Taal in de zaal

Taal·in de zaal
Ais onderwijzers zijn wij bezig met kennisoverdracht en er komt zeker net zoveel informatie binnen bij ons vanuit de
kinderen. Maar laten wij die wel binnen
komen en zien we wel alles? Hebben we
daarnaast door wat wij allemaal spreken
met ons lichaam?
Door deze gedachtespinsels
kwam ik op
de volgende vraag: 'heeft een goede
lichaamscommunicatie
invloed op beter
leren bewegen binnen de lessen bewegingsonderwijs?
Zowel het spreken van lichaamstaal
door de lesgever als het lezen van de
lichaamstaal van de leerlingen in de
zaal. Er liggen zoveel mogelijkheden
en
kansen in het onder de knie krijgen van
lichaamstaal die we in mijn ogen nu nog
te veel laten liggen.
tuurlijk MSN. Lichaamstaal is dus een klein onderdeel van een groter geheel dat we non-verbale
communicatie noemen. Over deze relatie is meer
te lezen in het hoofdstuk: 'relatie lichaamstaal en
non-verba Ie communicatie'.
Lichaamstaal kan zich ook uiten zonder dat er
bewogen wordt met het lichaam, hierbij valt te
denken aan vlekken in je nek die je krijgt van de
spanning. Dit zegt iets over de situatie waarin de
desbetreffende
persoon zich bevindt zonder dit
door middel van een lichaamsbeweging duidelijk
te maken. Het lichaam spreekt voor zich, daar
bedoelen we natuurlijk ons hele lijf mee van top
tot teen en alles wat daar tussen zit. Het lichaam
wordt gezien als het meest eerlijke instrument
om te tonen hoe iemand zich voelt, met woorden kun je nog makkelijker liegen en zaken verbloemen door de juiste woorden te kiezen, met
lichaamssignalen is dit veel moeilijker. Tenminste
als je dit op een goede manier kan interpreteren
of anders gezegd 'Iezen'.
Wat is lichaamstaal eigenlijk, wat
Je kunt je lichaam en wat je daar mee zegt wel
kunnen we er onder verstaan
onder controle krijgen, maar er zijn ook uitingen
We spreken vaak over non-verbale communicatie,
die maar moeilijk te verbergen zijn. Een groot ge-
maar wat bedoelen we daarmee?
deelte van lichaamstaal kun je dus leren spreken,
Wat houdt dit in? Lichaamstaal is een onderdeel
de rest kan je misschien leren verbloemen, als je
van een groter geheel dat we non-verba Ie com-
dat echt wilt.
municatie noemen. Daarom zal ik allereerst het
Hieronder een lijst met signalen, die aangestuurd
beg rip
worden door het autonome vegetatieve zenuw-
non-verbale
communicatie
nader
ver-
klaren. Duidelijk is nu dus wel dat we over twee
verschillende dingen spreken als we het hebben
stelsel en dus moeilijk te be·invloeden zijn :
• Vlekken in de hals bij grote spanning
over non verba Ie communicatie en lichaamstaal.
• Versnellen van de adem haling
Het een overkoepelt het andere. Onder non-ver-
• Beven of trillen van de handen
bale communicatie verstaan we aile manieren van
• Knikkende knieen
communiceren die je niet met woorden doet. Zo-
• Verhogen van de stem
als bijvoorbeeld schrijven, gebarentaal maar ook
• Bibberen van de stem (zenuwen die door de
de intonatie van de gebruikte
woorden en na-
keel gieren)
adviseren over kapsel en kleding bij allerlei ge-
• Hoge stem, samengeknepen
• Pupilveranderingen
legenheden; over de gebaren en houdingen die
• Kippenvel
juist zijn bij welke delen van een toespraak. Ook
• Lijkbleek worden
over het geven van handen aan mensen in het pu-
• Het krijgen van diarree en zelfs het niet meer
bliek en welke mensen je dan bij voorkeur nemen
kunnen beheersen van de sluitspier: in grote
moet als er camera's in de buurt zijn. Hoe je el-
angst laat men alles lopen (dit komt overigens
kaar als politici begroet en hoe je een podium op
voort uit het vluchtgedrag van de mens waar-
moet lopen is ook iets dat aan de orde komt als
bij we zoveel mogelijk achter moeten laten)
het gaat om politici trainen op het gebruik van
hun communicatie door middel van het lichaam.
