Tijdscharnier 1500

Geschiedenis
Dossier
Michelle Iliopoulos
4HA
BWF
28-10-2015
1
Inhoudsopgave
1. Tijd van jagers en boeren,…. Tot 500 v.chr
2. Tijd van Grieken en Romeinen,....500 v.chr tot 500 na chr.
3. Samenvatting Tijdscharnier
4. Tijd van Ridders en Monniken,... 500 tot 100
5. Tijd van Steden en Staten….. 1000-1500
6. Samenvatting tijdscharnier 1500
7. Tijd van Ontdekkers en hervormers
8. Tijd van Regenten en Vorsten
9. Tijd van Koningen, heren en denkers (1600-1700)
10. Tijd van pruiken en revoluties(1700-1800)
11. Samenvatting Tijdscharnier 1800
12. Tijd van burgers en stoommachines (1800 – 1900)
13. Tijd van burgers en stoommachines (1800-1900)
14. Afsluiting
2
Tijd van jagers en boeren,… tot 500 v.Chr
Kenmerkende aspecten:
 De levenswijze van jagers-verzamelaars
 Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
 Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
Analyse op afbeelding:
1. Dit is een stam waarin je duidelijk de verschillen
ziet tussen het jagen en de op daarna volgende
agrarische revolutie. Je ziet sommige mannen met
speren waarschijnlijk dus de jagers van de stam. De
andere houden zich meer bezig met de agrarische
taken.
2. Je ziet dat het een goedkenmerk is aan hoe de
mannen erbij lopen(kleding) en je ziet verschillende
voorwerpen en huisjes waaraan je ziet dat de
afbeelding zich afspeelt in de tijd van de jagers en
boeren.
3. Omdat hier duidelijk naar voren komt dat dit
moment zich afspeelde in de tijd van jagers en boeren.
3
Tijd van de Grieken en Romeinen,... 500 v. Chr
tot 500 na Chr.
Kenmerkende Aspecten en bijbehorende begrippen
De ontwikkeling
van het
wetenschapelijk
denken en het
denken over
burgerschap en
politiek in de
Griekse
stadstaat
Aristocratie
Wetenschap
Atheens
burgerrecht
Directe
democratie
Filosoof
De klassieke
vormentaal
van de GrieksRomeinse
cultuur
De groei van
het Romeinse
imperium,
waardoor de
GrieksRomeinse
cultuur zich in
Europa
verspreidde
De ontwikkeling
van het
jodendom en het
christendom als
de eerste
monotheïstische
godsdiensten
De confrontatie
tussen de GrieksRomeinse cultuur
en de Germaanse
cultuur van de
NoordwestEuropa
Keizerrijk
Imperium
Klassieke
cultuur
Het Romeinse
rijk
Romanisering
Christendom
Oost-romeinse rijk
Staatsgodsdienst
Jodendom
Pax Romana
Germanen
Monotheïsme
Volksverhuizingen
West/Romeinse
rijk
Ostracisme
Polis
Ostracisme
Tiran
Analyse op afbeelding
Dit is de Akropolis , de versterkte burcht van Athene. Dit gebouw bevindt zich boven op een
berg midden in het centrum van Athene , je moet het lopend bereiken wat nogal een tijdje
duurt. Dit is omdat het natuurlijk op een berg staat en dat hebben de Grieken vroeger
gedaan omdat ze dan van de verte al konden zien of de vijanden eraan kwamen. Voor de
Akropolis was een aflopende vlakte waar Pnyx zich bevond hier namen de Grieken vroeger
hun besluiten. Dit geeft daarom duidelijk aan dat dit plaatje hoort bij de tijd van de Grieken
en Romeinen. Ik heb dit plaatje dus ook gekozen omdat het goed aangeeft wat voor strategie
de Grieken hadden en wat hun architectuur bouw stijl was. Ik ben hier zelf ook meerdere
keren geweest en het was erg indrukwekkend, vooral omdat het zo groot was. De arenas en
andere gebouwen die zich rondom de akropolis bevonden stonden naar ook allemaal om
een bepaalde reden. Elk gebouw
heeft een andere functie.
4
Tijdscharnier
3000 V.C. – 500 N. C. : de oudheid, tijd van Grieken en Romeinen.
Na 3000V.C. ontstonden culturen langs de rivieren: de Nijl, de Eufraat en de Tigris, de
Hoangho en de Indus.
>525 V.C. het Perzische rijk breidde zich uit.
Hellenisme: gemengde Grieks, Perzische cultuur.
