De Tuinfluiter

18
Eco-actief
Wie zaait, die oogst
Samentuin ‘De Tuinfluiter’ in Vorselaar
Tekst Katelijne Schiltz Foto Chris Stessens
In een gemeente met als slogan ‘Verrassend Natuurlijk’
mag een samentuin niet ontbreken, en dus sloegen de
gemeente Vorselaar, Velt en Welzijnsschakel ’t Kiertje vorig
jaar de handen in elkaar om ‘De Tuinfluiter’ op te starten.
Verschillende betrokkenen vertellen over het project…
Tuinieren tegen kansarmoede
Nancy is voorzitter van ’t Kiertje. ‘Bij ’t
Kiertje kreeg ik interesse voor tuinieren.
Sommige mensen wonen op een appartement en hebben graag wat groen, anderen
hebben een tuin maar weten niet hoe ze
eraan moeten beginnen om hem te onderhouden. Een samentuin is ideaal: je leert
er tuinieren, je hebt ruimte om buiten te
komen en je ontmoet er mensen.’
Emmy was van bij het begin betrokken.
‘Ik ben al jarenlang lid van Velt, ik volgde
al enkele cursussen over ecologisch moestuinieren en ik ben zelf ook een fervent
tuinier. Toen het samentuinen opkwam,
rees mijn interesse om ook in Vorselaar
zo’n samentuin op te starten. Ik was dus
meteen enthousiast om mee in het project te stappen.’
De Tuinfluiter is niet zomaar een samentuin. Het is een sociaal-ecologisch project
met als doelstelling de solidariteit tussen
bevolkingsgroepen te verhogen en de
situatie van mensen in kansarmoede te
verbeteren.
Nancy: ‘Natuurlijk wilden we een inclusieve tuin, een tuin waar je geen label draagt
en waar iedereen welkom is. Bij de oproep
voor tuiniers, kregen de mensen van ’t
Kiertje wel voorrang, maar we hebben de
tuin daarna opengesteld voor alle mensen
van de gemeente. Nu hebben ongeveer de
helft van de tuiniers ervaring met kans-
armoede. Het leuke is dat we dit niet van
elkaar weten. Hier ben je gewoon een van
de tuiniers, los van je achtergrond.’
Sociaal contact
De redenen waarom mensen aan de slag
gaan in een samentuin zijn erg divers.
Alexandra en haar dochtertje Lilith kunnen al een beetje tuinieren, maar vinden
het fijn dat ze nog wat begeleiding krijgen.
‘De structuur van De Tuinfluiter ligt ons,
omdat we ons eigen perceeltje kunnen bewerken, en daarnaast gemeenschappelijke
delen samen moeten onderhouden. Iedereen krijgt een duidelijke eigen verantwoordelijkheid, maar we helpen elkaar.
Naast een sociale mix, ontstaat er een mix
van ervaren en beginnende tuiniers. We
komen hier allemaal vanuit verschillende
hoeken, maar met een gemeenschappelijk
doel: de tuin.’
Jurgen en Jessica, een jong koppel, doen
het voor hun dochtertje Yanina: ‘Wij wonen in een appartement en hebben geen
tuin. Voor Yanina is het fantastisch om in
ons tuintje hier buiten te kunnen spelen.
Zij is meteen ook de jongste tuinier!’
Naast het tuinieren is sociaal contact voor
veel tuiniers het hoofdmotief. Ria: ‘Omdat
ik thuis toch maar alleen ben, kom ik
graag naar de tuin. Er is altijd iemand om
een babbeltje mee te slaan! In mijn tuintje
kom ik ook tot rust; ik geniet ervan om
mijn worteltjes te zien groeien.’
Marc en Maryse wonen nog maar pas in
Vorselaar. Voor hen is De Tuinfluiter een
manier om nieuwe vrienden te maken:
‘Ons engageren in een samentuin leek
ons ideaal om mensen te leren kennen.