Voorbeelden van signalen waarover wel controle
mogelijk is en die iedereen meteen zal herken-
Lichaamstaal is iets wat van binnen uit moet ko-
nen zijn:
men, iets dat niet een geoefend truckje moet
Het voorhoofd fronsen
worden. Je moet het je eigen maken. Het is per
Het hoofd achterover buigen, kin naar voren
slot van rekening ook van jou.
Over de kin strijken
Lichaamstaal zegt iets over jou als persoon maar
De voeten om de stoelpoten vlechten
natuurlijk ook over hoe jij je voelt. Nu kan wat
Met het bovenlichaam naar voren buigen
je voelt en wat je zegt elkaar tegenspreken. Je
Het jasje losknopen
buitenkant zegt wat anders dan wat je van bin-
Armen en benen frequent bewegen
nen voelt of wat je wilt uitstralen. Deze incon-
De wenkbrauwen samenknijpen.
gruentie geeft verwarring, want wie leest wat?
Kijkt iemand naar je lichaamstaal of luistert deze
Aan deze lijst kunnen natuurlijk nog heel wat sig-
persoon naar je woorden? Het is zaak dat je bin-
nalen toegevoegd worden, die wij zowel van ons
nen- en buitenkant op elkaar afstemt. Dan spreek
zelf kennen of wel eens bij anderen gezien heb-
je, in mijn ogen,
ben.
hier ook mee spelen. Het is een instrument dat
de waarheid. Uiteraard kan je
je in kunt zetten, je kunt met je lichaam bewust
Het is wel zo dat lichaamstaal waarneembaar
dingen willen bereiken Zo kun je ook met je li-
moet zijn om daadwerkelijk van lichaamstaal te
chaam wel eens een leugentje om eigen bestwil
kunnen spreken. Lichaamstaal moet direct aan
creeren. Dit is wel iets dat je dan onder de knie
een persoon gezien of gehoord, soms zelfs ge-
moet hebben.
voeld kunnen worden.
Tijdens het lezen en zoeken naar wat lichaamstaal
Soms is je houding en je aanwezigheid al genoeg
is, kwam ik ook een leuk verhaaltje tegen dat wil
om duidelijk te maken dat je aanwezig bent. Dit
ik jullie toch graag mee delen. Het geeft namelijk
klinkt raar, want je bent natuurlijk aanwezig als
duidelijk weer hoe duidelijk het lichaam spreekt.
je erg ens 'bent'
maar wat is aanwezig zijn? Je
kunt lichamelijk aanwezig zijn en het daarbij laten.
Steeds vaker wordt er gebruik gemaakt van li-
Zonder verdere toevoeging van woorden ben je
chaamstaal. Mensen gaan inzien dat het ook een
dan aanwezig, maar door deze manier van aanwe-
belangrijke manier van communiceren is. Het is
zigheid maak je iets duidelijk. Om dit te verduide-
ook een zoektocht naar een relatief nieuwe ma-
lijken, een voorbeeld uit een gymzaal.
nier. Hiermee bedoel ik dat wij blijven zoeken
naar het beste. Daarin worden aile aspecten van
Een leerling moet in steunzwaai komen vanaf de
het communiceren blootgelegd om te kijken waar
kast. Deze leerling kan deze activiteit goed en
nog wat geleerd kan worden. Daarin blijft de non-
heeft dit al eens laten zien, maar zit nu een beetje
verbale communicatie en in dit geval de lichaams-
te rommelen. Door zo te gaan staan in de zaal dat
taal niet achter. Dat lichaamstaal iets is dat meer
deze leerling door heeft dat jij hem ziet en hem
aangepakt wordt, blijkt wel uit mediatrainingen
positief aankijkt,
voor mensen die vaak een interview moeten ge-
met de aanwezigheid van je lichaam en je blik.
