Werkstuk Scholieren.com - Samenvatting

Werkstuk Scholieren.com
Samenvatting Maatschappijleer Massamedia
Stéphanie
Maatschappijleer
Massamedia
1: Communicatie, informatie en massacommunicatie
1.1: Zenders en ontvangers
•Massamedia: middelen tot massacommunicatie.
•Communicatie: een doorlopend proces, waarbij een zender bedoeld of onbedoeld
een boodschap (informatie) overbrengt aan een ontvanger.
•Informatie kan ook onbedoeld overgebracht worden -> rechercheur vindt
bloedsporen. Onbedoelde communicatie komt heel veel voor.
1.2: Vormen van communicatie
•de meest eenvoudige vorm van communicatie is eenzijdige communicatie;
eenrichtingsverkeer; de zender geeft een bericht door aan de ontvanger; ontvanger
reageert niet op de boodschap.
•Meerzijdige communicatie: ontvanger reageert op een boodschap. De zender krijgt
van de ontvanger feedback. Mensen kunnen zo tegelijkertijd ontvanger en zender
zijn.
•Mensen kunnen ook d.m.v. gebaren, gezichtsuitdrukkingen en lichaamshoudingen
laten merken hoe ze zich op een bepaald moment voelen. De houding is de
boodschap.
•Verbale communicatie: communicatie d.m.v. zowel gesproken als geschreven
woorden. Ook gebaren die een duidelijke afgesproken betekenis hebben noemen we
verbale communicatie.
•Non-verbale communicatie: communicatie zonder woorden. Door non-verbale
communicatie worden vooral gevoelens overgebracht.
•Directe communicatie: communicatie zonder hulpmiddelen. (gesprekken, muziek
improviseren, vrijen)-> bijna altijd meerzijdig
•Indirecte communicatie: communicatie die plaatsvindt m.b.v. technische hulpmidden
(= communicatiemedia) vb: telefoongesprek, briefwisseling, radio-uitzending. -> vaak
eenzijdig
1.3: Effectieve communicatie
•De combinatie van verbale en non-verbale communicatie speelt een grote rol bij
audiovisuele informatie.
•Als de diverse boodschappen niet goed op elkaar zijn afgestemd, kan de kijker de
boodschap niet meer volgen. Maar als de diverse boodschappen goed op elkaar zijn
afgestemd kan het effect van audiovisuele informatie veel indringender zijn dan van
puur verbale of puur non-verbale informatie.
•Een goede combinatie van beeld, tekst en muziek biedt grote mogelijkheden tot
beïnvloeding.
1.4: Socialisatie
•Van communicatie is pas sprake als er een betekenis kan worden gegeven aan de
boodschap die wordt overgebracht. De interpretatie van de gegevens door de zender
en de ontvanger vallen niet altijd samen. De uitleg van de boodschap hangt ook af
van het referentiekader.
•Referentiekader: het geheel van kennis, ervaringen en verwachtingen.
•Als een boodschap verschillend wordt geïnterpreteerd wordt is er sprake van een
communicatiestoornis. De ontvanger kan dan laten merken dar de informatie niet
goed overkomt -> feedback.
•Bij eenzijdige communicatie zijn de kansen op communicatiestoornissen grote,
omdat zij niet de mogelijkheid van feedback hebben.
•Socialisatie: het proces waarbij de mens voorbereidt wordt op een rol in de
maatschappij. Niet iedereen wordt op dezelfde manier gesocialiseerd. Nederlanders
leren een andere taal en maken kennis met andere opvattingen over gepast gedrag
dan Japanners.
•Ook binnen een samenleving bestaan grote verschillen in socialisatie; meisjes
-> jongens, verschillende milieus en verschillende etnische groepen in een
samenleving.
1.5: Informatie
•Kenmerkend voor communicatie is de overdracht van informatie. Informatie heeft 2
betekenissen: nieuws en kennis.
•Nieuws: datgene dat wetenswaardig is. subjectief
•Kennis: datgene dat iemand weet. subjectief
•Om een feit voor iemand tot nieuws te maken, moet het aan ten minste 3
voorwaarden voldoen: - Het moet uitzonderlijk zijn
- Het moet een zekere samenhang vertonen met andere feiten.
- Het feit kan die samenhang alleen vertonen als degene die het verneemt een
zekere voorkennis heeft van de zaak waarbij het feit hoort.
