Door het uitvoeren van dit ICT onderzoek, heb ik een heel ander

ICT – Onderzoek 2014
Stephan Hoeksema
Voorwoord
In samenwerking met een hoop BVE studenten is dit onderzoek over het gebruik van ICT in het MBO
door heel Nederland uitgevoerd. Dit onderzoek zal een inzicht geven in hoeverre docenten en ROC
organisaties gebruik maken en onderzoekend bezig zijn in de wereld van de ICT. Er word gekeken
naar het gebruik van ICT door zowel leraren als het toepassen van ICT door leraren.
Inhoudsopgave
Voorwoord .............................................................................................................................................. 2
Inhoudsopgave .......................................................................................... Error! Bookmark not defined.
Samenvatting........................................................................................................................................... 4
Inleiding ................................................................................................................................................... 5
Achtergrond............................................................................................................................................. 5
Opzet van het onderzoek /onderzoeksmethode .................................................................................... 6
Onderzoeksgroep/Respondenten ....................................................................................................... 6
Analyse ................................................................................................................................................ 6
Resultaten ............................................................................................................................................... 8
Jos van Tuil .......................................................................................................................................... 8
Pim Zijlstra ......................................................................................................................................... 12
Rene ter Maat.................................................................................................................................... 18
Wim Teunissen .................................................................................................................................. 25
ICT – Coördinator .............................................................................................................................. 33
Conclusies .............................................................................................................................................. 35
Aanbevelingen ....................................................................................................................................... 36
Bijlagen .................................................................................................................................................. 37
Samenvatting
Door het uitvoeren van dit ICT onderzoek, heb ik een heel ander beeld gekregen over hoever
eigenlijk het gebruik en de toepassing van ICT binnen het MBO is. Door de verschillende interviews
en de verschillende antwoorden en daar mee de kijk op ICT zaken, kwamen er duidelijk een aantal
zaken elke keer naar voren. Ook waren er zaken die bij verschillende leraren op een heel andere
manier beoordeeld werden. Daarnaast heeft de kijk van de ICT coördinator, en hiermee ook het CvB,
een heel andere kijk gegeven op het gebruik van ICT en de (het gemis van) samenwerking.
Mijn onderzoek geeft naar mijn mening een duidelijk beeld over de kennis en gebruik van ICT op de
opleiding ICT. Daarnaast heb ik in de wandelgangen geprobeerd duidelijk te krijgen hoe bij andere
opleidingen ICT gebruikt wordt en ik denk dat door het ontbreken van kennis bij deze leraren. Het
gebruik van ICT voor lessen veel minder is.
Inleiding
Op basis van een opgestelde vragenlijst hebben wij een onderzoek uitgevoerd met als doel het
gebruik van ICT in het MBO naar voren te halen. Hierin komt voornamelijk naar voren hoe het wordt
toegepast en of er gebruik word gemaakt van ICT. Hierbij kan er aan verschillende vormen van ICT
gedacht worden niet alleen het presenteren van lessen met behulp van een beamer en een laptop,
maar ook het ondersteunende gedeelte van een les moet op gelet worden. Ik denk dat het belangrijk
is dat er ook word gekeken weten docenten hoe ze ICT voor hun les/klas kunnen (mis)gebruiken. Het
was erg leuk en interessant om te zien dat de docenten binnen het ICT spectrum aardig weten wat
en hoe ze ICT kunnen gebruiken alleen zijn er een aantal zaken die bij elke docent naar voren komen
die heel bepalend zijn voor het gebruik van ICT tijdens of voor hun lessen.
