Prima Pleegzorg: werken vanuit Sociale

Prima Pleegzorg:
werken vanuit Sociale NetwerkStrategieën
Betekenis en inhoud in een notendop
Sociale NetwerkStrategieën is een belangrijke pijler van Prima Pleegzorg. De kern van het
werken vanuit Sociale NetwerkStrategieën is dat mensen de regie over eigen leven hebben
of (terug)krijgen. Ze maken samen met mensen in hun sociale omgeving een plan voor de
toekomst. Ze nemen besluiten, stellen een actieplan op en voeren dit samen uit. Doordat ze
zich bewust worden van hun eigen situatie en mogelijkheden versterken ze hun
zelfstandigheid en onafhankelijkheid. Vervolgens zoeken ze op eigen kracht, aangevuld door
het perspectief van hun supporters, naar de vragen waarop zij een antwoord willen vinden.
Hierbij geldt: hoe groter de cirkel rond ouders en kind, hoe meer perspectieven en
mogelijkheden om die antwoorden te vinden.
Werken vanuit Sociale NetwerkStrategieën is iets anders dan de sociale omgeving bij ouders
en kind betrekken. Ze zijn onderdeel van het leven van het gezin. Professionals worden
betrokken bij de situatie, zij zijn passanten die tijdelijk een aanvullende rol spelen. De
professional kent ouders en kind alleen vanuit een professioneel perspectief. Dit perspectief
kan overigens een belangrijk verschil maken voor het gezin, maar alleen in verbinding met
alle andere perspectieven. Maakt een professional die verbinding niet, dan krijgt hij te maken
met moeilijk waarneembare krachten vanuit familie en sociaal netwerk die de gewenste
effecten van hulpverlening teniet kunnen doen.
Niet alleen ouders willen regie over hun leven, ook de mensen om hen heen, zij hebben het
recht zelf keuzes te maken. De ervaring leert dat ze willen meedenken over een plan, maar
zelf willen bepalen of en welke rol zij in de uitvoering van het actieplan spelen. Hetzelfde
geldt voor pleegouders. Zij krijgen de vraag een kind op te vangen met een bepaald doel. Dit
doen ze binnen hun eigen gezin; met hun regels, normen en waarden. De ontmoeting tussen
ouders en pleegouders vóór de plaatsing van een kind is daarom belangrijk. Praten met
elkaar maakt meer duidelijk dan praten over elkaar. Mensen uit de sociale omgeving kunnen
hierbij aanwezig zijn. Zij werken immers samen zodat het kind terug naar huis kan of leiden
het met elkaar naar volwassenheid. In dat proces blijft het kind verbonden met zijn eigen
sociale omgeving en mag hij zich verbinden met het pleeggezin en zijn sociale omgeving.
Alles vanuit één plan dat zij samen maken met als centrale vraag; hoe gaan wij dat doen,
wat moet er gebeuren en wie doet wat?
Werken vanuit Sociale Netwerk Strategieën vraagt van professionals een omslag in denken
en handelen. Zij moeten hun overtuigingen en mentale modellen over ouders, familie en
sociaal netwerk onderzoeken door zichzelf moedige vragen te stellen over het beeld dat ze
van hen hebben, de rol die ze spelen, hun manier van werken en hoe ze bijvoorbeeld het
uitgangspunt ‘regie over eigen leven’ toepassen.
1
Pijlers van Prima Pleegzorg
©
Werken vanuit Sociale NetwerkStrategieën: drie fases
Werken vanuit Sociale NetwerkStrategieën maakt de eigen kracht van ouders, kinderen en
hun supporters zichtbaar, en activeert deze. De omvang van en verbindingen met de sociale
omgeving verschillen per gezin. In de praktijk blijkt dat mensen uit die omgeving best iets
willen betekenen voor (pleeg)gezinnen. Het is de bedoeling dat de ouders met verschillende
mensen uit hun netwerk beslissingen nemen, een plan voor de toekomst maken, dit
uitwerken in een actieplan en het samen uitvoeren. De ouders houden de regie. Naarmate
pleegouders langer voor het kind zorgen, neemt hun aandeel toe. De professional faciliteert
het proces.
Werken vanuit Sociale NetwerkStrategieën bestaat uit drie fases:
1. het Netwerkkompas;
2. het Familie Netwerk Beraad;
3. samenwerken in een Actieteam
Het Netwerkkompas
Om een Netwerk kompas te maken, gebruikt de facilitator (de professional die werken vanuit
Sociale Netwerk Strategieën mogelijk maakt) genogrammen, ecogrammen, sociogrammen,
de levenslijn en het Drieluik.
Het FamilieNetwerkBeraad
Een FamilieNetwerkBeraad is een bijeenkomst waarin ouders en kinderen met hun
supporters een plan voor de toekomst ontwerpen en dit concreet maken in een actieplan.
Dat vraagt een goede voorbereiding. Iedere professional moet in staat zijn een
FamilieNetwerkBeraad te faciliteren. Op die manier maakt hij het mogelijk dat ouders en
kinderen zelf besluiten nemen, plannen maken en deze uitvoeren met mensen die voor hen
belangrijk zijn.
Samenwerken in een Actieteam
In een Actieteam werken ouders, kinderen en supporters, waar nodig met hulp van
professionals, aan de voortgang van het plan. Als het kind in een pleeggezin woont behoren
de pleegouders ook tot het Actieteam, evenals de begeleider pleegzorg. Zij zijn met elkaar
eigenaar van hun actieplan en dus samen verantwoordelijk voor de besluiten en uitvoering.