1.6: Massacommunicatie
•Massacommunicatie: communicatie gericht op een ‘publiek’. Openbare
communicatie, iedereen kan van de uitgezonden informatie kennis nemen. Bijna altijd
eenzijdig.
•De massacommunicatie vindt plaats met behulp van technische middelen: de
massamedia.
•Redevoering tijdens een betoging: meerzijdige, directe massacommunicatie.
•Massacommunicatie draagt voor een belangrijk deel bij aan de openbaarheid.
2. De betekenis van de massamedia
2.1: De betekenis van het media voor het individu
•De media kunnen 4 taken vervullen:
-Leverancier van informatie
-Beïnvloeden van opinies en gedrag
-Vergroten van kennis en inzicht
-Bieden van verstrooiing
•Mensen kijken niet alleen voor informatie naar het nieuwe. Ze kunnen er ook hun
mening en hun gedrag door laten beïnvloeden. Ze kunnen er ook hun kennis en
inzicht mee vergroten en ze kunnen zich er zelfs mee vermaken.
2.2: De functies voor de samenleving
•De massamedia vervullen diverse functies in de samenleving.
•Functie: elk objectief waarneembaar effect of gevolg van een menselijke activiteit.
•We ku7nnne de volgende functies onderscheiden:
-Overdracht van cultuur.
-Blikverruiming
-Overdragen van kennis en informatie
-Informatie- en kennisoverdracht tussen overheid en burgers.
-Uitwisseling van meningen
•Cultuur: 1) het geheel van de normen, waarden, gewoonten en gebruiken van een
volk of groep. 2) Kunst.
•Normen: regels voor het gedrag. Ze geven aan hoe mensen zich behoren te
gedragen.
•Waarden: opvattingen over wat goed, mooi, belangrijk en nastrevenswaard is.
2.3: Media en cultuur
•Cultuur is de manier waarop mensen hun leven vorm geven ( denken, doen, kleine
groepen, grote groepen) overal waar mensen in groepen samen zijn vormen ze een
cultuur. (bv schoolklassen)
•De culturen van kleine groepen zijn onderdelen van culturen van grotere groepen.
Schoolklas-> schoolcultuur->Nederlandse onderwijscultuur->westerse cultuur
•De cultuuroverdracht via de massamedia gebeurt zowel door informatie als door
amusement. Beide bevatten normen, waarden en andere cultuurkenmerken.
Positief/negatief.
•Vooroordelen: negatieve oordelen, gebaseerd op gebrek aan kennis.
•Stereotypen: clichébeelden
2.4: De media en het meningsvormingsproces
•Massamedia spelen een rol bij het meningsvormingsproces.
•Publieke agenda: de massamedia bepalen voor een deel waarover mensen praten
en denken.
•De massamedia kunnen mede bepalen HOE erover gepraat en gedacht wordt.
•De media bepalen waarover we praten en deken doordat ze informatie en
amusement voor ons selecteren.
•De agendabepaling door de media speelt ook een rol in de politiek: media besteedt
veel aandacht aan plaatsing nieuwe kernwapens-> veel mensen gingen zich druk
maken over de wapens-> verhitte politieke debatten en massale demonstraties.
•Ook actiegroepen, politieke partijen en andere groeperingen uit de maatschappij
dragen zijn verantwoordelijk voor de bepaling van de publieke agenda.
3. Selectie
3.1: Selectie door de consument
•Voor onze meningsvorming zijn we afhankelijk van de informatie die de media ons
leveren. Die informatie hoeft niet altijd juist te zijn. Deze is altijd onvolledig en kan
ook gekleurd zijn. Het moeilijk om te beoordelen of het beeld dat de media ons
geven, objectief is.
•Kijkers en lezers zijn zelden passieve ontvangers die zonder meer aannemen wat
hen verteld wordt.
•Kijkers en lezers maken zelf een selectie uit de informatie die de massamedia
aandragen.
•Mensen hebben hun eigen waarden en normen.
•De waarneming van de mensen wordt ook bepaald door ervaringen en door kennis.
•Selectieve perceptie: mensen nemen slechts een gedeelte waar van wat er
gebeurd.
•Selectieve perceptie vindt ook plaats bij het gebruik van de massamedia en gebeurt
niet toevallig maar systematisch.
•Mensen nemen vooral dat waar wat past in hun referentiekader, bij hun normen en
waarden wat aansluit bij hun ervaringen en kennis.
