Nausea - Draaiduizeligheid=vertigo (bewegingssensatie)

Nausea
-
Draaiduizeligheid=vertigo (bewegingssensatie)
Licht gevoel in het hoofd, presyncope
(Misselijkheid)
Incidentie 27/1000 patienten, 2/3de vrouwen, 36% geen diagnose
Klinisch onderzoek
-
Neurologisch onderzoek: uitvalsverschijnselen, nystagmus (snelle
component=richting),…
Hartritme, frequentie, auscultatie, (bloeddruk)
Otoscopie
Ouderen: visus, balans, kracht, reflexen, coördinatie
Draaiduizeligheid (16%)
Vegetatieve symptomen (misselijkheid en braken, bleekheid, algeheel onwel bevinden en
angst), nystagmus
1. Benigne paroxysmale positieduizeligheid (BPPD)
Etio: gruis in het endolymfe
Script: Uitgelokt door hoofdbewegingen.
Aanval duurt enkele seconden/minuten.
Meestal zelflimiterend binnen 4w
Beleid: blijven bewegen
Oefeningen
Kiepproef Dix-Hallpike als voorlichting
Controle na 2w indien geen beterschap, na 1mnd indien niet genezen
2. Neuritis vestibularis
Etio: onbekend, wordt gezien als neuropathie. Associatie met BLW-inf.
Script: Constant aanwezige heftige draaiduizeligheid (met gesloten ogen in bed)
Duurt enkele dagen
Vegetatieve klachten (door acute eenzijdige uitval)
Beleid: geen causale behandeling
Medicatie tegen misselijkheid
Controle na 2-4d als de klachten niet beter zijn + neurologische herevaluatie
3. Ziekte van meniere
Etio: toename endolymfe (hydrops)
Script: 40-50j
spontane aanval met tinnitus en gehoorsvermindering (irreversibel na
meerdere aanvallen)
Aanval max in 20’-enkele uren, duurt enkele dagen.
Beleid: gehoorstest
Medicatie kan aanvalfrequentie niet verminderen of gehoorverlies beperken
Medicatie tegen misselijkheid en braken
Controle indien klachtenpatroon veranderd
4. Bloeding/infarct/TIA (gebied a.vertebr of a.basilaris)
Andere neurologische symptomen zullen ook aanwezig zijn.
Licht gevoel in het hoofd, presyncope
1. Psychisch: angst-, paniekstoornissen. Hyperventilatie (bij psychische of
somatische aandoeningen)
2. Orthostatische klachten: bij opstaan uit liggende of zittende houding.
Etio: ouderen: mogelijke orthostatische hypotensie: systolisch >20mmHg en
diastolisch >10mmHg binnen 3min na rechtstaan.
Jongeren: initiele orthost klachten: licht gevoel in hoofd 5 a 10s na opstaan.
Beleid: bepaalde houdingen en bewegingen zoals: staan met gekruiste benen, met
hoofd vooroverbuigen en hurken of knielen. Afwisselend op 1 been staan
3. Vasovagale klachten:
Etio: situatiegebonden: bij lang rechtstaan of emoties
prodromen: transpireren en bleekheid
beleid: bij prodromen, zo snel mogelijk gaan zitten
4. Neurologisch
Migraine, MS, brughoektumor (eerst gehoorverlies)
5. Cardiaal (eerder zz)
Ritme en geleidingsstoornissen
Structurele hartafwijkingen (vb aortastenose)
6. Medicatie
Psychofarmaca, diuretica, antihypertensiva, fenytoine, carbamazepine, sommige AB.
7. Bewegingsonzekerheid
Oudere mensen: visus, neuropathie, vestibulaire beschadiging, orthopedisch
Beleid: bril, lenzen, oefeningen om stabiliteit en spierkracht te verbeteren. Denk aan
valpreventie en sociale isolatie.
8. Duizeligheid bij afwijkingen in de cervicale regio: onduidelijk verband, geen
diagnostische tests en geen eenduidige therapeutische consequenties.
Geen diagnose
Uitleg geven:
- “Bij 36% geen diagnose”
- “Verder onderzoek niet zinvol”
- “zelflimiterend binnen 1 maand”
Controle na 1 maand, bij aanhoudende klachten: denk aan angst
Medicamenteuze behandeling
Van geen enkel medicament is de werkzaamheid aangetoond bij de behandeling van
duizeligheid.
Cinnarizine of diazepam (bij angst) wordt niet aanbevolen. Op theoretische gronden is het
aannemelijk dat deze middelen de centrale adaptatie aan vestibulaire afwijkingen remmen
en zo de klachtenduur kunnen verlengen.
Verwijzen
-
Bij ernstige onderliggende aandoening: centraal neurologisch of cardiaal
bij acute perifeer vestibulaire uitval en oorproblemen: NKO-arts
onduidelijke oorzaak, maar ernstige klachten of ongerustheid: NKO-arts of geriater
vermoeden ziekte van Ménière: NKO-arts
Misselijkheid
Frequent: gastro-enteritis, BLWI bij kinderen
Soms:
alcohol, angst en depressie, medicatie (digoxine, metformine),
zwangerschap
Zelden: postcontusioneel, verhoogde intracraniele druk, radioth., acuut glaucoom,
append., diabetische ketoacidose, hypercalcemie, meningitis, myocardinfarct, aobstuctieve
ileus, pyloorstenose.
Behandeling misselijkheid/braken:
gastroprokinetica : werken via dopamine recepeptoren (bevorderen lactatie,
extrapiramidale symptomen mogelijk)
o domperidone=motilium
o metoclopramide=primperan
o alizapride=litican po: 100-300mg/d
im/iv: 50/100mg per keer
5HT3-antagonisten: ondansetron. Postoperatief, chemo- en radiotherapie
NK1-antagonisten: preventie nausea en braken bij chemotherapie
zwangerschap (hyperemesis gravidarum): kleine en frequente maaltijden, drinken voor het
opstaan, geen alcohol, Cyclizine 1-3dd 50mg
reisziekte: antihistaminica: cinnarazine 25mg, 2x 2u voor vertrek + 1x/8u
parasympathicolytica: scopalaminepleister 1.5mg 6-12u voor vertrek
chemo/palliatief bij morfine: 3x5druppels Haldol
migraine: stap 1: domperidone 10mg + paracetamol 1g (oraal of rectaal)
stap 2: domperidone 10mg + apranax
stap 3: sumatriptan, ergotamine
tijdens menstruatie: pil doornemen (max 3mnd) of oestradiol 2-4mg/d of 3
oestrogeen- pleisters (50-100µg): 3d voor, 1d voor, en 2d na de menstruatie
Bronnen:
-
NHG standaard M75: duizeligheid
Farmacotherapie door de huisarts. H.Folmer. NHG 2009
Leidraad huisartsgeneekunde, Kruys, Grundmeijer, Lackamp. Bohn Stafleu van
Loghum. 2005
www.bcfi.be