Professionals ondersteunen daar waar hun hulp nodig is. In zaken waar de bescherming van
het kind een rol speelt, biedt de professional aanvullende ondersteuning om zijn veiligheid,
ontwikkeling, verbondenheid en/of continuïteit in zijn leven te
waarborgen.
2
Pijlers van Prima Pleegzorg
©
Prima Pleegzorg: vraaggericht werken
Ook vraaggericht werken is een belangrijke pijler van Prima Pleegzorg. Vraaggerichte
pleegzorg leidt tot een paradigmawisseling, tot een verschuiving van de hulpvraag. Dat heeft
gevolgen voor de participatie en de positie van alle betrokkene bij pleegzorg.
Wat is de vraag van het kind, zijn ouders, hun netwerk en het pleeggezin? Cliënten zijn
burgers die voor hulp aankloppen bij een instantie of deze door een maatregel hulp opgelegd
krijgen. Zij betrekken de professional bij hun problemen of de professionals wordt bij hun
leven betrokken. De cliënt behoudt hoe dan ook het recht op regie over zijn leven en de
antwoorden op zijn vragen.
Vraaggericht werken betekent een omslag in denken en handelen van professionals, maar
ook bij organisaties en beleid als het gaat om medezeggenschap, participatie en feedback
van cliënten. Uit veel onderzoek naar participatie en empowerment blijkt dat invloed kunnen
uitoefenen cruciaal is. Daarbij hoort eerlijke, duidelijke informatie op basis waarvan cliënten
zelf kunnen kiezen welke hulp ze willen, van wie en wanneer. Goede samenwerking met
ouders draagt bij aan het succes van de hulpverlening.
De verbinding tussen vraaggericht werken en werken vanuit Sociale NetwerkStrategieën
maakt het mogelijk dat een gezin en de supporters zelf hun vragen formuleren. Ze bedenken
hoe ze de problemen aanpakken, wie wat doet en welke professionals eventueel kunnen
bijdragen aan hun plan. De bijdrage die zij formuleren, is de hulpvraag. Ze werken
vervolgens in een Actieteam samen om de voortgang van het actieplan te waarborgen. In
ieder Actieteam staat de inhoud (de kwestie) centraal; vragen die de voortgang of nieuwe
ontwikkelingen oproepen, informatie die nodig is om antwoorden te vinden en het bijstellen
van het actieplan. Dit garandeert dat het plan om de vraag van de cliënt gaat, participatie
vanzelfsprekend is en de hulpverlener werkt vanuit een vraaggerichte houding.
De pleegzorg kent een bijzondere interactie. Naast ouders, kind en supporters spelen
pleegouders en hun sociale omgeving een rol. Zij zijn geen cliënt in de hulpverlening, maar
hebben ook vragen over het kind, de ouders en hun begeleiding vanuit pleegzorg.
Tussen Bureau Jeugdzorg en de pleegzorg was een strikte scheiding in taken en
verantwoordelijkheden. Bureau Jeugdzorg was voor ouders en kind en pleegzorg voor het
pleeggezin. Zo groeide het beeld dat Bureau Jeugdzorg altijd achter ouders stond, pleegzorg
achter pleegouders en vanuit die gedachte een strijd over wie het het beste met het kind
voor had. Bij Prima Pleegzorg staat een Actieteam rond het kind, met zijn ouders,
pleeggezin, supporters en alle professionals die een rol spelen. Het team verbindt de
verschillende perspectieven en verdeelt de rollen,
rekening houdend met ieders taken en
verantwoordelijkheden.
3
Pijlers van Prima Pleegzorg
©
Pleegzorg moet flexibel en creatief inspringen op nieuwe ontwikkelingen, de hulpverlening
aan ouders en kind moest snel, adequaat en op maat inzetbaar zijn. Het model
Vraaggerichte Pleegzorg richt zich op de dynamiek tijdens de plaatsing en de wendbaarheid
van professionals om de rol te spelen die op dat moment nodig is. Het Actieteam komt
onmiddellijk bij elkaar als een situatie zodanig verandert dat om bijstelling van het actieplan
vraagt. De begeleider pleegzorg is facilitator van het proces, hulpverlener voor ouders en het
kind en begeleider van het pleeggezin.
Vraaggerichte pleegzorg stelt de vraag van het kind centraal. Bij plaatsing in een pleeggezin
is zijn primaire vraag een plek in het gezin om (tijdelijk) op te groeien. De maatschappelijke
legitimatie van pleegzorg ligt in het gegeven dat ouders tijdelijk, niet volledig of niet
beschikbaar zijn.
Als er vragen liggen om de opvoedingssituatie in het pleeggezin te ondersteunen, heeft de
pleegzorg een maatschappelijke verantwoordelijkheid om het verblijf van het kind te
faciliteren, ouders en het kind te helpen en pleegouders te begeleiden. Daarin is geen
verschil tussen netwerkpleeggezin, bestandpleeggezin of andere vormen van pleegzorg.
Pleegzorg op maat hoort bij vraaggerichte pleegzorg en bij werken vanuit Sociale
NetwerkStrategieën; met elkaar een passend antwoord vinden op de vragen van kind,
participanten en professionals. Om vervolgens in een Actieteam op basis van ieders talenten
en krachten samen te werken aan de toekomst van het kind.
Voor diepgang in de materie verwijzen we naar het “handboek Pleegzorg Limburg”,
uitgegeven door Provincie Limburg, auteur Drs. M.C. R. Portengen, Sonestra.
Verdere vragen kunnen gesteld worden bij XONAR en Rubicon Pleegzorg.
4
Pijlers van Prima Pleegzorg
©