geef je deze leerling leerhulp
yen op televisie, maar ook omtrent de verkiezin-
Deze leerling wil presteren en voelt de aandacht
gen. Vrijwel elke belangrijke politic us laat zich
die jij geeft, waarmee je zegt; 'toe maar, laat maar
bijscholen in zijn vaardigheden om lichaamstaal
zien, ik ben wel benieuwd'. Ik ben wel van mening
te gebruiken. Het is vreselijk belangrijk in ver-
dat hierin mee genomen moet worden hoe de
je uitstraling, je
leerling in de activiteit staat. Het kan natuurlijk
charisma. Er zijn deskundigen op dit gebied, die
ook een vorm van faalangst oproepen om iets te
band met je geloofwaardigheid,
moeten doen onder de blik van een ander. Het
overdracht zegt veel over dat wat er blijft han-
komt neer op de deskundigheid en kennis van de
gen bij de leerling. Heel veel wordt gefilterd of
leerkracht over deze leerling. Aile handelingen
valt weg door ruis. Ruis kan bijvoorbeeld geluid
en lesgeefacties die toegepast worden binnen
of beelden van buiten zijn of het geklets van de
een les, vragen allemaal om een soort van inle-
leerlingen achter je. We willen natuurlijk in alles
ving- en inschattingsvermogen. Kortom, je moet
wat we onderwijzen dat er zo veel mogelijk over
de kinderen eerst kennen.
komt op de leerling. Dat is ons'vak en onze taak:
Lichaamstaal kan ook iets zijn waar iemand zich
woord. Hierin is het lichaam het instrument van
achter kan verschuilen, we noemen dit ook wel
de overdracht. Zowel de woorden die jij produ-
het overdragen van kennis in de brede zin van het
een masker. Je zet een ander gezicht op, juist om
ceert met je stembanden, alsook het beeld dat
niet je gevoel of je daadwerkelijke antwoord op
je er bij schetst.
een vraag te willen geven. Dit is als het ware een
geavanceerde manier van toneelspelen en dit leren wij door onze jaren heen steeds beter. Een
kind kan maar moeilijk liegen ('zijn neus verraadt
dit'). Daarmee wordt bedoelt dat het lichaam verraadt wat er werkelijk aan de hand is. Naarmate
we ouder worden krijgen we dit steeds beter onder de knie en kunnen we het zien als een manier
om veilig gevoel te creeren om maar niet de waarheid aan het licht te stellen. In sommige gevallen
is het zelfs een overlevingsstrategie.
Veel kijken en reflecteren. Niet naar
de beweging zelf, dus hoe was de
salta, waren de tenen wel uitgestrekt,
maar juist wat doet de sprong en het
compliment dat jij gaf, met het kind
We kennen waarschijnlijk allemaal wel een manier
waarop we deze overlevingsstrategie toepassen
We leerden op de opleiding dat we activiteiten
en in welk situaties we dit vooral doen. Dit zijn
aan moeten bieden aan de hand van het plaatje,
vooral de situaties waarin mensen zich niet he-
praatje daadje systeem. Hiermee wordt bedoeld
lemaal veilig voelen om 'zichzelf' te kunnen zijn.
dat we eerst iets moeten laten zien, het voor-
Het fenomeen van een masker op zetten hoeft
beeldje, dan de uitleg erbij en dan mogen de
natuurlijk helemaal niet slecht te zijn, je kan en
kinderen aan de slag. Hieruit blijkt dat het beeld
hoeft je niet bij iedereen bloot te geven. Het is
voor het gesproken woord komt. Het is zo dat
hetzelfde als een leugentje om eigen bestwil.
kinderen erg visueel ingesteld zijn, vooral sinds
Maar wees je er wel bewust van dat je het doet
de komst van de televisie en computer. Het is
zander je zelf er in te verliezen. Welk gedrag je
bewezen dat de mensen die voor 1950 zijn ge-
ook vertoont of hoe jij je ook gedraagt, je blijft
boren, beter kunnen leren van een geschreven of
dezelfde persoon. Het maakt je persoonlijkheid
een gesproken tekst en dat de mensen onder die
niet anders. Voor sommige mensen geldt dat we
leeftijd beter leren van bewegende beelden.
