jaarverslag-eta-2016

Educatief Theater
Antwerpen
- JAARVERSLAG WERKJAAR 2015 -
Educatief Theater Antwerpen
Blancefloerlaan 181 B, 2050 Antwerpen
Tel: 03/226.42.00 Fax: 03/232.78.00
[email protected]
www.etaproducties.be
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
1
INHOUD
1. Spreiding en regionaal aanbod ........................................................................................................... 4
2. Diversiteit en omkadering ................................................................................................................... 7
2.1 Millenniumdoelstellingen, mensenrechten, ontheemding en biodiversiteit ............................... 8
2.2 Aangeboren gelaatsafwijking, welbevinden ............................................................................... 10
2.3 Kansarmoede............................................................................................................................... 12
3. Preventie ........................................................................................................................................... 15
3.1 Tabakpreventie............................................................................................................................ 15
3.2 Drugspreventie ............................................................................................................................ 17
4. Wetenschappen ................................................................................................................................ 20
4.1 Duurzaamheid en duurzame ontwikkeling ................................................................................. 20
5. (Zinloos) geweld - Gelijke kansen ...................................................................................................... 22
6. Toekomstige projecten...................................................................................................................... 24
6.1. Pikachu en de evolutietheorie.................................................................................................... 24
6.2. Alcoholmisbruik (Schol) .............................................................................................................. 26
6.3. Armoede en gelijke kansen (Tiresias)......................................................................................... 28
7. Werking van de vereniging ................................................................................................................ 30
7.1 Professionele aanpak (artistiek, zakelijk, organisatorisch) ......................................................... 30
7.2 Human Resources ........................................................................................................................ 33
7.3 Oplijsting vergaderingen ............................................................................................................. 37
8. Financiële aspecten (loonkosten, financiële haalbaarheid, eigen inkomsten) ................................. 39
9. Artistieke visie en kwaliteit ............................................................................................................... 41
9.1 Doelstellingen .............................................................................................................................. 41
9.2 Artistiek aanbod .......................................................................................................................... 41
9.2.1 Aanbod secundair onderwijs ................................................................................................ 42
9.2.2 Aanbod lager onderwijs ....................................................................................................... 43
9.3 Partners ....................................................................................................................................... 44
10. Zakelijk - Promotioneel.................................................................................................................... 46
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
2
11. Toekomst ......................................................................................................................................... 50
11.1 Artistieke plannen van Theater van A tot Z............................................................................... 51
11.2 Artistieke visie van Theater van A tot Z..................................................................................... 52
12. Bijlagen ............................................................................................................................................ 55
12.1 Historiek van het Educatief Theater Antwerpen ....................................................................... 55
12.2 Taakomschrijving van zakelijk en artistiek leider ...................................................................... 58
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
3
1. Spreiding en regionaal aanbod
Het Educatief Theater Antwerpen is actief in heel Vlaanderen en in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. ETA
mikt op 200 voorstellingen per jaar in scholen en culturele centra. Met de huidige structuur van het
gezelschap is dat echter te hoog gegrepen. Een dergelijk zwaar programma vereist immers een sterke
onderbouw, niet enkel artistiek, maar ook technisch, zakelijk en administratief. ETA werkt daarom dan ook
toe naar het bekomen van een werkingssubsidie die voor een continuïteit in structuur en artistieke
prestaties zorgt. Het indienen van dit dossier was in 2015 een absolute prioriteit.
Er wordt ook op andere wijzen hard gewerkt aan de uitbouw van een nog stevigere professionele structuur.
Onder meer door het aangaan van een nieuwe artistieke samenwerking en door actieve gesprekken met
lokale (Antwerpse, Brusselse en Gentse) overheden. Inhoudelijk wordt er ingezet op nieuwe professionele,
sterk eigentijdse producties.
Hoewel ontstaan vanuit de schoot van het Fakkelteater vaart het Educatief Theater Antwerpen al enkele
jaren een onafhankelijke koers.
Sinds september 2010 werden stappen gezet om een lange termijn visie te ontwikkelen en intussen elk jaar
minstens één nieuwe productie te creëren. Weliswaar op voorwaarde dat er voldoende financiële middelen
gevonden worden. Zo wordt alleszins de productie van podiumkunsten in Vlaanderen bevorderd en het
aanbod verruimd.
Dit nieuwe beleid rendeerde. In 2012 steeg het aantal voorstellingen tot 195 tegenover 182 voorstellingen in
2011, 175 voorstellingen in 2010 en 169 in 2009. Om een niet direct verklaarbare reden daalde het aantal
voorstellingen in 2013 weer tot 131. (het aantal voorstellingen dat andere educatieve theaters behaalden
bevestigde deze neerwaartse spiraal) In 2014 was er een stijging, maar die bleef met 157 voorstellingen toch
onder het aantal voorstellingen dat van 2009 tot 2012 gerealiseerd werd. Het feit dat er in 2014 geen
nieuwe productie gelanceerd werd - voor ‘Pika en de evolutietheorie’ werden onvoldoende projectsubsidies
gevonden wat het belang van werkingssubsidies nog eens onderstreept - speelt hierbij een rol.
In 2015 werd een dieptepunt bereikt met slechts 110 voorstellingen. Omdat de nieuwe voorstelling ‘Play
Again’ – een productie met agressie en gelijke kansen als thema’s - pas op 19 november in première ging,
zijn er ook geen voorstellingen verkocht voor 1 januari 2016. In de toekomst willen we inzetten op verkoop
voor de première. Verder stellen we vast dat de oude voorstellingen minder spelen en dat ETA vooral de
voorstellingen voor de lagere school weinig verkoopt. Bovendien is de promokrant, die tot extra verkoop
moest leiden, vrij laat verschenen en heeft ze geen extra verkoop opgeleverd.
De achteruitgang is het grootst in Brussel (omdat we geen week meer spelen in het Vlaams Parlement) en in
de provincie en de stad Antwerpen. In de andere regio’s blijft het aantal voorstellingen op hetzelfde niveau.
Het Educatief Theater brengt haar voorstellingen voor de leeftijdsgroep 10-16 jaar. Om het aanbod
uit te breiden naar leeftijdscategorieën waarvoor het Educatief Theater Antwerpen geen voorstelling
heeft, wordt er samengewerkt met andere theaters. Zo liep al een interregionale samenwerking met
Fast Forward vanaf september 2009 omdat het Educatief Theater Antwerpen de Fast Forward
voorstelling ‘Hi ha!’ aanbiedt, een productie rond pesten voor kinderen van het eerste, tweede en
derde leerjaar. Voor de kleuters van 2,5 tot 4 jaar staat ‘Snif’ van Fast Forward op het programma.
Voor de jongeren ouder dan 16 jaar werd er in het schooljaar 2013-2014 samengewerkt met het
Theater aan de Stroom.
Sinds eind september 2015 werkt ETA intensief samen met Fast Foward uit Vilvoorde onder de naam
‘Theater van A tot Z’. Op 1 oktober verschenen de statuten van deze samenwerking in het Belgisch
Staatsblad. Fast Forward heeft vooral productie voor kleuters en lagere school. Ze werken nauw
samen met de Rand. ETA wil zoiets opzetten met de CC’s of een CC van Antwerpen.
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
4
In juli verhuisde het Educatief Theater Antwerpen van de Blancefloerlaan, de thuisbasis van het
Theater aan de Stroom, naar het Huis van de Amateurkunsten in de Zirkstraat met Fameus als
huisbaas. De verhuis werd bespoedigd omdat TAS verhuisplannen had voor juni 2015, plannen die
achteraf met een jaar uitgesteld werden. We mogen gratis of tegen een laag tarief gebruik maken
van zaal Zirkus. Dat is een ideale repetitieruimte, ware het niet dat de zaal vaak bezet is.
In navolging van Fast Forward dat door ‘De Rand’ gesteund wordt, wil ETA samenwerken met de
cultuurcentra in Antwerpen. We zaten samen met Bram Bernolet, de cultuurfunctionaris van de 7
Antwerpse GC’s en OC’s. Zij kunnen zelf geen voorstellingen inrichten maar zullen ons aanbod wel
voorstellen aan de beleidsmensen van de GC’s en OC’s binnen het district. We kregen hierover geen
nieuws. We mochten wel CC Lucht bal gratis gebruiken voor de première van Play Again.
We zaten ook samen met Lieve Stallaert, cultuurschepen van het district Antwerpen. In eerste
instantie was het de vraag om voorstellingen in het district Antwerpen op te zetten. Per voorstelling
zou het district een som aanpassen. Na haar enthousiaste reactie na de try-out van Play Again
bekijkt de cultuurschepen momenteel de mogelijkheid of ETA via een convenant werkingssubsidies
kan krijgen.
De eerste focus blijft inhoudelijk en daar wordt door de bewindsvoerders continu op toegekeken.
Zo hechten de verantwoordelijken van het Educatief Theater Antwerpen veel belang aan de reacties
van de doelgroep, de jongeren en hun begeleiders. Uit evaluaties blijkt dat beide doelgroepen
tevreden zijn. Alle jaren staat op meerdere evaluatieformulieren dat de leerlingen niet wisten dat
theater ook leuk kon zijn.
Het Educatief Theater Antwerpen heeft zeker een positie verworven in de sector van de
podiumkunsten. In 2016 bestaat ETA 40 jaar. Het brengt al even lang educatieve voorstellingen,
zonder opgeheven vingertje of zonder te moraliseren. Een boeiende , breed toegankelijke
theatervoorstelling met humor brengen is het hoofddoel. Deze voorstellingen worden bovendien
steeds ondersteund door een inspiratiebox met participatieve opdrachten, een jeugdboek, een DVD
met beeldmateriaal en getuigenissen, een kunsteducatieve workshop of een tentoonstelling. Dit alles
staat garant voor een interactieve omkadering. Sinds de samenwerking met Fast Forward ligt de
nadruk ook op opdrachten voor anderstaligen.
Naast themastukken brengt het Educatief Theater Antwerpen ook een Franse productie. Daaraan is
een workshop rond Franse humor en Franse chansons verbonden.
De voorstellingen van het Educatief Theater Antwerpen worden bijgewoond door een breed publiek
uit het (buitengewoon) basisonderwijs, uit het Algemeen Secundair, het Technisch, het Beroeps en
ook het Buitengewoon Secundair Onderwijs. (Zo werken we geregeld samen met De Leerexpert uit
Antwerpen.) Dat bereik is van groot belang voor cultuurparticipatie. Jongeren in het Algemeen
Secundair Onderwijs komen relatief vaak in contact met theater. De andere richtingen overwegend
veel minder tot quasi niet. Het aanbod van het Educatief Theater Antwerpen vervult zeker voor die
schoolgemeenschappen een belangrijke rol. Het slaat een brug naar de wereld van jongeren die
zonder het aanbod als dit uiterst zelden theaterervaringen opdoen.
We proberen in de mate van het mogelijke voorstellingen met meerdere acteurs aan te bieden
omdat jongeren uit technische en beroepsafdelingen het moeilijk hebben wanneer ze zich niet met
een van de personages kunnen identificeren. Dat is bij een monoloog niet altijd het geval, gezien het
‘wisselen van personage’ door een en dezelfde acteur/actrice moeilijk ligt voor zwakkere leerlingen.
Wordt er omwille van budgettaire redenen toch voor een monoloog gekozen, dan wordt die
omkaderd met beeldmateriaal.
De voorstellingen hebben steeds een zekere gelaagdheid. Een bewuste keuze vanwege de makers,
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
5
zodat de producties jongeren van een verschillend niveau kunnen boeien. Dit is een belangrijke
component van de artistieke visie van ETA en van Theater van A tot Z.
Ondanks de terugval in het aantal voorstellingen blijft ETA door het aanbod van verschillende producties, en
de brede geografische spreiding een van de toonaangevende educatieve theaters in Vlaanderen. Zeker nu er
onder de naam T-AZ wordt samengewerkt met Fast Forward.
De voorstellingen worden overigens niet enkel gespeeld voor scholen. Door een samenwerking met partners
als Broederlijk Delen, Child Focus, Amnesty International, Joetz, Stichting tegen Kanker, Welzijnszorg, Unicef,
de VAD worden er ook voorstellingen voor verenigingen (jeugddiensten, gemeentelijke preventiediensten,
politiezones…) gespeeld.
Er worden kosten noch inspanningen gespaard om de voorstellingen theatraal zo hoogstaand en
hedendaags mogelijk te maken. Zo wordt er geregeld met beeldprojectie gewerkt. In ‘Wapenland’ zien de
toeschouwers authentieke beelden uit Colombia waardoor het technisch een hoogstaande, veeleisende
voorstelling wordt. Zangeres Leki componeerde een voor de jongeren eigentijds Wapenlandlied dat in de
voorstelling gebruikt wordt.
In ‘Smoor’, (tabakspreventie) wordt er ook beeldmateriaal aan de voorstelling gekoppeld.
In het najaar van 2012 werd ‘2019’ over duurzame ontwikkeling en de opwarming van de aarde gecreëerd,
ook in deze productie wordt gebruik gemaakt van beelden.
In ‘Heb jij ze wel alle vijf?’ over (kans)armoede en ‘Rilke, relaas van een ramkoers’ (over drugpreventie),
wordt ook met projectie gewerkt. In ‘Play Again’ is de projectie heel aanwezig, ze illustreert het verhaal.
Acteur Wim Van de Velde speelt voortdurend in op de geprojecteerde beelden.
Steeds wordt gezocht naar een nieuwe, frisse wijze om beeldmateriaal op een interactieve manier in het
verhaal te integreren. Zodat het veel verder gaat dan ‘plaatjes bij praatjes’.
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
6
2. Diversiteit en omkadering
Vele van de voorstellingen die het Educatief Theater Antwerpen brengt, hebben te maken met het thema
diversiteit.
Tevens worden de voorstellingen bijgewoond door een divers publiek: schoolgaande jeugd van verschillende
niveaus maar ook jongeren in verenigingenverband.
Omdat het Educatief Theater vaak in een stedelijke omgeving speelt, worden de voorstellingen vaak bezocht
door groepen allochtone jongeren.
Het Educatief Theater Antwerpen speelt op deze veranderende cultuur in. Zo weten we uit evaluaties dat
jongeren uit andere culturen veel belang hechten aan de waarde van vriendschappen. Dit thema nemen we
graag mee in nieuwe voorstellingen. We kiezen geregeld voor allochtone personages, op de scène of in de
projectie, allochtone jongeren kunnen zich er makkelijker mee identificeren.
Ook in de nieuwe productie rond alcohol zal een allochtoon personage aan bod komen. Het standpunt
tegenover alcohol is anders bij moslimjongeren. Dat willen we in de productie verwerken. Het uitgangspunt
is niet wat ons scheidt maar wat ons verbindt.
Het Educatief Theater Antwerpen levert inspanningen om bijzondere doelgroepen te bereiken.
Vele leerlingen die de voorstellingen bijwonen voldoen aan een van de SES-indicatoren: opleiding moeder,
toekenning van een studietoelage, Nederlands is niet de thuistaal. Voor deze leerlingen, die zich vaak in
dezelfde scholen concentreren, is het belangrijk dat de prijs betaalbaar blijft. Het Educatief Theater
Antwerpen spant zich tot het uiterste in om de prijs zo laag mogelijk te houden. Zo is er een lage
instapdrempel.
‘Heb jij ze wel alle vijf?’ met (kans)armoede als thema werd omkaderd met een workshop, gegeven door een
auteur bijgestaan door een ervaringsdeskundige in armoede.
De productie ‘Rilke, relaas van een ramkoers’ wordt omkaderd met een kunsteducatieve workshop. Daarin
spelen de jongeren onder leiding van een beroepsregisseur na de voorstelling scènes na. Ze geven die echter
een wending door andere keuzes te maken. Ze kunnen ook voor andere personages kiezen. Zo zal er op een
participatieve en creatieve manier gewerkt worden rond drugpreventie.
Voor de omkadering van ‘Play Again’ ontwikkelde leerkracht Sabine Dillen participatieve opdrachten rond
geweld en agressie. ETA werekt ook samen met de vzw Zijn. De Beweging tegen Geweld biedt gratis
materialen aan zoals de LOVI-koffer (waarbij Lovi staat voor Love and Violence) met spelmaterialen en de
tentoonstelling Bang die handelt over familiaal geweld. Ook bij Play Again hoort een workshop.
Onder begeleiding van acteur en regisseur Wim Van de Velde en beeldend kunstenaar Pat Riské,
percussionist en sculpturist gaan jongeren in groep op zoek naar momenten in het verleden waarop zij
dreigden toe te geven aan agressie.
Met Wim reconstrueren ze die momenten in "tableaux vivants". Met Pat Riské verklanken ze die gebalde
agressie in een halve minuut ritmisch getier, gefluister en geraas.
De foto's en de soundtracks worden samengebracht en op een drager vastgelegd.
Na een uur workshoppen zijn ze in een toonmoment getuigen van de roerselen van hun klasgenoten.
Begeleiders staan niet te springen om de jongeren een workshop aan te bieden. Ze onderschatten hun
leerlingen. Ze schrikken telkens in positieve zin wat de jongeren voor de groep durven en kunnen brengen.
Toch ligt de nadruk bij de workshops op het proces, niet op het product.
‘Hi ha!’, ‘Snif’ en ‘Kiki’ van Fast Foward zijn zo geschreven dat ook kinderen die weinig Nederlands kennen,
de voorstelling toch kunnen volgen.
Door al deze factoren leveren de producties van het Educatief Theater Antwerpen en Fast Forward een
bijdrage aan de diversiteit van het aanbod in de sector van de podiumkunsten.
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
7
2.1 Millenniumdoelstellingen, mensenrechten, ontheemding en biodiversiteit
In september 2010 ging ‘Wapenland’ in productie. De voorstelling heeft de millenniumdoelstellingen,
mensenrechten, ontheemding en biodiversiteit als thema’s.
Korte inhoud: Robbe Hennaert moet met zijn vader tijdens de grote vakantie naar Colombia. Hij vreest dat
het een saaie vakantie zal worden, maar niets is minder waar. Hij leert er de mooie Ursula kennen en komt
terecht in een spannend avontuur.
Deze voorstelling kwam tot stand dankzij de inhoudelijke steun van Broederlijk Delen en Amnesty
International Vlaanderen.
Nieuw was dat we in januari-februari 2012 een communicatie tot stand brachten tussen Vlaamse en
Colombiaanse jongeren naar aanleiding van de voorstelling ‘Wapenland’. De jongeren hoeven niet alleen
passief toe te kijken, ze kunnen ook participeren. Zo komt het ook tot een wisselwerking tussen
verschillende culturen.
Naast deze communicatie wordt er ook nog op andere middelen ingezet om de thema’s bij de doelgroep te
laten beklijven.
Naast een pedagogisch dossier op DVD met extra beeldmateriaal en getuigenissen wordt er ook een
tentoonstelling (die makkelijk downloadbaar is) aangeboden met coöperatieve en interactieve opdrachten.
We willen de jongeren aanzetten tot acties.
Bij de voorstelling hoort ook een 3D-game. Leerlingen die de voorstelling niet bijwoonden of leerlingen van
wie de leerkrachten niet met het verwerkingsmateriaal aan de slag gingen, kunnen zo aan de hand van een
medium dat hen interesseert toch dieper ingaan op de thema’s en de problematiek. Scholen kunnen al deze
middelen inzetten tijdens projectdagen en –weken.
De verantwoordelijken van het Educatief Theater Antwerpen zijn er immers van overtuigd dat enkel door de
jongeren ook te raken en door binnen te dringen in hun eigen leefwereld, ze zullen uitgroeien tot solidaire
wereldburgers. Theater is daar een uitstekend en bijzonder gesmaakt medium voor.
Tijdens de schooljaren 2010-2011/2011-2012 werden de vooropgestelde 100 voorstellingen (44 het eerste
seizoen en 51 het tweede seizoen) ongeveer gehaald. De 95 voorstellingen werden gemiddeld bijgewoond
door 175 toeschouwers. Wat neerkomt op 16.625 toeschouwers van 12 tot 15 jaar.
Voor het schooljaar 2012-2013 werd de prijs per voorstelling opgetrokken tot 600 euro waardoor de
verkoop stilviel. Na overleg met het Vlaams Agentschap voor Internationale Samenwerking werd de prijs
