het inbrengen van de drain en de fixatie hiervan, kan
deze houdingsondersteuning worden gestopt.
 De (assistent)neurochirurg bepaalt de plaats van punctie – bij voorkeur de tussenruimte van
L4-5, L3-4 of L5-SI – en tekent deze af.
 Assisteer de (assistent) neurochirurg bij het inbrengen/ aansluiten van de ELD, eventueel het
meten van de intracraniele druk en het afnemen van liquormonsters.
 Na het aansluiten van het ELD systeem hang het systeem aan de ELD bevestigingspaal. Stel
deze in op de juiste afgesproken hoogte, zet beide kraantjes open en controleer het
functioneren.
e
 Positioneer de patiënt het 1 uur op de rug.
 Zorg dat de liquorbuisjes naar de betreffende laboratoria worden gebracht
 Na het inbrengen: controleer de vitale en neurologische parameters van de patient.
Bepalen en controleren van de ophanghoogte van het drainagesysteem
De ELD wordt na het inbrengen aangesloten op het ELD systeem. Het bestaat uit een liquor
opvangreservoir met opvangzak. Het systeem wordt altijd aan een daarvoor speciaal gemaakte
bevestigingspaal met hoogtemeter opgehangen. Zie foto 1. Let op dat je de juiste paal gebruikt (de
ELD paal heeft geen waterpas!) De bevestigingspaal moet aan het bed geklemd zijn om ervoor te
zorgen dat, indien het bed in hoogte verandert, het drainage systeem ten opzichte van de patiënt
ongewijzigd blijft. Zie foto 1.
De drempelhoogte van de drainage wordt bepaald door de (assistent)neurochirurg. Dit is een
medische opdracht en wordt als zodanig in het EPD vastgelegd. De hoogte waarop het
drainagesysteem hangt is bepalend voor de mate van afvloed van de liquor en wordt altijd
afgesproken in centimeter H2O.
Het nulpunt (0cm H2O) wordt ook wel 'matrashoogte' genoemd. Als in de order wordt beschreven
dat de ELD op 'matrashoogte' moet hangen, moet de drain dus op 0cm H2O hangen. Ongeacht op
welk soort matras de patiënt ligt! Op foto 1 hangt het ELD systeem op 0cm H20.
Als de drain op de juiste hoogte is opgehangen wordt de drain geopend. Let erop dat beide kraantjes
open zijn!
Zie controles.
Foto 1
Werkwijze ledigen opvangreservoir:
 Draai het dichtstbijzijnde kraantje naar het reservoir toe dicht

Open het kraantje dat onder het reservoir zit en laat het reservoir leeglopen in het zakje (zie
foto 1)
 Zet het onderste kraantje weer dicht
 Open het kraantje naar het reservoir toe
Controle liquor a 2 uur. Na inbrengen ELD frequenter, zie frequentie controles.
Noteer bevindingen in het EPD. Bij verandering van kleur naar geel/ troebel/ rood dient de
dienstdoende arts gewaarschuwd te worden.
Afklemmen van de ELD
Bij iedere verandering in houding van de patiënt en bij een bronchiaal toilet moet de drain m.b.v. het
kraantje het dichtst bij het opvang reservoir worden afgesloten. Zie foto 1. Dit dient zo kort mogelijk
te gebeuren, maar nooit langer dan 30 minuten.


Sluit het ELD systeem af d.m.v. het kraantje dichtbij het reservoir (zie foto 1)
Maak bij het dicht zetten van de drain gebruik van een geheugensteun: het klemmen van
een kocher op je uniform en een digitale eierwekker met akoestisch alarm die na 10
minuten af gaat
 Als je samen met een collega bij de patiënt staat zeg dan “ik klem nu de drain af (en stel de
eierwekker in op 10 minuten), attendeer mij erop dat ik de drain weer open zet als de
patiënt in de juiste houding ligt
 Wanneer de patiënt in de juiste houding ligt, controleer de ophanghoogte van het ELD
systeem zoals afgesproken in EPD
 Open het systeem
 Controleer na openen op juist functioneren en controleer de vitale en neurologische
parameters van de patiënt.
Indien tijdens het afklemmen zich wijzigingen voordoen die gerelateerd kunnen worden aan
intracraniële drukstijging, moet de drain direct worden ontklemd en dient de observatie direct
gemeld te worden aan de dienstdoende arts. Controleer na het ontklemmen van de ELD op juist
functioneren en controleer de vitale en neurologische parameters van de patiënt.