in een toneelstuk zitten genaamd
'het leven'. We spelen zelf de hoofdrol op het to-
Doordat er sprake is van een zender en een ont-
neel, dat wij de wereld noemen. Hierin kun je ver-
vanger is er ook sprake van een interpretatie.
schillende rollen op je nemen. Wat speel je en wat
Hoe iets binnen komt of wat het met iemand
ben 'jezelf'? En wat is dat 'jezelf zijn'. Het ware
doet, heeft zowel te maken met de zender, als-
komt van binnen uit naar buiten toe en uit zich in
ook met de ontvanger. Een waarneming blijft een
de bewegingen die je maakt, dat kunnen grote
interpretatie er is geen sprake van een feit. 'Er
en kleine waarneembare kenmerken zijn en de ui-
bestaan geen brute feiten, omdat de wereld al-
tingen die je lichaam jou doen vertonen.
tijd al ge'lnterpreteerd is' . Hiermee bedoel ik dat
alles al waargenomen is, maar nooit op dezelfde
Voor onderwijs geldt natuurlijk een overdracht
manier. leder mens is hierin weer anders ook al
van kennis, van de leerkracht op de leerling. Er
zijn er grate raakvlakken.
komt daarbij nog eens veel informatie weer terug van de leerling naar de leerkracht. Informa-
Binnen de toneelervaring, die ik heb opgedaan
tie, over hoe de leerling tegenover de te leren
kregen we veel te maken met het uitspelen van
stof staat, hoe hij zich voelt en natuurlijk of hij
rollen met hoge en lage status. We hebben veel
het wel begrijpt wat jij onderwijst. De manier van
opdrachten
gedaan, waarbij we niet mochten
spreken. We moesten dus onze status duidelijk
maken aan de hand van onze houding, maar ook
aan de hand van de plaats die we kiezen ..Waar ga
je zitten als je vindt dat je heel wat bent? Welke
plek neem je als je liever onzichtbaar was geweest? Lichaamstaal is een relationeel verschijnsel net zoals wij het bewegen als 'totaal' zien. Lichaamstaal is niet
105
te zien is van de context.
De context zegt iets over de waarneming die je
doet na aanleiding van het lichaam en andersom.
Met een beweging of indruk weet je nog niet wat
volgens vroeg ik persoon B hoe hij het vond om
iemand bedoelt of uitstraalt. Je zou dit kunnen
zo te zitten en wat hij er van vond wat persoon A
vergelijken met een woord. Pas als je de bewe-
erover zei, klopte dit? Ondertussen kwam er wel
ging of het uiterlijke vertoon in het geheel bekijkt,
een discussie op gang en iedereen vertelde hoe
dus in relatie tot de context en de andere gedra-
hij of zij het vond om op deze manier te zitten en
gingen, kun je tot een invulling van komen van
wat we van elkaar konden lezen. Zo zijn we ieder-
wat het totaalbeeld zou kunnen beteken en kun
een langs gegaan en hebben we verteld wat de
je verklaren wat de waarneembare kenmerken
houding van de desbetreffende
voor jou zeggen.
deed, hoe het op ens overkwam en waar dit door
persoon met ens
kwam. ledereen ging overigens wel verzitten.
Ik vond dit een geweldige les, gelukkig nam de
Er Iiggen zoveel mogelijkheden en
kansen in het onder de knie krijgen
van lichaamstaal die we in mijn
ogen nu nog te veel laten liggen.
docent het over en ging op dit onderwerp door.