terug op 450 euro gebracht. Dit was echter te laat om de verkoop nog te doen stijgen tot de vooropgestelde
50 voorstellingen. We eindigden op 26 voorstellingen wat het totaal op 121 voorstellingen bracht,
bijgewoond door gemiddeld 175 toeschouwers. Dat betekent een totaal van 21.175 toeschouwers.
In het schooljaar 2013-2014 steeg de prijs omdat de subsidies weggevallen waren. Omdat de productie 8
keer gespeeld werd in Brussel, haalde ‘Wapenland’ nog 13 voorstellingen. Na overleg met de acteurs stond
de voorstelling ook nog op het programma voor het schooljaar 2014-2015. De productie speelde nog 6 keer
wat het totaal op 140 voorstellingen brengt. Aan 175 leerlingen gemiddeld levert dat 28.300 geboeide
toeschouwers op. De laatste voorstelling Wapenland speelde op 19 juni 2015.
Enkele reacties:
* Wij hebben genoten van de voorstelling! Professioneel gedaan en met bescheiden middelen, zoals dat in
de scholen niet anders zal kunnen, een uitstekend resultaat neergezet. Ben er zeker van dat dit veel
jeugdigen zal aanspreken!
(Piero Stanco – Kluitman Uitgeverij)
* Mijn TSO-lln bleven geboeid kijken tot het einde! Tijdens de nabespreking was het duidelijk dat dit
toneelstuk hen gepakt heeft. Ik hoop dat dit stukje theater blijft bestaan!!!!! Een aanrader."
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
8
Hoe jullie het klaarspelen om van het verhaal een toneelstuk te maken is magistraal. Het filmen met de
camera is erg goed gevonden. De beelden van Rafael Abril zijn ook erg ter zake! De muziek ondersteunt het
geheel prima. En de acteurs doen het schitterend.
Maar het stuk brengt een stuk realiteit wel gevat in kaart. Misschien was er een mogelijkheid om ook het
geweld van de FARC te vernoemen in het stuk (als Ursula een opsomming geeft van wie verantwoordelijk
kan zijn voor het geweld).
(Sus Van Olmen – Amnesty International)
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
9
2.2 Aangeboren gelaatsafwijking, welbevinden
Op 26 september 2011 ging ‘Gebroken Glimlach’ in Antwerpen in première. Aangeboren gelaatsafwijkingen
is een van de thema’s. Kinderen en jongeren die geboren worden met een ‘ongewoon’ gezicht voelen zich
vaak ongemakkelijk in sociale situaties waar ze geconfronteerd worden met staren, commentaar en vragen.
Een ander thema is zelfverwonding. Hoewel dit een actuele problematiek is waarmee vele jongeren
worstelen, is er in Vlaanderen geen enkele vereniging of organisatie waar jongeren (of ouderen)
terechtkunnen met hun vragen omdat deze verenigingen eenvoudigweg niet bestaan. Het materiaal
dat bij de voorstelling aangeboden wordt, verricht dan ook baanbrekend werk.
Ook voor deze productie wordt er samengewerkt met een aantal partners:
- VAGA (De Vereniging voor Aangeboren Gelaatsafwijkingen)
- Nadine Callens (maatschappelijk werkster van het CLB Oostende, gespecialiseerd in zelfverwonding)
Korte inhoud:
Kaat is geboren met een lipspleetje, maar ze wil niet dat iemand er iets van merkt. Daarom kiest ze voor een
laatste operatie. Een neuscorrectie. Kobe doet het jaar over, maar zijn prestaties zijn nog niet schitterend.
Kobe wordt gepest omwille van zijn slechte resultaten en omwille van zijn 'zotte' broer. Hij vindt een
uitlaatklep in zijn muziek. Iets wat zijn broer jammer genoeg niet gelukt is. Kaat en Kobe leren elkaar
kennen. Twee werelden van verschil. Hoe loopt dit af?
Algemeen kunnen we stellen dat de meeste jongeren er mooi willen uitzien. Ze willen zich spiegelen aan de
idealen die hen door de reclame voorgespiegeld worden. Ze fotoshoppen of ze willen zelfs op jonge leeftijd
al esthetische chirurgie. Ze moeten de discrepantie tussen hun ideale en actuele zelf aanvaarden. Door dit
beeld krijgen jongeren die een ‘afwijking’ hebben het extra moeilijk.
Welbevinden en welzijn van jongeren is het overkoepelende thema. Wat doen jongeren die zich minder
goed in hun vel voelen? De maatschappij stelt hoge eisen aan jongeren. Wanneer ze niet aan deze eisen
voldoen, voelen ze zich slecht en zoeken ze een uitlaatklep. Deze kan onschuldig zijn: een dagboek, poëzie,
muziek … Maar jongeren kunnen ook vervallen in drug- en alcoholgebruik of zelfverwonding. In ‘Gebroken
Glimlach’ wordt er door de personages zowel op de positieve als de negatieve uitlaatklep gefocust.
Ook het thema relaties komt uitgebreid aan bod: de relatie van jongeren met hun ouders, de waarde van
vriendschappen (een thema waar zoals reeds aangehaald allochtonen graag op inzetten) en de prille
verliefdheid tussen twee jongeren.
In de rand van het verhaal wordt er ook aandacht besteed aan de gevaren van chatten.
De begeleidende map is gebaseerd op materiaal van de partners VAGA en Nadine Callens. Zij koppelen in dit
project hun expertise aan de verhaallijnen van de auteurs (Dirk Dobbeleers en Guy Didelez).
In navolging van Bruno Tuybens en Hilde Vautmans voor ‘Wapenland’ zegden nu filmproducent Jan
Verheyen en gedeputeerde voor welzijn van de provincie Antwerpen Marc Wellens het peterschap van het
project toe.
Tijdens het eerste schooljaar (2011-2012) werden 14 voorstellingen gerealiseerd. Het tweede jaar was goed
voor 22 voorstellingen. In het derde seizoen daalde het aantal voorstellingen weer (13). Het streefdoel, 70
voorstellingen verspreid over drie jaar, werd helaas niet gehaald. We strandden op 49 voorstellingen,
bijgewoond door 175 gemiddeld toeschouwers per voorstelling. Wat neerkomt op 8.575 toeschouwers van
12 tot 15 jaar. Tijdens het schooljaar 2014-2015 speelde de voorstelling 12 keer. Voor het schooljaar 20152016 staan er 9 geprogrammeerd. Wat het totaal voorlopig op 70 voorstellingen brengt, goed voor 10.325
toeschouwers.
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
10
Enkele reacties:
* Ik was gisteren erg onder de indruk van de talenten van Jolijn Antonissen, Yoeri Lewijze, Rebecca
Tanghe, in Beveren.
Het stuk was goed geregisseerd, de stage minimalistisch verfijnd. Net genoeg aan de verbeelding
overgelaten om de omgeving volgens eigen interpretatie in te vullen.
Proficiat aan de hele ploeg!
Maurice Mommaerts, Professor en hoofd dienst Mond-, Kaak- & Aangezichtsheelkunde, Head
European Face Centre, Chirurgie Maxillo-Faciale et Plastique de la Face (Nancy)
* We hebben echt genoten van de voorstelling en zijn ervan overtuigd dat dit stuk ook erg zal
aanslaan bij de jongeren.
Julie Deman, Joetz VZW
* ‘Gebroken Glimlach’ is een eerlijke, integere, boeiende en met opvallend enthousiasme gebrachte
voorstelling. Niet belerend of oubollig, maar herkenbaar en fris.
Jan Verheyen – filmproducent en peter van het project
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
11
2.3 Kansarmoede
‘Heb jij ze wel alle vijf?’ is een project rond het thema armoede, zowel ‘nieuwe’ armoede als
generatiearmoede, en de daaruit voortvloeiende kansarmoede en dreigende sociale uitsluiting.
Belangrijke neventhema’s zijn eigenwaarde, multiculturaliteit en het feit dat het uitsluiten van
mensen omwille van hun situatie of afkomst fout is, terwijl vriendschappen waardevol en belangrijk
zijn. Jongeren worden via de theatervoorstelling, het boek en de opdrachten in het pedagogisch
dossier, de workshop met getuigenis aangezet tot nadenken en dialogeren over maatschappelijke
integratie. Zo komt de klasgroep tot sociale inclusie van jongeren die nu vaak buiten de groep vallen.
In het project komt ook het spanningsveld studeren versus werken en het gezinsleven aan bod.
Voor het project ‘Heb jij ze wel alle vijf?’ wordt voor het eerst in het bestaan van het Educatief Theater
Antwerpen, een subsidie toegekend bij de opstart van het project. De subsidiënt heeft het volste
vertrouwen in het resultaat na het bijwonen van een voorstelling en na de nodige verkennende gesprekken
gevoerd te hebben met verantwoordelijken van het theater.
Deze productie debuteerde van 11 oktober 2013 tot 25 november in 16 Vlaamse steden (Oostende, Brussel,
Antwerpen, Aalst, Leuven, Sint-Truiden, Roeselare, Gent, Heist-op-den-Berg, Halle, Tongeren, Mechelen,
Hasselt, Kortrijk, Deurne en Tienen). Deze lanceringstournee was niet alleen uniek, het leverde ook een
doorstart op via het reguliere scholencircuit.
Sean Dhondt is peter van het project. Het Vlaams Ministerie van Armoedebestrijding en de Nationale Loterij
steunen het project financieel tot 28 februari 2015. De nieuwe minister van Armoede heeft de subsidie nog
met een jaar verlengd. Helaas volgde de Nationale Loterij dit voorbeeld niet zodat de productie stopt op het
einde van het seizoen 2015-2016.
Korte inhoud:
Chelsea leeft samen met haar moeder, haar broers en zusje al jaren in armoede. Ze leert Yassim kennen, zijn
vader raakte twee jaar geleden in armoede toen zijn bedrijf failliet ging. Yassim is een begenadigde
voetballer.
Chelsea kan zeer goed zingen en ze wint een free podium op school, dit zeer tegen de zin van Phaedra, de
gedoodverfde favoriete.
Net als Phaedra wil Chelsea deelnemen aan ‘Heb jij ze wel alle vijf?’, de nieuwe talentenjacht op televisie.
Hoewel zij meer talent heeft dan Phaedra, slaagt zij er uiteindelijk niet in deel te nemen. Ook Phaedra zal de
wedstrijd niet winnen. Chelsea vindt troost bij Yassim. Hij wil schitteren als kok, maar hij slaagt er niet in om
onder druk te presteren. Ze worden verliefd. Zal hun relatie standhouden?
Hoewel kansarmoede tegenwoordig meer en meer in de actualiteit komt, is het niet voor iedereen een even
gekend probleem.
Op 29 augustus 2010 haalde een rapport van Cera over het vaak onzichtbaar blijven van plattelandsarmoede
de nationale pers.
De actie ‘Iedereen mee: campagne tegen armoede’ maakte einde augustus 2010 bekend dat bijna één op de
vijf kinderen in België leeft in een gezin met een inkomen lager dan de armoedegrens. 35% van de
Vlamingen leeft in armoede of loopt ernstige risico’s om in armoede te verzeilen.
De motivatie van het Educatief Theater Antwerpen is om een zo breed mogelijke groep jongeren uit het
secundair onderwijs, tussen 12 en 16, te bereiken en dit dankzij de combinatie van diverse media. Het is een
leeftijdsgroep die meer dan welke andere persoonlijkheden vormt en dus is de confrontatie met thema’s als
armoede, pesten en uitsluiting van primordiaal belang.
Het drieluik boek-theaterstuk-pedagogisch dossier is zeer effectief en dus een certitude.
De volgende specifieke doelstellingen komen tijdens het project aan bod:
- Een grote groep jongeren op een bij de vorming van hun persoonlijkheid determinerende leeftijd
sensibiliseren voor armoede en de daarmee gepaard gaande sociale uitsluiting, en dat met respect voor
jongeren die lijden onder armoede en via een boeiend en geloofwaardig verhaal in boekvorm en op de
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
12
planken.
- Jongeren in armoede informeren over officiële hulpverleningsinstanties én zo hun situatie leren inzien en
inschatten. Vele mensen in armoede, en zeker jongeren, schatten zichzelf volgens diverse recente studies
niet in als zijnde ‘arm’. Bijgevolg hebben ze ook niet de reflex om beroep te doen op hulpverlening of steun.
De diensten die daarvoor instaan, kennen ze heel vaak niet of onvoldoende.
- Door de inclusie van een allochtoon hoofdpersonage naast een Belgisch hoofdpersonage komen ook
multiculturaliteit en gekleurde armoede aan bod. De gelijke situatie en gelijke behandeling ervan in het
verhaal onderstrepen nogmaals het feit dat een problematiek als armoede geen onderscheid maakt in
afkomst, kleur of religie, evenmin zijn positieve elementen als vriendschap of talent eraan gelinkt.
- Door de opdrachten, groepsgesprekken, film- en ander beeldmateriaal en getuigenissen in het pedagogisch
dossier kunnen de jongeren werken rond waarden als solidariteit en kan hun gevoeligheid voor
rechtvaardigheid verder aangescherpt worden.
- In het pedagogisch dossier en bij de workshop komen verschillende criteria van armoedebestrijding aan
bod. Gezien de aard van het project focussen we vooral op inclusie: we benaderen de jongeren op
klasniveau na het zien van het theater en/of het lezen van het boek met een nabespreking, workshop... Dit
in de wetenschap dat in vrijwel elke groep armen aanwezig zullen zijn. Generatiearmen, ‘nieuwe’ en
‘gekleurde’ armen… vaak zonder het zelf te beseffen en/of zichzelf als arm te benoemen.
De volgende Vlaamse (koepel)organisaties steunen het project actief. Deze partners leverden
achtergrondinformatie, brachten het creatieve team in contact met kansarmen, controleerden de
verhaallijnen, namen het voortouw in het opstellen van het pedagogisch dossier en voorzien – last
but not least – in promotionele ondersteuning: UNICEF België, Welzijnszorg, Recht-Op Jongeren, het
Vlaams Verbond van het Katholiek Onderwijs, Kleur Bekennen, Algemeen Christelijk
Werknemersverbond, de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten, Centrum Algemeen
Welzijnswerk, het Agentschap Binnenlands Bestuur en het Minderhedenforum.
Verantwoordelijken van Unicef, Welzijnszorg, Recht-Op Jongeren, De Vereniging van Vlaamse Steden
en Gemeenten, het Netwerk tegen Armoede lazen de teksten na.
De fiches van het pedagogisch dossier werden opgesteld door Sofie De Vocht en Lene De
Keersmaeker van Recht-Op Jongeren, Gaëlle Buysschaert van Unicef, Kusum Mertens van
Welzijnszorg en Dirk Dobbeleers, auteur-initiatiefnemer. Recht-Op Jongeren gaf ook de toelating om
de nieuwe film ‘Vechten voor morgen’ op de DVD met het pedagogisch dossier te zetten.
Met de volgende lokale organisaties werden samenwerkingsakkoorden gesloten:
Antwerpen
Steungroep Stop Armoede Nu, Betonne jeugd, De Lage Drempel.
Promotioneel: Samenlevingsopbouw Antwerpen stad, Sociaal Onderwijsbeleid/stad.
Brussel
VGC, Vrienden van ’t Huizeken/De Schakel.
Promotioneel: De Foyer
Vlaams-Brabant
’t Lampeke, Open Armen (Groep Intro vzw).
Oost-Vlaanderen
Beweging van mensen met laag inkomen, Vierdewereldgroep ‘Mensen voor mensen’, Werkgroep
Stop Armoede.
West-Vlaanderen
’t Hope, Beweging van mensen met laag inkomen
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
13
Limburg
De nieuwe volksbond, Trefpunt De Steppe & Onder Ons
We mikten van oktober 2013 tot en met december 2013 op een 25-tal voorstellingen. Het werden er
uiteindelijk 24. Het project zal in principe 3 jaar doorheen Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
toeren, goed voor 150 voorstellingen. In 2014 – wanneer we nog steun van het ministerie van
Armoedebestrijding en van de Nationale Loterij genieten – mikten we op 50 voorstellingen. Zo wilden we
het door de Nationale Loterij vooropgestelde aantal van 75 voorstellingen tot 31 december 2014 halen. Het
werden er uiteindelijk 47, wat het totaal op 71 voorstellingen brengt, goed voor 12.425 toeschouwers. Tot
juni 2015 komen daar nog 16 voorstellingen bij zodat we na 2 seizoenen eindigen op 87 voorstellingen. Het
derde en laatste seizoen speelden er voor Nieuwjaar 14 voorstellingen, in 2016 staan nog 8 voorstellingen
geprogrammeerd wat de productie op 109 voorstellingen zal doen eindigen. Dat levert aan 175
toeschouwers gemiddeld in totaal 19.075 leerlingen en leerkrachten op.
We zetten de productie stop omdat ze anders zoveel zal kosten dat er geen voorstellingen meer zullen
geboekt worden.
Enkele reacties na de première van ‘Heb je ze wel alle vijf?’:
* Een dikke proficiat aan het hele team! Een heel waarachtige en inspirerende voorstelling die veel
food for thought geeft! (Ingrid Lieten, verantwoordelijke minister kabinet armoede)
* Proficiat met een schitterende en aangrijpende voorstelling. Zonder enige twijfel een belangrijke
bijdrage om kindarmoede bespreekbaar en zichtbaar te maken (Yves Willemot, UNICEF)
* Een dikke proficiat aan alle acteurs, schrijvers, regisseur, alle betrokken partijen en UNICEF om me
in te lichten over dit geweldige project en voor de fantastische uitvoering! Blij en vereerd dat ik hier
deel van mag uitmaken! En: we hebben de koningin eens ontmoet! Ik ga goed slapen… (Sean Dhondt)
* Je komt zeker anders buiten dan je binnen gekomen bent. Proficiat met de duiding. Stof tot
nadenken. (Barbara Wyckmans, HetPaleis)
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
14
3. Preventie
3.1 Tabakpreventie
Vanaf november 2011 toert de voorstelling ‘Smoor’ door Vlaanderen. Ze vervangt de productie ‘Jij rookt
toch ook?!’ die 10 jaar getoerd heeft, goed voor 500 voorstellingen. ‘Smoor’ richt zicht tot jongeren van het
zesde leerjaar basisschool en eerste jaar secundair onderwijs. Uit onderzoek blijkt immers dat bijna 40% van
de 12- en 13-jarigen wel eens gerookt heeft. De toename van het aantal rokers is in deze leeftijdscategorie
erg groot.
Tijdens een interactieve theatervoorstelling maken de jonge toeschouwers kennis met de Russische
professor Nicolai. Hij is een ietwat vreemd uitziende professor-tabakoloog die samen met zijn lieftallige
assistente Bernadette voordrachten geeft over de schadelijke gevolgen van roken. Maar uitgerekend
vandaag loopt deze voordracht anders dan normaal. Bernadette komt te laat en is er niet helemaal bij met
haar gedachten. Ze brengt de voordracht en de professor zo in de war dat alles in rook dreigt op te gaan.
‘Smoor’ is een interactieve voorstelling waarbij jongeren op een amusante en zeer visuele manier iets
opsteken over de gevolgen van roken. Want roken en de daarmee samenhangende gezondheidsrisico’s zijn
onderwerpen die een blijvende aandacht en zorg nodig hebben. In het onderwijs kan één enkele les hierover
niet volstaan. Vanaf het zesde leerjaar komen veel leerlingen in aanraking met roken. Stoppen met roken is
moeilijk. Gewoon niet met roken beginnen is veel eenvoudiger. Veel jongeren zijn niet van plan om te
beginnen roken, maar dikwijls verdwijnt die intentie onder invloed van leeftijdsgenoten en door de behoefte
om onafhankelijk en volwassen over te komen.
Voorkomen dat jongeren gaan roken is daarom belangrijk. Dat is dan ook de opzet van ‘Smoor’.
Het project wil de volgende concrete doelstellingen realiseren:
- Bevorderen dat jongeren niet gaan roken.
- Jongeren bewust maken van beïnvloedingsprocessen.
Naast deze doelstellingen sluit ‘Smoor’ aan bij algemene onderwijsdoelen.
- Het kennen van en omgaan met eigen en andermans waarden en normen.
- Het leren voldoen aan eisen van milieu, hygiëne, gezondheid en ergonomie.
- Het op een doordachte wijze leren oplossen van persoonlijke keuzeproblemen.
- Het leren bepalen van een eigen standpunt op basis van argumenten.
- Het leren communiceren.
Dat maakt de voorstelling samen met het lespakket (uitgewerkt door Joetz vzw) geschikt om te behandelen
in verschillende vakken: Nederlands, biologie (secundair onderwijs) of W.O. (basisonderwijs), godsdienst,
zedenleer...
Partner Joetz ontwierp niet alleen het pedagogisch dossier voor de productie ‘Smoor’, het organiseerde ook
10 voorstellingen, in elke Vlaamse provincie 2.
De Vlaamse Stichting tegen Kanker las de teksten na en verleende financiële steun.
Eind 2015 werd deze voorstelling 42 keer gespeeld , goed voor een totaal van 7.350 toeschouwers.
Enkele reacties:
* Proficiat met de première van SMOOR! We waren heel erg enthousiast en zijn er zeker van dat de
voorstelling de leerlingen zal boeien.
We waren aangenaam verrast door de humor en de kunst waarmee alles aan bod werd gebracht.
Want leerlingen iets bijbrengen over de schadelijke gevolgen van roken, is niet bepaald iets dat erg
gemakkelijk is.
Een leerrijk stuk en twee prachtige acteurs! We hebben ervan genoten. (Julie)
* Ik vond het goed gedaan! Als je het stuk gezien hebt, ga je zeker niet beginnen roken. (Een jongere)
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
15
* Ik vind dat ze niets beter hadden kunnen doen. Ik vind het goed dat er een theatervoorstelling is
die je aanzet om niet te roken. Ik ben blij dat ik er de gevaren van ken nu, want in het dagelijkse
leven worden er veel mensen mee geconfronteerd. (Een jongere)
Nog een reactie van een leerkracht (Ellen) op 11 februari 2015:
Ik heb deze namiddag samen met mijn klas jouw voorstelling bekeken, SMOOR, in de Scala in Gent.
Fantastisch goed ; grappig maar niet té, informatief maar niet belerend. Mijn collega : even
enthousiast! Bedankt!
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
16
3.2 Drugspreventie
Half november 2013 ging ‘Rilke, relaas van een ramkoers’ in première in het Theater aan de Stroom.
Het is de opvolger van ‘Junkieblues’ dat gedurende 13 jaar meer dan 1.200 keer opgevoerd werd
voor in totaal ongeveer 250.000 jongeren.
Partners zijn het Antwerps Drugs Interventie Centrum (ADIC VZW), Joetz vzw en de politiezone GeelLaakdal-Meerhout. Agenten van deze zone organiseren bij de voorstelling een nabespreking. Het
Antwerps Drugs Interventie Centrum las de verhaallijnen na. Partner Joetz maakte tot onze
tevredenheid, net als bij ‘Smoor’, het pedagogisch dossier.
Nieuw is alleszins dat de regisseur van de voorstelling een kunsteducatieve workshop begeleidt voor
de (Antwerpse) jongeren. Zij brengen een eigen versie van de theatervoorstelling waarin zij andere
keuzes maken dan Rilke.
Drugs blijven een belangrijk maatschappelijk probleem dat het leven van te veel jongeren beheerst.
Het blijft dan ook noodzakelijk om in te zetten op preventieprojecten zoals dit theaterstuk.
We vertellen het verhaal van Rilke, dochter uit een typisch middenklassegezin, rebelse tiener. We
schetsen In een twaalftal stappen haar "parcours", van de bijna toevallige eerste XTC-pil, haar