Afklemmen van de ELD tijdens transport
Als een patiënt voor een onderzoek vervoerd moet worden zet de verpleegkundige het
drainagesysteem voor vervoer dicht en opent deze bij aankomst in de onderzoeksruimte en/of bij
terugkomst op de afdeling.
Maak bij het dichtzetten van de drain altijd gebruik van een geheugensteun: het klemmen van een
kocher op je uniform en een digitale eierwekker met akoestisch alarm die na 30 minuten af gaat.
De drain mag in geen geval langer dan 30 minuten worden afgeklemd. Wanneer de drain niet binnen
30 minuten geopend kan worden dient (bij voorkeur vooraf) overleg plaats te vinden met de
dienstdoende arts.
De begeleidende verpleegkundige is altijd verantwoordelijk voor het afklemmen en openen van de
drain. Bespreek het open/dicht zetten van de ELD tijdens de briefing/debriefing.
Het verzorgen van de insteekopening
Na het inbrengen van de ELD wordt de insteekplaats steriel afgedekt door de
(assistent)neurochirurg.
Het afdekmateriaal wordt alleen verwijderd als dit vies is, doordrenkt of loslaat. Als dit het geval is,
wordt de (assistent) neurochirurgie gebeld om deze te vervangen. Hierbij wordt er geassisteerd door
de verpleegkundige.
Materiaal
 tegaderm (10x12 cm)
 1 paar onsteriele handschoenen
 1 paar steriele handschoenen
 2 steriele gaasjes 5x5 cm
 desinfectans isopropylalcohol 70%
 celstof matje
 2 duoderm plakken (10x10 cm)
 Fixomull-stretch (10 cm breed)
Werkwijze
 Handhygiëne volgens protocol.
 Sluit het ELD systeem af middels het kraantje op het drainagesysteem het dichtst bij het
opvangreservoir.
 Maak bij het dicht zetten van de drain gebruik van een geheugensteun; klem een kocher op
je uniform en stel een digitale eierwekker met akoestisch alarm in die na 10 minuten af gaat
 Positioneer de patiënt in zijligging.
 Plaats een celstof matje achter de rug van de patiënt ter hoogte van de draininsteekopening.
 Assisteer de (assistent)neurochirurg tijdens het verwijderen en aanbrengen van het
afdekmateriaal.
 Noteer de bevindingen op het wondformulier in het EPD.
Vervangen van de liquorzak
Als de liquordrainage opvangzak vol is, wordt deze door een nieuwe steriele opvangzak vervangen.
Om risico van contaminatie te voorkomen wordt de zak pas vervangen als deze (bijna) vol zit.
Het liquordrainage systeem mag door een verpleegkundige alleen worden ontkoppeld ter plaatse
van de opvangzak. Meer proximaal mag er geen ontkoppeling plaatsvinden.
Materiaal
 2 paar onsteriele handschoenen
 steriel afsluitdopje
 desinfectans isopropylalcohol 70%
 2 steriele gaasjes
 nieuwe liquordrainage opvangzak
Werkwijze
 Handhygiëne volgens protocol.
 ELD afsluiten middels het kraantje het dichtst bij het opvangreservoir (ter voorkoming van
een open verbinding). Zorg ervoor dat het onderste kraantje tussen het opvangreservoir en
de opvangzak ook dicht staat
 Maak bij het dicht zetten van de drain gebruik van een geheugensteun; klem een kocher op
je uniform en stel een digitale eierwekker met akoestisch alarm in die na 10 minuten af gaat
 Handhygiëne volgens protocol .
 Trek onsteriele handschoenen aan.
 Giet desinfectans op 2 steriele gaasjes.
 Desinfecteer het aansluitpunt van de zak en het systeem 5 cm rondom het aansluitpunt met
een steriel gaasje met desinfectans.









Handhygiëne volgens protocol.
Trek schone onsteriele handschoenen aan.
Pak het systeem bij het gedesinfecteerde deel vast.
Ontkoppel de zak van het systeem.
Desinfecteer het aansluitpunt opnieuw.
Sluit de nieuwe zak aan.
Open het kraantje van het drainagesysteem.
Controleer de ELD op juist functioneren.
De volle zak afgesloten in een risicocontainer deponeren.
Assisteren bij afname van liquormonster
Afname van een liquormonster wordt uitgevoerd door de (assistent)neurochirurg. De
verpleegkundige assisteert bij deze handeling.