Ik denk dat ik toen ook meer ben gaan kijken naar
wat mensen uitstralen en wat het met mij doet,
hoe het op mij over komt en wat het maakt dat
het zo overkomt. Mijn klasgenoten hebben, denk
ik, wel gemerkt dat daar mijn interesse lag, want
ik heb ze er vaker op bevraagd. Bijvoorbeeld bij
het geven van een les aan elkaar. Wij moesten
Taal in de zaal
deze les beoordelen en het ging vooral om de
Je kan heel wat van je lichaamstaal wegstoppen
inhoud van de activiteit.
door ergens achter te verschuilen. Binnen lessen
de lesgevers stelde was: 'weet je wat je uitstraalt
in een leslokaal of in een gesprek op kantoor kan
met je handen in je zakken?'
De enige vraag die ik
dit heel goed achter een bureau of tafel.
Ik heb zelf een keer het initiatief genomen bin-
Het verstoppen van je Iichaamstaal is iets dat niet
nen mijn klas om deze manier van verstoppen van
kan binnen het bewegingsonderwijs,
je lichaamstaal te testen. Het was binnen een les
is lastig. Je hebt de kinderen niet altijd alleen voor
waarin de eigen ontwikkeling centraal stond. We
je. Ze kunnen je lichaam als het ware rondom le-
bespraken de stages,
zen. Je kunt er wel voor kiezen om achter een kast
maar dan vooral hoe wij
daar in staan en hoe de ontwikkeling
en groei
althans het
te gaan staan, maar de kinderen in de zaal staan
gaat. Deze lessen deden we vaak in groepjes of
ook niet stil. .Dit is iets waar we ens zeker bewust
in een kring, maar we zaten wel altijd achter onze
van moeten zijn. Het kan ens kwetsbaar maken.
eigen tafel. Ik kwam deze bewuste les vrij vroeg
Ais je deze kwetsbaarheid inzet kan dat positieve
in het lokaal en vroeg de docent permissie wat te
gevolgen hebben, voor jezelf maar vooral ook
schuiven met de tafels en of ik wat uit mocht tes- • voor de leerling. Ais je er juist onzeker van wordt
ten. Hij liet mij ge.lukkig mijn gang gaan. In plaats
dat je aan aile kanten bekeken en 'gelezen' wordt
van een kring met tafels maakte ik een kring met
kan het wel eens in je nadeel gaan werken. Door
alleen maar stoelen. Mijn medestudenten
je onzekerheid ga je dingen uitstralen, die je hele-
kwa-
men binnen en zochten allemaal een plekje. Het
maal niet wil zeggen en de leerlingen zouden wel
bleef even stil en ze keken de docent vragend
eens iets kunnen gaan doen wat jij bijvoorbeeld
aan, waarop hij zijn schouders ophaalde om aan
helemaal niet van ze gevraagd hebt.
te geven dat hij er niets mee te maken had. Ik be-
Kortom jouw gedrag en houding be'I'nvloedt het
gon vragen te stellen aan persoon A hoe hij vond
gedrag en de houding van de leerling heel sterk,
dat persoon B erbij zat, wat hij uitstraalde. Ver-
misschien wel meer dan wij denken.
authentieker komt jouw gedrag over op bijvoorbeeld leerlingen. Zij weten dan wat er precies
verwacht wordt van hen en wat zij van jou kun-
Spreken
Met spreken bedoel ik het uiten van je eigen
nen verwachten. Ze lezen aan je lichaam af wat je
gevoel en het uiterlijke vertoon dat je hebt door
daadwerkelijk denkt of voelt. Uiteraard gaat dit
middel van je lichaam.
niet zo zwart wit als het hier staat, maar het is
Je zou toch zeggen dat alles te leren is als je maar
toch een groot deel van de communicatie.
goed oefent. Dat is ook zeker zo en ook hier is dat_
wel het geval. Het is echter wel zo dat lichaams-
'Alles wat we doen en ervaren draait om het ge-
taal van binnenuit moet komen. Het is dan wel
voel dat we hebben'
een uiterlijke vertoning, maar het zegt iets over
dat binnen in speelt. Op het moment dat jij voor
Het spreken van lichaamstaal begint al bij je kle-
een klas staat en jij krijgt te horen dat je zekerder
ding. Dit is wel hetgeen waar ik het minst over wil
over moet komen dan kun je dit niet alleen over
vertellen omdat het mij juist gaat om welke bewe-
brengen door zeker te gaan staan, bijvoorbeeld
gingen en ~itingen je doet. Maar het is toch iets
door je rug te rechten en op die manier zeker over
wat je wat mee kunt. Je verschijning roept met-
te komen. De zin zegt het ai, je komt misschien
een wat op bij mensen. De eerste indruk is al heel
zekerder over, maar bent het helemaal niet. Zeker
snel gemaakt en heel belangrijk voor mensen.
