Je hebt maar één paar, hou ze gezond

Het oog
wil ook wat
Je hebt maar één paar, hou ze gezond
Nooit werden onze ogen meer belast dan nu, denk maar aan
smartphones, tablets, laptops en andere schermen. Maar wist je dat
een slechte voeding je zicht nóg meer vertroebelt? Onze experts
beantwoorden alle kijkersvragen...
door Eva Van Driessche
VIT_1014_034_REG_OGEN_INI.indd 34
05/09/14 10:22
weten
gezondheid
onze experts
Preventie en
bescherming
Je kunt niet alle oogproblemen voorkomen, maar toch
kun je zelf heel wat doen om
je ogen zo lang mogelijk zo
scherp en zo gezond mogelijk te houden. Op je voeding
letten, hoort daar ook bij.
Hoe hou ik mijn ogen gezond?
Frank Goes: “Genetische factoren kun
je niet uitschakelen, maar met deze vijf
tips, kom je al een heel eind:
1. Laat je ogen vanaf je veertigste om
de twee jaar checken bij een oogarts.
Die screent naar de aanwezigheid van
glaucoom. Zelf merk je de symptomen
helaas veel te laat op.
2. Rook je? Stop er dan mee. Roken
geeft je vijf keer meer kans op maculadegeneratie, een oogaandoening waarbij
de gezichtsscherpte afneemt ten gevolge van het afsterven van kegeltjes in het
centrale gedeelte van het gezichtsveld.
3. Eet gezond en gevarieerd met veel
groenten en fruit. En neem supplementen indien nodig.
4. Bescherm je ogen tegen de zon. Een
goede zonnebril is essentieel, al hoef
je die in België zeker niet elke dag op.
Check de uv-index via het weerbericht.
Ook op bewolkte dagen kan de straling
hoog zijn. Kinderen én mensen met
lichte ogen (blauw) zijn gevoeliger voor
oogschade van de zon.
5. Neem voldoende nachtrust. Tijdens
je slaap recupereren je ogen.”
Kan ik met wortelen écht
mijn zicht verbeteren?
Frank Goes: “Wortelen alleen volstaan
zeker niet. Maar je kunt met voeding
wel preventief werken tegen oogproblemen op latere leeftijd. Eet voldoende
van deze gezonde voeding:
• De vitamines C en E: zitten in citrus-
Frank Goes is oogarts
en oogchirurg, gespecialiseerd in behandelingen om goed te
zien zonder bril en
lenzen ractchirurgie en
ooglidchirurgie.
vruchten, kiwi’s, noten, zaden, koolzaadolie.
• Zink uit vlees, vis, noten.
• Luteïne en zeaxanthine (carotenoïden, pigmenten die licht filteren en
vrije radicalen neutraliseren). Die zitten in groene bladgroenten, frambozen,
bosbessen en worteltjes.
• Omega-3-vetzuren: essentiële vetzuren die je vindt in zalm, makreel, haring,
sardines of in supplementen. Studies
hebben aangetoond dat omega 3 preventief kan werken tegen maculadegeneratie. Het maakt je ogen ook minder droog.”
Zijn beeldschermen slecht voor
je ogen?
Pieter Onghena: “Of computerwerk je
ogen écht slechter maakt, daarover zijn
de meningen nog verdeeld. Maar een filtering van blauw licht door speciale brilglazen kan wel het comfort van je ogen
verbeteren als je veel op computer werkt.
Ze zullen minder vermoeid aanvoelen.”
“Bovendien krijg je van computerwerk veel meer last van droge ogen”,
vult Frank Goes aan. “Dat komt vooral omdat je veel minder knippert als je
naar een beeldscherm tuurt. Tel daar
nog de droge aircolucht bij en het stof
dat statische schermen aantrekken en
Pieter Onghena is
opticien en optometrist, hij meet brillen
en contactlenzen bij
Onghena Opticiens
je tranenfilm wordt veel minder stabiel,
waardoor je ogen minder bevochtigd
worden.”
Ook kan een hele dag op beeldschermen
werken je ogen overbelast en vermoeid
maken, zodat je ‘s avonds moeite hebt
om te focussen. Soms wordt gesproken
van het Computer Vision Syndroom
(CVS), een digitale oogvermoeidheid
die je krijgt door constant te schakelen tussen dichtbij en veraf. Wat helpt,
is je ogen op meerdere momenten van
de dag wat tijd te geven om te ontspannen: kijk in de verte zonder specifiek te
focussen. Eigenlijk zou je dit elk uur vijf
minuten moeten doen.”
Hoe kies ik een goede zonnebril?
Pieter Ongena: “Belangrijk is de vermelding uv400 of 100% uv protection
en het Europese CE-keurmerk. Als een
zonnebril het CE-keurmerk heeft, is
hij in orde, duur of goedkoop. Het is
een fabeltje dat donkerdere glazen betere bescherming bieden. Wat een bril
duurder kan maken, is het comfort en
veiligheid: duurdere glazen geven meer
contrast, houden kleuren fris of nemen reflecties weg. Dit kan aangewezen zijn voor
wie vaak in de auto zit of voor sporters.”