aanvankelijke aversie, de eerste stappen in de drugswereld, de verslaving, het wanhopig willen
afkicken, hoe ze dieper en dieper het milieu (de 'peer'-groep) wordt ingezogen, drugshoertje... tot ze
eraan ten onder gaat.
De voorstelling is multimediaal. Een toneelvoorstelling ondersteund met muziek, choreografie,
bijkomend en beklijvend beeldmateriaal, haar bezorgde ouders die aan het woord komen, gortdroge
waarschuwingen (bv. wat gebeurt er wanneer je cement in je lijf spuit in plaats van coke?).
De voorstelling kwam tot stand na gesprekken met (ex-)verslaafden van onder andere ADIC.
Johan Heselmans schreef de productie. Hij schreef bekende televisieseries als ‘Café Majestic’, ‘Red
Sonja’ en ‘De zonen van Van As’. Het aantrekken van een auteur als Johan Heselmans onderstreept
nogmaals de ambitie van het Educatief Theater Antwerpen.
Het project is een drugpreventieproject.
Volgens de cijfers van het Vlaams Agentschap Zorg & Gezondheid was het percentage druggebruikers
van 17 jaar en jonger in 2004 10%, in 2009-2010 was dat 11%. Het streefcijfer voor 2015 is 7% of
lager.
‘Rilke, relaas van een ramkoers’ wil een bijdrage leveren tot het behalen van dat streefcijfer.
Sommige scholieren beginnen op 12 jaar met cannabisgebruik. De piek bevindt zich echter in de
leeftijdsgroep van 14 tot 16 jaar. Dit is de doelgroep waarop het project van het Educatief Theater
Antwerpen zich richt.
Uit de cijfers van VADLLB blijkt dat 6,3% van de scholieren uit het secundair onderwijs een andere
drug dan cannabis (heroïne, cocaïne, amfetamines, XTC, tripmiddelen) gebruikt.
Heroïnegebruik wat ook in de voorstelling voorkomt, start op de leeftijd van 18 jaar.
Binnen de schoolmuren is dankzij oplettende leerkrachten en het CLB de stap naar hulpverlening
vlugger gezet. Zeker wanneer het probleem door een project als 'Rilke, relaas van een ramkoers' ter
sprake wordt gebracht. Het is dus bij uitstek een preventieproject.
Tevens wil het project meewerken om de volgende gezondheidsdoelstellingen, opgenomen in het
Vlaamse preventieve gezondheidsbeleid, te realiseren:
* Het realiseren van gezondheidswinst op bevolkingsniveau door tegen het jaar 2015 het gebruik van
illegale drugs terug te dringen;
* voorkomen dat jongeren en jongvolwassenen beginnen illegale drugs te nemen;
* de beginleeftijd uitstellen;
* verantwoordelijk gedrag bevorderen;
* vroegtijdige aanpak stimuleren;
* hulp aanbieden (door het theaterproject en het pedagogisch dossier kunnen jongeren door
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
17
leerkrachten of CLB'ers verwezen worden naar de hulpverlening);
* een gezonde leefomgeving waarborgen.
Tijdens het opstartjaar werd er gemikt op 25 voorstellingen die gemiddeld bijgewoond worden door
175 jongeren tussen 14 en 17 jaar, wat neerkomt op een totaal bereik van 4.375 jongeren. Het
werden uiteindelijk 23 voorstellingen van november 2013 tot en met 31 december 2014, goed voor
een bereik van 4.025 toeschouwers.
Tot juni 2016 mikken we op 75 voorstellingen, goed voor een bereik van 13.125 jongeren en
begeleiders.
Dit aantal zullen we allicht niet halen. Tijdens het schooljaar 2014-2015 speelden we slechts 12
voorstellingen, tot eind 2015 speelden we nog eens 13 keer. Na Nieuwjaar zijn er geen voorstellingen
meer gepland. Het ziet ernaar uit dat we de productie 48 keer zullen spelen, goed voor 8.375
toeschowuers waarmee we toch een deel onder de verwachtingen blijven.
Na de paasvakantie nam Helle Vanderheyden de voorstelling tot eind 2015 over omdat Ariane Van
Hasselt zwanger was.
Door de laagdrempelige instap worden niet alleen leerlingen uit ASO bereikt, maar ook leerlingen uit
TSO, BSO en zelfs BuSO. Volgens het onderzoek middelengebruik in Vlaanderen ligt het gebruik van
cannabis hoger in TSO en BSO.
Het is een doelbewuste keuze van het Educatief Theater Antwerpen om de voorstelling tot alle
niveaus te richten, want drugpreventie is een thema dat alle jongeren aanbelangt.
De financiële steun voor de productie kwam slechts moeizaam op gang. Het district Antwerpen, het
Stedelijk Overleg Drugs Antwerpen en de Stad Antwerpen Cultuur verleenden steun, maar die was
onvoldoende. Begin 2014 komt daar de steun van de Stad Antwerpen (Welzijn-Drugpreventie) en de
steun van de Rotary Club bij zodat de productie ten slotte toch voldoende financiële steun geniet.
Voorwaarde is dat jaarlijks een aantal toeschouwers gehaald wordt. Daarom richt ETA al 2 jaar de
actie 1.000 leerlingen betalen 1 euro in. De helft van deze leerlingen moet ook een workshop of een
nabespreking krijgen. Daar de meeste leerkrachten niet tuk op workshops zijn, bieden we een gratis
nabespreking aan. Tijdens het eerste jaar gaf politie-inspecteur Jos Delarbre die. Omdat deze niet
altijd goed onthaald werd, sleutelden we voor het tweede jaar aan de formule. Actrice Helle
Vanderheyden deed een nabespreking, maar ze voelde zich er niet goed bij. Sindsdien werken we
samen met Frie Lauwers van Komaar. Zij doet de nabespreking samen met een ex-verslaafde. Deze
verandering bewijst de dynamiek die van ETA uitgaat.
Tevens moeten we informatie van VAGGA ter beschikking stellen. We laten de organisatoren een
strookje ondertekenen dat ze deze documentatie ontvangen hebben.
Enkele reacties na de première van ‘Rilke, het relaas van een ramkoers’:
* Ik was vorige week op de première met mijn dochter en wil u graag even meegeven dat ze het
toneelstuk beter vond dan eender welk toneelstuk dat ze op school al aangeboden kreeg. Ze vond
ook dat de actrice een dijk van een prestatie neerzette! Felicitaties dus! (Lieve Van den Bosch – SintUrsula Lier)
* Ik vond de try out die ik heb bijgewoond zeer geslaagd. Met één actrice de wereld van een jong
levenslustig meisje tot junkie laten ervaren, je moet het maar doen! De actrice brengt het verhaal
heel geloofwaardig. Ze kruipt werkelijk in de huid van Rilke. Goed gevonden is de suggestie van het
leuke en eigentijdse bandje waarin ze zingt, de reactie van de ouders. Heel confronterend het
‘kookrecept’ dat gegeven wordt waarin je kunt horen en zien welke rotzooi er in drugs gebruikt
wordt. De reacties van de jongeren achteraf in het vraaggesprek waren ook heel bijzonder. Hieruit
blijkt duidelijk dat zij onder de indruk waren en dat de boodschap was over gekomen. Dus dikke
pluim! (Lut Heremans, Sociale Dienst Herenthout)
* Mogen we jullie allereerst feliciteren met de voorstelling!
De éénvrouws-presentatie was zeer geslaagd. Haar acteerprestatie, zang en overgave waren heel
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
18
reëel, een toetsing van onze dagelijkse realiteit.
Deze week hebben we zelf een gelijkaardig feit behandeld, dus ook voor ons blijft het confronterend.
De filmfragmenten waren enorm leerrijk om een andere kijk te verkrijgen. (Carla Rutten & Greet
Brusten, Inspecteurs van Politie, Dienst Jeugd en Gezin, Wommelgem)
Nog een reactie van Koen De Clerck, Leerkracht Atheneum Klein-Brabant (Bornem) op 10 februari
2015:
Wij willen de mensen feliciteren van de productie Rilke, relaas van een ramkoers met in het bijzonder
Ariane! Wat een topprestatie heeft zij daar neergezet. Onze leerlingen vonden het een voor een een
knappe en pakkende voorstelling. Ariane heeft het met zoveel overtuigingskracht de ganse zaal
meegekregen. De spanning en beleving waren vaak te voelen aan de reacties uit het publiek die niet
konden uitblijven. Proficiat aan gans de crew!
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
19
4. Wetenschappen
4.1. Duurzaamheid, duurzame ontwikkeling
Op 16 oktober 2012 vond in het Theater aan de Stroom de première plaats van ‘2019’ geschreven
door Steven Vromman. Hij heeft als ‘Low Impact Man’ een ruime kennis rond het thema verworven
via zijn professionele achtergrond. Hij is tevens bekend om zijn vertaling van de boodschap naar
diverse doelgroepen. Voorbeelden zijn de theatertournee met Dimitri Leue (Tegen de lamp, najaar
2009), het televisieprogramma (Low Impact Man in 2008 op Canvas en 2009 op Eén), en ruim 350
lezingen en shows voor onder andere scholen, bedrijven en verenigingen.
De derde graad van het lager onderwijs is de doelgroep voor deze productie.
Bij het maken van de productie is er zo duurzaam mogelijk gewerkt. Zo bestaat het volledige decor
uit gerecycleerd en voornamelijk kosteloos materiaal. De kledij werd grotendeels in een
tweedehandswinkel gekocht. De acteurs rijden zoveel mogelijk samen. Het promotiemateriaal voor
deze voorstelling werd digitaal verspreid. Wat gedrukt wordt (flyer en het pedagogisch dossier),
gebeurt volgens ecologische standaarden.
De voorstelling en het pedagogisch dossier laat kinderen van 10 tot 12 jaar op een aangepaste
manier kennismaken met het concept duurzame ontwikkeling en dit via de invalshoek van de
klimaatsverandering. We maken de leerlingen ook vertrouwd met duurzame ontwikkeling als een
ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige generatie zonder daarbij de behoeften van
de toekomstige generaties in gevaar te brengen.
De klimaatcrisis is misschien wel het duidelijkste gevolg van de onduurzame ontwikkelingen van de
voorbije vijftig jaar.
Niet alleen is de impact op de mens en de natuur groot. Het klimaatsprobleem legt ook de
onrechtvaardigheid van het huidige mondiaal model bloot. Zij die het minst aan de basis liggen van
de klimaatsverandering zijn er de grootste slachtoffers van. De relatie tussen hoe we leven en wat de
gevolgen zijn voor mens en natuur is een centraal thema in de voorstelling. (Al willen we de jonge
kinderen niet met een schuldgevoel opzadelen.)
De voorstelling maakt duidelijk dat onzorgvuldig omgaan met het ecosysteem grote gevolgen heeft
voor onze manier van leven. Het verhaal laat zien dat, ook al is de kans klein dat wij getroffen
worden door overstromingen, wij er toch de gevolgen van kunnen dragen. Zo verhoogt na een
mislukte oogst de voedselprijs waardoor klimaatvluchtelingen naar onze welvarende landen komen.
Door de gebeurtenissen te laten afspelen in de (nabije) toekomst is deze voorstelling meteen ook
een stevige oproep om nu iets te doen om dit negatieve scenario alsnog te vermijden.
De voorstelling sluit aan bij het concept ‘educatie voor duurzame ontwikkeling’. Daarbij is het
belangrijk dat de complexiteit van de problemen wordt opgenomen in het verhaal en de kinderen
zelf uitgenodigd worden om na te denken over mogelijke oplossingen. Er is aandacht voor de eigen
verantwoordelijkheid en een aantal ethische vragen komt aan bod. Ook vragen waarop (nog) geen
antwoord is.
Er wordt op 60 voorstellingen gemikt tussen 3 oktober 2012 en 30 juni 2015. Eind 2014 staat de teller
op 37. Deze voorstellingen worden gemiddeld bijgewoond door 160 toeschouwers wat betekent dat
‘2019’ bijgewoond werd door 5.920 kinderen van tien tot twaalf jaar. Tot 30 juni 2015 speelde de
voorstelling nog 5 keer wat het totaal op 42 voorstellingen brengt, goed voor 6.720 leerkrachten en
leerlingen. Er werd dus op 70% van het vooropgestelde aantal voorstellingen geëindigd worden. De
laatste voorstelling had op 3 april 2015 in Nijlen moeten doorgaan, maar door technische problemen
kon deze voorstelling niet doorgaan.
Kinderen van tien tot ongeveer twaalf jaar zijn gevoelig voor wereldproblemen als milieu en hebben
nog de ideale leeftijd om die gevoeligheid om te zetten in een duurzame levensstijl. Iets wat minder
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
20
lukt bij vaak onverschillige pubers van 13, 14 jaar of ouder. Anderzijds zijn de 10- tot 12-jarigen oud
genoeg om kritisch te staan tegenover mogelijke oplossingen voor deze problemen.
Ook voor deze productie wordt er gewerkt met belangwekkende partners zoals het Antwerpse
Ecohuis , Djapo vzw en de Koning Boudewijnstichting. Meter van het project is weervrouw Jill
Peeters, filmmaker Nic Balthazar is peter.
Naast de kinderen zelf worden ook de ouders betrokken bij het maken van duurzame keuzes via een
eenvoudige checklist die verbeteropties aanbiedt. De vragen bij de checklist gaan onder andere over
isolatie van de woning, kleine ingrepen zoals spaarlampen, gebruik van fiets en openbaar vervoer,
groene stroom, vleesarme maaltijden, afvalpreventie en reisgedrag. Door de kinderen en hun ouders
te sensibiliseren zal ‘2019’ een breed draagvlak opbouwen zodat deze kinderen en hun ouders
opgevoed worden tot betrokken en solidaire wereldburgers. De kinderen zullen dus zowel op school
als thuis in contact komen met duurzame maatregelen wat tot gedragsveranderingen zal leiden.
Korte inhoud van het verhaal:
Bram, een jongen van zeventien, zit bang en alleen op de vierde verdieping van een pakhuis aan de
kust. De combinatie van springtij en overvloedige regenval heeft een catastrofe veroorzaakt. We zijn
2019 en het is niet duidelijk of er nog andere overlevenden zijn. Maar dan krijgt Bram bezoek van
Oda, een Indonesische klimaatvluchtelinge die al enkele jaren in ons land leeft. Stilaan ontdekken ze
dat de ramp het gevolg is van klimaatverandering, die dan weer te maken heeft met een niet
respecteren van de draagkracht van de aarde de voorbije decennia. Ze ontdekken tot hun
verbijstering wat de gevolgen zijn in Noord en Zuid en vragen zich af waarom niks is gedaan om dit te
voorkomen. Door hun creativiteit samen te leggen kunnen ze toch contact maken met andere
overlevenden en blijkt dat de gevolgen nog meevallen. De mensheid krijgt een nieuwe kans. Terwijl
ze wachten op een reddingsteam keert Bram in een droom terug naar 2012/2013, 2013/2014 of
2014/2015. Daar kan hij met de kinderen (de toeschouwers) een verbond sluiten om samen alles te
doen wat mogelijk is om de aarde te bewaren.
De jonge toeschouwers worden dus actief bij de voorstelling betrokken. Ze moeten samen met de
acteurs keuzes maken die zorgen voor meer duurzaamheid.
Theater is alleszins een interessant medium om de interesse van de leerlingen te wekken. Deze droge
materie wordt via een speelse, humoristische theatervoorstelling tot leven gewekt.
Enkele reacties:
* Ik was met een groep kinderen vanmiddag aanwezig in CC De Steiger te Menen. We hebben enorm
veel waardering voor jullie heel zinvol en interessant theater. Het heeft mezelf maar vooral ook de
kinderen enorm geboeid. We namen ook deel aan "The song for the climate" met ons kinderkoor. En
binnenkort gaan we rond voor 11 11 11. Jullie theater was een heel toffe aanvulling. (Wullaert Roos)
* De boodschap van niet te veel energie verspillen is duidelijk! (Een jongere)
* Zeer aangenaam: humor, info, niet betuttelend, echt op maat van de leeftijdsgroep. (Een
leerkracht)
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
21
5. (Zinloos) geweld – Gelijke kansen
In 2014 zegden VZW Touché (Gent) en VZW Zijn (Brussel) toe om partners van dit project te zijn.
Uiteindelijk besloot ook het Vredescentrum (Lotte Dodion) om niet samen te werken.
Voor de financiële steun zorgen het Fonds Vinci (met peter Luc Michils), de provincie en het district
Antwerpen en het Instituut voor gelijkheid van vrouwen en mannen.
We kregen uiteindelijk geen steun van Gelijke Kansen (Vlaamse overheid) en van Kunsten en Erfgoed
(Vlaamse overheid) waar we als kunsteducatief project indienden.
In de toekomst willen we proberen in Brussel een reeks op te zetten met VZW Zijn. Hier willen we
subsidies voor aanvragen. De coördinator geweld- en slachtofferbeleid van de provincie Antwerpen
wil het ook in een project gebruiken. We proberen ook nog een samenwerking aan te gaan met de
coördinatoren geweld- en slachtofferbeleid van de andere provincies.
De acteurs (Wim Van de Velde, Rebecca Tanghe) gingen op bezoek in de gevangenis van
Oudenaarde. Gesprekken met gedetineerden leidden tot verhaallijnen. Daarna werkte de acteurs,
die tevens de auteurs waren, de tekst verder uit onder leiding van acteurscoach Rudy Goes.
Korte inhoud:
De acteurs schetsen de levensloop van Stef. Hij gebruikte vaak geweld en zit in de gevangenis. Hij
mag zijn leven, via een experimenteel computerprogramma, overdoen.
Zijn coach en het publiek helpen hem om betere keuzes te maken.
Premisse:
‘Wat als een gevangene/gedetineerde zijn leven kon overdoen?’
Doelgroep:
14-17 jaar
‘Play again’ wil de complexiteit van geweld aantonen door in te zoomen op de levensloop van één
individu. Geweld is er niet plots of toevallig. Niemand gaat zomaar tot geweld over. Het is iets wat
binnenin een individu gegroeid is. Vaak neemt men het standpunt in van de slachtoffers, maar een
dader is vaak een slachtoffer van zichzelf. Daarom moeten we zijn gedrag niet tolereren, maar wie
het begrijpt kan proberen de oorzaak weg te nemen. Op die manier kunnen we het geweld stoppen.
Daarvoor is empathie nodig. ‘Play again’ kijkt vanuit het perspectief van Stef. Het publiek beleeft
samen met Stef de dingen die hem tot geweld hebben aangezet. Door herkenning en door het
aanbieden van alternatieven leren ze van Stef en van elkaar. Ze leren dat zijn gewelddadige natuur
uit frustraties voortkomt, vanuit zijn opvoeding, vanuit de relatie van zijn ouders, vanuit dingen en
personen die zijn leven kruisen. De toeschouwers leren dat er ook in hen een brandhaard kan zitten
en dat ook zij moeten leren praten om problemen op te lossen of te voorkomen.
Geweldloos communiceren is een taal is die moet worden aangeleerd. De meeste mensen leren dat
thuis, maar als je dit niet van thuis uit hebt meegekregen, zoals Stef, dan sta je anders in onze
maatschappij. Als jongeren niet adequaat leren communiceren, kan dat catastrofale gevolgen
hebben.
‘Play again’ wil dat het publiek zichzelf leert kennen. Welke beslissingen nemen zij als zij door de
ogen van Stef kijken? Kun je zomaar wegwandelen als je vriend of vriendin iemand anders kust? Kun
je je vriend of vriendin verraden omdat hij foute dingen doet? Zijn mannen gewelddadiger dan
vrouwen? Zijn we niet allemaal onderhevig aan gevoelens van agressie, wraak, haat, frustratie?
Kunnen we die gevoelens zelf beheersen? Het is makkelijk de ander te veroordelen als je nooit in
dezelfde situatie hebt gestaan. Ook dit is een belangrijke vorm van empathie.
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
22
Zo krijgt het publiek een inkijk in het hoofd van iemand anders en geven we het publiek ook de kans
om in zichzelf te kijken. Wat de jongeren zien, kunnen ze op zichzelf projecteren. Empathie leidt zo
tot identificatie. We geven ook een inkijk op mogelijke oplossingen, die worden niet alleen door zijn
coach maar ook door het publiek aangereikt.
Omdat het ETA een grote expertise heeft opgebouwd met het spelen van voorstellingen in een
grootstedelijke context, komt ook de interculturaliteit aan bod. Die uit zich o.a. in de ontmoeting van
Stef met verschillende personages zoals een meisje van Marokkaanse afkomst, zijn oudere Albanese
vriend. Hij ontmoet ook jongens van een andere afkomst: sympathieke, stoere of stille jongens,
divers en gevarieerd. Hij voelt zich thuis bij een groep jongeren tot ze een Marokkaanse
homoseksuele jongen beginnen te pesten. Blijkbaar past die jongen niet bij hun groep en hebben ze
nood aan een slachtoffer om zich als groep sterker te voelen. Stef wil dit niet. Hij vindt de jongen
sympathiek, maar wil zijn vrienden niet kwijt. Dat schept voor hem en het publiek opnieuw een
dilemma: zijn we sterk genoeg om een groep te verlaten om onze principes trouw te blijven?
Met ‘Play again’ zet ETA een nieuwe stap in haar artistieke evolutie. Het theatergezelschap verlaat
met dit project bewust het pad van voorstellingen die alleen bekeken worden. Deze productie zet de
toeschouwer centraal.
Die bepalen het verdere verloop van de voorstelling. Het publiek zal een aantal keer een cruciale
beslissing moeten nemen op belangrijke kwesties zoals 'Mag ik geweld gebruiken als mijn lief me
bedriegt?' of 'Hoe verdien ik het respect van meisjes?'
De try-outs gingen door op 17 november voor jongeren van BuSO De Leerexpert en van het
Atheneum van Hoboken. De jongeren uit Hoboken volgden ook een workshop.
Op 19 november vond de première plaats in CC Luchtbal voor een 150 genodigden.
Enkele reacties na de try-outs en première:
* Ik ben dinsdag naar de try out van Play Again gaan kijken : echt goed !
Lieve Stallaert, cultuurschepen district Antwerpen
* 't Was een zeer mooie première van 'Play Again' in CC Luchtbal. Boeiend, origineel, knap gespeeld.
Ria Adriaenssen – leerkracht op rust Joma
* Het was de eerste keer dat ik een interactieve voorstelling heb meegemaakt en ik was aangenaam
verrast. De voorstelling gaf veel stof tot nadenken.
Agnes van der Veken – Sint-Ursula Wilrijk
* We hebben genoten van de voorstelling. Het concept 'pesten, keuzes maken, verantwoordelijk zijn
voor je eigen keuze/daden' werd op een 'verfrissende' manier belicht door de acteurs. Het interactieve
aspect maakt het geheel boeiend, maar daarom niet gemakkelijker.
Ellen Van Reeth – Atheneum Boom
Peter Schoenaerts van FF maakte de terechte opmerking dat we een tekort hebben aan goede foto”s
van onze producties. We hebben daarom op een try-out een pas afgestudeerde fotograaf foto’s laten
trekken.
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
23
6. Toekomstige projecten
6.1. Picka(chu) en de evolutietheorie
‘Pika(chu) en de evolutietheorie’ is een educatief project dat via een avontuurlijke
theatervoorstelling de interesse voor wetenschappen en Darwins evolutietheorie wil stimuleren