zijn komt van binnenuit. Het gedrag, dat wat je
In het onderwijs is het extra belangrijk om je eigen
met je lichaam uitstraalt, is een weergave van wat
lichaamstaal goed onder controle te hebben en er
je van binnen voelt. Daarbij vind ik wel dat het
in ieder geval bewust mee bezig te zijn. Dit omdat
een goed begin is, want het kan natuurlijk ook
kinderen, vooral de jongste
de andere kant op werken, door zekerheid uit te
lichamen van mensen. Aileen al omdat ze de ver-
veel aflezen aan de
stralen voordat je het voelt, ga jij je misschien ook
bale taal. nog niet altijd helemaal goed begrijpen.
wel zekerder voelen en zo versterkt de houding
Dit geldt ook voor kinderen die al ouder zijn maar
het gevoel en komt het uit eindelijk toch van bin-
verbaal en communicatief niet zo vaardig zijn. Te
nenuit. Het een versterkt duidelijk het ander.
den ken valt hierbij aan kinderen met een leerach-
Het is ook wederzijds te be·invloeden. Daarmee
terstand binnen het speciaal onderwijs.
bedoel ik dat dingen van buiten ook naar binnen
kunnen komen om het vervolgens weer uit te
'In het begin van ons leven moeten we het louter
kunnen stralen.
van lichaamssignalen hebben, het is in het belang
van baby's als ouders erin slagen de tekens goed
Bij het oefenen van het uiten van je gevoel aan
te interpreteren,
de hand van lichaamstaal, moet je wel altijd blij-
soorten huilgeluiden. Daarvoor moeten ze onder
yen toetsen of je wel jezelf blijft. Straal je nog wel
andere letten op de heIe situatie voor en tijdens
bijvoorbeeld
de verschillende
steeds uit wat je wilt uitstralen? Net zoals bij het
het huilen en andere signalen zoals bijvoorbeeld
spiegel en neem je soms gedragingen over van
bepaalde bewegingen. Die twee dingen (context
mensen om je heen. Daar kun je veel van leren,
en andere signalen) blijven bij lichaamstaal altijd
maar je moet je soms wel afvragen of je ding'en
van het grootste belang'.
doet omdat de groep waar van je uitmaakt dit
doet of omdat jij dat wilt. Dit geldt net zo bij lichaamstaal.
Je hoort vaak dat het verkeerd is om lichaamstaal
Het zou mooi zijn om dit te kunnen oefenen in
dat je, je eigen persoonlijkheid en wat je wilt dui-
te leren, het zou tegen je eigen persoonlijkheid in
gaan. Ik ben het hier niet mee eens. Ik denk juist
een groep waar veiligheid heerst. Hiermee mee
delijk leert te maken aan de hand van lichaams-
bedoel ik dat je aangesproken durft te worden
taal. Je leert het dus juist op elkaar afstemmen.
op wat je uitstraalt met welke houding en daarbij
Kortom, veel uitproberen en testen hoe je over-
te kunnen verwoorden waar deze houding van-
komt bij welke houdingen en wat dat met jezelf
daan komt, welk gevoel erbij hoort.
doet door middel van zelfreflectie, kan heel veel
Jouw hou-
ding moet als het ware ter discussie gesteld kun-
bewustwording opleveren. Zover over het leren
nen worden. Dramalessen zouden hier heel goed
spreken.
bij kunnen helpen. Door het spelen van typetjes
en rolletjes krijgen verschillende gevoelens en
Gedurende deze scriptie spreek ik vaak over li-
gedachten een houding en een lichamelijke ui-
chaamstaal en dat wat je daarmee uitstraalt van
ting. Hoe beter je dit onder de knie krijgt, des te
binnen naar buiten moet komen. Zo ook weer in
dit hoofdstuk.