1500 V.C. het hindoeïsme ontwikkelde zich in India.
527 V.C. Boeddha stichtte het Boeddhisme in India.
200 V.C. In China ontstond een keizerrijk. De Chinese muur werd gebouwd.
2000 V.C. Kreta: ontstond een Minoïsche cultuur, de 1e beschaving van de EU.
1600-1200 V.C. bloeide op Griekse vasteland de Myceense cultuur op.
490 V.C. Grieken hielden de Perzen tegen.
338 V.C. ze kwamen onder heerschappij van de Macedonische koning.
3e & 4e eeuw V.C. Rome groeide uit tot een imperium ze bezetten heel Italië.
117 N.C. Romeinse rijk bereikt zijn grootste omvang.
Rond de steden van de Romeinen: landbouw stedelijke samenleving , geldeconomie.
Buiten het Romeinse rijk: Germaanse en Slavische Samenlevingen.
Romeinse rijk: ten zuiden en ten westen van de rijn en Donau: Keltische Volkeren.
Veel Germaanse stammen trokken naar het Romeinse rijk- Westen raakte in verval.
330N.C. Constantijn verplaatste de hoofdstad naar het Griekse: Byzantium, voortaan heette
dat: Constantinopel.
5
Tijd van ridders en monniken ,… 500 tot 1000
Kenmerkende aspecten en bijbehorende begrippen
De verspreiding
van het
christendom in
geheel Europa
Het ontstaan en de
verspreiding van
de islam
De vrijwel volledige
vervaging in WestEuropa van de
agrarische-urbane
cultuur door een
zelfvoorzienende
agrarische cultuur,
georganiseerd via
hof stelsel en
horigheid
Kerstening
Islam
Missionaris
Kalifaat
Hiërarchie
Parochie
Reguliere geestelijke
Seculiere geestelijke
Sharia
Agrarische
samenleving
Agrarisch-urbane
samenleving
Autarkie
Stand
Hofstelsel
Horige
Het ontstaan van
feodale
verhoudingen in
het bestuur
Feodaal stelsel
Leenheer
Leenman
Lijfeigene
Vazal
Domein
Analyse op afbeelding
1. Dit is een afbeelding uit de Spiegel der
maagden, een soort handboek voor nonnen, rond
1140 geschreven door een onbekende auteur. De
afbeelding gaat over de rol die vrouwen in de
middeleeuwse samenleving konden vervullen. De
vrouwen zorgde voor de kinderen dit was de
laagste rangorde die je als vrouw circa 1200 kon
hebben. De nonnen stonden bovenaan dat kwam
omdat god wilde aangeven dat nonnen voor hem
het belangrijkst waren.
2. Het is een erg goed kenmerk van dit tijdvak
omdat in de middeleeuwse vrouwen niet erg
belangrijk waren ze stonden onderaan de in de
rangorde, dat geeft deze afbeelding ook erg
duidelijk aan, want ze zorgen voor de kinderen en
dat is geen baan.
3. Ik heb deze afbeelding dus gekozen omdat
je duidelijk de taak van vrouwen in de
middeleeuwse samenleving ziet.
6
Tijd van Steden en Staten,… 1000-1500
Kenmerkende aspecten en bijbehorende begrippen
De opkomst
van handel en
ambacht die de
basis legde
voor het
herleven van
een agrarischeurbane
samenleving
Drieslagstelsel
Hanze
Geldeconomie
De opkomst
van de
stedelijke
burgerij en de
toenemende
zelfstandigheid
van steden
Het conflict in de
christelijke wereld
over de vraag of de
wereldrijke dan wel
de geestelijke
macht het primaat
behoorde te hebben
Privilege
Stadsrecht
Burgerij
Patriciër
Tweezwaardeenleer Expansie
Lekeninvestituur
Reconquista
Investituurstrijd
Kruistocht
Ketter
Gilde
De expansie
van de
christelijke
wereld naar
buiten toe,
onder andere
in de vorm van
kruistochten
Het begin van
staatsvorming
en centralisatie
Centralisatie
Staatsvorming
Parlement
StatenGeneraal
Inquisitie
Analyse op afbeelding
1.
Op de afbeelding is het drieslagstelsel
afgebeeld. Het drieslagstelsel is een manier om een
graanakker zo nuttig mogelijk te gebruiken, door in één jaar
een derde van het land in de herfst in te zaaien, een derde
van het land in de lente en een derde van het land braak te
laten liggen
2.
Het is een afbeelding uit circa 1410,
afkomstig uit het getijdenboek van Hertog Jean van Berry.
Dit getijdenboek behoort tot de hoogtepunten van de
middeleeuwse kunst. De ijzeren ploeg wordt nog door
ossen voorgetrokken.
