Zwarte gaten

Zwarte Gaten
Keuzecollege Scholierenacademie
“Sterrenstelsels en zwarte gaten”
12 februari 2008
Gijs Verdoes Kleijn
Kapteyn Instituut
Universiteit Groningen
3C 273
radio
Een dubbele radiobron
optisch
Abnormale radio ster?
Quasi-stellar object: Quasar
Nederlander Maarten Schmidt in VS krijgt
mysterieuze spectrum in handen
March
3C 2731966
1963: Maarten Schmidt (NL/CalTech)
←blauw
rood→
Roodverschuiving Z=0.158
•Afstand = 2.5 miljard lichtjaar
•~50 keer helderder dan helderste sterrenstelsels op
deze afstand!
Quasar 3C 273: ook nog eens zeer variabel!
Zwarte gaten
• Een superzwaar zwart gat kan de
verklaring zijn voor Quasars:
– Compact genoeg om over zulke korte
perioden van sterkte te veranderen
– kan genoeg energie opwekken om 50 keer
meer licht uit te zenden dan de sterren in het
sterrenstelsel zelf
NASA
Extreme snelheden…..
cirkelsnelheid=56.000km/u
cirkelsnelheid=28.000km/u
• Massadichtheid bepaalt cirkelsnelheid boven
oppervlak
• Vmax = 300.000 km/s wordt bereikt door meest
extreem compacte objecten: zwarte gaten
….extreem energetische botsingen en andere processen
Nick Strobel's Astronomy Notes
http://www.astronomynotes.com/copyright.htm
Hitte versus zwaartekracht
Röntgenstraling van de Zon
Het zwarte gat in onze Melkweg…
….is 3 miljoen zonsmassa’s
Meer weten??
Vindt alles over zwarte gaten
op
Science Linx (www.sciencelinx.nl) :
http://www.rug.nl/sciencelinx/exhibits/blackholes