Achtergrond
Dit onderzoek heb ik gedaan bij Landstede Harderwijk opleiding ICT beheer/AO(Applicatie
Ontwikkeling) Landstede heeft in totaal 10941 leerlingen de. Opleiding ICT telt 251 leerlingen. Het
onderzoek heeft voornamelijk met leraren te maken gehad die niveau 3 en 4 klassen hebben. Het
grootste verschil in dit onderzoek kan terug gevonden worden in de verschillende opleidingen
ICT beheer/AO. Dit zijn voornamelijk praktijk lessen. Ik heb specifiek ook een les genomen, rekenen
binnen de ICT afdeling om te zien of hier ook ICT gebruikt word tijdens de lessen.
Opzet van het onderzoek /onderzoeksmethode
Onderzoeksgroep/Respondenten
Dit waren ICT collega’s van Landstede Harderwijk. Onder de verschillende docenten met
verschillende vakken m.b.t. ICT zowel infrastructuur als applicatie ontwikkeling, Heb ik dit onderzoek
gedaan.
Pim Zijlstra – Docent applicatie ontwikkeling
Jos van Tuil – Docent Netwerken
Rene ter Maat – Docent BPV
Wim Teunissen – Docent Besturingssystemen/Rekenen
Edwin Dekkers – ICT Coördinator
Analyse
Door middel van het bijwonen van lessen en de vragenlijsten heb ik een oordeel kunnen vormen hoe
de lessen worden gegeven en hoe ICT ingezet werd.
Bij Pim Zijlstra – Les OOP/PHP. Hier werd voornamelijk gebruik gemaakt van een laptop en beamer
en het internet. De les bestond uit het uitleg geven van het gebruik van functie van PHP binnen een
HTML pagina en hoe deze het gedrag van een pagina kunnen beïnvloeden. Na de uitleg van Pim zijn
de leerlingen druk verder gegaan met hun laptop om de net verworven kennis toe te passen. Hier
werd veelvuldig gebruik gemaakt van het internet om de juiste toepassing te vinden waarvan zij
vonden die de juiste functionaliteit had voor hun toepassing op hun eigen website. Pim liep
regelmatig langs om te kijken waar de ‘uitdaging’ naar voren kwamen en hij liet hierbij de leerlingen
zelf naar een oplossing zoeken die hun verder zou helpen. Er zijn twee momenten geweest waar Pim
nog een extra uitleg gaf over hoe een bepaalde structuur van het gebruik een functie belangrijk is.
Jos van Tuil – Les installatie Windows Server 2012. Na een korte presentatie met behulp van een
PowerPoint. Werden de leerlingen door Jos aan het werk gezet. Deze leerlingen maken wat meer
gebruik van de hard ware van ICT en deze was aanwezig per twee tal werd een server gecreëerd.
Door de fanatieke houding van de leerlingen en het feit dat ze het snel willen doen. Kwamen al heel
snel de problemen die zich voor gaan doen met zo’n installatie naar voren. De kennis van de leraar
en de handigheid om de leerlingen te helpen is hier erg van belang. Bij hun proeve van bekwaamheid
moeten ze dit alleen kunnen. Dan zijn er verschillende kennis gebieden en handigheden op voorraad
om bepaalde problemen te kunnen oplossen en zelfs te voorkomen. Dit zijn eerste jaar leerlingen die
voor het eerst hiermee in aanraking komen en werden door Jos dan weer vaak op een juist spoor
gezet. Hier is het echt van belang dat wanneer je dit soort lessen geeft de docent van een sterke
achtergrond bezit waar over het onderwerp gaat. Dit gaat niet alleen om het installeren van een
Server maar ook om het gebruik van de verschillende protocollen en dergelijk die nog niet tot de
kennis van de leerlingen behoort. Alleen door het te ervaren zullen leerlingen hiermee in aanraking
komen.
René te Maat – Les BPV voorbereiding. René gebruikte de ICT(Beamer, Laptop en Internet(youtube))
voornamelijk om voorbeelden vanuit de praktijk naar voren te halen en hoe daar eventueel op
gereageerd zou kunnen worden. Door het gebruik te maken van dit materiaal was het vaak voor de
leerlingen makkelijker om een logische connectie te leggen met bepaalde vakken waar ze op dat
moment mee bezig waren waarvan het nut nog niet duidelijk was. Voor mij werd het heel duidelijk
dat een geweldige ondersteuning voor verschillende leerlingen was waar ze mee bezig waren en
waarvoor ze dit deden.