3.
Ik heb deze afbeelding gekozen omdat
hier heel duidelijk het drieslagstelsel wordt afgebeeld en dit
een belangrijke middeleeuwse verandering was voor de
mensen die op de landbouw werkte.
7
Tijdscharnier 1500
Grote veranderingen zijn moeilijk te dateren.
1350 en 1550: Geleerden en kunstenaars vonden toen zelf dat ze in een nieuwe tijd leefden
(middeleeuwen).
1500: vroegmoderne tijd.
Verandering tussen 1350 en 1550: samengevat met twee bekende Latijnse spreuken: er
zou een over gang zijn van Memento mori (‘Denk eraan dat je zult sterven’) naar Carpe diem
(‘Pluk de dag’). De kerk wilde er ook mee aangeven dat het eeuwige leven na de dood
belangrijker was dan het leven op aarde.
1513: Het aardse leven was vergankelijk en volgens middeleeuwse denkers ook lang niet zo
mooi als het vanbuiten leek. Later ontstond er een andere houding. De stedelijke burgerij
raakte meer geïnteresseerd in het leven op aarde en geleerde monniken werden kritischer
tegenover de kerk.
8
Tijd van ondekkers en hervormers
Kenmerkende aspecten en bijbehorende begrippen
Het veranderde
mens- en
wereldbeeld van de
renaissance en het
begin van een
nieuwe
wetenschappelijke
belangstelling
Renaissance
Uomo universale
Wereldbeeld
Humanisme
De hernieuwde
oriëntatie op het
erfgoed van de
klassieke oudheid
Het begin van de
Europese Expansie
De protestantse
Reformatie die
splitsing van de
christelijke kerk in de
West-Europa tot
gevolg had
Boekdrukkunst
Ontdekkingsreizen
Reformatie
Protestantisme
Contrareformatie
Lutheranisme
Calvinisme
Hervormer Maarten Luther
1. Luther had 95 stellingen
2. Maarten Luther is geboren op 10 November 1483, te Eisleben,
in Duitsland.
Op een leeftijd van 18 jaar ging hij studeren op de universiteit in Erfurt.
Na vier jaar werdt hij monnink.
Na een paar jaar in het klooster te hebben gezeten ging hij naar
Wittenburg als proffessor. Daar gaf hij godsdienst aan kinderen.
Maarten kwam al gauw achter dat de priesters logen over een aantal
dingen die helemaal niet in de Bijbel stonden, zoals de aflaat brieven,
die in werkelijkheid nodig waren om de Sint- Pieter kerk te kunnen laten bouwen.
Op 31 oktober 1517,spijkerde hij een papier met 95 stellingen aan de kerkdeur in
Wittenberg. De dingen die volgens hem verkeerd in de Kerk waren. Deze brief werd
door het hele land gelezen.
Toen Maarten’s Paus Leo X die brief zag ,begon hij zich daar toch zorgen over te
maken, omdat in dit document stond dat Maarten niet langer meer de Paus zou
gehoorzamen, als de Kerk zich niet zou verbeteren.
In 1521 werd in Worms een proces tegen Maarten Luther gehouden. De keizer moest
over hem oordelen.
Tijdens het proces zei Maarten niets anders dan: ‘ dat hij alleen God kon
gehoorzamen en dat zijn Heilige Schrift, die hij naar voren had gebracht, in zijn
geweten overwonnen en gevangen had
De keizer kwam tot een oordeel; Hij verklaarde de rijksban uit.
Hij noemde zich Jonker Jörg en verzorgde zijn hoofdhaar en baard, zodat hij op heel
iemand anders begon te lijken.Na een paar jaar 13 juni 1525 trouwde hij.
9
Regenten en vorsten
Kenmerkende aspecten en bijbehorende begrippen
Het conflict in de
Nederlanden dat resulteerde
in de stichting van een
Nederlandse staat
Regent
Soevereiniteit
De bijzondere plaats in
staatkundig opzicht en de
bloei in economisch en
cultureel opzicht van de
Nederlandse republiek
Raadspensionaris
Stadhouder
1. Gebeurtenissen
De nederlandse Opstand
1566
1580
De
Zuidbeeldenstorm Nederlandse
vluchten naar
de
Republiek(1585)
1579
Wereldwijde
handelscontacten,
Handelskapitalisme en het
begin van een
wereldeconomie
Handelskapitalisme
Verenigde Oost-Indische
Compagnie (VOC)
West-Indische Compagnie
(WIC)
1600
1648
Bijzondere positie en bloei van de Nederlandse Republiek
1579
1600
1648
1660
1700
Unie van
Vrede van
Oprichting
Utrecht
Münster
van La
compagnie
des Indes
Orientales
Plakkaat van
Verlatinghe (
1581)
De opkomst van een wereldeconomie
1550
1566
1579
1600
1648
Britten maken
Den Haag
Oprichting
inbreuk op
vergaderplaats VOC (1602)
Portugese en
StatenSpaanse
Generaal (
handelsmonopolie
1587)
(1550)
1795
1700
Korte levensbeschrijving Willem van Oranje:
Willem van Oranje staat bekend als de Vader des Vaderlands, en iedere
Nederlander is wel bekend met zijn geschiedenis.