Voor een goede beoordeling van het liquormonster is het voor sommige bepalingen nodig om de
waarde te kunnen vergelijken met de heersende serumconcentratie in het bloed. Voor de bepaling
van de bloedglucose wordt op de IC/MC de hemocue gebruikt.
Materiaal
 2 liquorbuizen
 Order in EPD met Labbepalingen/ sticker voor het lab uitprinten
 1 paar onsteriele handschoenen
 1 paar steriele handschoenen
 3 steriele gaasjes 5x5 cm
 1 steriel gaas 10x10 cm
 desinfectans isopropylalcohol 70%
 2 steriele spuiten 10 ml
 Steriel wit afsluitdopje
 Eventueel 1 stolbuis 4 ml (=droge bloedbuis met rode/bruine dop) (nodig voor de meeste
bepalingen in het bloed)
 Glucose bepaling m.b.v. Hemocue
Werkwijze
 Handhygiëne volgens protocol.
 Assisteer de arts bij het afnemen van het liquor monster.
 De arts zet het kraantje wat het dichtst bij de patiënt zit naar de opvangzak toe dicht en
trekt via dit kraantje de liquor op.
 De arts vult de liquorbuizen die de verpleegkundige vasthoudt.
 De arts desinfecteert het dopje en kraantje opnieuw met een steriel gaasje met desinfectans
en plaatst een steriel dopje op het kraantje.
 De arts opent de kraantjes weer.
 Controleer de ELD op juist functioneren.
 Noteer de hoeveelheid liquor die is afgenomen in EPD.
 Afhankelijk van de gewenste bepaling van liquor moet direct na afname van de liquor, bloed
worden afgenomen ter vergelijking van de heersende serumconcentratie.
 Rapporteer de verrichting en de hoeveelheid afgenomen liquor in EPD.
Assisteren bij inspuiten van medicatie
Inspuiten van medicatie via de drain dient te gebeuren door (assistent) neurochirurg.
De verpleegkundige assisteert bij deze handeling.
De medicatie wordt in het EPD (MTR) VTGM gereed gemaakt en dubbel gecontroleerd door de
verpleegkundige.
Materiaal
 1 paar onsteriele handschoenen
 1 paar steriele handschoenen
 desinfectans isopropylalcohol 70%
 3 steriele gaasjes 5x5 cm
 1 steriel gaas 10x10 cm
 afgesproken medicatie. De medicatie wordt VTGM en dubbel gecontroleerd in door de
verpleegkundige in EPD
 5 ml NaCl 0,9%
 steriele spuit 5 ml
 optreknaald
 Steriel wit afsluitdopje
Werkwijze
 Handhygiëne volgens protocol.
 Teken de medicatie af in MTR (EPD)
 Assisteer de (assistent) neurochirurg bij het steriel inspuiten van de intrathecale medicatie.
Dit wordt ingespoten bij het kraantje dichtbij de patiënt.
 Na het inspuiten van de medicatie blijft het kraantje naar het drainagesysteem 30 minuten
dicht staan om te voorkomen dat de medicatie meteen weer in de opvangzak loopt.
 Noteer in EPD de tijd waarop het kraantje is dichtgezet
 Zorg voor een geheugensteun zoals het plaatsen van een kocher op je uniform en maak
gebruik van een digitale eierwekker met akoestisch alarm zodat er niet vergeten wordt de
drain weer te openen binnen 30 minuten.
 Verpleegkundige opent na 30 minuten het kraantje! Noteer dit in EPD
 Controleer na openen het functioneren van de ELD en de vitale en neurologische
parameters van de patiënt.
Mobiliseren van patiënt
Ten aanzien van mobilisatie is toestemming nodig van een (assistent)neurochirurg. Het
mobilisatiebeleid en de opdracht hiertoe van de arts wordt genoteerd in het EPD.Er dient uit
veiligheidsoverwegingen terughoudendheid in acht te worden genomen.
Bij bedrust drainhoogte instellen op de door de (assistent) neurochirurgie afgesproken hoogte.
1. Indicatie voor ELD i.v.m. craniaal liquorlek:
o Bedrust met hoofdeinde vlak of geëleveerd tot max. 30° met kussen.
o Geen mobilisatie toegestaan.
2. Indicatie voor ELD i.v.m. spinaal liquorlek:
o Bedrust met hoofdeinde vlak met kussen.
o Geen mobilisatie toegestaan.