Wim Teunissen – Les rekenen. Wim is van oorsprong echt een IT’er die naast de IT vakken ook
rekenen geeft. Door zijn achtergrond verraste hij door een hele andere vorm van ICT in zijn les te
gebruiken. Door middel van Socrative, een programma om via je smart phone voor opgestelde
vragen te beantwoorden, heeft hij een soort race gedaan door de klas in vier groepen te delen en
samen een aantal opdrachten uit te laten voeren. Door het gebruik van dit programma werden de
leerlingen even uit het patroon gehaald om met reken blokken aan de slag te gaan en werden super
enthousiast over rekenen en de opgave. Leuke les om te observeren en om te zien hoe ICT ook op
een andere manier toegepast kan worden.
Resultaten
Jos van Tuil
Meerwaarde van ICT voor het leerproces.
Aantrekkelijk (aansluiting bij belevingswereld, betrokkenheid, motivatie).
Meerwaarde van ICT voor het lesgeven.
Aantrekkelijk (mijn lesgeven wordt leuker door ICT).
Redenaties over vakinhoudelijke kennis, ICT en didactiek
Er wordt geredeneerd over:
Vakinhoud in samenhang met ICT.
Redenaties over ICT en leerlingen
De manier waarop ICT kan inspelen op individuele behoeften van leerlingen (bv. op eigen tempo
leren, gedifferentieerde instructie).
Redenaties over ICT en het leerproces
De manier waarop ICT het doel van de les/opdracht/handeling ondersteunt.
Redenaties over ICT en het curriculum
Flexibilisering van het curriculum (bv. ICT maakt tijd- en plaatsonafhankelijk leren mogelijk)
Redenaties over ICT en de instructie
Gebruik van ICT bij instructietechnieken en representaties voor leren en lesgeven over een
bepaald onderwerp.
Redenaties over de rol die ICT speelt bij de interactie in de leeromgeving
Interactie tussen leerlingen onderling wordt bemiddeld door ICT (bv. Facebook).
Redenaties over kosten en baten bij het ICT-gebruik
Afwegingen van kosten en baten waarbij ICT een positieve rol speelt
Kosten en baten m.b.t. het welzijn van leerlingen (we hoeven niet met boeken te slepen).
Redenaties over ICT bij leerlingenvoortgang
Gebruik van ICT om de voortgang/resultaten van leerlingen te bewaken (voortgang bij te houden
of het geleerde formatief te evalueren).
Interview docent (+/- 10 minuten)
Vragen:
1) Doel van het ICT-gebruik. Wat is het doel van het ICT-gebruik? (Welk effect probeert u te
bereiken met de betreffende ICT-toepassing?).
Deze les gaat over het installeren van Windows 2012 Server het is volgens mij onmogelijk omdat
zonder voorbeeld te laten zien hoe dit werkt.
2) Meerwaarde. Waarom denkt u dat deze ICT-toepassing bijdraagt aan het
aantrekkelijker/efficiënter en/of effectiever maken van uw onderwijs?
Leerlingen worden geconfronteerd met wat, hoe en waarom ze bepaalde handelingen moeten
verrichten. Ook kan ik mooi inspelen op zaken die ik zie/waarneem waar ik denk dat ze in de
toekomst mee te maken gaan krijgen.
3) Waarom hebt u ervoor gekozen om deze les/opdracht/handeling te laten zien?
Ik kan er niet omheen het is een onderdeel van het KD. Ze moeten dit kunnen ik zou niet een andere
manier weten hoe ik ze dit zou kunnen laten zien. Live en realtime. Alle onderwerpen die in het
bedrijfsleven naar voren komen kunnen hier ook naar voren komen.