bij jongeren van de derde graad lager onderwijs en het eerste jaar secundair onderwijs. In de
voorstelling komen de 3 basisprincipes van de evolutietheorie aan bod: genetische variatie,
voortplanting, natuurlijke selectie, met daaraan gekoppeld: de evolutie van de mens.
Dit project zal bijdragen tot de popularisering van wetenschappen en tot de verspreiding van
Darwins revolutionaire theorie bij jongeren.
Korte inhoud:
Een fictief verhaal over Charles Darwin die in 1835, na een storm, aanspoelt op een onbewoond,
exotisch eiland (Culpepper Island) van de Galàpagosarchipel. Hij leert er Jean kennen, een man
die er 8 jaar eerder achtergelaten werd door zijn kapitein. Samen doen ze ontdekkingen over de
evolutie van planten en dieren. Ze komen tot de bevinding dat alle planten en dieren niet altijd
waren zoals ze nu zijn, maar gedurende miljoenen jaren evolueerden tot hun huidige vorm,
door variatie, selectie en overerving.
Uiteindelijk blijkt Jean een vrouw te zijn: Jeanne. Ze gaf zich aan boord van haar schip uit als
man, omdat vrouwen geen bemanningslid of wetenschapper mochten worden.
Op een dag vaart Darwins schip weer langs het eiland, op zoek naar hem. Charles gaat mee,
Jeanne besluit te blijven. Het voormalige Culpepper Island heet nu Darwin Island.
Buiten Darwins evolutietheorie komen de volgende thema’s aan bod: biodiversiteit,
duurzaamheid, creatonisme versus evolutie, ontstaan van België, evolutie van de mens,
genderongelijkheid en industriële revolutie.
Pikachu is één van de hoofdpersonages in de tekenfilmserie en het computerspel “Pokemon” en
bijgevolg zeer gekend bij de jeugd. In dit spel kunnen pokemon (een soort dierlijke wezentjes)
evolueren tot een andere soort. Zo evolueert een Pichu tot een Pikachu en een Pikachu tot een
Raichu.
In het toneelstuk wordt uitgelegd hoe door menselijke selectie (in tegenstelling tot natuurlijke
selectie) in korte tijd een dergelijk creatuurtje kan worden “gemaakt”.
Nintendo gaf geen toelating om de naam Pikachu te gebruiken. De titel werd dan ook omgevormd
tot ‘Pika en de evolutietheorie’.
Doelstellingen van het project:
- Een algemene interesse voor wetenschappen opwekken of versterken.
- Onderscheid kunnen maken tussen een scheppingsverhaal en een wetenschappelijke verklaring.
- Inzicht verwerven in de correlatie tussen genetische variatie, voortplanting, natuurlijke selectie.
- Begrijpen dat het scheppingsverhaal geen wetenschappelijke verklaring is voor het ontstaan van de
wereld, maar ook begrijpen dat ‘geloven’ voor mensen wel zinvol kan zijn.
- De aangepastheid van een organisme aan de omgeving kunnen aantonen.
- Kunnen inzien dat dieren en planten evolueren in de tijd.
- De figuur van Charles Darwin kunnen situeren in de tijd en de geschiedenis.
De tekst is geschreven door Rudy Goes die tevens zal regisseren.
Tot op heden hebben volgende organisaties of personen toegestemd in een concrete
samenwerking:
- Dhr. Dirk Draulans, dr. in de biologie, Darwinspecialist en mediafiguur, tevens peter van het project
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
24
- Professor ethicus Johan Braeckman (Universiteit Gent) is creationisme- en evolutiespecialist, en
promotor van het populariseren van de evolutietheorie.
- Museum voor Natuurwetenschappen Brussel (inhoudelijke controle van de theatertekst, promo,
link met de tentoonstelling ‘Evolutie van de mens’, opstellen van de begeleidende lesmap) Voorjaar
2015 opent het museum een nieuwe tentoonstelling: ‘Evolutie van de mens’. Het toneelstuk wordt
daar deels op afgestemd zodat het kan opgenomen worden in de promo van die tentoonstelling.
- Het wetenschappelijk tijdschrift EOS (promo)
- Jongeren, Cultuur en Wetenschap (promo)
- Er zijn verkennende gesprekken ter subsidiëring aan de gang met Economie, Wetenschap &
Innovatie, CERA en de Koning BoudewijnStichting.
De première was voorzien voor oktober 2014. Die werd dan in eerste instantie uitgesteld tot voorjaar
of najaar 2015. Er werden echter niet voldoende subsidies gevonden. Alleen het district Antwerpen
en de provincie Antwerpen (Cultuur) steunden het project financieel. De productie is dan ook voor
onbepaalde tijd uitgesteld. Dirk Draulans en het Museum voor Natuurwetenschappen te Brussel
uitten hun spijt over het feit dat de productie ‘on hold’ gezet werd.
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
25
6.2. Alcoholmisbruik (Schol)
Eind 2013, en in de slipstream van ‘Rilke, het relaas van een ramkoers’, werden de eerste stappen
gezet voor een nieuwe productie rond alcoholmisbruik.
Reeds in 2014 zegden de VAD (Vereniging voor Alcohol en andere Drugproblemen) en de AA
(Anonieme Alcoholisten) zegden hun samenwerking toe. Zij lazen de verhaallijnen na en zullen aan
een inspiratiebox werken.
Korte inhoud:
Met zijn vrienden Arne en Michiel gaat Joppe een weddenschap aan: durven of doen. Michiel filmt
een zuiderse schone onder de douche. Zohra? Joppe kent Zohra al jaren. De laatste tijd begint hij iets
voor het moslimmeisje te voelen. Joppe is jaloers en kwaad. Hij drinkt te veel en scheldt Zohra uit
voor slettebak. Joppe verliest de wedstrijd en moet als verliezer een half uur stand-up comedy
brengen. Joppe wil niet afgaan. Hij drinkt zich moed in, maar schoffeert daardoor Zohra als hij haar
opmerkt in het publiek. ’s Anderendaags weet Joppe niets meer van de voorbije avond. Uiteindelijk
heeft Zohra hem veilig thuis gebracht. Hij belooft nooit meer te drinken. Ook als hij Zohra definitief
kwijt is?
Thema’s:
- Alcoholgebruik bij jongeren: in tegenstelling tot soft- en harddrugs is alcohol zowel legaal en vrij te
verkrijgen als sociaal aanvaard. Dat, terwijl alcohol evenzeer kan leiden tot sociaal onaangepast
gedrag en in het ergste geval verslavend kan zijn en levens verwoesten.
- Omgang met sociale media: jongeren vandaag leven met hun smartphone als was ze aan hun hand
gegroeid. Anders dan eerdere generaties gebruiken ze hun gsm niet zozeer om te bellen of te smsen, maar wel om te facebooken, snapchatten e.a.
Doelstellingen:
- In de eerste plaats is 'Spel met grenzen’ een preventieproject dat wil voorkomen dat jongeren te
vroeg of te veel gaan drinken. Het wil jongeren doen beseffen dat ze best niet te vroeg beginnen
drinken en dat als ze het doen, dat best beperkt doen.
- Het wil jongeren helpen inzien dat ze niet ‘moeten’ drinken om erbij te horen of stoer te doen. Het
is belangrijk om te leren nee zeggen tegen groepsdruk, dit kan door jongeren assertief te maken.
- 1 op de 6 jongeren geeft aan dat ze al het slachtoffer geweest zijn van cyberpesten. Het project wil
jongeren dan ook bewust maken van het gevaar van de sociale media. Wat op internet gepost wordt,
blijft op het internet. De emotionele schade die ermee berokkend wordt, is zeer groot. Het hoeft
geen betoog dat aardig wat genante beelden gefilmd worden ‘onder invloed’. Jongeren laten inzien
dat een dergelijke ‘onnozelheid’ hen een slechte reputatie kan opleveren die ze jaren meeslepen is
belangrijk.
Concept en uitwerking
Voor de regie kiezen de auteurs in overleg met het theatergezelschap ETA dat instaat voor de
praktische uitwerking een jonge regisseur, die de doelgroep goed aanvoelt. Het is uiteindelijk Omar
Salim Kalifa. Omdat hij geen ervaring heeft met theaterregies, wordt hij bestaan door een coach.
Hij is ook een meerwaarde voor de uitwerking van het meisje van allochtone origine. Hij zal erop
toezien dat de verhaallijnen van Zohra zo realistisch en authentiek mogelijk op de scène gebracht
worden. Wat maakt dat heel wat jongeren van allochtone afkomst zich extra aangesproken zullen
voelen.
Zohra drinkt zelf geen alcohol, maar wordt wel het slachtoffer van Joppes drankgebruik.
Bovenop de keuze voor een verhaal dat dicht bij leefwereld van jongeren staat en voor een regie en
acteurs die een heldere, vlot begrijpbare voorstelling nastreven, gaan de makers resoluut voor het
inzetten van moderne technieken, o.a. projectie, waarbij gestreefd wordt naar een originele, frisse
en verrassende aanpak. Zo bestaat de uitdaging erin om een groepsgevoel te creëren met maar 2
acteurs. We willen virtuele personages creëren. We hebben hier Jeroen Wuyts voor aangesproken
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
26
omdat hij gebruikt maakte van 3D beelden in ‘De Kleine Oorlog’, een productie van Skagen.
Deze piste staat op de helling, want aan dit concept is een prijskaartje van ongeveer €30.000
verbonden. Met alleen kleine subsidiënten en sponsors kunnen we dat niet halen.
Financiën
Het zag er lang naar uit dat het Vlaamse Agentschap Zorg en Gezondheid het project zou subsidiëren.
De administratie steunde het project volledig, maar voor het kabinet sloot ons project te weinig aan
bij hun prioriteiten.
Er is ook de Belgische Federatie van Wijn en Gedistilleerd. Obstakels voor hun sponsoring zijn de
taxshift die hun inkomsten vermindert en het feit ze zonder steun van de Vlaamse overheid niet
kunnen scoren bij overheden en overheidsdiensten.
Er is natuurlijk de financiële steun van de cel Drugbeleid van de stad Antwerpen. We zullen het dus
moeten hebben van kleinere subsidiënten als het district en de provincie Antwerpen, de
creatiepremie van SABAM en de impulssubsidies van de stad Antwerpen.
De première is gepland voor het najaar van 2016. Krijgen we de financiën niet rond dan wordt die
mogelijk verschoven naar 2017.
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
27
6.3. Armoede en Gelijke Kansen (Tiresias)
Het kabinet Armoedebestrijding contacteerde Marc Hendrickx met de vraag om in opvolging van
‘Heb jij ze wel alle vijf?’ een nieuwe productie te maken rond armoede.
Marc stelde onze toekomstige projecten voor aan de kabinetsmedewerkers en zij kozen voor
‘Tiresias’. Omdat de helft van het geld door ‘gelijke kansen’ zal betaald worden, moet ook dit thema
aan bod komen.
De synopsis ging een paar keer over en weer o.a. omdat er te weinig armoede (bovendien gesitueerd
in Vlaanderen) aan bod komt. We raakten het eens om dit thema uitgebreid in de inspiratiebox
uitgewerkt zal worden.
Deze productie werd opgenomen in het dossier werkingssubsidies als project voor het eerste
subsidiejaar. Het kabinet Armoedebestrijding zou de première graag nog in 2016 zien wat een
(luxe)probleem is als we werkingssubsidies zouden krijgen. We zullen de problemen echter oplossen
als ze zich aandienen.
Doelstellingen
Met dit toneelstuk hebben de makers de intentie om een kunstzinnige creatie te maken rond de
oudgriekse blinde figuur Tiresias. Het is in de eerste plaats de bedoeling om de toeschouwers
zintuiglijk en emotioneel te prikkelen.
Grote troef is dat het bijwonen van dit toneelstuk een opportuniteit biedt om nadien, via een
speciaal ontwikkelde inspiratiebox en gerichte workshopdieper in te gaan op de basisthema’s van het
stuk:
- gelijkheid en gelijke kansen
- Tiresias en armoede
- Universaliteit
Over Tiresias
Tiresias was een Griekse waarzegger uit Thebe die door Athena met blindheid werd gestraft omdat
hij haar naakt had zien baden. Als compensatie voor zijn blindheid kreeg hij de zienersgave.
In een ander Grieks verhaal is Tresias 7 jaar vrouw geweest, als straf van Hera omdat hij slangen had
gedood. Tiresias heeft toen een man gehad en kinderen gebaard. Na die 7 jaar mocht zij terug man
worden.
Op een avond hadden de goden Zeus en Hera ruzie over wie het meest van het liefdesspel geniet: de
man of de vrouw? Volgens Hera genoot de man het meest, Zeus was overtuigd dat het de vrouw
was. Ze raakten er niet uit en daarom werd er een ervaringsdeskundige bijgehaald: Tiresias, hij was
immers man EN vrouw geweest. Omdat Tiresias “de vrouw” antwoordde, werd hij door Hera met
blindheid gestraft. Zeus schonk hem daarop zijn helderziendheid.
Gelijkheid en gelijke kansen
Een Marokkaan met een Antwerps accent is een Antwerpenaar, toch voor een blinde. Blank, zwart,
geel bruin ... Blinden leren ons hoe banaal racisme is.
Chinezen hebben een hoge stem en spreken slecht Engels. Blinden weten dat Chinezen anders
gevormde ogen hebben dan blanken, maar dat zegt hen niks, het is zelfs niet belangrijk. Is dat een
handicap, een gebrek?
Waar ben je als je niet weet waar je bent? Je kan overal zijn. De wereld is onze biotoop.
Nadenken over blind zijn stelt ziende mensen in staat om bepaalde zaken uit onze samenleving te
relativeren, om vanuit een ander standpunt het leven te (her)bekijken.
Al ziende blind zijn.
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
28
Van alle zintuigen zijn de ogen het mooist, maar ook het onbetrouwbaarst.
Het heeft zelfs een naam: gezichtsbedrog. Naast de letterlijke trompe l’oeil-effecten is er de schone
schijn die mensen ophouden, om kost wat kost mee te kunnen draaien en respect af te dwingen: een
mooie auto voor de deur, die ze zich eigenlijk niet kunnen permitteren, om de buren te imponeren.
Oedipus, die zijn eigen ogen uitstak omdat hij onwetend zijn vader had vermoord en met zijn moeder
was getrouwd ,zei: “Toen ik nog zag, heb ik niet gezien. Waarvoor heb ik die ogen dan nodig?”
Over Tiresias en armoede
Omdat Tiresias een filosoof en profeet is, wordt hij door de staat gesteund. Hij heeft dus geen
financiële problemen. Toch is hij arm, verwaarloosd en eenzaam. Hoe komt dat?
Armoede is niet alleen een financieel probleem. Het is vooral een samenspel van sociale uitsluitingen
dat zich op verschillende levensdomeinen manifesteert: onderwijs, huisvesting, werk, inkomen, vrije
tijd, gezondheid. Uitsluitingen binnen deze domeinen staan met elkaar in verband en versterken
elkaar. Zo vormt armoede een negatieve spiraal, waaruit het vaak moeilijk ontsnappen is. Inzicht
krijgen in de basisfactoren van deze problematiek kan er toe leiden dat jongeren het anders zullen
aanpakken, binnen hun mogelijkheden, vb. motivatie versterken, studies afmaken.
De figuur Tiresias is het uitgesproken aanknopingspunt om deze thematiek te behandelen in de
workshop achteraf.
De acteurs
In deze voorstelling zal gewerkt worden met een blinde muzikant met blinde en ziende acteurs.
Zo kan de doelgroep van blinde en slechtziende mensen zowel actief als passief participeren.
Het moet een hedendaagse enscenering worden, op basis van klassieke verhalen, waarbij de
ervaringswerelden van mensen met en zonder licht samenkomen. Tijdens de repetitieperiode wordt
op zoek gegaan naar theatrale middelen om blinden en zienden een evenwaardige en vergelijkbare
ervaring te geven. Uit de gesprekken met blinden en slechtzienden moeten antwoorden komen op
vragen als:
 dromen blinden?
 wat is ‘erger’ blind of doof zijn?
 wat zou een blinde het eerst willen doen moest hij kunnen zien?
 is het erg om blind te zijn?
Zulke vragen en antwoorden zullen integraal deel uitmaken van de theatertekst.
Doelgroep:
12- 18 jarigen (al wordt deze ruime doelgroep nog verfijnd)
Omkadering, inspiratiebox
Voor het uitwerken van de omkadering is contact genomen met ‘Licht & Liefde’ en ‘de brailleliga’. Zij
zullen helpen in het tot stand brengen van de inspiratiebox die zowel voor blinden, slechtzienden als
zienden kan dienen.
Er wordt gedacht aan een fysieke (tastbare) doos, waarin, naast didactische hulpmiddelen, lesideeën,
internetlinks en online ervaringen uit het veld, ook praktische zaken zitten waarmee de jongeren
kunnen experimenteren: het braillealfabet, brailleteksten, reliëftekeningen, tunnelvision-brillen,
blinddoeken, stoklopen, blindegeleidehond... In dit spel wordt één iemand geblinddoekt wordt, de
andere speelt hond. Hij draagt een harnas. Ze moeten samenwerken om een parcours feilloos af te
leggen.
Er wordt een workshop uitwerkt in samenspraak met de partners, waarbij vooral aandacht besteed
wordt aan het zich inleven in mensen met een handicap: kennismaking met blinde personen,
hulpmiddelen (braillemachine, spraaksynthisizer, gsm, computer, daisy speler, blindegeleidehond...)
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
29
7. Werking van de vereniging
7.1 Professionele aanpak (artistiek, zakelijk, organisatorisch)
Het Educatief Theater Antwerpen heeft een professionele omkadering. Dirk Dobbeleers is zakelijk directeur,
Rudy Goes heeft de artistieke leiding. Marc Hendrickx is cultureel coördinator en nam tijdens het seizoen
2015/2016 de dagelijkse leiding waar.
Het secretariaat wordt halftijds bemand door Denise Claesens. Zij doet de administratie en boekhouding. Zij
is elke voormiddag op het kantoor aanwezig om klanten te woord te staan, contracten en facturen op te
stellen. Zij begeleidt de stagiair die we toegewezen krijgen van de richting Kantoor (BSO). Zij is steeds
telefonisch bereikbaar. Vragen en problemen kan zij doorgeven aan de zakelijke, dagelijkse of artistieke
leider.
Nadat Luc Van den Bergh op 8 januari 2014 ETA verliet, zoeken we nog steeds naar een evenwaardige
vervanger. De in 2014 weerhouden kandidaten bleken toch niet zo geschikt (Claudino) of hadden voor een
carrièreswitch gekozen (Jeroen Janssens). We kregen een tip dat Grégory Abels, een jonge afgestudeerde
technicus bij Sabatini, de lacune zou kunnen opvullen.
Bovendien heeft Grégory een bachelor diploma kunst- en cultuurbemiddeling en zou ook aan
promotie kunnen doen. Tevens kan hij de contacten tussen cast/crew en ‘het bureau’ herstellen. Zo
kan hij werken aan de punten die op 3 april 2014 tijdens de acteursvergadering aan bod kwamen
zoals…
- Voorstellingen beginnen vaak niet op het juiste uur.
- Het adres van de zaal klopt niet altijd.
- We kunnen niet overal spelen. De zaal moet een minimum aan kwaliteit toelaten.
- Organisatoren weten vaak niet wat er van hen verwacht wordt. Er is en blad met richtlijnen
gemaakt, maar daar wordt te weinig gebruik van gemaakt.
- Duidelijk noteren hoeveel voorbereidingstijd een voorstelling kost. (Als de voorstelling om 9 uur
moet beginnen, dan moet de verantwoordelijke organisator om 6 uur of 6 uur 30 aanwezig zijn.)
- De technicus moet de ambassadeur van het gezelschap zijn. Hij komt eerst toe en vertrekt laatst. Hij
kan promotie maken voor andere voorstellingen en een eerste belangrijke stap zetten naar een
hernieuwde samenwerking.
Dankzij de subsidies van Fonds VINCI kon ETA een licht- en geluidsinstallatie kopen. Die zullen een
aantal problemen voorkomen (mindere sleurwerk door lichtere materialen, sneller opstellen, alle
voorstellingen kunnen met een laptop gedraaid worden).
Het heeft heel wat voeten in de aarde gehad voor we alle materialen hadden. Het is nog iets te vroeg
om vast te stellen of het aantal technische problemen effectief vermindert. Van deze materialen
moet alleszins nog een inventaris opgesteld worden.
Vanaf het begin van het seizoen 2015-2016 werd Grégory als tweede technicus met de voorstellingen
meegestuurd zodat hij vanaf volgend seizoen de techniek van de meeste producties zou kunnen
draaien. Tevens werd hij de vaste technicus van de nieuwe productie ‘Play Again’. Nadeel is dat hij
geen rijbewijs heeft. Hij liet enkele steken vallen. Zo was hij de eerste keer waarop we een beroep op
hem wilden doen ziek. De tweede keer was hij te laat. Hij neemt weinig initiatief. Het behalen van
het rijbewijs wordt alsmaar uitgesteld. Hij vergat materialen mee te nemen. Hij verscheen niet op de
afspraak die hij met Yoeri had om de camionette samen in te laden. Hij verscheen niet op de afspraak
die hij met Wim had om het decor na Oudenaarde te lossen. De première van ‘Play Again’ was goed,
maar in de gevangenis van Oudenaarde werd duidelijk dat hij er niet in zal slagen om alleen binnen
een tijdsspanne van 2 of 3 uur het decor op te bouwen en de techniek in gereedheid te brengen.
Dirk sprak met hem en een aantal fouten konden we hem niet aanwrijven. Zo had Yoeri de afspraak
verlaat. De computer voor de voorstelling raakte moeilijk in orde en hij kon weinig aan Yoeri vragen
omdat die de hele week op pad was voor zijn engagementen in andere producties. Grégory zoekt –
minstens halftijds - vast werk wat wij hem moeilijk kunnen bieden. Tenzij T-AZ werkingssubidies zou
krijgen.
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
30
Zo zitten we wat de techniek betreft andermaal in een patstelling. Al is er een technicus minder
omdat ‘Heb jij ze wel alle vijf?’ stopgezet wordt in juni 2016. Omdat Jos maar invaller is, blijven er
eigenlijk alleen Patrick Noirfalise en Patrick Van der Auwera over.
Peter Schoenaerts is heel tevreden over zijn samenwerking met Theatech. Peter en Dirk zaten met
Alexander de zaakvoerder al in september samen voor de technische begeleiding van Play Again,
maar Theatech had weinig tijd en toen bood ook de piste Grégory zich aan. Theatech is ook duur en
hun thuisbasis is Kortrijk wat de vervoerskosten ook nog opdrijft. We willen opnieuw met Alexander
samen zitten om volgend jaar de techniek van minstens één nieuwe productie door hem te laten
doen. Als de samenwerking vlot verloopt, kunnen we in de toekomst nog samenwerken. We kunnen
dan ook rustig uitkijken naar een vervanger voor Luc, want met de piste Theatech kopen we tijd. Als
we werkingssubsidies zouden krijgen, hebben we nog een jaar de tijd om een geschikte kandidaat te
vinden.
Bovendien hebben we momenteel te weinig voorstellingen om iemand vast in dienst te nemen.
Inmiddels gaf Rudy Goes zich op als coördinator techniek mits financiële en zakelijke afspraken die voor
beide partijen aannemelijk zijn. Hij lijstte ook de mogelijke taken van de technisch coördinator op.