3. Andere indicatie voor een ELD:
o Bedrust met hoofdeinde geëleveerd tot max. 30° met kussen.
o Mobiliseren geverticaliseerd tot zittende houding op bed of op zittend op de
bedrand m.b.v. twee verpleegkundigen is toegestaan gedurende maximaal 30
minuten en met een frequentie van maximaal 3 maal per 24 uur afhankelijk van
neurologische en cognitieve toestand van patient én met toestemming van de
(assistent) neurochirurgie. Gedurende deze mobilisatie wordt de drain dichtgezet.
Verticaliseren en mobiliseren mag in stabiele fase met toestemming van de (assistent) neurochirurg
maximaal 3 maal per dag gedurende maximaal 30 minuten, met afgesloten drain. Patiënten mogen
tot op de bedrand, let op de patiënt mag niet uit bed!
Mobiliseren wordt altijd uitgevoerd door twee verpleegkundigen (of fysiotherapeut en
verpleegkundige) waarbij extra aandacht geschonken wordt aan het voorkomen van dislocatie en
sneuvelen van de ELD.
Werkwijze verticaliseren en mobiliseren op de bedrand:
 De arts maakt een order in EPD m.b.t. het mobilisatiebeleid
 De verantwoordelijke verpleegkundige zet het kraantje dichtbij het reservoir dicht (foto 1)
 Zorg voor een geheugensteun, plaats een kocher op je uniform en maak gebruik van een
digitale eierwekker met akoestisch alarm zodat er niet vergeten wordt de drain weer te
openen binnen 30 minuten
 Verticaliseer of mobiliseer de patiënt op de bedrand
 Leg na maximaal 30 minuten de patiënt weer in bed in de juiste houding, hoofdeinde
maximaal 30 graden omhoog
 Controleer de drempelhoogte van de ELD en open de drain (controleer of beide kraantjes
open zijn)
 Controleer de ELD op juist functioneren en controleer de vitale parameters van de patiënt
 Noteer altijd de tijden van mobilisatie in EPD
Let op! Indien de patiënt tekenen laat zien die geduid kunnen worden bij mogelijke intracraniële
drukverhoging dient de patiënt direct terug in bed gelegd te worden, hoofdeinde 30 graden, de drain
op juiste hoogte instellen en openen. Controleer de ELD op juist functioneren.
Mobilisatie verpleegafdeling neurochirurgie: Externe liquordrain; C2N; DocumentID 034634
Het verwijderen van de ELD
De ELD wordt door de (assistent)neurochirurg verwijderd en afgedekt met een steriel gaasje. De
verpleegkundige assisteert de arts hierbij.
Het afdekken van de wond dient net zo lang te gebeuren totdat de wond niet meer lekt.
Materiaal
2 paar onsteriele handschoenen
1 steriel gaasje 5x5 cm
hechtpleister
celstof matje
Werkwijze
 Handhygiëne volgens protocol.
 Positioneer de patiënt in zijligging.
 Arts verwijdert verbandmateriaal en ELD.
 Inspecteer de wond.
 Arts verbindt de insteekopening met een steriel gaasje.
 Patiënt ligt het eerste uur in rugligging en mag daarna in voorkeurshouding.
 Controleer de vitale en neurologische parameters
 Noteer de bevindingen op het wondformulier in het verpleegkundig dossier.
Op de verpleegafdeling wordt er meestal vooraf een challenge van 24 uur gedaan.
Controles
Observatie en Controles
Controles volgens de ABCD methode bij de patient met of na inbrengen van een ELD. Alle controles
en observaties worden in het EPD genoteerd.
Aandachtspunten in de zorg voor de patiënt met een ELD







Houding van de patiënt in bed, bedrust met hoofdeinde maximaal 30ºelevatie.
Wisselhouding/ -ligging is toegestaan, bij deze houdingsverandering wordt de drain
dichtgezet. De patiënt mag indien mogelijk in deze platte bedrusthouding zelf draaien in
bed.
ELD afsluiten m.b.v. het kraantje dichtbij het reservoir bij drukverhogende momenten bij
verpleegkundige of medische zorg zoals verandering van houding, bronchiaal toilet,
verzorging en transport van de patiënt, overplaatsing op een ander bed, etc.
Maak gebruik van een geheugensteun in de vorm van een kocher die je op je uniform
bevestigd en een digitale eierwekker die een akoestisch alarm geeft na 10 minuten
De ELD dient zo kort mogelijk dicht gezet te worden en maximaal 30 minuten!