Frank Goes “Dat dicht bij tv zitten slecht is
voor je ogen, is een fabeltje. Wél bewezen:
kinderen die veel buiten spelen, hebben
minder kans om bijziend te worden.”
P
Vitaya 35
VIT_1014_034_REG_OGEN_INI.indd 35
05/09/14 10:22
Brillen, lenzen
of toch laser?
Toch problemen, dan moet je
kiezen: een trendy bril, onzichtbare lenzen of meteen
een duurdere, maar efficiënte chirurgische ingreep... Alle
mogelijkheden op een rij.
Frank Goes “Voor de nieuwste laserbehan-
delingen tel je tot 1950 euro per oog
neer. Maar lenzen en brillen kosten ook
geld. Na ongeveer zeven jaar kom je op
hetzelfde bedrag uit.”
Welke behandeling is het beste?
Frank Goes: “Met brillen en lenzen kun
je ongeveer elke correctie aan. Welke
van de twee je kiest, hangt van jouw
voorkeur af. Als je geen contactlenzen
meer kunt verdragen, geen bril wil of als
je omwille van je beroep of passie (denk
aan wielrenners, zwemmers, duikers,
bergbeklimmers) liever geen bril of lenzen draagt, dan kun je een screening
voor laserbehandelingen laten doen.”
Kan iedereen een laserbehandeling ondergaan?
Frank Goes: “Nee, om een goede laserkandidaat te zijn, moet je ten eerste een
stabiele afwijking hebben gedurende de
laatste paar jaar. Je moet achttien jaar
zijn of ouder. En je mag geen andere
grote oogaandoeningen hebben. Ook
vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven, worden niet behandeld. En
dan zijn er nog heel wat andere factoren
die je oogarts met jou zal bespreken.
Het kan dus best dat jij niet de behandeling kunt krijgen waarvan je gehoord hebt. Zo hebben veel mensen interesse in de SMILE-techniek, waarbij er
geen flapje meer in het hoornvlies moet
gemaakt worden waarbij oppervlakkige
zenuwen en collageenvezels worden
doorgesneden. Met deze techniek is er
veel minder kans op droge ogen achteraf. Maar de behandeling is alleen
geschikt voor bijziendheid vanaf hoger
dan drie dioptrie en astigmatisme lager
dan drie dioptrie. Niet iedereen komt er
dus voor in aanmerking. Maar er is voor
iedereen wel een techniek te vinden.”
Is een laserbehandeling pijnlijk?
Frank Goes: “De behandelingen zijn
tegenwoordig pijnloos. Soms kun je wat
irritatie hebben achteraf, maar ook dat
verdwijnt snel. De ingrepen zijn ook
erg veilig, er worden er meer dan een
miljoen per jaar uitgevoerd. Maar het
blijft natuurlijk een operatie en daarbij bestaat geen garantie.”
Blijf je na een laseroperatie altijd
goed zien?
Frank Goes: “Je zicht in de verte blijft
na een operatie stabiel, in bijna alle gevallen. Voor dichtbij heb je dezelfde evolutie als iedereen, dat wil zeggen dat het
vanaf veertig jaar zou kunnen dat je een
leesbril nodig hebt.”
Wat zijn multifocale lenzen of
glazen?
zichtbare kijkvlakken gecombineerd die
in elkaar overgaan voor scherp zicht. Zo
zie je zowel dichtbij als ver scherp en
heb je geen leesbril meer nodig. Ook
in contactlenzen is deze optie tegenwoordig mogelijk. Het is even aanpassen voor je hersenen om de juiste keuze
tussen scherpe beelden te maken, maar
de meeste mensen wennen er wel aan.”
Hoe zit het met brillen en lenzen
van bij de drogist?
Pieter Onghena: “Goedkope leesbrillen
zijn in principe gewoon een vergrootglas, prima als snelle hulp bij het lezen
van een etiket of sms, maar als je ze echt
als leesbril gebruikt, kun je hoofdpijn
en vermoeide ogen krijgen. Bij lenzen
gaat het probleem nog iets dieper. Niet
alleen de scherpte van je ogen wordt
door de opticien gemeten, maar ook de
vorm, de ronding. Die metingen ken je
niet als je lenzen bij de drogist koopt. Zo
kun je te grote lenzen kopen, die makkelijk uitvallen. Of te kleine lenzen, die te
hard ‘spannen’ rond je oog, wat op termijn tot vergroeide adertjes leidt, die je
zicht permanent verstoren. Je ziet dan
een ‘lijntje’ door je iris lopen. Je kunt
de lenzen als tussenoplossing zeker
eens gebruiken, maar vertrouw er
niet jarenlang op. Hetzelfde geldt voor
de goedkope lensspoelmiddelen. Ze zijn
op zich niet schadelijk voor je oog, maar
bevatten misschien niet de juiste oplosmiddelen voor jouw type lenzen.”
Pieter Onghena: “Multifocale oplossingen worden ingezet wanneer iemand zowel ver als dichtbij niet goed meer ziet.