3.2: Selectie door de media
•Het nieuws in de kranten, op de radio en op de tv geeft slechts een fractie weer van
wat er dagelijks in de wereld gebeurt. Alleen daarom is het al gekleurd (journalisten
moeten bepalen wat wel en geen nieuws is).
•Journalisten moeten keuzes maken tussen belangrijke/onbelangrijke
gebeurtenissen.
•De keuzes zijn afhankelijk van hun subjectieve oordeel.
•De kleuring van de werkelijkheid zit in de keuze van de nieuwsfeiten en de manier
waarop die feiten worden weergegeven. (afhankelijk van perceptie, normen en
waarden en referentiekader)
3.3: Persbureaus en redacties
•een groot deel van het wereldnieuws is afkomstig van enkele grote persbureaus (
AP, UPI, Reuter, AFP). Dat nieuws sturen ze per telex door naar hun klanten, overal
in de wereld.
•In Nederland zijn de grotere kranten, de omroepen en de NOS geabonneerd op de
berichten van de grote persbureaus. Nederlands persbureau: ANP
•Het ANP verzamelt het Nederlandse nieuws voor de kranten en omroepen.
•Redacteuren en omroepen selecteren het nieuws dat ze willen brengen uit het
enorme aanbod van persbureaus.
•Uiteindelijk bepalen de hoofd- en eindredacteuren welke berichten er in de krant of
op het journaal komen.
•Grotere kranten hebben diverse redacties die allemaal hun eigen pagina’s hebben.
•Chef-redacteuren: stellen vast welke berichten in aanmerking komen voor de
hoofdpagina en hoe de verschillende pagina’s verder op elkaar afgestemd worden.
•Het selectieproces vindt voortdurend op verschillende niveaus plaats.
3.4: Selectiecriteria
•De keuze van journalisten is subjectief; gebaseerd op zgn. journalistieke intuïtie.
•Enkele ongeschreven journalistieke regels die bepalen wat nieuwswaarde heeft en
wat niet (criteria): - Gebeurtenissen/uitspraken moeten uitzonderlijk zijn.
-Gebeurtenissen moeten gevolgen hebben voor grotere groepen mensen.
-Gebeurtenissen moeten actueel zijn.
-Gebeurtenissen moeten van belang zijn voor de doelgroep van het medium.
-Gebeurtenissen waarover gedurende langere tijd kan worden gepubliceerd hebben
meer nieuwswaarde dan eenmalige incidenten.
-Gebeurtenissen moeten eenvoudig zijn uit te leggen aan het grote publiek.
-In het nieuwsaanbod moet een zekere afwisseling zitten.
•De criteria zijn niet voor alle media gelijk.
•Een ander criterium bij televisie: er moeten (liefst indringende) filmbeelden van het
nieuwsfeit zijn. Bij televisie speelt ook het criterium van de kosten een rol.
Filmmateriaal mag niet te duur zijn.
3.5: Objectiviteit en subjectiviteit
•Het gevolg van de selectiecriteria die elke journalist en elk medium moet toepassen
is de kleuring van de nieuwsweergave.
•Soms gebeurd kleuring bewust; journalisten hebben dan de bedoeling hun lezers op
kijkers in een bepaalde richting te sturen. Kleuring kan zelfs in het taalgebruik tot
uiting komen.
•Bij het zo objectief mogelijk houden van de nieuwsverstrekking moeten journalisten
zich aan een aantal journalistieke normen proberen te houden:
-Ze moeten informatie die binnenkomt uit zoveel mogelijk andere bronnen verifiëren.
-Ze moeten hoor- en wederhoor toepassen.
-Informatie en opinie moeten ze scheiden.
•Media zijn pluriform: wat de één wellicht verzwijgt, wordt door de ander verteld. Zo is
de totale nieuwsvoorziening in de democratische landen met een pluriforme pers
toch behoorlijk betrouwbaar.
4. De werking van de beïnvloeding door de media
4.1: De injectienaaldtheorie
•Informatie is, bewust of onbewust, gekleurd door normen en waarden, vooroordelen
en stereotypen.
•Over de invloed van de massamedia bestaat veel onzekerheid. Onderzoekers naar
de werking van de massamedia hebben een aantal theorieën ontwikkeld die elkaar
op belangrijke punten tegenspreken.
•Injectienaaldtheorie: - legt er de nadruk op dat met de media de massa’s
gemanipuleerd
kunnen worden (sponzen).
-Men ondergaat de invloeden van de media, zonder dat zij zich daartegen verzetten.