En wat je dan leert kennen (lacht)! We
kennen al wel wat van tuinieren, en we
doen het graag, maar onze voornaamste
motivatie is het sociale contact. Hier zijn
zowat twintig gezinnen aan het tuinieren
met elk een eigen verhaal. Dat maakt het
boeiend.’
Een rijke oogst
Hoewel het project nog maar pas van
start is gegaan, merken de deelnemers al
duidelijke verschillen. Ze worden begeleid
door Velt-praktijkbegeleider Greet De
Wandel en konden dit jaar proeven van
hun eerste oogst.
Jurgen en Jessica: ‘De opbrengst eten we
zelf op, of ruilen we met tuiniers. Zo hebben we al veel nieuwe groenten ontdekt
en leren eten. Alles lijkt ook lekkerder als
het uit de eigen tuin komt. Zelfs op de
markt gaan we veel bewuster om met wat
we kopen. Omdat we nu meer groenten
kennen, hebben we meer variatie in onze
voeding. Voor Yanina is het gezond en
goed dat ze al meerdere smaken leert kennen. Ons leven is echt wel veranderd, we
zijn nu voortdurend bezig met ons tuintje,
en dat doet echt deugd!’
De Tuinfluiter is méér dan een tuin alleen.
Het is een ontmoetingsplaats waar tuiniers en buurtbewoners komen picknicken, waar bewoners van een appartement
hun kleren laten drogen aan de wasdraad
en waar iedereen op zijn manier zijn zorgen kan vergeten en tot rust kan komen.
Eco-actief
Nancy: ‘Ik geloof er heel sterk in dat
samentuinen de situatie van mensen in
kansarmoede kan verbeteren. Kansarmoede gaat namelijk niet alleen over financiële moeilijkheden, het gaat ook over
uitsluiting, isolement en een minderwaardigheidsgevoel. In een samentuin krijgen
mensen de kans om iets te verwezenlijken: ze kunnen zelf groenten kweken.
En ze organiseren bijvoorbeeld ook de
officiële opening. Voor veel mensen
was het de eerste keer dat ze aan zoiets
meewerkten en dat ze zoveel belangstelling kregen voor iets wat ze deden. Je zag
veel tuiniers stralen van trots toen ze hun
tuintje toonden aan het publiek.
Zoals veel tuiniers aangeven, staat ook
de ontmoeting hier centraal. We zien
elkaar ongeveer tweewekelijks tijdens
de begeleiding die we krijgen, maar veel
tuiniers zijn veel vaker aanwezig en er is
altijd wel iemand om mee te praten. Dit is
ontzettend belangrijk, zeker voor mensen
die vaak alleen thuis zijn. Zelfvertrouwen
en sociaal contact zijn de basis om je situatie te verbeteren. De oogst is bijkomstig.
Waarschijnlijk is het wel financieel voordelig; de drempel om te komen tuinieren
is erg laag en wat het oplevert is toch wat.
Maar dit is niet doorslaggevend.’
Of het nu een materiële oogst is voor de
tuiniers of niet: de tuiniers plukken hoe
dan ook de vruchten van het samentuinen. Want wie zaait, die oogst.
→ www.samentuinen.org
→ www.facebook.com/detuinfluiter
19
E-book Sociale innovatie
Wat is de meerwaarde van de samentuin? Op deze vraag geven projectcoördinator Lieven David en Velt-directeur
Jan Vannoppen een antwoord in het ebook Sociale innovatie van de verenigde verenigingen. ‘Gezonde groenten
van eigen kweek staan voor het verse,
het zelfgekweekte en het authentieke
in deze tijden van crisis. En mensen
maken elkaar ook enthousiast. We
merken dat samentuinen het leven van
de deelnemers op een positieve manier
beïnvloedt. Iemand die zelfgeteelde,
gezonde sla op tafel zet, beleeft een
gloriemoment!”
Download het volledige interview op
→ http://eco.velt.be/ebookinnovatie