In een multifocaal glas worden drie on-
36 Vitaya
VIT_1014_034_REG_OGEN_INI.indd 36
05/09/14 12:04
weten
gezondheid
Algemene
ooghygiëne
Een goede hygiëne en regelmatige controle kunnen veel
oogleed voorkomen. Dus,
volg nauwlettend de voorschriften op de lensverpakking en maak toch maar die
afspraak bij de oogarts.
Wanneer ga ik naar de oogarts,
de optometrist of de huisarts?
Pieter Onghena: “Tot de leeftijd van
achttien jaar worden de ogen het beste
opgevolgd door een oogarts. Daarna
kun je voor problemen met je zicht in
principe tot je veertigste terecht bij een
optometrist en voor andere oogproblemen bij een oogarts.
De metingen die een optometrist (bij
de optiek) uitvoert, zijn in principe
dezelfde als de oogarts. Je kunt dus
prima je brilsterkte steeds door de optometrist laten bepalen. Eens om het jaar
is prima. Voor lenzen kan dat ook, maar
dan is een extra controle bij de oogarts
om de drie jaar wel aangewezen. Lenzen
komen namelijk direct in contact met je
ogen en daar kunnen andere complicaties optreden.”
Frank Goes: “Vanaf je veertigste maak
je beter om de twee of drie jaar een afspraak met de oogarts om naast je zicht
ook de oogdruk te laten meten en screening voor glaucoom en ander oogziektes te laten doen. Bij een ontsteking
(oog of ooglid) kun je bij de huisarts
terecht, indien nodig zal die je doorverwijzen naar de oogarts. Blijf er alleszins
niet mee lopen, je hebt maar één paar
ogen. Als je ook last hebt van lichtschuwheid, slechter zicht of als je oog
plots erg gaat tranen, dan contacteer je
beter meteen een oogarts.”
Hoe spring ik zorgvuldig om met
contactlenzen?
Pieter Onghena: “Het is opvallend hoe
weinig mensen weten over een veilig
gebruik van contactlenzen. Nochtans
is een goede hygiëne hier van vitaal
belang. Als er een verkeerde bacterie in
je ogen raakt, kan dat levenslang schade
aanbrengen en zelfs leiden tot blindheid.
Daarom even de regels op een rijtje.
• Draag je lenzen niet dag en nacht.
Sommige lenzen zijn hier wel op voorzien,
maar ook dan zijn rustpauzes niet slecht.
Lenzen zijn steeds geavanceerder, maar
toch vormen ze een laagje op je oog dat
traanvocht en zuurstof in de weg staat.
• Reinig je lenzen correct en dagelijks.
Kies het juiste product voor jouw lenzen
(laat je adviseren door je optieker of oogarts) en volg de instructies op het product.
Was je handen voor je je lenzen uitneemt.
Meestal moet je ook eventjes over de lens
wrijven om ze goed te reinigen. Vergelijk
het met de afwas, je haalt borden toch ook
niet gewoon door het afwaswater?
• Zwemmen met contactlenzen is
gevaarlijk: zeker in subtropische zwembaden wemelt het van de bacteriën in het
water. Zwem je toch met je lenzen, wissel
ze dan meteen nadien. Of kies voor een
zwembril met optische correctie.
• Spoel je lenzen nooit met water of
speeksel. Daarin zitten bacteriën die
erg schadelijk voor je oog zijn.
• Wissel je lenzenhouders om de paar
maanden en spoel ook deze nooit met
iets anders dan lenzenproduct.
• Draag je lenzen nooit langer dan
aangegeven. Die datum staat er niet
voor niets op!
• Bekijk goed de houdbaarheidsdatum
van je lenzenspoelmiddel, open niet
meerdere flessen tegelijkertijd en gebruik kleine flesje van je reis thuis liever
niet meer door.
• Let op met hete pepertjes, knoflook
en ui. Als je die gesneden hebt, kruipen de oliën in je huid en die irriteren
je ogen. Schrob je handen grondig met
een schuursponsje.
• Contactlenzen combineer je altijd
met een bril. Wissel regelmatig af. Door
je lenzen niet de hele tijd te dragen, verleng je de periode waarin je ogen ze
kunnen verdragen.”
Wat helpt tegen droge ogen?
Frank Goes: “Droge ogen zijn vervelend,
je ogen prikken, voelen vermoeid en
soms zie je bijna niets meer. Maar het kan
ook gevaarlijk zijn. Als je ogen permanent
droog zijn, kan het hoornvlies beschadigd raken en dan zie je niet meer scherp.
Kunsttranen bieden een goede oplossing. Je mag ze gewoon dagelijks gebruiken, maar kies bij dagelijks gebruik wel
voor druppeltjes zonder bewaarmiddelen, omdat je daar op termijn allergisch
op zou kunnen reageren. Er zijn heel slimme formules die toch twee tot drie maanden houdbaar zijn. Bij ernstige gevallen
is ook een ingreep mogelijk waarbij een
‘plug’ in de traanwegen wordt geplaatst
om efficiënter gebruik te maken van het
traanvocht dat er nog is.”
Vitaya 37
VIT_1014_034_REG_OGEN_INI.indd 37
05/09/14 10:22