Dit ziet er uit als een soort van
dualisme. Ais het ware scheid ik de binnen- en
buitenkant van een persoon in een binnen- en
een buitenkant. Dit terwijl
het allebei dezelfde
persoon is met een en dezelfde persoonlijkheid.
Toch ben ik van mening dat sommige gevoelens
tot aan je huid kunnen komen. Je voelt het wel
van binnen, maar het komt er niet uit. Dus de omgeving om je heen zal niet te zien krijgen wat je
echt voelt. Je huid is als het ware een schild, dat
dingen van binnen naar buiten tegen kan houden,
maar ook andersom, dingen die van buiten ko-
Spiegelen
men kun je tegenhouden.
Je bent in vergadering en luistert aandachtig naar
de persoon die aan het woord is. Zonder dat je er
erg in hebt, neem je dezelfde zithouding aan als
de persoon die aan het woord is. Of misschien
ben je wel hetzelfde gaan zitten als die collega
waar je zo tegenop kijkt; je zou wel zo ambitieus
willen zijn als deze collega. Dit geeft een soort
van waardering. De actieve houding en het af en
toe knikken op het moment dat de spreker dat
ook doet, kan op de spreker overkomen dat er
geluisterd wordt.
Ik noemde al eerder, dat kinderen jouw gedrag
spiegelen. Zowel in houding als in de sfeer die
neergezet wordt. Wat binnen een vergadering
Lezen
Wat minstens net zo belangrijk is, is het leren le-
kan gebeuren, kan ook duidelijk plaatsvinden in
zen van lichaamstaal van anderen; in dit geval van
je eigen gymzaal. Jouw houding voor de groep,
de kinderen in de gymzaal. We hebben het hier
geeft voor de kinderen onbewust aan hoe en wat
over bewegende kinderen dus er zit veel actie
er van ze verwacht wordt. Dit vraagt dus om dui-
in waar je naar moet kijken. Dit is zeker wel te
delijkheid; duidelijkheid in wat je spreekt met je
leren, vooral door veel te doen en aan de leerlin-
lichaam. De meeste kinderen kijken tegen je op
gen vragen wat ze dachten bij bijvoorbeeld
en je bent voor sommigen ook een voorbeetd.
het
maken van een saito. Dit oefenen op leerlingen
Het werkt ook de andere kant op. Ais leraar neem
kan natuurlijk het beste met leerlingen die hierin
je ook veel over van een klas. Daarmee bedoel ik
heel open en oprecht zijn. Veel kijken en reflecte-
dat als je een 'vervelende' klas hebt, jezelf ook
ren. Niet naar de beweging zelf, dus hoe was de
minder prettig gaat voelen als je voor deze klas
saito, waren de tenen wel uitgestrekt, maar juist
staat. Vervolgens be'invloedt dit natuurlijk weer
wat doet de sprong en het compliment dat jij gaf,
die 'vervelende' klas.
met het kind? Juist door op dit niveau te kijken
naar de bewegingen van kinderen, kunnen we
, Ais we ons gedrag en daarmee onze resultaten
beter leerhulp op maat geven. Je weet wie wat
willen veranderen, gewoon omdat we hiermee
nodig heeft en op welke manier de leerling dit
niet tevreden zijn, dan dienen we de oorzaken
het beste kan ontvangen.
van dit gedrag aan te pakken. We kunnen zowel
de gemoedstoestand,
de fysiologie, alsook de
Ais je dit kind bevraagt op hoe hij/zij vond dat de
innerlijke representatie als aangrijpingspunt
sprong ging, kijk dan eens wat het met de han-
men'.
ne-
den doet, kijk naa"rde ogen en probeer te achterhalen of het lichaam niet tegenspreekt
met wat
Dit laatste heb ik genoteerd, omdat het voor mij
deze leerling zegt.
aangeeft, dat als je iets wilt veranderen in jouw
Ook hier geldt weer veel doen en veel observe-
gedrag of dat van een ander je eerst bij jezelf
ren. In het hoofdstuk 'opdrachtjes' staan een aan-
moet gaan zoeken waar het vandaan
tal oefeningen, die je kunt doen om bewuster te
komt. Richt jij je bijvoorbeeld, bij die eerder ge-
worden van je eigen lichaamstaal.
noemde 'Iastige' klas, steeds op de vervelende
eigenschappen of zie je ook de prettige
eigen-
schappen van de klas of van de leerlingen afzonderlijk?
