landelijke_gemeenten1

Verslag ‘lokaal beleid in landelijke gemeenten’ –
DEAL – 1 april 2014
NEW
Politicus: Bart Caron (Groen)
Moderatoren: Jef Van Eyck (Vormingplus Kempen) en Bart Verhaeghe (‘de Verenigde
Verenigingen’)
Verslag: Bart Verhaeghe
Wie zit zoal rond de tafel? 11.11.11 / KVLV / Pepingen / Cultuurcentrum Balen / VVSG (Hilde Plas) /
KERF / Locus (M. Platteau) / Filip Libin / Waasmunster / Trage Wegen vzw / Filip Santy (VRG –
CD&V) / Vormingplus
Bart Caron schetst de bredere context waarin landelijke gemeenten beland zijn.





na een permanente financiële groei is er nu een duidelijke knik.
die grote groei waarbij er steeds méér was, liet een grote nalatenschap achter. Het aantal en de
spreiding van bibliotheken en cultuurcentra over Vlaanderen is gigantisch. Er is héél veel
infrastructuur gebouwd. Er is een zeer veelzijdig aanbod.
Minder financiën en tegelijk méér autonomie.
bij dergelijke neerwaartse knik, merk je steevast dat eerst de grootste én de kleinste gemeenten het
moeilijk krijgen
In die context klinkt pleidooi voor fusies en schaalvergroting logisch
Bespreking
Met de financiële groei is ook de overheid sterk gegroeid. Minder financiën kan in die zin ook de kans
bieden om de lokale overheid een andere rol te laten spelen. Mits een volgehouden engagement is het
ook een kans om het hokjesdenken te overstijgen. Het kan leiden tot het besef dat samenwerking niet
persé hoeft te leiden tot het verlies van eigenheid.
Nieuwe rol van lokale overheid? Dit is een complex gegeven




Eerder als opener van initiatieven; eerder voorwaardenscheppend.
Een overheid die élk initiatief waardevol vindt, die creativiteit naar waarde (moet) schat(ten).
Een overheid als regisseur, ondersteuner die op vlak van uitvoering NIET in concurrentie treedt
met verenigingen.
Let wel: een regierol opnemen is niet hetzelfde als loslaten of besparen. Het vergt namelijk ook
tijd, energie en middelen om (1) elk initiatief te leren kennen als waardevol (2) een sterk
verenigingsleven te dynamiseren en (3) nieuwe spontane verenigingsvormen te spotten, te
erkennen en te omkaderen
Landelijke gemeenten moeten geen ‘stad spelen’
Bedenking dat quasi alle mensen ‘als een stedeling leven in een rurale context’ (mee gestimuleerd
door de digitale revolutie)  Dit zorgt er echter ook voor dat sommige landelijke gemeenten willen
‘stad spelen’. Ze willen ook een cultuurcentrum, en opera en … Terwijl ze te weinig stilstaan én
inzetten op het eigen aanbod. Oproep aan landelijke gemeenten om niet te kopiëren van anderen, maar
uit te gaan van de eigen kwaliteiten.
Het verenigingsweefsel ziet er overigens ook compleet anders uit in kleine gemeenten. Er wordt soms
schamper gedaan over de ‘kwaliteit’ van het aanbod in landelijke gemeenten. Maar wat is kwaliteit?
Dit wordt vaak veel te eng ingevuld, zeker in landelijke gemeenten. Hun aanbod is ook ‘kwalitatief’.
Want kwaliteit kan je niet enkel afmeten aan het aantal Bekende Vlamingen die komen optreden in je
gemeente of aan bv. het aanbod podiumkunsten in de gemeente.
Meer autonomie: is de druk op gemeenten te groot nu? Moet er schaalvergroting komen? Op welke
manier? Wat is de rol van de Vlaamse overheid daarin?
 Rond de tafel wordt er meest heil verwacht van intergemeentelijke samenwerking. Dit kost wel
véél tijd en overleg en is dus niet te onderschatten.
 In grootschalige fusies gelooft quasi niemand
 Bart Caron ziet paar opdrachten voor de Vlaamse overheid
o Fusies verplichten én fiscaal belonen
o Duidelijkheid scheppen: stad OF platteland. Ook daar is het breekijzer een hervorming van de
fiscaliteit. Vooral op vlak van ruimtelijke ordening is er een problematische erfenis waardoor
scheiding stad en platteland problematisch werd.
o Cultuurdiversiteit honoreren
o Géén afbouw van cultuurinfrastructuur maar wél het instrumentarium anders inzetten.
 over een bouwstop is er niet dadelijk consensus
 multifunctioneel maken van plekken: kan gunstig zijn, maar is zeker geen zaligmakende oplossing
 verkokering tegengaan! Want dat werkt zeker besparend
o Goede lokale voorbeelden in the picture zetten!
o (er zijn ongetwijfeld nog instrumenten waarmee de Vlaamse overheid kan ingrijpen)
Cultuurspreiding en cultuurdeelname
Discussie over de mobiliteit van mensen ifv ‘cultuurdeelname’. Sommigen vinden dat die mobiliteit
(letterlijk, qua afstand, maar ook op vlak van competenties) niet mag overschat worden. Daarom werkt
bv. Vormingplus Oost-Brabant met ‘antennes’ waarmee het centrale aanbod letterlijk dichter bij de
mensen gebracht wordt. Anderen pleiten er net voor om niks ‘over te planten’ en dingen te laten
groeien en doorgaan waar het ‘hoort’. Hét voorbeeld is daar festival Dranouter, een festival dat in
pakweg Gent niet zou ‘werken’.
Verschraling vs goesting
Is er nog wel voldoende tijd en goesting in participatie? Dreigt er geen verschraling? Bart Caron wil
niet doemdenken. Ja, er is voldoende goesting voor participatie en wat sommigen ‘verschraling’
noemen, kan zeker tot nieuwe dynamieken leiden. Als gemeentebesturen dat tenminste aanwakkeren
én een nieuwe rol opnemen (zie hoger)
Praat!
In the end is er één simpele oproep: Praat met elkaar! Verenigingen onderling; verenigingen met
bestuurders en ambtenaren.