Dienstregelingen van de techniekers opstellen en hen regelmatig op de hoogte houden
daarvan.

Vervoer regelen voor de voorstellingen. (afspraken met Fakkel of verhuurmaatschappij,
sleutels regelen)

Zorgen voor onderhoud en herstellingen aan technisch materiaal, decors en kostumes.

Stalling van materiaal (atelier) regelen, alsook sleutelgebruik.

Bij overlappingen van voorstellingen de materiaalverdeling en vervoer regelen in
samenspraak met de techniekers van dienst..

Bij voorstellingen steeds telefonisch bereikbaar zijn en oplossingen bieden bij technische
problemen.

Bij nieuwe voorstellingen het budget beheren voor techniek, decor en kostumes en erop
toezien dat die niet overschreden wordt. Zo goed als mogelijk voor alternatieve, goedkope
oplossingen zoeken (Troc, kringwinkels, 2de hands, ...)

Repetitieruimtes, cast & crew, techisch materiaal en vervoer organiseren voor raccords (1
dag) en nieuwe producties (in samenspraak met cast & crew + 2 weken in vaste zaal voor
première)

In samenspraak met de scenograaf, de uitvoering van de decors en rekwisieten organiseren.

In samenspraak met de kostuumontwerper, de uitvoering/aankoop van de kostuums
organiseren.

Actief deelnemen aan de technische voorbereiding, opbouw en afbraak van nieuwe
voorstellingen en samen met de technicus instaan voor de technische realisatie van de
voorstelling.

De technische fiches en cuelijsten van de voorstellingen (laten) opstellen, voor zowel
uitgeruste als niet uitgeruste zalen. + alles per productie op USB-stick zetten, updaten en
meegeven met elke productie.
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
31

Een veilige manier van werken nastreven en maatregelen nemen bij mogelijke onveilige
situaties.

Opvolgen van theatertechnische evoluties.

Voorstellen formuleren inzake mogelijke technische aankopen.
Rudy kan hiervoor nauw samenwerken met Jos Kloek die veel kennis van techniek en materialen heeft. Met
Rudy is er een link naar het bestuur en de dagelijkse werking van ETA. Financieel is er allicht een probleem,
want eigenlijk laat de begroting geen ruimte om Rudy voor zijn werk te vergoeden.
Tijdens gesprekken met de technici in het verleden, kwamen volgende zaken aan bod (die nog niet opgelost
zijn):
- Er is nood aan een toolbox (met boormachine, schroevendraaier en ander elementair materiaal). Jos zal dit
aankopen wanneer hij op een goed aanbod botst.
- Soms gaat er een tweede technieker mee. De samenwerking met Mike en Michael loopt goed. Het zou fijn
zijn wanneer ze meer van techniek zouden leren en zelf ook voorstellingen kunnen of helpen draaien.
- Aanmaak van een database met daarin gegevens over de klanten, de locaties. Het zal ook belangrijk zijn
om deze database te onderhouden.
- Dingen die foutlopen moet de technieker op het productieblad noteren dat hij op voorhand van Denise
krijgt . Dan kan dit opgevolgd worden. Het zou handig zijn om in het computerprogramma een soort ‘alert’
in te bouwen dat reageert wanneer deze klant boekt en een contract moet krijgen.
Vanaf vorig seizoen werd een verhoging van €20 netto gerealiseerd door met auteursrechten te werken.
t-Interim wil de auteursrechten niet meer apart verlonen. Ritmo doet dit nog wel. Bij Fast Forward gebeurt
deze manier van verlonen niet. In de toekomst willen we er terug vanaf.
Om de kloof tussen bureau en cast/crew te verkleinen maakt Rudy Goes alle maanden een Nieuwsbrief. De
acteurs schrijven (voorlopig?) nog geen artikels voor deze Nieuwsbrief.
De voorstellingen worden gespeeld door 18 professionele acteurs en actrices: Wim Van de Velde, Koen
Vijverman, Ben Van Hoof, Yoeri Lewijze, Annelies De Wolf, Rudy Goes, Anouk Ganzevoort, Kristien Pottie,
Rebecca Tanghe, Peter Schoenaerts, Stefaan De Waele, Sara Pieters, Jolijn Antonissen, Marianne Carlier,
Helle Vanderheyden, Ariane Van Hasselt, Daphne Paelinck en Gregory Van Damme.
Jonge acteurs staan samen met mensen die ervaring in huis hebben op de planken zodat
theaterprojecten kunnen terugvallen op een uitgebalanceerde mix.
Het Educatief Theater Antwerpen houdt geregeld audities om nieuwe talenten te ontdekken. Bedoeling is
om deze jonge acteurs/actrices een platform te geven om zichzelf te ontwikkelen en om door te stromen
naar het bredere acteursveld. In het verleden gebeurde dat met Wim Van de Velde , Muriel Bats en Koen
Vijverman. Recent was dit ook het geval met Abigail Abraham en Helle Vanderheyden. Abigail Abraham
speelde een tijdje in ‘Thuis’, Helle Vanderheyden maakt vanaf 2013 deel uit van ‘De Kotmadam’. Daphne
Paelinck maakte in 2013 en 2014 een aantal reportages voor ‘Vlaanderen Vakantieland’. In de toekomst wil
het Educatief Theater Antwerpen nog meer werk maken van deze laboratoriumfunctie.
De stukken worden geschreven door beroepsauteurs en geregisseerd door professionele regisseurs. Play
Again werd geschreven door de acteurs (Rebecca Tanghe en Wim Van de Velde) onder leiding van
acteurscoach Rudy Goes.
Tijdens de productie bleek (nogmaals) dat er nood is aan iemand bij wie de theatermakers terecht kunnen
met praktische vragen en hun problemen. Nu maakten ze zelf de affiche, ze hielden het kasboek bij, ze
losten problemen op (waarna er nieuwe opdoken) en ze wachten tot de technische problemen opgelost
waren. ‘Play Again’ was ook de eerste productie sinds 2010 die gecreëerd werd zonder ondersteuning van
‘den bureau’ wat Luc op zich nam. In de toekomst willen we nieuwe producties ondersteunen met een
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
32
productieleider. Het is ook belangrijk om een aantal productievergaderingen te doen met mensen die een
taak op zich nemen (techniek, promotie).
Vanaf 2015 werkt Marc Hendrickx als zakelijk leider omdat Dirk Dobbeleers als directeur van het
Xaveriuscollege aangesteld werd en minder tijd heeft om dagelijkse problemen op te volgen. Hij nam
volgende taken op zich: verhuis en de lanceringsavond, allerlei voor de krant, acties voor Rilke, Alle
vijf, Play again, het binnenhalen van CC Deurne voor de studiedagen, het zoeken van sollicitanten en
het sturen van Kid-Lee, besprekingen met Wim rond de Oude Beurs, een aantal
besprekingen/afspraken met Peter.
Op 19 augustus verzamelden medewerkers van Fast Forward en ETA, acteurs, technici en
sympathisanten om de nieuwe lokalen in te huldigen. Ze kregen meteen een powerpointpresentatie
die het verleden van beide gezelschappen, de dagelijkse werking en de toekomst van T-AZ.
Hij voerde gesprekken met vrijwilligers. Dat leidde tot engagementen van Sabine Dillen en Kid-Lee
Vermaase. Zij helpen bij de promotie en de verkoop van de voorstellingen.
De persbenadering voor Play Again gebeurde op aandringen van Marc door Anja Horckmans van
Hopsasa.
Twee jonge filmmakers maken een promotiefilmpje. Zij filmen fragmenten, interviewen en
monteren. Dit begon goed met een filmpje van Smoor, daarna liep het fout vanwege geen gemaakte
afspraken met de regisseur. De filmpjes van GG en Alle vijf stootten op weerstand bij de acteurs.
Mede daardoor staan ze nog niet online.
7.2 Human Resources:
Rudy Goes – Artistieke leiding
Hij bekleedt deze leidinggevende functie sinds begin 2013. Hij volgt de producties en de
acteursprestaties op gedurende de looptijd van het project. Hij kiest projecten die ontwikkeld worden
en verdeelt de rollen. Hij organiseert indien nodig audities. Hij is aanwezig bij de besprekingen van de
theaterscripts. Hij is de motor van de communicatie met acteurs, regisseurs, auteurs en techniekers.
Hij houdt de speellijst bij zodat de acteurs steeds weten op welke dagen ze ETA-voorstellingen hebben.
Hij is geen bestuurslid omdat hij soms stempelt, hij wil zijn stempelgeld niet verliezen door een functie
in de raad van bestuur te bekleden.
Mogelijk wordt hij in de toekomst technisch coördinator.
Yannick Peers – Secretaris
Yannick maakt deel uit van de bestuursploeg sinds het voorjaar van 2013. Hij is secretaris. Hij
legt en onderhoudt ook de contacten met de stedelijke overheid. Hij onderhoudt de website en
het webplatform. Hij organiseert de promotie ter voorbereiding van het nieuwe seizoen door te
zorgen voor flyers, affiches en de aankondiging van promoties. In 2015 maakte hij samen met
Peter Schoenaerts maar liefst 14 versies van de ‘Van A tot Z’-krant.
Tevens houdt hij de perslijst bij.
Hij communiceert met de bestaande kanalen (mailings, affiches, flyers, telefoon, advertenties,
publiciteit, promoties, speciale gebeurtenissen ...) met de verschillende publieksgroepen en
informeert hen.
Hij legde de eerste contacten met Wim Vervoort van Fameus wat uiteindelijk tot de verhuis naar
de Zirkstraat leidde.
Dirk Dobbeleers – Zakelijke leiding
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
33
Hij heeft de dagelijkse leiding, zakelijk en financieel. Hij wordt hierbij bijgestaan door
secretaresse Denise Claessens.
Dit kom onder andere op het volgende neer:














Emotioneel en inhoudelijk leiderschap. Voorop gaan in de strijd en het maken en doen
uitvoeren van 'onmogelijke' keuzes. Zijn leiderschap zorgt er voor dat de andere leden bereid
zijn een stapje harder te lopen.
Extern vertegenwoordigen van de vereniging. Hij is het uithangbord voor andere
verenigingen, de gemeente en sponsors.
Intern 'managen' van de organisatie. De voorzitter leidt vergaderingen maar kijkt ook naar de
effectiviteit en efficiëntie van de organisatie.
Motiverende functie.
Voorbereiding bestuursvergadering en algemene vergadering.
Subsidiedossiers en een groeiboek met evaluaties opstellen voor de producties waarvan de
subsidiënt dit eist.
Productiebegrotingen al dan niet aan de hand van subsidieaanvragen en
jaarbegroting voorafgaand aan een bepaalde periode opmaken of controleren.
Financiële verslagen aan het einde van het jaar of seizoen presenteren onder de vorm van
een jaarverslag en jaarrekening (met behulp van de boekhouder).
Het bestuur regelmatig informeren over de financiële stand van zaken.
Het geheugen van de organisatie, zowel op korte als lange termijn. Concreet betekent dit
notuleren (verslagen maken), actielijsten maken, administreren (ledenadministratie) en
archiveren (met behulp van de administratie).
Zorgen voor het geweten van de organisatie. (Volgens de gemaakte plannen en visie)
De opvolging van de acties bewaken.
Elektronische en papieren post verzorgen (met behulp van de administratie).
Agenda en uitnodiging algemene vergadering en bestuursvergadering (in overleg met de
voorzitter).
Natasja Machiels – Penningmeester
Zij is als medeontwerper op de hoogte van het boekhoudkundig programma en kan de secretaresse zo
bijstaan.
Zij werkt een database uit die het mogelijk moet maken om beter en vooral breder promotie te kunnen
voeren. Die lijst moet het mogelijk maken om deelgroepen te maken (druggerelateerde verenigingen,
politiezones, leerkrachten BuSO…)
Ze maakt ook een overzicht van de klanten. Luc Van den Bergh heeft dat al ontworpen, Dirk Dobbeleers
werkte het bij tot juni 2013.
Het computerprogramma voor de boekingen wordt vernieuwd. Daarvoor werd een server aangekocht
die wat vertraging opliep bij de installatie zodat het aangepaste boekingssysteem pas in 2016
operationeel zal zijn.
Marc Hendrickx – Cultureel coördinator en dagelijkse leiding in 2015