Het spiegelen is iets waar je net zoals het hele lichaamstaal op een bewuste manier mee om kunt
gaan. De sfeer, die in een klas heerst is een weerspiegeling van jouw gedrag en houding.
Kortom
- 'Lichaamstaal is veel universeler dan de 'gesproken taal'. Dit geeft al aan dat het een authentieke
taal is; het heeft een grote reikwijdte over de
hele wereld.
- 'Het ware komt van binnenuit naar buiten toe
en richt zich in de bewegingen die je maakt. Dat
kunnen grote en kleine waarneembare kenmerken zijn en de uitingen die je lichaam jou doen
vertonen.' Willen we niet het ware overbrengen
op kinderen, de kennis die we hebben. Deze kennis is geen leugen.-'We willen natuurlijk in alles
onwillekeurigheid
wat we onderwijzen, dat er zo veel mogelijk over
bale communicatie, zou dit onderwerp veel meer
komt op de leerling. Dat is ons yak en dat is onze
onderzoek moeten krijgen. Dit om te kijken waar
taak; het overdragen van kennis in de brede zin
de waarheid ligt als het gaat om het leren van
van lichaamstaal en non-ver-
van het woord. Hierin is het lichaam het instru-
lichaamstaal en of er daadwerkelijk be·invloeding
ment van de overdracht. Zowel de woorden die
bestaat. Doordat er in de literatuur, die ik gelezen
jij produceert met je stembanden, maar ook het
heb er op verschillende manieren gekeken wordt
beeld dat je hierbij schetst. Ook de toon waarop
naar het leren en be·invloeden van lichaamstaal
woorden worden uitgesproken, ondersteunt de
lijkt het elkaar tegen te spreken. Vooral doordat
overdracht .' Hoe meer er blijft hangen bij kinde-
ik verschillende bronnen heb gebruikt. Nogmaals,
ren des te beter.
ik heb aile bronnen gebruikt ter ondersteuning
- 'Maar juist wat doet de sprong met het kind,
van mijn eigen visie en mening die ik gedurende
hoe loopt het terug. Juist door op dit niveau te
het lezen heb ontwikkeld op lichaamstaal en voor
kijken naar de bewegingen van kinderen kunnen
een deel op non-verbale communicatie.
we beter leerhulp op maat geven. Je weet wie
wat nodig heeft en op welke manier de leerling
dit het beste kan ontvangen.' Leerhulp op maat
zorgt voor het kunnen toepassen van tips op het
bewegen van het kind. Leerhulp wordt op maat
als je weet wat een kind nodig heeft.
Het is zo dat je met je lichaam uitstraalt wat je
van binnen voelt. Dit is authentiek en je kunt dat
eigenlijk niet veranderen. Toch denk ik dat er
meer zaken zijn die dit kunnen be·invloeden. Door
de verschillende
be·invloedingen kan lichaams-
taal wel zeker geleerd worden. Dit laatste ben ik
vooral zelf van overtuig. Hierin ben ik be·invloed
door wat ik gelezen heb. Er is in mijn ogen sprake
van een wederzijdse be·invloeding van wat je van
binnen voelt en wat je van buiten uitstraalt. Ais
je daar bewust mee omgaat en op jezelf terugkijkt is dit zeker wel te verbeteren. Ik ben me er
wel van bewust dat dit een punt is dat ter discussie gesteld kan worden. Gezien het feit, dat
er verschillende visies en meningen bestaan op
het gebied van de willekeurigheid tegenover de