Willem van Oranje-Nassau is de leider van de Nederlanders tijdens de
Opstand tegen Spanje en uiteindelijk de belangrijkste man binnen de jonge
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Hoewel hij vooral bekend
staat als politiek leider, kan hij, als leider van de opstand, ook zeker als
oorlogsheld gezien worden.
10
Koningen ,heren en denkers,... (16001700)
Kenmerkende aspecten en bijbehorende begrippen
Het streven van vorsten naar
absolute macht
Absolutisme
Droit divin
Hofcultuur
Mercantilisme
De bijzondere plaats in
staatkundig opzicht en de
bloei in de economisch en
cultureel opzicht van de
Nederlandse Republiek
Burgerlijke cultuur
Tolerantie
De wetenschappelijke
revolutie
Empirisme
Wetenschappelijke revolutie
Mechantisch wereldbeeld
Rationalisme
Lodewijk XIV
Lodewijk XIV (1638-1715), de Zonnekoning van Frankrijk, was 72
jaar koning van Frankrijk. Lodewijk XIV werd geboren op 5
september 1638. In 1643 kwam Lodewijk III te overlijden en werd
de vijfjarige Lodewijk XIV koning van Frankrijk, met zijn moeder als
regentes.
Ondergang:
Tegen het einde van de 17e eeuw ging het mis met Lodewijk.
zeven landen keerden zich in 1688 tegen Frankrijk nadat Lodewijk
had geprobeerd aanspraak te maken op de Palts, met de
Negenjarige Oorlog tot gevolg (1688-1697). t zelfde resultaat
volgde toen hij in 1700 probeerde zijn kleinzoon op de Spaanse
troon te zetten, waardoor de Spaanse successieoorlog kwam
(1701-1713).
11
Pruiken en revoluties,...(1700-1800)
Kenmerkende aspecten en bijbehorende begrippen
Het rationeel
optimisme en verlicht
denken in
godsdienst,
politiek,economie en
sociale verhoudingen
Sociale
verhoudingen
Verlichting
Het voortbestaan
van het ancien
régime met pogingen
om het vorstelijk
bestuur op
eigentijdse wijze
vorm te geven
(verlicht absolutisme)
Ancien régime
Verlicht absolutisme
Volkssoeverniteit
De democratische
revoluties in
westerse landen,
discussies over
grondwetten,
grondrechten en
staatburgerschap
Democratische
Revolutie
Grondrechten
Grondwet
Publieke opinie
De uitbouw van de
Europese
overheersing,
plantagekoloniën en
trans-Atlantische
slavenhandel en de
opkomst van het
abolitionisme
Abolitionisme
Overheersing
Plantage kolonie
Trans-Atlantische
slavenhandel
Staatsburgerschap
Montesqieu
de Franse filosoof en politiek theoreticus Charles Montesquieu was een van de belangrijkste politieke
denkers van het achttiende-eeuwse Frankrijk. Hij had grote invloed op de Verlichting, de periode
tussen ongeveer 1650 tot het einde van de negentiende eeuw. De politieke inrichting van westerse
landen nu zijn voor een groot deel gebaseerd op zijn theorie over de Trias Politica.
Charles de Montesquieu (1689-1755)
Montesquieu wordt op 18 januari 1689 geboren als Charles de Secondat in het Franse Bordeaux en
studeert aan de hoge school van Juilly. Hierna trouwt hij met de protestantse Jeanne de Latrigue. Een
jaar later krijgt Charles Montesquieu bezittingen omdat zijn oom overlijdt. Montesquieu ontvangt bij
de erfenis van zijn oom niet alleen veel waardevolle bezittingen, hij erft ook de titel ‘Baron de
Montesquieu’.
12
Tijdscharnier 1800
1800: 2 revoluties: de Amerikaansen, De nederlandse en vooral de franse revolutie
1815: Napoleon verslagen
19e eeuw: ophef restauratie kerk, staat, kunst
overgang naar industriële manier van produceren(trage revolutie)
De standensamenleving werdt afgeschaft, maar er zou een klassensamenleving voor in de plaats
komen, waarin de nieuwe burgers , rijk werden door de industrie , heel veel te zeggen kregen.