Afspraken maken en gesprekken voeren met mogelijke partners. Dit zowel op artistiek als op
logistiek, promotioneel of financieel vlak. Het versterken van de totale werking van het
gezelschap, met andere woorden.
Dossiers (helpen) opmaken om het doel (geld) te bereiken.
Lobbyen.
Belangengroepen met elkaar in contact brengen teneinde er financieel voordeel uit te halen.
Promotie voeren (Zie ook overzicht klanten bij Natasja Machiels) Zowel richting pers als naar
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
34
culturele centra, scholen en andere mogelijke organisatoren. Doel is het professionaliseren van de
promotie door het aantrekken van de juiste mensen om deze te voeren door middel van flyers,
affiches, artikels in de pers en door bijdragen in uitzendingen op radio en televisie. Het luik pers
werd voor de productie ‘Play Again’ overgelaten aan Anja Horckmans van Hopsasa.
Alle Vlaamse scholen kregen in oktober 2015 een promokrant toegestuurd. Dit bleek een goed
instrument om op scholen achter te laten, maar we haalden er geen extra voorstellingen mee
binnen wat wel de bedoeling was. Extra nadeel was dat de krant de dag voor de herfstvakantie in de
scholen bezorgd werd.
In 2015 werd een aantal Vlaamse scholen – lager en secundair - telefonisch opgevolgd. Op korte
termijn zal Marc inzetten op het contacteren van culturele, ontmoetings- en gemeenschapscentra.
Vanaf 2015 neemt Marc Hendrickx de dagelijkse leiding op zich. Hij werkt a rato van 1 dag per week
en wordt hiernaar verloond. Hij stuurt vrijwilligers als Kid-Lee en Sabine aan om promotie te maken
o.a. voor de reeks ‘Rilke’ te spelen voor de scholen van de stad Antwerpen.
Hij is verantwoordelijk voor de problemen die zich op de baan voordoen. Op 25 november
probeerde hij een oplossing te zoeken voor een probleem op de baan.
Zelf gaf hij aan wat hij in 2015 op zich genomen heeft (de opsomming staat ook hierboven al):
verhuis en de lanceringsavond, allerlei voor de krant, acties voor Rilke, Alle vijf, Play again, het
binnenhalen van CC Deurne voor de studiedagen, het zoeken van sollicitanten en het sturen van KidLee, besprekingen met Wim rond de Oude Beurs, een aantal besprekingen/afspraken met Peter.
Optioneel – Een productieleider/Projectcoördinator
Wanneer een nieuwe voorstelling ontwikkeld wordt, moet een productieleider aangeworven worden
voor een maand of 6 weken. De praktische beslommeringen rond de creatie van ‘Play Again’ hebben
duidelijk gemaakt dat een dergelijke functie onontbeerlijk is.
QUALITY MANAGEMENT:
Het Educatief Theater Antwerpen laat bij elke organisator een in te vullen evaluatieformulier achter.
Dat geeft een duidelijk beeld van de klanttevredenheid. Zo wordt er gepeild of de leerlingen
voldoende informatie over de thema’s aangereikt hebben gekregen. De leerkracht kan ook noteren
wat hij, zijn collega’s en de leerlingen van de voorstelling vonden. Wanneer deze evaluaties terechte
kritiek bevatten, kan de theatervoorstelling aangepast worden.
In geval van vragen of problemen al dan niet op het evaluatieformulier genoteerd neemt Marc
Hendrickx, Dirk Dobbeleers of Denise Claesens telefonisch contact op met de organisator.
Soms stimuleren zij organisatoren om het pedagogisch dossier en/of de extra’s (DVD met
beeldmateriaal, tentoonstelling, workshop) te gebruiken. Organisatoren – zeker scholen – richten
naar aanleiding van een voorstelling geregeld een projectdag of projectweek in. Zij kunnen dan
beroep doen op Rudy Goes of Marc Hendrickx, al dan niet bijgestaan door een ervaringsdeskundige
of een stagiaire.
Denise Claesens – Secretariaatsmedewerker
Zij maakt facturen, stuurt de contracten op, doet de administratie en de boekhouding, de aankopen.
Zij gaat ook naar beurzen om promotie te maken. Zij organiseert de voorstellingen in de Antwerpse
zalen waar een samenwerkingsverband mee bestaat.
Ze beheert de rekeningen en de kas. Ze voert transacties (ontvangsten en uitgaven) uit.
Zij zorgt ervoor dat het Educatief Theater Antwerpen permanent bereikbaar is. Als ze niet op
kantoor aanwezig is op bureau, dan laat ze telefonische oproepen naar haar gsm doorschakelen.
Zij gaat naar de reisvoorstellingen wanneer die een belangrijke prospectant bijwoont.
Zij is sinds 1 november 2012 met pensioen maar blijft halve dagen op ETA werken.
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
35
Peter Schoenaerts – Bestuurslid Fast Forward
Peter zal vanaf 2016 de bestuursvergaderingen van ETA bijwonen, zo werd op de laatste
bestuursvergadering (9 december) van ETA beslist. Hij richtte in 2011 Fast Forward op dat
zich vooral toelegt op theater voor – en ook door – anderstaligen. Het is de bedoeling dat in
2016 – net als in 2015 – beide gezelschappen elkaar beter leren kennen om vanaf 2017
volledig te gaan samenwerken. Het is dan ook noodzakelijk datwe elkaar en elkaars werking
beter leren kennen.
Theater van A tot Z – De Toekomst
In de maanden juli, augustus en september werkten Marc Hendrickx, Rudy Goes, Peter Schoenaerts
en Dirk Dobbeleers aan het dossier werkingssubsidies van Kunsten en Erfgoed van de Vlaamse
overheid. De subsidieaanvraag was netjes op tijd binnen. Een week later kregen we bericht dat het
dossier ontvankelijk verklaard is. Vormelijk is het dus in orde. Tijdens het werk doken er echter
vragen op. Daarom moeten er stilaan knopen doorgehakt worden. We gebruiken dit jaar om te zien
of de combinatie ETA/FF een goed huwelijk is. Dit moeten we in maart of april beslissen. Dan valt ook
de beslissing over de werkingssubsidies. Tot dan blijven ETA en FF apart werken.
De artistieke visie werd de voorbije maanden al door Rudy uitgewerkt. We kozen voor de functies
participatie en productie. Vooral het opstellen van een correcte en haalbare begroting was een hele
dobber met de oude voorstellingen van beide gezelschappen en de toekomstige, gezamenlijke
producties. De artistieke plannen en de historiek werden opgelijst. Op het moment dat het dossier
opgesteld wordt, kennen beide gezelschappen elkaar nog niet zo goed. We stelden een manifest op
en partners als de Rand, de Taalunie, Daarkom, CC Bolwerk, een aantal scholen… stuurden een
intentieverklaring schriftelijke verklaring afleggen om in de toekomst met T-AZ samen te werken. We
stelden een organigram op en een taakomschrijving voor zakelijk en artistiek leider. (Zie bijlagen)
‘Theater van A tot Z’ hecht veel belang aan de doelgroep. ‘Theater van A tot Z’ is er voor iedereen,
maar legt een duidelijke focus op cultureel ‘kwetsbare’ doelgroepen:
- kinderen van de basisschool, inclusief taalzwakke kinderen en buitengewoon lager onderwijs
- jongeren uit het middelbaar onderwijs, vooral technisch en beroepsonderwijs (dus nadrukkelijk
TSO, BSO en BuSO, naast ASO)
- laag- en hooggeschoolde anderstaligen van alle leeftijden (nieuwkomers, vluchtelingen,
allochtonen)
- mensen met een beperking (bv blind/slechtziend, doof/slechthorend, fysieke handicap…)
Het is de bedoeling de dagelijkse werking (boekhouding, tourneeplanning, zakelijke en artistieke
leiding…) voor ‘Theater van A tot Z’ te centraliseren en professioneel uit te breiden om meer impact
te hebben. We willen actief inzetten op het benaderen van programmatoren van cultuur- en
gemeenschapscentra, van scholen en onderwijskoepels. Dat zal o.a. zorgen voor een betere
opvolging en vergroting van ons bereik, voor betere contacten en een uitbreiding van ons netwerk.
Daarnaast is er ook behoefte aan gecentraliseerde theatertechnische ondersteuning. Op dit moment
worden de verschillende producties begeleid door meerdere freelancers, wat onderlinge
communicatie en het artistieke resultaat niet altijd ten goede komt.
De artistieke leiding zal de artistieke visie van ‘Theater van A tot Z’ bewaken en
acteurs/(gast)regisseurs begeleiden. We zetten in op samenwerkingen met jonge talenten die we
kansen willen geven én met mensen die hun sporen meer dan verdiend hebben. Zo dagen we uit,
inspireren we en krijgen we een betere artistieke output.
Het komt erop neer dat ‘Theater van A tot Z’ graag met vier vaste betaalde krachten wil gaan werken
- een zakelijk leider (½ vte)
- een artistiek leider (½ vte)
- een voltijdse of twee deeltijdse secretariaatsmedewerkers (1 vte)
- een voltijdse technicus (1 vte)
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
36
Het vast personeel zal bijgestaan worden door vrijwilligers en (betaalde) experts, zoals stagiairs, een
boekhouder, een juridisch adviseur, didactische experts, enz. Daarnaast zullen creatieve
medewerkers betaald worden als freelancers (op factuur of via SBK, volgens de cao’s in de sector).
7.3 Oplijsting vergaderingen
Deze lijst beperkt zich tot de vergaderingen en activiteiten waarbij de zakelijk leider betrokken was.
- 2 januari: Vergadering Dirk Dobbeleers en Marc Hendrickx
- 14 januari: Voorstelling ETA voor de Rotary in kasteel Fruithof
- 16 januari: Afspraak met Cathrien Hermans van Vlaams Fruit over nieuwe huisvesting
- 20 januari: Bestuursvergadering
- 22 januari: Vergadering met Rebecca over Play Again
- 29 januari: Vergadering met Wim Vervoort van Fameus over nieuwe huisvesting
- 11 februari: Première ‘Gelukkig zijn’ van Fast Forward
- 18 februari: Vergadering met Roeland Keersmaekers, sonculent prevenitef gezondheidsbeleid stad
Antwerpen
- 19 februari: Vergadering met Rudy en Rebecca over Play Again en projectsubsidies voor Kunsten en
Erfgoed
- 20 februari: Vergadering met Jan De Smet (VAGGA) over de verhaallijnen van de alcoholproductie
- 25 februari: Vergadering (via Skype) met Peter Schoenaerts over de toekomstige samenwerking met
Fast Forward
- 4 maart: Vergadering samen met Denise Machiels en Bart Taeymans over de verzekeringen
- 5 maart: Boekhouder om de balans op te maken
- 19 maart: vergadering bij Jos over de aan te kopen technische materialen
- 27 maart: vergadering met Luk Temmerman en Marc Hendrickx over het inhalen van
subsidies/sponsoring
- 21 april: Vergadering met vzw Touché over de samenwerking rond Play Again
- 24 april: Vergadering met Jan Pszeniszko en Luk Temmerman over fondsenwerving voor ETA
- 29 april: Vergadering met Omar Sahim Kalifa over de reige van de alcoholproductie
- 6 mei: Algemene Vergadering ETA
- 13 mei: Vergadering met Fast Forward over de toekomstige samenwerking in Vilvoorde (op deze
avond wordt de naam Theater van A tot Z bedacht en goedgekeurd)
- 13 mei: Vergadering met Yoeri en Marc: evaluatie en toekomst van ‘Heb jij ze wel alle vijf?’
- 15 mei: Vergadering met Jan verbist en Walter Groener over het reilen en zeilen van ETA het
voorbije jaar
- 20 mei: Evaluatievergadering met de cast en crew van ‘Heb jij ze wel alle vijf?’
- 21 mei: Vergadering met Wil Rooyackers over ‘Rilke, het relaas van een ramkoers’ en de
toekomstige alcoholproductie
- 3 juni: Evaluatievergadering met Jolijn en blik op de toekomst
- 8 juli: Vergadering met Marc Hendrickx over de toekomst van ETA
- 10 juli: Vergadering met Peter Schoenaerts en Marc Hendrickx over het indienen van een dossier
werkingssubsidies
- 13 juli: Kennismaking met secretariaatsmedewerker Sabine Dillen
- 16 juli: Vergadering met Fonds VINCI overeen mogelijke subsidie voor Play Again
- 12 augustus: Vergadering met Yannick en Bram Bernolet over een samenwerking met de Antwerpse
GC’s en OC’s
- 12 augustus: Vergadering om het dossier werkingssubsidies voor te bereiden en taakverdeling met
Rudy, Peter en Marc
- 14 augustus: Vergadering met Peter Schoenaerts: planning van het nieuwe seizoen, dossier
werkingssubsidies en taakverdeling
- 19 augustus: Vergadering met VZW Zijn over het partnership rond Play Again
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
37
- 19 augustus: Voorstelling toekomst van Theater van A tot Z en house warming party
- 24 augustus: Ontmoeting met Bob x van Theater Uitgezonderd
- 26 augustus: Werkdag techniek
- 28 augustus: Vergadering met Peter en Marc om het seizoen te plannen, evaluatie
opstartvergadering
- 2 september: Bestuursvergadering
- 5 september: Vergadering met Peter en Alexander van TheaTech over de techniek van ETA
- 14 september: Oprichtingsvergadering en goedkeuring statuten Theater van A tot Z in Brussel
- 16 september: Vergadering met Peter over problemen en mogelijke oplossingen
- 16 september: Vergadering met Grégory Abels en hem geëngageerd als nieuwe technicus
- 14 oktober: Vergadering met Wim Van de Velde en Rebecca Tanghe over de financiën van Play
Again en met Peter over artistieke keuzes
- 21 oktober: Bestuursvergadering
- 28 oktober: Vergadering met Marc over de toekomstige samenwerking
- 21 november: Vergadering districtsraad Cultuur Antwerpen
- 25 november: Vergadering met Denise over de financiën van ETA
- 3 december: Bijwonen theatervoorstelling van Recht-Op over armoede
- 7 december: Vergadering met Yoeri over de aankoop en de inschakeling van de technische
materialen
- 9 december: Bestuursvergadering
- 11 december: Vergadering met Peter en Marc over de toekomstige producties
- 16 december: Evaluatievergadering met Grégory Abels
- 19 december: Vergadering met Peter over de toekomst van T-AZ promotioneel en financieel
- 28 december: Vergadering met Rebecca en Peter om Play Again te evalueren en toekomstplannen
te maken
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
38
8. Financiële aspecten (loonkosten, financiële haalbaarheid, eigen inkomsten)
Naast subsidies en sponsoring overleeft het Educatief Theater Antwerpen door de uitkoopsommen die de
organisatoren betalen om een voorstelling bij te wonen of zelf in te richten. Zo blijft de begroting in
evenwicht.
Sinds de keuze voor vernieuwing en modernisering in 2010 werd een aantal oude voorstellingen stopgezet,
met de bedoeling elk jaar een nieuwe, kwalitatieve productie te brengen. Daarvoor worden
projectsubsidies/sponsoring aangevraagd. Steun die noodzakelijk is om de voorstellingen zoals hoger
aangehaald zo betaalbaar mogelijk te maken voor alle scholen. Maar… deze steun moet ook een deel van de
jaarwerking van het Educatief Theater Antwerpen helpen betalen.
Vanaf 2014 ontvangt het Educatief Theater Antwerpen een subsidie van de cel Drugbestrijding van de stad
Antwerpen. Deze dient voor de promotie en de verspreiding van ‘Rilke, het relaas van een ramkoers’ en de
geplande voorstelling over alcoholmisbruik voor de scholen in de stad Antwerpen en haar districten.
Tot 8 januari 2014, de dag waarop Luc Van den Bergh het Educatief Theater Antwerpen verliet, waren de
lonen de grootste kost. Anderzijds moeten er nu free lance techniekers betaald worden, net als de
acteurs/actrices. De risicofactor is dus beperkt, anderzijds is de winstmarge op de voorstellingen kleiner.
Het is, gezien het dalend aantal voorstellingen, niet mogelijk om nog vaste personeelsleden te betalen.
Denise Claesens werkt nu als vrijwilliger. Marc Hendrickx wordt voor de dagelijkse leiding als free lancer
betaald.
Misschien zal ETA in de wat verdere toekomst een vaste medewerker aanwerven. Voor de maanden juni, juli
en augustus – wanneer er geen inkomsten zijn – moet er dan een oplossing gezocht worden. Is er een
première in het najaar, dan kan deze persoon project/productieleider zijn.
De leden van de Raad van Bestuur zijn vrijwilligers. De functies van zakelijk en artistiek leider worden
momenteel vervuld door vrijwilligers zonder dat er een vergoeding voor deze taken voorzien is.
We hopen dat T-AZ in de toekomst werkingssubsidies zal verwerven, dan voorzien we wel een vergoeding
voor een zakelijk en artistiek leider. We hopen dan ook minstens één technicus en een administratieve
medewerker een loon te kunnen uitkeren.
Door het ontbreken van structurele subsidies is het niet eenvoudig om financieel rond te komen. Het
Educatief Theater Antwerpen is hiervoor deels afhankelijk van de projectsubsidies die voor nieuwe
producties worden gezocht. Zonder sponsoring of subsidies is het jaarbudget ontoereikend om een nieuwe
productie te creëren en te lanceren.
Scholen betalen een uitkoopsom per voorstelling die zo laag mogelijk gehouden wordt. Voor de lagere
school schommelt die rond de 700 euro. Voor het secundair onderwijs zit de prijs rond 925 euro. Voor ‘Heb
jij ze wel alle vijf?’ dat ruim ondersteund wordt door projectsubsidies en ‘Rilke, het relaas van een ramkoers’
dat een monoloog is, bedragen de prijzen respectievelijk 725 en 750 euro.
De prijzen worden laag gehouden omdat vele scholen door de toenemende kosten en/of door de
maximumfactuur eenvoudigweg niet meer kunnen betalen. Vanaf september 2014 heeft het Educatief
Theater Antwerpen de kritische grens van 1.000 euro overschreden voor ‘Wolken en een beetje regen’, een
succesverhaal dat in oktober 2014 negen jaar door Vlaanderen toert, goed voor ongeveer 350
voorstellingen. Het is een feit dat het aantal voorstellingen van ‘Wolken en een beetje regen’ terugliep. Al
kan de komst van de film ‘Booster’, gebaseerd op het boek ‘Wolken en een beetje regen’, daar ook voor iets
tussen zitten.
De winstmarge per voorstelling is klein voor het Educatief Theater Antwerpen zodat het theater bijna niet
zonder structurele subsidies kan. Sinds de verkiezingen van 25 mei 2014 worden er pogingen ondernomen
worden om structurele subsidies van de Vlaamse overheid te verkrijgen. (Zie 11. Toekomst)
Het feit dat ‘Pika en de evolutietheorie’ niet kan gemaakt worden, leidt ertoe dat de loon- en
administratiekost voor 2015 moeten gehaald worden uit de subsidies van de Nationale Loterij en het
Ministerie van Armoedebestrijding voor het op de baan houden van ‘Heb jij ze wel alle vijf?’ Er was
ook nog een bescheiden subsidie van NVSG (de Nationale Vereniging tot Steun aan Gehandicapte
Personen van de Rotary) van €1.900. Die was het gevolg van voorstelling die Dirk gaf op een
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
39
bijeenkomst van de Rotary.
Geregeld worden we geconfronteerd met onvoorziene uitgaven. Een aantal van deze uitgaven zijn
echter te voorzien. Daarom is het belangrijk dat we een planning maken op verschillende domeinen
op korte, middellange en lange termijn.
Bijvoorbeeld:
- Promotie: kunnen we niet eens beroep doen op een professioneel bureau? Hoe kunnen we ons
bereik vergroten?
- Gebouwen: verfraaien van de gang. Wil Fameus daartoe bijdragen?
- IT: op hoeveel jaar schrijven we onze laptops af?
- Technische materialen: wat kost het onderhoud van onze technische materialen? Welke materialen
hebben we in de toekomst nodig?
We spraken al enkele keren over het al dan niet aanvragen van een BTW-nummer. Volgens Michael
kun je wel degelijk een BTW-nummer aanvragen zonder dat we aan de klanten BTW aanrekenen.
(Scholen en de meeste CC’s zijn overigens niet BTW-plichtig.) Als je werkingssubsidies krijgt, is het
geen goed idee om BTW te recupereren. Eigenlijk recupereer je dan geld van de staat die je
subsidieert. Zelfs bij project subsidies vraagt men vaak om op te splitsen tussen BTW en reële kosten.
Toelichting bij de balans/resultatenrekening:
De uitgaven bedroegen in 2015 €182.872,48, €151.111,06 in 2014 en €200.297,27 in 2013. De
inkomsten bedroegen €173.714,97 in 2015, 213.045,16 in 2014 en 144.010,13 in 2013.
We hebben een verlies van €9.157 in 2015. In 2014 hadden we een winst van €61.934,10 en in 2013
een verlies van €56.287,14. (De balansen van 2013 en 2014 houden elkaar bijna in evenwicht. Zie ook
toelichting bij de balans/resultatenrekening van 2015.)
Het verlies van €9.157 in 2015 mogen we echter relativeren. We kregen de €6.532,5 het geld van de
technische materialen van Bax maar terug op 6 januari. Bovendien hebben we nog €928,64 meer te
goed van uitgaande facturen dan dat we aan inkomende facturen moeten betalen. Bij die inkomende
facturen zit nog steeds een bedrag van €6.328 waarvoor Fakkelteater een creditnota moeten maken.
In 2016 zal ETA de 5.000 euro subsidies, in 2014 ontvangen van de provincie Antwerpen voor de
creatie van ‘Pika en de evolutietheorie’ die voor onbepaalde tijd uitgesteld werd, moeten
terugstorten. Als we met dit alles rekening houden, dan is er een verlies van €367,86.
We moeten ook nog rekening houden met de 8.000 euro schulden aan Alhambra 2005. Dirk zoekt in
2016 een oplossing voor de 6.300 aan Fakkelteater en de 8.000 euro aan Alhambra. Als dit laatste
bedrag uit de balans gaat, hebben we dus een winst van bijna €4.700.
De reserve bedraagt nog steeds bijna €20.000, €19.718,80 om precies te zijn.
ETA noteert wel een stijging bij inkomsten van voorstellingen van 81.695,95 euro in 2013 naar
109.622,25 euro in 2014. Het aantal voorstellingen steeg ook van 131 in 2013 naar 157 in 2014. In
2015 gingen we weer achteruit. We speelden slechts 110 voorstellingen wat €90.154,42 inkomsten
opleverde.
Voor 2016 mikken we op slechts 81 voorstellingen. Enkele oudere voorstellen worden geschrapt :
heb jij ze wel alle vijf? Wolken en een beetje regen en Hi-ha!. Play Again werd in het eerste semester
van 2016 niet veel geboekt. Het valt ook af te wachten hoeveel voorstellingen er van ‘Grenzen’ nog
in 2016 zullen spelen.
De inkomsten via subsidies schommelen van €60.529,89 in 2013, naar €102.359,99 in 2014 en naar
€83.015,01 in 2015.
Voor 2016 wordt er een begroting in evenwicht verwacht. De inkomsten via subsidies voor ‘Felix
kiest’ en ‘Tiresias’ gaan wel niet meer naar ETA maar naar Theater van A tot Z.
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
40
9. Artistieke visie en kwaliteit
9.1 Doelstellingen
(Deze doelstellingen werden bij de oprichting vooropgesteld.)
Het Educatief Theater heeft als voornaamste doelstellingen het verspreiden en het opzetten van
voorstellingen:



Met een sociaal maatschappelijke inslag (drugs, pesten, roken, geweld, verkeer, weglopen van huis,
kansarmoede, duurzame ontwikkeling)
Als educatief hulpmiddel voor het bevorderen van de taalvaardigheid (Frans)
Ter kennismaking met het medium theater, dat we als kunstvorm willen promoten bij een jong
publiek dat er (te) weinig mee in contact komt.
De voorstellingen richten zich tot het basis- en secundair onderwijs (van 6 tot 18 jaar, de kleinsten worden
bereikt dankzij de voorstelling ‘Hiha!’ van Fast Forward) en naar jongerengroepen in heel Vlaanderen en het
Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Leerkrachten krijgen documentatiemateriaal voor een inleidende les of
nabespreking aangereikt in de vorm van een pedagogisch dossier.
Omdat dit materiaal nog te weinig door leerkrachten gebruikt wordt, werd er de voorbije jaren geïnvesteerd
in andere verwerkingsmiddelen:
-
Een tentoonstelling
Een 3D-computergame
Een DVD met getuigenissen en ander beeldmateriaal
Een (kunsteducatieve) workshop
Een film (‘Vechten voor morgen’)
In de toekomst wordt ook nog gedacht aan: (Met de steun van de VAD voor het alcoholproject moet dat
mogelijk zijn)
- een spelkoffer
- een bordspel
9.2 Artistiek aanbod
Het Educatief Theater Antwerpen wil heikele thema’s die aansluiten bij de leefwereld van de jongeren en bij
de actualiteit bespreekbaar maken aan de hand van kwalitatief verzorgde en hoogstaande
theaterproducties. De talrijke positieve evaluaties tonen aan dat leerkrachten, leerlingen en andere
organisatoren tevreden tot zeer tevreden zijn met de voorstellingen. Ook het feit dat vele scholen vaste
klant zijn bij het Educatief Theater Antwerpen mag beschouwd worden als een kwaliteitslabel.
Omdat vooral jongeren de voorstellingen bijwonen, wil het Educatief Theater Antwerpen deze
toeschouwers de smaak van theater te pakken doen krijgen. Voor jonge kinderen is het vaak de eerste
kennismaking met theater. Het Educatief Theater Antwerpen wil dat deze eerste kennismaking een goede
en verrijkende ervaring is.
Het Educatief Theater Antwerpen wil er door de thematische voorstellingen toe bijdragen dat jongeren geen
egoïstische navelstaarders worden. Door het medium theater komen ze in contact met de problemen
waarmee leeftijdsgenoten of mensen uit hun maatschappij kampen.
Hoewel de voorstellingen niet altijd in goed uitgeruste theaters plaatsvinden, krijgen de toeschouwers toch
een professionele productie aangeboden met licht- en geluidseffecten, projectie, decor en rekwisieten.
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
41
Het Educatief Theater Antwerpen wil voldoende kritisch omspringen met de eigen voorstellingen. Zo
worden sommige producties geschrapt omdat ze artistiek of inhoudelijk aan vervanging toe zijn.
Het Educatief Theater Antwerpen zet in op doelgroepen die anders weinig of niet in aanraking zouden
komen met theater: jongeren uit TSO, BSO en zelfs BuSO.
9.2.1 Aanbod secundair onderwijs
Het huidige aanbod secundair onderwijs ziet er als volgt uit:

Wolken en een beetje regen: over het moordende verkeer en pesten.
Deze voorstelling is al sinds 2005 een succesverhaal met eind 2015 ongeveer 350
voorstellingen, goed voor een bereik van ongeveer 61.000 toeschouwers. Lambofilms
verfilmde ‘Wolken en een beetje regen’ en doopte het om tot ‘Booster’. Toevallig of niet
ging dit schooljaar het aantal voorstellingen van ‘Wolken’ achteruit. Niettemin besliste het
bestuur om de voorstelling nog één jaar aan te bieden. Er zullen immers al enkele andere
producties stopgezet worden. Vanaf het schooljaar 2016-2017 zal ‘Wolken’ van het
programma verdwijnen.

Wapenland: over mensenrechten, ontheemding, biodiversiteit, de millenniumdoelstellingen
Deze productie ging in première in september 2010. Zij werd in juni 2014 op vraag van de
acteurs nog met één seizoen verlengd. Ze werd stopgezet in juni 2015 met 140
voorstellingen op de teller.

Français tout simplement: een talenvoorstelling Frans.
Tot 2011 bood het Educatief Theater Antwerpen twee Franse voorstellingen aan: Français
tout simplement en Façons de parler. De acteurs brachten de beste sketches uit beide
voorstellingen in slechts één voorstelling samen. Ze werkten tevens een nieuw concept uit:
een workshop. Dit draagt bij tot een actieve participatie van de deelnemers.
De jongeren die de voorstelling hebben bijgewoond, kiezen een van de drie groepen (Franse
humor, Franse chansons en het naspelen van een getoonde sketch). Deze workshop wordt
in het Frans gegeven. Wat geen probleem is, want de drie acteurs zijn Franstalig. Dit project
ging in première in januari 2011 en toert momenteel doorheen Vlaanderen en het Brussels
Hoofdstedelijk Gewest. Eind 2015 staat de teller op 33 voorstellingen.

Gebroken glimlach: over aangeboren gelaatsafwijkingen, je goed voelen in je vel en zelfverwonding
Deze voorstelling ging op 26 september 2011 in première.
Bij het uitwerken van deze voorstelling stelden we vast dat er in Vlaanderen geen enkele
georganiseerde vereniging zich structureel bezighoudt met zelfverwonding, een thema dat nochtans
bij vele jongeren leeft. Eind 2015 werd deze voorstelling 62 keer gespeeld.

Heb je ze wel alle vijf?: over (kans)armoede en sociale uitsluiting
De voorstelling ging op 11 oktober 2013 in première. Eind 2015 werd de voorstelling al 101 keer
gespeeld. De lanceringstournee bracht de productie langs 16 Vlaamse steden/gemeenten. Omdat de
subsidies niet meer verlengd kunnen worden, stopt deze productie in juni 2016. We eindigen dan in
de buurt van 110 voorstellingen, bijgewoond door gemiddeld 175 toeschouwers, betekent dat een
bereik van 19.250 toeschouwers.