-De inhoud van de boodschap is van directe invloed op de ontvangers -> ingespoten
met injectienaald.
•Optimistische en pessimistische aanhangers.
•Optimisten: geloven dat met goede mediaboodschappen de massa’s opgevoed
kunnen worden-> verbetering van de maatschappij.
•Pessimisten: denken dat de massamedia vooral kwaad kan aanrichten.
Gewelddadige uitzendingen-> aanzetten tot geweld, dictators-> volk vergiftigen met
agressieve propaganda.
•Tegenwoordig zijn er nauwelijks nog deskundigen die geloven dat de in
injectienaaldtheorie voor grote delen van de westerse samenleving opgaat.
•Het effect dat de media volgens deze theorie hebben, is sterk overdreven.
4.2: Het tweetrapsmodel (aanhaaktheorie)
•Theorie van het tweetrapsmodel: - nadruk wordt vooral gelegd op het netwerk
waarbinnen de massacommunicatie plaatsvindt.
-Gaat ervan uit dat het publiek bestaat uit twee delen: opinieleiders en volgers.
Volgers zouden hun mening af aten hangen van deze goed geïnformeerde
opinieleiders.
-Opinieleiders zouden het filter zijn waar de boodschappen van de massamedia
doorheen moeten om de massa te bereiken.
4.3: Selectiviteitstheorieeën
•Selectiviteitstheorieeën: - zijn geheel tegengesteld aan de injectienaaldtheorie.
-Veronderstellen dat niet de massamedia invloed hebben op de ontvangers, mar dat
de ontvangers zelf bepalen hoe ze door de massamedia beïnvloed gaan worden/
-Zijn gebaseerd op de psychologische inzichten over selectieve perceptie.
•Mensen nemen selectief waar en onthouden selectief.
•Door deze manier van consumeren worden (voor)oordelen van de mensen steeds
weer opnieuw bevestigd. De media zouden dus nauwelijks een rol spelen in het tot
stand brengen van veranderingen in het denken van mensen.
•Commercieel werkende media maken deze theorie tot uitgangspunt van hun werk:
ze onderzoeken wat de massa interessant vindt en stellen daar hun aanbod op af.
4.4: De agendatheorie
•Agendatheorie: - volgens deze theorie bepalen de media de onderwerpen waarover
in de
maatschappij gedacht wordt.
-Bepalen welke nieuwsitems uitgeselecteerd worden en dus ook waarover mensen
geïnformeerd kunnen worden.
•Dit wil niet zeggen dat de media ook bepalen hoe de mensen over de aangedragen
onderwerpem gaan denken, die invloed is volgens deze theorie zeer beperkt. In dit
opzicht bepalen de mensen zelf wat ze met de media doen.
•Ook volgens de agendatheorie zal de invloed van de media op de mens uiteindelijk
groot zijn: over de sensationele vormen van criminaliteit (moord, geweld,
verkrachting) wordt veel meer geschreven dan over ander vormen die wel veel meer
voorkomen. Daardoor is de geweldscriminaliteit een veel belangrijker punt dan de
andere criminaliteit. Hierdoor krijgen mensen een vertekend beeld van de
werkelijkheid.
•Bij ‘zware kijkers’ zou de verhouding tussen de mediarealiteit en de alledaagse
werkelijkheid verstoord kunnen worden.
6. De pers: een profiel
6.2: Landelijke en regionale dagbladen
•Landelijke dagbladen zijn in alle delen van het land te kop. Brengen binnen- en
buitenlands nieuws.
•Regionale kranten verschijnen alleen in de eigen regio. Hebben een bijzondere
belangstelling voor het nieuws uit d eigen regio.
•Het onderscheid tussen regionale en landelijke dagbladen is vrij scherp. Er zijn
enkele tussen vormen: Het Parool en Het Vrije Volk zijn in het hele land te koop,
maar hebben hun meeste abonnees in respectievelijk de regio Amsterdam en de
regio Rotterdam-> semi-regionale dagbladen.
•Vijf grootste landelijke dagbladen: De Telegraaf, Algemeen Dagblad, De Volkskrant,
NRC Handelsblad, Trouw.
•Kleinere landelijke dagbladen: Reformatorisch Dagblad, Nederlands Dagblad, Het
Financiële Dagblad.
•Grootste regionale dagblad: De Gelderlander.
6.3: Ochtend- en avondbladen
•Ochtendbladen: brengen het nieuws van de hele vorige dag. Brengt verser nieuws
in vergelijking met het avondblad van de vorige dag.