1. Er veranderde veel voor de burgerij omdat zij altijd veel belasting moesten betalen
en de adel niet omdat die 'vriendjes'zijn met de koning. Hierdoor werdt de Burgerij
erg arm.
2. -Er komt meer een democratisch bestuur in plaats van dat 1 persoon de macht
heeft.
- Adel en geestelijken verliezen macht en geld
-Burgerij krijgt meer macht
3. Voor de arbeiders bracht deze revolutie nog niet veel verandering omdat de
rechten van deze mensen niet werden verandert
4. Voor de slaven , vrouwen en arbeiders kwam er veel verandering in de 19e eeuw.
Er kwamen verschillende politieke stromingen die opkwamen voor de rechten van de
mens. Het feminisme ontstond , deze stroming kwam op voor de rechten van de
vrouw. Ook de socialisten en comunisten kwamen op voor de rechten van de
arbeiders en de werkomstandigheden waarin hun leefde. De abolitionisten streden
voor de recht van de slaaf. Al deze stromingen kregen succes en in de late 19e eeuw
hadden deze groepen mensen meer rechten.
13
Burgers en Stoommachines,...(1800-1900)
Kenmerkende aspecten en bijbehorende begrippen
De industriële Revolutie die
in de westerse wereld de
basis legde voor een
industriële samenleving
Arbeidersklasse
Economisch liberalisme
Industriële Revolutie
Industriële samenleving
Kapitalisme
De opkomst van politiekmaatschappelijke
stromingen: liberalisme,
nationalisme, socialisme,
cofessionalisme en
feminisme
Nationalisme
Duitse eenwording
De moderne vorm van
imperialisme die verband
hield met de industrialisatie
Cultuurstelsel
Direct bestuur
Indirect bestuur
Modern imperialisme
Cultuurstelsel
Het cultuurstelsel was het plan dat Javanen een vijfde van hun land moesten gebruiken voor
gewassen die de Nederlandse regering hen voorschreef.
De gevolgen van het cultuurstelsel voor de boeren waren dat hun grond niet meer gebruikt
kon worden voor eigen gewassen waardoor ze te weinig eigen voedsel hadden. Het gevolg
voor Nederland was dat ze meer inkomsten kregen.
14
Burgers en stoommachines (1800-1900)
Kenmerkende aspecten en bijbehorende begrippen
De opkomst van
politiekmaatschappelijke
stromingen:
liberalisme,
nationalisme,
socialisme,
confessionalisme
en feminisme
Communisme
Confessionalisme
Conservatisme
Feminisme
Liberalisme
Restauratie
Socialisme
Verzuiling
De opkomst van
Discussies over de
emancipatiebewegingen 'sociale kwestie'
Vooruitschrijdende
democratisering met
deelname van
steeds meer
mannen en vrouwen
aan politieke proces
Eerste feministische
golf
Emancipatie
Constitutionele
monarchie
Ministeriële
verantwoordelijkheid
Kiesrecht
Evolutietheorie
Schoolstrijd
Secularisatie
Sociaaldemocratie
Vakbond
Personen
Thorbecke: Johan Rudolph Thorbecke was een Nederlands staatsman
van liberale aard. Hij wordt als de grondlegger van het parlementarisme in
Nederland beschouwd.
Aletta Jacobs: Aletta Henriëtte Jacobs was een Nederlandse arts en
feministe.Ze was de eerste vrouw in de geschiedenis van
Nederland die officieel werd toegelaten tot de universiteit en
kwam op voor de rechten van vrouwen.
Karl Marx: Karl Marx was een Duitse denker die belangrijke invloed
heeft op de politiekefilosofie, de economie hij was een van de
grondleggers van de arbeidersbeweging en een centrale figuur in de
geschiedenis van het socialisme en het communisme. Marx had twee
15
uitgangspunten:
- de economische verhoudingen maken uit wie in een samenleving de macht heeft.
- als de economische verhoudingen veranderen, ontstaat er een klassenstrijd.
Abraham Kuyper: Abraham Kuyper was een Nederlands theoloog, predikant,
staatsman en journalist. Kuyper was oprichter van de eerste politieke partij in
Nederland, de ARP en de stichter van de Vrije Universiteit
Charles Darwin: Charles Robert Darwin wist alles over natuurlijke
historie, biologie en geologie. Darwin ontleent zijn roem aan zijn theorie
dat evolutie van soorten wordt gedreven door natuurlijke selectie.
16