Voorkom onrust, hierdoor kan de drain harder gaan lopen
Op de IC/MC mag de patiënt met toestemming van de arts maximaal 3 maal daags maximaal
30 minuten verticaliseren of op de rand van het bed zitten met afgesloten drain
Verpleegafdeling: aanvullende afspraken
Controle patiënt na inbrengen ELD










Ademhalingsfrequentie en -patroon
Saturatie
Bloeddruk
Hartfrequentie;
Bewustzijnsscore 2.0 / Glasgow Coma Scale
Pupilreactie
Oogstand en oogbewegingen
Kracht extremiteiten
Temperatuur
Liquor (productie, kleur, aspect) (1)
Frequentie controles op de IC/MC:
 Eerste 6 uur na inbrengen à half uur
 Indien stabiel 2 uur lang à 1 uur
 Indien stabiel à 2 uur
Overige controles:
 Afgesproken hoogte van het ELD systeem
 Controle of beide kraantjes van het ELD systeem open staan
Frequentie: Bij aanvang van de dienst en na elke manipulatie en houdingsverandering van de patiënt
 Controle insteekopening (zwelling, lekkage, ontstekingsverschijnselen)
Frequentie: Na inbrengen eerste 4 uur a 1 uur, daarna 1x bij aanvang van de dienst
Let op. Bij transport van de ok naar de IC/MC worden twee kraantjes van de ELD dicht gezet, zet
beide kraantjes open bij aankomst IC/MC.
Controle drainage systeem

Functioneren: De ELD moet altijd liquor produceren. Pulsaties zijn bij een ELD niet altijd
zichtbaar. Als dit niet het geval is, controleer of de kraantjes open staan, of er geen knik in
het systeem zit en of er geen sprake is van lekkage. Als deze oorzaken zijn uitgesloten
raadpleeg de arts
 Controle van de liquor op hoeveelheid, kleur en aspect en ledig de opvangkamer elke 2 uur.
De ELD mag maximaal 20 ml/ uur produceren. Veelal wordt er door de neurochirurg
afgesproken hoeveel de ELD maximaal mag produceren. Als het opeens heel veel meer of
minder produceert overleg dan met de arts. Controleer dan eerst het functioneren van de
ELD, het systeem op knikken, de hoogte van de drain en ga na of er wellicht veel
drukverhogende momenten zijn geweest waardoor de ELD zoveel meer heeft geproduceerd.
Liquor is normaal helder en kleurloos. Bij veranderingen van kleur naar geel/troebel/rood
waarschuw de dienstdoende arts. Noteer de bevindingen elke 2 uur in EPD
 De drempelhoogte van de ELD is bepalend voor de mate van afvloed van de liquor. De
hoogte wordt altijd in cm H2O afgesproken door de (assistent)neurochirurg en als order in
EPD gezet. Bij volwassenen zal de drempelhoogte veelal 0 - +10 cm H2O zijn. Er wordt veelal
gesproken van de hoogte vanaf matrashoogte. Matrashoogte staat gelijk aan 0 cm H2O,
onafhankelijk van het soort matras.
 Fixatie: Controleer de insteek van de drain op juiste fixatie van het systeem. Zo niet
raadpleeg de arts.
 Controleer de insteekopening op subcutane zwelling, ontstekingsverschijnselen en lekkage
van liquor langs het systeem. Indien dit aanwezig is waarschuw de dienstdoende arts.
Verpleegafdeling neurochirurgie, controle bij drain challenge: Externe liquordrain; C2N;
DocumentID 034634
Controle patiënt na verwijderen ELD
De ELD wordt verwijderd door de (assistent)neurochirurg en de wond wordt afgedekt met een steriel
gaas.
Controles:
 De eerste 8 uur à 2 uur het bewustzijn controleren volgens de Bewustzijnsscore 2.0/
Glasgow Coma Scale. Na deze periode van 8 uur dient gecontroleerd te worden volgens
voorschrift arts.
 1x per 8 uur wond controle op lekkage, zwelling en ontstekingsverschijnselen. Dit voorschrift
geldt zolang er nog vocht uit de wond komt. Na controle een nieuw steriel gaasje op de
wond. Als de wond droog is 1x per dag controle tijdens de ochtend verzorging.