•Avondbladen: brengen het nieuws van de nacht en de ochtend, alsmede dat van de
vorige middag en avond. Brengt verser nieuws in vergelijking met het ochtendblad.
6.4: Populaire massakranten en kaderkranten
•Landelijke dagbladen kunnen we indelen in populaire massakranten en
kaderkranten.
•Populaire massakranten: - brengen veel human-interest en verstrooiing ( De
Telegraaf, AD).
-Grote foto’s en grote koppen, geschreven teksten zijn korter.
•Kaderkranten: - nadruk ligt op beleidsinformatie
-teksten nemen meer ruimte in beslag, foto’s en koppen minder.
-Gericht op mensen met een hoger opleidingsniveau.
-Hebben gemiddeld een hoger inkomen dan de lezers van populaire massakranten.
6.5: De kleur van dagbladen
•Kranten kunnen we indelen naar hun politieke en maatschappelijke kleur.
•Kranten zijn onafhankelijk van kerken en politieke partijen.
•Volkskrant: progressief; komt op voor de onderdrukten in de samenleving.
•Trouw: protestants-christelijk; politiek gezien links van het midden.
•NRC Handelsblad: liberale krant; de krant wil door een open, niet-vooringenomen
houding de waarheid aan het licht brengen.
•AD: neutraal; enigszins rechts van het midden
•De Telegraaf: neutraal; rechts
•De identiteit van de kranten licht niet voor eeuwig vast. Kranten ontwikkelen zich.
•De identiteit van een krant is naast de opinieonderdelen te herkennen aan de
nieuwsselectie.
•Regionale kranten hebben doorgaans geen duidelijke politieke of religieuze
identiteit. Ook zijn ze moeilijk bij de populaire massakranten of kaderkranten in te
delen. Regionale kranten richten zich op een algemeen publiek.
6.6: Tijdschriften
•Tijdschriften: gedrukte massamedia die periodiek uitkomen.
•Margriet, Libelle: Behoren tot de meest gelezen bladen. schrijven vooral over de
gewone vrouw. Bevatten praktische informatie voor de huisvrouw. Artikelen gaan
over onderwerpen als mode, koken, opvoeding en huwelijksproblemen.
•Viva: gericht op jonge vrouwen.
•Opzij: gericht op feministen. Artikelen zijn vaak diepgravender en gaan over
maatschappelijke ontwikkelingen.
•Cosmopolitan, Avenue: spreken vooral de modieuze en kapitaalkrachtige vrouwen
aan. Artikelen staan in het teken van een gedistingeerde levensstijl.
•Panorama, Nieuwe Revu: richten zich op het hele gezin. Onderwerpen zijn uiterst
gevarieerd. Artikelen zijn weinig diepgravend en makkelijk leesbaar.
•Playboy, Penthouse: richten zich op een mannenpubliek. Seks neemt grotere plaats
in dan bij familiebladen.
•Gossip- of roddelbladen: brengen uitsluitend human-interest: informatie over het
leven van beroemde mensen. ( Story, Privé, Weekend)
•Jeugdbladen
•Omroepbladen: categorie met enorme oplagen. Worden uitgegeven door
omroeporganisaties.
•Hobbybladen, sportbladen, vaktijdschriften.
6.7: Opiniebladen
•Doel opiniebladen: de lezer informeren over de achtergronden van
maatschappelijke, economische, politieke en culturele ontwikkelingen.
•Doordat de grote dagbladen steeds meer achtergrondartikelen opnamen kwamen
de opiniebladen mede daardoor in de problemen.
•Minder mensen kregen de behoefte om naast hun dagblad een (duur) opinieblad te
lezen.
•Hierdoor hielden enkele opiniebladen op te bestaan, of gingen een fusie aan.
•Opiniebladen hebben een politieke en maatschappelijke identiteit.
•Elsevier: rechts
•Vrij Nederland: links
•Hervormd Nederland: progresief-christelijk
•De Groene Amsterdammer: voor de linkse intellectueel
•Haagse Post/ De Tijd: richt zich op lezers uit het midden.
•Intermediair: wordt gratis verspreid onder afgestudeerden aan universiteit en HBO.
6.8: Huis-aan-huisbladen
•Huis-aan-huisbladen: komen gratis op ieder adres in hun verspreidingsgebied in de
bus. Bevatten plaatselijk nieuws en plaatselijke advertenties. Nieuws is hier een
smeermiddel voor de reclame.