Rilke, het relaas van een ramkoers: over drugsproblematiek
De voorstelling ging in première op 20 november 2013. De voorstelling wordt gesteund door de stad
en het district Antwerpen, we verzorgen een interessant promoaanbod voor de Antwerpse scholen:
1.000 leerlingen betalen 1.000 euro om de voorstelling bij te wonen. Ook de Rotary Club steunde de
voorstelling met € 6.000. Eind 2015 staat de teller op 35 voorstellingen.
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
42

Play Again:
Deze voorstelling ging in première op 19 november 2015. De voorstelling wordt gesteund door het
district en de provincie Antwerpen, het Instituut voor gelijkheid van mannen en vrouwen en het
Fonds VINCI van de Koning Boudewijnstichting. Buiten 2 try-outs en de première speelden we ook
nog 2 voorstellingen in de gevangenis. Ondanks het feit dat de première door vele mogelijke klanten
bijgewoond werd, komt de verkoop moeizaam op gang. We willen eind 2016 de kaap van 20
voorstellingen ronden maar dat zal niet makkelijk zijn.
Geplande nieuwe voorstellingen:
Dit is slechts een planning, hier kan nog van afgeweken worden. Hier komen nog coproducties bij.
- oktober 2016:
Grenzen
over alcoholmisbruik
- december 2016:
Tiresias
over armoede en gelijke kansen
(Indien mogelijk willen wij deze voorstelling verplaatsen naar februari 2017. Dit moe(s)t eigenlijk de
eerste productie van Theater van A tot Z worden. Omwille van subsidies (kabinet Armoede) moet
deze voorstelling mogelijk naar 2016 verplaatst worden en valt ze dus buiten het
samenwerkingsverband T-AZ)
- najaar 2017:
De keuze van Felix
over 3D/robotica
Er zijn ook nog de voorstellingen van Fast Forward wel geproduceerd onder ‘Theater van A tot Z’:
- november 2016:
Lachland
over humor over de grenzen heen
(Deze voorstelling is ook voor volwassenen bedoeld. )
In het dossier werkingssubsidies voor de Vlaamse overheid staan nog plannen maar voorlopig zijn
die vaag en niet uitgewerkt. Het gaan dan ook om voorstellingen van Theater van A
9.2.2 Aanbod basisonderwijs
Het huidige aanbod lager onderwijs ziet er als volgt uit:
- Smoor
over tabakspreventie
(ook voor het eerste jaar secundair onderwijs)
Dit stuk ging op 16 november 2011 in première. Eind 2015 staan er 42
voorstellingen op de teller.
- Pest & Boonen
over cyberpesten voor de derde graad van het basisonderwijs
Dit stuk ging in première op 1 oktober 2010 in het Fakkelteater. Eind 2015
speelde deze voorstelling 78 keer.
- 2019
over duurzame ontwikkeling, opwarming van de aarde voor de derde graad
van het basisonderwijs, ging in première op 16 oktober 2012. De productie
werd eind juni 2015 stopgezet met 42 voorstellingen op de teller.
Omdat dit aanbod vrij beperkt is, wordt het uitgebreid met enkele voorstellingen van Fast Forward die zich
vooral richten tot kinderen van 5-8 jaar.
- Hi ha!
over pesten voor de eerste 3 leerjaren van de lagere school
Eerste voorstelling voor het Educatief Theater Antwerpen op 8 december 2009. Eind
2015 speelde de voorstelling 22 keer op vraag van het Educatief Theater Antwerpen.
- Snif
een muzikale theatervoorstelling voor kleine avonturiers (voor kleuters vanaf 2,5
jaar)
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
43
Eind 2015 speelde de voorstelling 3 keer op vraag van het Educatief Theater
Antwerpen.
- Kiki en de verdwenen letters/in de bibliotheek
Deze voorstelling ging op 25 oktober 2015 in première. Tot nu toe werden er door
ETA nog geen voorstellingen verkocht.
Geplande nieuwe voorstellingen:
- 30 april 2016:
Hotel Hallo
- Voor onbepaalde tijd uitgesteld: Pika en de evolutietheorie
Diversiteit
evolutietheorie/wetenschappen
De voorstellingen voor het secundair onderwijs worden gecreëerd met projectsubsidies. Producties voor het
lager onderwijs vinden moeilijker projectsubsidies. Dankzij de noodzakelijke structurele subsidies zou het
Educatief Theater Antwerpen kunnen investeren in theatervoorstellingen voor jongere kinderen. De prijs
moet hier ook lager gehouden worden. We merken een grote achteruitgang in het aantal voorstellingen
voor basisscholen sinds het invoeren van de maximumfactuur.
FF heeft ook nog een luik volwassenenproducties. Vaandeldrager daar is ‘Gelukkig zijn’ dat op 11 februari
2016 in Vilvoorde in première ging. Hier zijn volwassenen de voornaamste doelgroep. De laatste voorstelling
speelt op 16 februari 2016. De voorstelling werd 57 keer gespeeld en zal/kan later hernomen worden. Deze
voorstelling werd nog wel volledig ontwikkeld door Fast Forward.
Wat is geluk? En hoe doe je dat: gelukkig zijn? Een groep mensen van verschillende leeftijden neemt ons
mee op zoek naar geluk. Op de tonen van bekende Nederlandstalige liedjes. De acteurs hebben allemaal
een andere moedertaal of culturele achtergrond.
In dezelfde lijn van ‘Gelukkig zijn’ ligt ‘Dans met mij’. Deze dansvoorstelling gaat in première in het voor- of
najaar van 2017.
(Deze productie valt in 2017 en dus onder Theater van A tot Z. Het idee en een vage uitwerking bestond al
voor het samenwerkingsverband T-AZ.
In een volgend jaarverslag zal er nog teruggeblikt worden op de producties van ETA en FF, de toekomst zal
echter – als we ermee doorgaan – volledig in het teken staan van T-AZ.)
Nieuw in 2016 is ook nog dat ETA en FF 2 studiedagen rond ‘Theater, taal en educatie’, met
workshops en lezingen voor leerkrachten, leerlingenbegeleiders, cc-programmatoren en
inburgeringsmedewerkers. In de namiddag tonen we fragmenten van voorstellingen. We rekenen op
250 deelnemers. FF herhaalt dit initiatief om de 5 jaar. In geval van succes willen we vaker dergelijke
nascholingen aanbieden, omdat ze een kennismaking met ons aanbod inhouden én een vormende
waarde hebben.
9.3 Partners
Er wordt voor de themaproducties met partners samengewerkt. Dit zijn verenigingen die een werking
hebben rond de thema’s van deze nieuwe producties. Concreet gaat het om de volgende organisaties:
- Wolken en een beetje regen
Ministerie van Mobiliteit
Vlaamse Stichting Verkeerskunde
Ouders van Verongelukte Kinderen
- Wapenland
Broederlijk Delen
Amnesty International Vlaanderen
Nationale Loterij
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
44
- Gebroken Glimlach
Vereniging voor Aangeboren Gelaatsafwijkingen
Joetz vzw,
Provincie Antwerpen
- Smoor
Stichting tegen Kanker
Joetz vzw
- Rilke, relaas van een ramkoers
Antwerps Drugs Interventie Centrum
Joetz vzw
Politiezone Geel-Laakdal-Meerhout
- 2019
Antwerpse Ecohuis
Djapo VZW
11-11-11,
Koning Boudewijnstichting
- Pest en Boonen
Provincie Antwerpen
- Heb jij ze wel alle vijf?
Unicef
Welzijnszorg
Recht-Op
Ministerie Armoedebestrijding
Netwerk tegen Armoede
Nationale Loterij
- Play Again
Touché vzw
- Grenzen
VAD
AA
Joetz vzw
Het Educatief Theater Antwerpen staat momenteel sterk in het onderwijs. Vele scholen behoren tot onze
vaste klanten. We willen echter ook doorgroeien naar vrije voorstellingen. We denken/dromen alleszins van
een theaterfestival voor jongeren. Hier hebben we echter de medewerking van andere gezelschappen
nodig.
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
45
10. Zakelijk - Promotioneel
Het aantal voorstellingen ging in 2009 sterk naar beneden. Allicht zat de maximumfactuur daar voor
iets tussen. (Deze tendens was ook bij andere educatieve theaters voelbaar.)
Aansluitend op de doorgevoerde inhoudelijke vernieuwing hebben we de voorbije jaren ook nadruk
gelegd op het voeren van promotie.
Het zal moeilijk zijn om het aantal voorstellingen de volgende 2 jaar op te drijven. Na ‘Wapenland’ en
‘2019’ in juni 2015 zullen op het einde van dit schooljaar ook ‘Heb jij ze wel alle vijf?’ en ‘Wolken en
een beetje regen’ stoppen. De oudere voorstellingen die blijven, halen niet direct hoge
verkoopcijfers en het nieuwe ‘Play Again’ zal omwille van de leeftijdsgroep (we hebben meer
contacten in de eerste graad) en door de prijs die niet door subsidies gedrukt kan worden ook geen
hoge toppen scheren.
De verwachte 120 voorstellingen werden in 2015 niet gehaald. Het werden er 110. Voor 2016 zal het
zelfs moeilijk zijn om de 100 voorstellingen te halen. Tot nu toe spelen er 40 voorstellingen voor 30
juni, al kunnen er daar nog enkele bijkomen. Van september tot december zullen we op niet veel
meer dan 30 voorstellingen moeten rekenen. De opstart van de nieuwe voorstelling rond alcohol
kan dit cijfer nog wel positief beïnvloeden. Als ‘Tiresias’ nog in 2016 wordt geproduceerd, zal dit
weinig invloed hebben op de verkoopscijfers.
Het betreft hier ETA-voorstellingen, de voorstellingen van FF doen het aantal stijgen. Al is het
eigenlijk de bedoeling om dat vanaf 2017 te doen.
Alleszins doet deze achteruitgang zich voelen in de begroting.
Nieuw in 2016 is de workshop die in april 2016 in Wemmel en Deurne zal plaatsvinden.
We willen nog steeds inzetten op het contacteren van onze oude klanten als eerste promotarget. We
hopen in de slipstream van FF ook meer boekingen te halen in CC’s, GC’s en OC’s. We willen hiervoor
de jeugdprogrammatoren benaderen. We willen de nieuwe voorstellingen zeker op maat van de
culturele centra maken. We weten dat ze het moeilijk hebben met het begrip educatief. We willen
dus nog meer dan vroeger het opgestoken, vermanende vingertje vermijden. Anderzijds willen we
ook in de scholen zelf blijven spelen omdat dit deel uitmaakt van de eigenheid van ETA. Dit bepaalt
ook onze uniciteit: een professioneel theatergezelschap dat een refter of gymzaal van een school –
met een beetje fantasie - omtovert tot een schouwburg.
Daarnaast benaderen we ook andere potentiële klanten: preventiediensten, politiezones (deze
werden in functie van ‘Rilke, het relaas van een ramkoers’ opgelijst en zullen zeker van pas komen
voor het project rond alcohol), diensten voor ontwikkelingssamenwerking .
Ook partners kunnen de nodige klanten aanbrengen. In het verleden leidde de samenwerking met
Broederlijk Delen en Amnesty International Vlaanderen, Joetz, 11-11-11 en met de Vereniging voor
Aangeboren Gelaatsafwijkingen die een ruime scholenwerking hebben, tot de verkoop van
voorstellingen.
We hopen dat peter Luc Michils ook partners zoals de Lions Club kan aanbrengen of de productie
Play Again kan introduceren in de jeugdgevangenissen. Aan het peterschap zijn criteria verbonden.
De Peter verbindt zich ertoe :
 Hun menselijke en technische vaardigheden te delen met de Begunstigde.
Het peterschap zal waargenomen worden door Luc Michils, extern expert van het Fonds
VINCI:
 Input geven bij het nalezen van de scenario’s
 Meedenken in de nabesprekingen vanuit zijn ervaring bij vzw’s die werken met (ex)gedetineerden
 Lobbyen voor bijkomende financiële steun bij bepaalde service clubs
 Bepaalde connecties aanbrengen uit de film- en theaterwereld
 Promotie maken voor het project in bepaalde kringen en extra bezoekers aantrekken
 Ten minste alle drie maanden de evolutie van het project op te volgen.
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
46
De Begunstigde verbindt zich er toe :
- De Peter te informeren over de evolutie van het project ten minste één keer om de drie
maanden.
De idee van een promoavond is naar de achtergrond verschoven. Al is het een feit dat ETA in 2016 40 en FF
15 jaar bestaat. De 1000ste voorstelling van het auteursduo Hendrickx-Dobbeleers of de miljoenste
toeschouwer van ETA zijn ideeën die allicht niet haalbaar zijn omdat ze te eenzijdig op ETA en niet op T-AZ
gericht zijn. In plaats daarvan maken we op sites zoals Cultuurkuur, Klascement en Klasse bekend dat
leerkrachten steeds een voorstelling in de buurt kunnen prospecteren.
De website van het Educatief Theater Antwerpen moet de klant op de hoogte houden van nieuwe
producties, belangrijke berichten en het volledige overzicht van het aanbod. Omdat we in een beeldcultuur
leven, doen we een beroep op jonge filmmakers om een promofilmpje te maken. Door een boel praktische
problemen zijn die filmpjes in 2015 niet online geraakt. Er is al een doorklikmogelijkheid naar de nieuwe
website van T-AZ.
ETA, FF en T-AZ willen meer en meer van hun kracht uitgaan en dat is spelen voor jongeren en kwetsbare
groepen (jongeren in BuSO en BSO, anderstaligen, blinden).
Het was de bedoeling om in 2015 om promotionele acties consequenter op te volgen. Dat is er niet
helemaal van gekomen. We hopen dat in 2016 te realiseren. We hebben hier een vrijwilliger voor
geëngageerd: Kid-Lee. Eerder had leerkracht Sabine Dillen al promotioneel opvolgwerk gedaan in functie
van de actie ‘1.000 leerlingen betalen €1’ om een voorstelling van Rilke bij te wonen.
Verder werd er een beroep gedaan op Ajna Dames van Hopsasa om het persluik te verzorgen. We haalden
bescheiden artikels in Het Nieuwsblad en de Gazet van Antwerpen bij de opstart van T-AZ.
De première van Play Again leverde een artikel op in Het Laatste Nieuws en de Gazet van Antwerpen.
Het promomiddel was in 2015 een promokrant. Het werd een zeer verzorgde krant maar we haalden er
geen extra voorstellingen mee binnen. ETA wil in de toekomst net als FF een Nieuwsbrief verspreiden.
Naast scholen en CC’s willen we ook andere klanten bereiken. Vele gemeenten (en provincies) hebben een
drug- en alcoholbeleid. Hier zullen we ook tijd en personeel in moeten investeren.
Om Dirk Dobbeleers minder te belasten als zakelijk leider, werd Marc Hendrickx aangesteld als dagelijks
leider. Hij nam volgende taken op zich: verhuis en de lanceringsavond, allerlei voor de krant, acties voor
Rilke, Alle vijf, Play again, het binnenhalen van CC Deurne voor de studiedagen, het zoeken van sollicitanten
en het sturen van Kid-Lee, besprekingen met Wim rond de Oude Beurs, een aantal besprekingen/afspraken
met Peter. De problemen met de techniek en de praktische problemen op de baan bleven echter. Die
werden vooral opgelost door Dirk en Denise.
Door een minder aantal voorstellingen is het niet mogelijk om Marc nog een tweede jaar als dagelijks leider
te behouden.
Bij elke nieuwe voorstelling worden enkele klassen op een gratis try out uitgenodigd. We kiezen hiervoor
scholen in een stedelijke context omdat zij vaak de toeschouwers van onze producties zijn en zo weten we
hoe zij zullen reageren.
Op de première zelf worden leerkrachten, partners, koepelverenigingen van onderwijs, jeugdbewegingen,
organisaties en verenigingen die bezig zijn met de in de voorstelling aangebrachte thema’s. uitgenodigd.
De première wordt zo breed mogelijk aangekondigd. Zo verschijnt er een oproep op de website van ‘Klasse’,
‘Cultuurkuur’ en ‘Klascement’, in Nieuwsbrieven en op de website van de partners. Elke school krijgt vanuit
ETA een uitnodiging.
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
47
Bij de lancering van de productie ‘Wapenland’ werd succesvol geëxperimenteerd met het begrip
pilootscholen. Deze scholen krijgen de voorstelling aan een goedkoper tarief aangeboden en het Educatief
Theater Antwerpen zorgt voor een coach die de troeven van het project belicht aan een leerkracht of een
kerngroep van leerkrachten. Deze pilootvoorstellingen leiden tevens tot een betere verspreiding van het
project. Dit alles moet ervoor zorgen dat het project zijn weg zal vinden naar het vooropgestelde aantal
organisatoren. We slagen er dan ook in om de modernisering en de kwalitatieve upgrade van de producties
in de omkadering door te trekken.
Ook bij ‘Heb jij ze wel alle vijf?’ werd er succesvol met pilootscholen gewerkt. We weten niet of we hier in de
toekomst nog op zullen inzetten.
Mensen die een voorstelling bijwonen laten zich meestal positief uit over het niveau van de
productie.
Onder andere Jan Staes, intendant onderwijs-cultuur van de stad Antwerpen –reageerde erg
enthousiast na de première van de voorstelling ‘Gebroken Glimlach’. De première van ‘Wapenland’
werd bijgewoond door minister Smet. Hij was nadien vol lof over de voorstelling.
Ook volgende personen woonden een voorstelling bij en prezen de productie.
In de eerste plaats is er Koningin Mathilde die de voorstelling ‘Heb jij ze wel alle vijf? bijwoonde.
Ingrid Lieten (Minister van Armoedebestrijding)
Yasna Ekana (Villa Cabral)
Dirk Lagast (Raad van de Vlaamse Gemeenschapscommissie)
Harry De Cuyper (Noord-Zuidsamenwerking stad Gent)
Dick Gebuys (docent Sintermeertencollege Heerlen – Nederland)
Cahay Sjoertje (projectmedewerker Mobiliteit – gemeenschapsonderwijs)
Katrien Hoebeke (gemeente Steenokkerzeel)
Karel Servranckx (burgemeester Steenokkerzeel)
Maurice Mommaerts (Professor en hoofd dienst Mond-, Kaak- & Aangezichtsheelkunde, Head
European Face Centre, Chirurgie Maxillo-Faciale et Plastique de la Face Nancy)
Frank Wilrycx (burgemeester van Merksplas)
Greet Valcke (Raadgever Sociale Economie en Armoedebestrijding)
Na de première van Play Again stuurde een toeschouwer deze reactie:
't Was een zeer mooie première van 'Play Again' in CCLuchtbal. Boeiend, origineel, knap gespeeld. Ik
denk dat ook leerlingen dit graag gaan zien.
Op dit moment geniet ik, na 38 jaar lesgeven, van een zee aan vrije tijd.
Ik laat nu graag mijn jongere collega's beslissen over het organiseren van een voorstelling op school.
Bedankt voor al de mooie schoolvoorstellingen van de voorbije jaren. Veel succes met alle nieuwe
projecten.
Vriendelijke groeten.
Ria Adriaenssen
Omdat het Educatief Theater Antwerpen bij verenigingen niet zo gekend is, moeten mogelijke
partners soms eerst overtuigd worden van de kwaliteit. Zo woonde Leen Broekaert van Djapo VZW
eerst een voorstelling bij vooraleer ze haar samenwerking rond het project 2019 toezegde. Inge
Baeten van de VAD besliste ook maar na enkele gesprekken om samen te werken. Een kwalitatieve
synopsis die bovendien in de lijn van hun visie ligt, gaf uiteindelijk de doorslag.
De goedkeuring van ‘Wapenland’, ‘2019’ en ‘Heb jij ze wel alle vijf?’ door Kleur Bekennen beschouwt
het Educatief Theater als een kwaliteitslabel.
VZW Touché, VZW Zijn, verantwoordelijken van de provincie Antwerpen (Beleidsadviseur provincie
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
48
Antwerpen dienst Welzijn), de preventiedienst van Leuven reageerden zeer positief na de
voorstelling. De provincie Antwerpen en VZW Zijn gaven aan om in de toekomst te willen
samenwerken.
Het Educatief Theater Antwerpen wil op termijn uitgroeien tot een gezelschap met een aantal vaste
acteurs om zo het publiek beter te kunnen bedienen.
Het Educatief Theater Antwerpen werkte een jaar samen met de Antwerpse Stadsklassen. Dat
initiatief blijkt echter een stille dood gestorven te zijn.
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
49
11. Toekomst
De toekomst van ETA staat in 2016 volledig in het teken van de fusie met FF onder de noemer
Theater van A tot Z. De jaren 2015-2016 vallen in de zogenaamde transitieperiode. De bedoeling is
dat ETA en FF naar elkaar toegroeien. De talrijke vergaderingen met de initiatiefnemers en het
indienen van het dossier werkingssubdies waren alleszins goede oefeningen. Op 19 augustus
maakten ook de achterban van beide gezelschappen en sympathisanten kennis met de
toekomstplannen van T-AZ.
In het voorjaar van 2016 beslissen beide gezelschappen of ze doorgaan met Theater van A tot Z. Het
ziet er voorlopig niet naar uit dat er momenteel iemand een bezwaar zou uiten.
Naast FF contacteerde ook Bob Jennes van theater Uitgezonderd! ons om samen te werken. We
ontmoetten elkaar enkele malen. Volledigheidshalve vermelden we ook nog het mailverkeer met
Theater Zamzam dat in april 2015 ophield te bestaan, maar het kwam niet tot een afspraak.
De begroting van 2016 maakt duidelijk dat het nog een moeilijk overgangsjaar wordt. Vanaf 2017
wordt het normaal makkelijker wanneer we effectief gaan samenwerken.
In 2016 moet normaliter de lang verwachte productie over alcohol in première gaan. Dit zal dan de
laatste ETA-productie worden. De productie krijgt deze stempel omdat ze grotendeels uitgewerkt
werd voor het samenwerkingsverband. In december kregen we helaas slecht nieuws. De mondeling
toegezegde subsidies van de overheid komen er uiteindelijk niet zodat het concept zal moeten
herbekeken worden. We zullen links en rechts nog projectsubsidies moeten binnenhalen.
Het is niet duidelijk of een van de commissieleden een voorstelling zal bijwonen. Er reserveerde wel
iemand, maar die nam ontslag uit de commissie omwille van interne moeilijkheden.
Slagen we er niet in om bij de Vlaamse Overheid werkingssubsidies te verkrijgen, dan zal er vooral
ingezet worden op jaarlijks een nieuwe, moderne, frisse productie die in de maatschappij staat, met
een interactief luik en die 2 tot 3 jaar meegaat. We willen dan 5 jaar hard werken om de volgende
keer wel in aanmerking te komen. We beseffen dat de tijd te kort en het samenwerkingsverband te
jong om een goed uitgebalanceerd dossier in te dienen. Bovendien zullen we eerst projectsubsidies
van Kunsten en Erfgoed moeten verwerven, dan kunnen ze onze werking evalueren. We hopen dat
de commissie door enkele nieuwe producties getriggerd wordt. Is dat het geval, dan kunnen we voor
die productie projectsubsidies aanvragen en dan zijn we vertrokken. ‘Tiresias’ is hier een kandidaat
voor, we moeten dan ook trachten deze productie niet in 2016 maar in 2017 te maken zodat we een
sterk dossier kunnen indienen.
Naast de Vlaamse overheid wil ETA ook nog inzetten op een betere samenwerking met de stad en
het district Antwerpen. We zullen proberen om impulssubsidies van de stad Antwerpen te krijgen. Zij
zien deze subsidies al een mogelijke opstap naar werkingssubsidies van de stad Antwerpen.
Van het district Antwerpen zouden we een bescheiden werkingssubsidie willen proberen te krijgen.
Yannick en Dirk voerden hier al gesprekken over.
In 2016 zal de structuur van T-AZ verder uitgebouwd worden. Die moet op punt staan op 1 januari
2017. We willen een opsplitsing maken tussen de zakelijke en artistieke cel, een cel ondersteuning,
educatie, externe relaties en promotie en een cel techniek. Het is de bedoeling dat bij elke cel de