 Noteer de bevindingen in EPD
Complicaties
De volgende complicaties kunnen zich voordoen:
 Liquorlekkage langs de drain
 Infectie
 Subduraal hematoom/hygroom bij te snelle afvloed van liquor
 Spinaal hematoom
 Inklemmen
 Liquorpocket
Risico
De volgende risicofactoren bij het gebruik van een ELD zijn bekend:
 Transport van een patiënt met een ELD
 Veelvuldig hoesten door patiënt met een ELD (te snelle afvloed van liquor)
 Motorische onrust van patiënt met een ELD (te snelle afvloed van liquor en risico op
dislokatie drain)
 Te veel of te weinig drainage van liquor
 Onbedoeld afklemmen van de ELD/ kraantjes vergeten open te zetten na transport of
handeling
Overleg met arts
De neurochirurg dient gewaarschuwd te worden:
 Indien de drain niet meer functioneert
 Bij veranderingen in vitale functies van de patiënt
 Bij neurologische veranderingen
 Bij duidelijke veranderingen in de hoeveelheid liquor die afloopt
 Bij veranderingen in het aspect en kleur van de liquor
 Bij lekkages van liquor
 Bij niet goed gefixeerde drain
 Bij verontreiniging van het fixatiemateriaal
De IC arts neemt indien nodig contact op met de neurochirurg.
Opmerkingen
Voorlichting aan een patiënt met een ELD
Het is belangrijk de procedures (t.a.v. houdingsveranderingen en af- en ontklemmen van het
drainagesysteem) uit te leggen aan de patiënt zodra deze wakker en coöperatief is. Ook is het
belangrijk dit uit te leggen aan de familie en naasten (zeker bij kinderen). Ander personeel dat
betrokken is bij de behandeling of de verzorging van de patiënt wordt uiteraard ook over de
procedures geïnformeerd.
CIV
Bij vragen of onduidelijkheden over de ELD of training on the job neem laagdrempelig contact op
met de CIV verpleegkundige van C1c *81 2019
Literatuur/bronnen
1. Woodward S, Addison C, Shah S, Brennan F, MacLeod A, Clements M. Benchmarking best practice
for external ventricular drainage. Br J Nurs 2002 Jan 10;11(1):47-53.
2. Arbour R. Intracranial hypertension: monitoring and nursing assessment. Crit Care Nurse 2004
Oct;24(5):19-6, 28.
3. Pope W. External ventriculostomy: a practical application for the acute care nurse. J Neurosci
Nurs 1998 Jun;30(3):185-90.
4. Wisinger D, Mest-Beck L. Ventriculostomy: a guide to nursing management. J Neurosci Nurs 1990
Dec;22(6):365-9.
5. Werkgroep infectiepreventie. drains. 2004.
Ref Type: Generic
6. Bisnaire D, Robinson L. Accuracy of levelling intraventricular collection drainage systems. J
Neurosci Nurs 1997 Aug;29(4):261-8.
7. Vanore ML. Care of the pediatric patient with brain injury in an adult intensive care unit. Crit Care
Nurs Q 2000 Nov;23(3):38-48.
8. Wyllie P. Paediatric head injuries: a literature review. J Trauma Nurs 1998 Oct;5(4):92-9.
9. Terry D, Nisbet K. Nursing care of the child with external ventricular drainage. J Neurosci Nurs
1991 Dec;23(6):347-53.
10. Josephson L. Management of increased intracranial pressure: a primer for the non-neuro critical
care nurse. Dimens Crit Care Nurs 2004 Sep;23(5):194-207.
11. Marcoux KK. Management of increased intracranial pressure in the critically ill child with an acute
neurological injury. AACN Clin Issues 2005 Apr;16(2):212-31.
12. Bullock R, Chesnut RM, Clifton G, Ghajar J, Marion DW, Narayan RK, et al. Guidelines for the
management of severe head injury. Brain Trauma Foundation. Eur J Emerg Med 1996
Jun;3(2):109-27.
13. Hoefnagel D, Dammers R, Ter Laak-Poort MP, Avezaat CJ. Risk factors for infections related to
external ventricular drainage. Acta Neurochir (Wien ) 2008 Mar;150(3):209-14.
14. Cummings R. Understanding external ventricular drainage. J Neurosci Nurs 1992
Apr;24(2):84-7.
15 March K. Intracranial pressure monitoring: why monitor? AACN Clin Issues 2005
Oct;16(4):456-75.
16. Ng I, Lim J, Wong HB. Effects of head posture on cerebral hemodynamics: its influences on
intracranial pressure, cerebral perfusion pressure, and cerebral oxygenation. Neurosurgery 2004
Mar;54(3):593-7.