nodige namen van hopelijk werknemers, vrijwilligers en bestuursleden ingevuld worden. De taken
van de technische coördinator somden we al op. Voor de taken van de zakelijke en artistieke leider:
zie bijlage.
Op de volgende bladzijden staan enkele krachtlijnen en de artistieke visie die we in het dossier
werkingssubsidies hebben opgenomen.
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
50
11.1 Artistieke plannen van Theater van A tot Z
‘Theater van A tot Z’ plantafwisselend 2 of 3 nieuwe artistieke theaterproducties per jaar, met de
focus op socio-cultureel ‘kwetsbare’ doelgroepen. Ons doel: inclusie, emancipatie, empowerment
via theater, zowel van ons publiek als van opkomende talenten die bij ons kansen krijgen en die
zelf uit een ‘zwakkere’ socio-culturele doelgroep komen.
Onze creaties behoren telkens tot één of meer van deze types voorstellingen:
- een productie met een sociaal-maatschappelijk thema dat kinderen of jongeren aanbelangt
- een productie voor anderstalige kinderen, tieners of volwassenen die Nederlands leren
- een participatief project waarin actief wordt deelgenomen door mensen uit één van onze
doelgroepen, of waarbij we jonge en beloftevolle theatermakers (ook met een andere culturele
achtergond) ondersteunen.
‘Theater van A tot Z’ zal nieuwe producties drie jaar op het programma zetten, zodat ze
bekendheid kunnen verwerven bij cultuurcentra en scholen, en de speelmogelijkheden dus zeer
uitgebreid zijn. ETA en Fast Forward hebben hier ervaring mee; ze doen dat al jaren. Het is de
bedoeling dat er per doelgroep voldoende nieuwe producties verschijnen, opdat degenen die ons
boeken geregeld een nieuw aanbod gepresenteerd krijgen. Nadat een productie van de speellijst
afgehaald wordt, blijven kortstondige hernemingen altijd mogelijk.
Artistieke theaterproducties tot 2017
Zowel bij ETA als bij Fast Forward (FF) stond al een aantal theaterproducties op de rails vóór er
sprake was van een nauwere samenwerking als‘Theater van A tot Z’. Die reeds geplande
producties worden in 2015-2016 nog uitgevoerd. Medewerkers van beide gezelschappen werken
nu al samen, dagen elkaar uit en beïnvloeden elkaar, onder leiding van de artistiekekern, zodat de
visie en plannen van ‘Theater van A tot Z’ vanaf 2017 een vliegende start kunnen nemen.
Vóór 2017 gaan de volgende producties in première (alfabetisch, soms werktitels):
- ‘De keuze van Felix’ (ETA) – 12 tot 16 jaar – de roep van de moderne technologie en
samenhangende levenskeuzes
- ‘Grenzen’ (ETA) – 12 tot 16 jaar – experimenteren met de grenzen van alcohol en sociale media
- ‘Hotel Hallo’ (FF) – 6 tot 12 jaar – samenleven in een grootstedelijke context met andere culturen
- ‘Kiki en de verdwenen letters’ (FF) – 3 tot 6 jaar – op een fantastierijke manier kennismaken met
letters en boeken (ook voor anderstaligen)
- ‘Lachland’ (FF) – 12+ en volwassenen – Niets zo ernstig als humor (voor anderstaligen)
- ‘Play Again’ (ETA) – 15+ en volwassenen – Wat als je je leven kon overdoenin een computergame?
Oudere succesproducties van beide partners blijven voorlopig op het programma staan, omdat er
vraag naar is, en omdat eerdere engagementen met bepaalde overheden de looptijd van die
producties hebben vastgelegd. Het gaat om:
- ‘Als ik jou’ (FF) – 12+ en volwassenen – kennismaking met Vlaamse en Nederlandse poëzie (voor
Nederlands- én anderstaligen)
- ‘Français tout simplement’ (ETA) – 12+ en volwassenen – een minirevue in eenvoudig Frans
- ‘Gelukkig zijn’ (FF) – 12+ en volwassenen – multiculti via Vlaamse klassiekers (voor Nederlands- én
anderstaligen)
- ‘Heb jij ze wel alle vijf?’ (ETA) – 12 tot 16 jaar – (kans)armoede en sociale uitsluiting
- ‘Rilke, of het relaas van een ramkoers’ (ETA) – 14+ – jongeren en drugs
- ‘Smoor’ (ETA) – 12 tot 14 jaar – ‘goesting’ in een sigaret gaat in rook op
- ‘Gebroken glimlach’ (ETA) – 12 tot 15 jaar - zelfacceptatie
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
51
-
‘Pest en Boonen’ (ETA) – 8 tot 12 jaar – wie is er bang voor de pestkop?
‘Hi Ha!’ (FF)–6 tot 12 jaar – pesten en vriendschap
‘Snif!’ (FF) – 2,5 tot 6 jaar – een muzikale ontdekkingsreis
‘Wolken en een beetje regen’ (ETA) – 12 tot 16 jaar – je limieten opzoeken, ook in het verkeer
11.2 Artistieke visie van Theater van A tot Z
De focus op specifieke doelgroepen mag niet ten koste gaan van de artistieke kwaliteit: we leggen de
lat hoog. Daarom vertrekt ‘Theater van A tot Z’ vanuit een zogenaamde creatieve kern, een beperkt
aantal artistieke medewerkers (acteurs, regisseurs, auteurs), die nadenken en brainstormen over de
artistieke invulling van producties en mogelijke toekomstige projecten. De artistiek leider coördineert
de creatieve kern en fungeert als brug naar de zakelijke leiding en het bestuur.Om onze doelen te
bereiken hebben we een strategie ontworpen met drie artistieke basisvereisten waaraan al onze
voorstellingen moeten voldoen:identificatie, gelaagdheid en vervreemding.
1. Identificatie
Door de populariteit van de beeldcultuur is de specifieke beeldtaal die films, tv-reeksen en zelfs
computergames hanteren voor nagenoeg iedereen vanzelfsprekend. Kijkers kennen de codes,
herkennen situaties en kunnen empathie opbrengen voor personages. Theatertaal werkt anders.
Toeschouwers met weinig theaterervaring missen vaak een referentiekader en daardoor wordt een
voorstelling niet altijd begrepen. Gevolg: de voorstelling wordt als moeilijk of elitair bestempeld en
men haakt af. Om dat te vermijden heeft de toeschouwer herkenning — en dus empathie — nodig;
hij moet een verband zien tussen zichzelf en de voorstelling. Pas dan kan de theaterervaring de
toeschouwer prikkelen en hem dieper laten nadenken over zichzelf en de wereld om hem heen.
Enkele voorbeelden waarmee we in theaterproducties voor identificatie bij het publiek hebben
gezorgd:
- Videobeelden en (live)muziek nemen een belangrijke plaats in in de hedendaagse jongerencultuur.
Ze kunnen in onze theaterproducties dan ook een duidelijke plaats krijgen om identificatie tot stand
te brengen. (Zie ‘Rilke, het relaas van een ramkoers’, ‘Heb jij ze wel alle vijf?’, ‘Gebroken glimlach’,
‘Anders nog iets?’).
- In ‘Gelukkig zijn’ staan 12 anderstalige mensen met een verschillende moedertaal of culturele
achtergrond op de planken. Ze zingen Vlaamse klassiekers en vertellen over hun leven, in het
Nederlands. Aan de ene kant kunnen anderstalige toeschouwers zich met de acteurs identificeren,
aan de andere kant identificeren Nederlandstalige toeschouwers zich met de liedjes en de
levensverhalen.
- Bij voorstellingen voor jongeren doen we indien mogelijk ook een beroep op jonge, pas
afgestudeerde acteurs, zodat de identificatie met de personages vergroot.
Wij streven steeds naar een mix van grote herkenbaarheid en een echte artistieke invulling.Door met
de theatertaal en de theaterconventies te spelen en vernieuwend te blijven, werken we ook
kunsteducatief: we leren ons publiek de theatertaal- en conventies. Deze balans vinden, is een
blijvende uitdaging.
2. Gelaagdheid
‘Theater van A tot Z’ maakt voorstellingen voor een breed publiek, met de focus op specifieke
doelgroepen. Om mensen met verschillende socio-culturele achtergronden te kunnen bereiken,
moeten de voorstellingen gelaagd zijn. Het is onze bedoeling om élke toeschouwer, van welk niveau
ook, te boeien en emotioneel te bezielen. Zo kunnen amusement en kunstzinnigheid perfect
samengaan als een theaterproductie gelaagd is. Wat voor de ene slechts een grappige situatie is, kan
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
52
voor de andere net pijnlijk en confronterend zijn. Die gelaagdheid bereiken we door gebruik te
maken van bijvoorbeeld symboliek, metaforen, visualiteit of woordspelletjes.
Gelaagdheid creëert een interessant spanningsveld, met steeds dezelfde bedoeling: van de
voorstelling voor élke toeschouwer (in het bijzonder onze doelgroepen) een ultieme theaterervaring
maken.
3. Vervreemding
Om de toeschouwers ‘kunstactief’ te maken, en aan te zetten tot nadenken over inhoud en vorm,
bouwen we vervreemdingstechnieken of ‘stoorzenders’ in.
Kunst biedt een waarnemer de mogelijkheid om te worden meegenomen uit de dagelijkse realiteit,
naar een door de kunstenaar gecreëerde wereld. Die vervreemding dwingt de toeschouwer afstand
te nemen van zijn dagelijkse realiteit en die vanuit een ander perspectief te ervaren. Zo wordt een
toeschouwer die zich identificeert met een personage via vervreemding gedwongen zijn wereldbeeld
vanuit andere standpunten te bekijken.
Enkele voorbeelden van vervreemding in onze theaterproducties:
- het doorbreken van de vierde wand (bijvoorbeeld door de toeschouwers rechtstreeks aan te
spreken)
- een bepaalde stylering of het invoegen van stijlbreuken
- het zaaien van verwarring door spanning te creëren tussen fictie en realiteit
- het transparant en zichtbaar maken van de theatertechniek (Door de ‘machinerie’ van het theater
bloot te leggen wordt de toeschouwer aangezet na te denken over opzet en inhoud, over de
bedoelingen van de makers)
- levendige interactie (Theater ontstaat vanuit de interactie tussen de speelvloer en het publiek. Het
moet het publiek omhelzen, ketenen, verstikken en ontvoeren, maar soms ook wakker schudden. De
interactie mag ook letterlijk genomen worden: het publiek neemt actief aan de voorstelling deel. (Zie
‘Smoor’, ‘Play again’, ‘Snif’, ‘Anders nog iets?’) Dat scherpt de zintuigen en de aandacht. De
toeschouwers voelen zich persoonlijk aangesproken en worden gedwongen om over inhoudelijke of
vormelijke zaken na te denken.
Aandacht voor taal en anderstaligheid
Algemeen
De makers van onze theaterproducties denken bewust na over en houden rekening met het
taalgebruik in de voorstellingen. Dat kan variëren van dialect tot verzorgde standaardtaal; het
gekozen register is afhankelijk van de context en van de artistieke bedoelingen. We zorgen er wel
voor dat taalzwakke of anderstalige leerlingen onze voorstellingen die niet specifiek voor
anderstaligen bedoeld zijn toch kunnen volgen (bijvoorbeeld door synoniemen te gebruiken, voor
onbewuste herhalingen te zorgen, visueel te werken, etc.)
Voorstellingen specifiek voor anderstaligen
Om zo veel mogelijk anderstaligen te bereiken, moeten de stukken die specifiek voor een
anderstalig publiek gemaakt worden begrijpelijk zijn voor wie maar weinig Nederlands kent, en
tegelijk ook gevorderden blijven aanspreken. We houden ons aan de volgende afspraken:
 er wordt rekening gehouden met een duizendtal frequente Nederlandse woorden
 het visuele aspect (symboliek, mimiek, visuele humor…) maakt integraal deel uit van de
voorstelling
 Een moeilijk woord of een complexe zinsconstructie hoeft niet te worden geschuwd, maar de
‘passieve’ taalkennis van het publiek moet dan worden aangesproken. Synoniemen,
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
53
herhalingen en herformuleringen moeten er steeds voor zorgen dat iets moeilijks in de
context toch kan worden begrepen.
De voorstellingen voor anderstaligen moeten de toeschouwers charmeren en motiveren. Het
anderstalige publiek moet op een prettige manier met het Nederlands in contact worden gebracht,
terwijl de voorstelling ook genietbaar moet zijn voor Nederlandstaligen. Naar het theater komen
moet voor de anderstaligen een leuke aanmoediging zijn, zonder dwang of verplichting. Dat verhoogt
de affectieve (of knuffel)waarde van het Nederlands. De studenten worden op een prettige manier
met de taal in contact gebracht. Zonder meer.
De voorstellingen voor anderstaligen moeten voldoende humor bevatten (clichés over onze cultuur
hoeven niet te worden geschuwd!), maar in principe kunnen alle soorten emoties in het stuk aan bod
komen. Het is evenwel níét de bedoeling in de specifieke voorstellingen voor anderstaligen op een
diepgaande manier problemen te behandelen waarmee een groot gedeelte van ons anderstalige
doelpubliek in het dagelijks leven te maken krijgt (uitwijzing, vluchtelingenproblematiek, armoede,
werkloosheid…).
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
54
12. Bijlagen
12.1 Historiek van het Educatief Theater Antwerpen
Het Educatief Theater Antwerpen (ETA) ontstond in 1976 als jeugdafdeling van het Fakkelteater, dat
20 jaar eerder door Walter Groener was opgericht. Het Fakkelteater fungeerde toen als een
volwaardig theatergezelschap dat een sociaal en politiek geëngageerd repertoire bracht.
Oorspronkelijk werden door ETA theaterproducties gemaakt die strikt in het leerplan van het
secundair onderwijs pasten; de initiatiefnemers hadden hun wortels in het onderwijs. In de jaren 80
werd er vaak gewerkt rond literaire thema’s, van Antigone over de middeleeuwen, tot Elsschot,
Ruyslinck, Orwell en Van Ostaijen. Later werden daar maatschappelijk-relevante thema’s aan
toegevoegd.
In zijn vroege jaren ontving ETA subsidies van het ministerie van cultuur, maar vanaf 1993 vielen die
weg. De acteurs en regisseurs bleven wel betaald worden. Dankzij de aandacht voor sociaalmaatschappelijke thema’s die jongeren aanbelangen, bleef ETA relevant in het
jeugdtheaterlandschap. Ondanks het volgens sommigen ietwat oubollige imago dat rond ‘educatief
theater’ bleek te hangen, slaagde ETA er in de jaren 80 en 90 in om succesvolle producties te blijven
maken en verkopen. De voorstelling ‘Jij rookt toch ook?’ speelde 435 keer, ‘Junkieblues’ van Ed
Vanderweyden kende meer dan 1200 opvoeringen.
Een tiental jaar geleden werd een ommekeer ingezet: overheden en maatschappelijke organisaties
probeerden ETA zo goed mogelijk financieel en via expertise te ondersteunen. Steun kwam er van
velerlei kanten, van UNICEF tot de Kankerliga, van Sensoa tot het Vlaams kabinet
Armoedebestrijding, van Amnesty International tot Broederlijk Delen. Het gezelschap heeft ook altijd
kunnen rekenen op een grote groep enthousiaste vrijwilligers, die veel overhebben voor het
voortbestaan van ETA. Sinds 2005 krijgt het gezelschap geregeld projectsubsidies van de Vlaamse
overheid.
De voorbije jaren is er veel aandacht besteed aan het betrekken van jongeren met een zwakkere
sociaal-culturele achtergrond en jongeren die weinig tot geen ervaring met theater hebben. Die
vernieuwde aanpak kwam er onder impuls van auteurs Dirk Dobbeleers en Marc Hendrickx, en
regisseur Rudy Goes. Actuele en soms heikele thema’s als verkeersagressie, mensenrechten, drugs,
armoede of zelfmoord kwamen in de theaterproducties aan bod, en werden in de klas verder
uitgediept aan de hand van lesmateriaal, workshops of auteurslezingen. De nieuwe weg die ETA na
2005 was ingeslagen, leidde tot hernieuwde aandacht in de media en twee keer tot koninklijk
bezoek. De Franse versie van ‘Ma, pa, puinhoop!?’ (‘Père, mère… quelle galère!?’) werd in 2008 in
Namen bezocht door koningin Paola, en in 2013 woonde koningin Mathilde de première bij van ‘Heb
jij ze wel alle vijf?’, een voorstelling over (kans)armoede.
ETA’s theaterproducties vertrekken vaak vanuit herkenbare, levensechte personages, waarmee
jongeren zich kunnen identificeren. Via een lage instapdrempel laat het gezelschap moeilijk
toegankelijke thema’s aan bod komen. De theatervoorstellingen worden verder ondersteund door
een inspiratiebox, bestaande uit bijvoorbeeld lesmateriaal met getuigenissen, verhalen, liedjes of
een downloadbare fototentoonstelling.
ETA speelde van 2010 tot 2015 gemiddeld zo’n 170 voorstellingen per jaar, voor een publiek van
gemiddeld 175 leerlingen. Het gezelschap bereikt dus jaarlijks ongeveer 30.000 toeschouwers.
Overzicht van belangrijkste producties en medewerkers sinds 2005
2005
Kinderen van een mindere God (Mark Medoff,
bewerking/regie: Alex Van Haecke) Met o.a.
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
40-tal voorstellingen
55
Vicky Florus, Rudy Goes, Jona den Aantrekker)
2005
Français tout simplement Met o.a. Ben Van
Hoof
100-tal voorstellingen
2005
Wolken en een beetje regen (Dirk Dobbeleers
en Marc Hendrickx, regie: Jan Verbist/Stijn Van
Haecke)
400-tal voorstellingen + 80 in Franse
vertaling in Franstalig België + verfilmd
als ‘Booster’ (2014)
2006
Op stap met Jelle (Joris Van den Eynde, regie:
Jan Verbist) Met Kris De Volder, Rudy Goes en
Stijn Van Haecke
30-tal voorstellingen, ook in Wallonië
2007
Vuil spel (Theater Rote Grütze, regie Rudy
Goes) Met Rebecca Tanghe, Veerle Luts en
Rudy Goes
105 voorstellingen in België en Nederland
2007
Wegsite (tekst en regie: Bob Selderslaghs) Met
o.a. Rudy Goes en Tineke Caels
15-tal voorstellingen
2007
Ma, pa, puinhoop!? (Dirk Dobbeleers en Marc
Hendrickx, regie: Jan Verbist) Met o.a.
Rebecca Tanghe, Dave Nauwelaerts, Günter
Reniers, Kris De Volder en Koen Vijverman
140 voorstellingen + 70-tal in Franse
vertaling in Franstalig België
2010
Wapenland (Dirk Dobbeleers en Marc
Hendrickx, regie: Rudy Goes) Met o.a. Koen
Vijverman, Wim Van de Velde, Muriel Bats en
Abigail Abraham
144 voorstellingen
2010
Charlie (Joris Van den Eynde, regie: Jan
Verbist) Met Jona den Aantrekker, Koen
Vijverman en Ben Van Hoof
25-tal voorstellingen
2009
Gebroken glimlach (Guy Didelez en Dirk
Dobbeleers, regie: Rudy Goes) Met Rebecca
Tanghe, Jolijn Antonissen en Yoeri Lewijze
50-tal voorstellingen
2009
Pest en Boonen (Bob Selderslaghs, regie: Jan
Verbist) Met Koen Vijverman en Annelies De
Wolf
80-tal voorstellingen
2011
Smoor (van en met Rebecca Tanghe en Rudy
Goes)
45-tal voorstellingen
2012
2019 (Steven Vromman, regie: Yoeri Lewijze)
Met Koen Vijverman en Abigail Abraham of
Jolijn Antonissen
45-tal voorstellingen
2013
Heb jij ze wel alle vijf? (Dirk Dobbeleers en
Marc Hendrickx, regie: Yoerie Lewijze) Met
Gregory Van Damme, Daphne Paelinck en
Jolijn Antonissen
100-tal voorstellingen
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
56
2013
Rilke, of het relaas van een ramkoers (Johan
Heselmans, regie: Rudy Goes) Met Ariane Van
Hasselt of Helle Vanderheyden
30-tal voorstellingen
2013
De schommel (Edna Mazya, regie: Steven de
Lelie) Met Yoeri Lewijze, Raouf Hadj
Mohamed, Koen Vijverman, Wim Van de
Velde, Koen Boogaerts, Pascale Wouters
25-tal voorstellingen (coproductie met
Theater aan de Stroom (TAS) in
Antwerpen)
2014
Hand in hand in Passendaele (Martin Lynch,
25-tal voorstellingen (coproductie met
regie Bob Snijers) Met Koen Vijverman en Koen Theater aan de Stroom (TAS) in
Boogaerts
Antwerpen)
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
57
12.2 Taakomschrijving zakelijk en artistiek leider
1. Algemeen
Vaardigheden
- is sterk in plannen en organiseren
- heeft leidinggevende en coachende capaciteiten en ervaring
- heeft sterke communicatieve vaardigheden (schriftelijk/mondeling/social media)
- is stressbestendig, teamspeler, resultaatsgericht, flexibel, collegiaal, constructief
Competenties
- heeft ambitie om het gezelschap te laten groeien en het bereik verder te ontwikkelen
- heeft een duidelijke visie op cultuur en doelgroepen
- heeft kennis van de vzw-wetgeving
- ziet en benut kansen vanuit cultureel ondernemerschap
- is een teambuilder en motivator
Gezamenlijke taken
In overleg:
- zorgen voor de goede werking van de algemene vergadering en de raad van bestuur
- de jaarlijkse begroting en jaarrekening opstellen en ter goedkeuring voorleggen aan de
algemene vergadering
- jaarlijks verantwoording over de gang van zaken afleggen aan de raad van bestuur (die de
zakelijk en artistiek leider benoemt)
- financiële afspraken maken voor marketing en promotie
- activiteiten organiseren zoals studiedagen, evenementen of workshops
- de technische ondersteuning van de voorstellingen aansturen
- halfjaarlijks een kritische zelfevaluatie en evaluatie van het gezelschap houden, zowel zakelijk
als artistiek
2. Specifiek
Zakelijke leiding
De zakelijk leider is verantwoordelijk voor de zakelijke en organisatorische kant van het
theatergezelschap, en voor de dagelijkse werking.
Werkzaamheden:
is verantwoordelijk voor het algemene financieel en administratief beheer
(onkostenvergoedingen, verzekeringen, contact met sociaal secretariaat, opmaken contracten,
opvolgen arbeidsreglement en sociale wetgeving, …)
geeft leiding aan en coacht de medewerkers van de zakelijke cel en de cel ondersteuning
onderhoudt de dagelijkse contacten met medewerkers die de baan opgaan (eerstelijnoplosser)
stelt beleidsplannen en subsidiedossiers op (in samenwerking met andere medewerkers)
volgt de boekhouding en fiscale verplichtingen op (in samenwerking met een boekhouder)
onderhoudt contacten met de overheden en bouwt een netwerk van relevante contactpersonen
uit
is verantwoordleijk voor het werven van extra fondsen en sponsors
gaat na of artistieke projecten financieel-zakelijk haalbaar zijn
neemt initiatieven die leiden tot publieksbinding
bouwt het archief uit
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
58
Artistieke leiding
De artistiek leider geeft inhoud en uitvoering aan het artistieke beleid van het theatergezelschap, en
is verantwoordelijk voor de creatie en programmering van theaterproducties.
Werkzaamheden:
ontwikkelt en bewaakt een duidelijke artistieke visie
bespreekt nieuwe en lopende artistieke projecten met alle betrokkenen en stemt artistieke
belangen af met de zakelijke leiding
organiseert audities en verdeelt de rollen
draagt eindverantwoordelijkheid wat betreft keuze van de stukken, de creatie én de kwaliteit
ervan
houdt toezicht op budgetten die tot de creatie van een productie moeten leiden
is verantwoordelijk voor communicatie met de creatieve medewerkers (acteurs, regisseurs,
musici, dansers, technici…)
geeft leiding aan en coacht de medewerkers van de artistieke cel en de didactische cel
draagt eindverantwoordelijkheid wat promotieteksten en interne/externe communicatie betreft
(nieuwsbrief, programmabrochure, persberichten…)
onderhoudt externe relaties, bijvoorbeeld als woordvoerder met de pers
Educatief Theater Antwerpen: Beleidsplan werkjaar 2015
59