4) Waarom hebt u juist deze didactiek, deze ICT-toepassing en deze vak inhoud samengenomen?
Ik zou de stof bijna niet op een andere manier kunnen aanbieden. Er zijn te veel variabelen die
anders kunnen zijn.
5) Wat zou anders zijn in uw les als u geen gebruik had gemaakt van ICT? (bv. verloop van
de les, groepering, materialen, etc.)
Dan is de les niet mogelijk, de stof die je dan zou moeten behandelen die is dan zo droog en veel dat
er voor geen persoon een doorkomen aan is. Het opzetten van een Windows 2012 Server is een
hands on job die niet buiten ICT kan. Zeker niet in het onderwijs.
6) Op welke manier gaat u na of u met deze les uw (ICT)doelen heeft bereikt?
De dames en heren krijgen een opdracht wat ze moeten realiseren voor het einde van de periode.
Tijdens mijn lessen controleer ik in hoever ze al een bepaald onderdeel al af is en geef duidelijk aan
waar ze ongeveer moeten zijn. Waar het lastiger wordt is als je te maken krijgt met instellingen. Op
dat punt gaan we het ook over stuk communicatie hebben. Hoe laat ik een ICT man de taal van de
werkvloer spreken en hoe snapt hij de taal die tegen hem gebruikt wordt. Het doorvragen en het niet
meteen met een oplossing komen is voor deze leerlingen een lastige maar wel een hele interessante.
Bedankt voor het interview!
Vragen:
1. Welke vakinhoud wordt behandeld? (zelf invullen)
Installatie Windows Sever 2012.
2. Geef een korte samenvatting/weergave van het verloop van de les.
Na de standaard start met de opening en presentie. Wordt iedereen direct aan de slag gezet om het
installatie programma te gaan draaien. Daarna volgt een uitleg waar mee allemaal rekening
gehouden dient te worden bij zo’n installatie. Waar de uitdagingen liggen en hoe deze weg te
nemen. Na de installatie en uitleg wordt er begonnen met de instellingen. Jos loopt rond en
beantwoord hier en daar een vraag over hoe iets opgelost kan worden. Aan het eind van de les heeft
iedereen een draaiende Windows Server zonder instellingen. Er wordt gekeken naar wat en hoe de
instellingen de volgende keer gedaan worden.
3. Is het een samengestelde of een enkelvoudige (geïsoleerde) ICT-toepassing?
samengesteld (meer dan 1 ICT-toepassing)
ICT-toepassing 1 = Windows Server 2012/lap top/beamer)
ICT-toepassing 2 = Server
Let op: vul dit onderdeel voor elke ICT-toepassing apart in en meerdere antwoorden mogelijk!
4.
Wordt de ICT toepassing 1 ingezet om:
De didactiek (wijze van lesgeven) te versterken.
Wordt de ICT toepassing 2 ingezet om:
Zowel de inhoud als de didactiek te versterken.
5. Welke ICT-middelen worden gebruikt ten behoeve van de les/onderwijssetting?
Presentatiesoftware (bv.. PowerPoint) docent
Hardware Wie gebruikt de hardware?
PC/Laptop
 docent
 leerling
Ipad/tablet
 docent
 leerling
Beamer
 docent
Vitual Server
 docent
 leerling
Software Wie gebruikt de software?
Presentatiesoftware (bv.. PowerPoint)
 docent
Windows Server 2012(andere, zelf graag invullen)
 docent
 leerling
6. Onderwijseigenschappen
Onderwijseigenschappen (Welke kenmerken zie je tijdens de les)? Speelt ICT hierbij een rol?
Sociale klasorganisatie
De leerlingen zijn individueel en/of zelfstandig aan het werk? Ja
De docent verzorgt een klassikale instructie? Ja
De leerlingen werken in tweetallen en/of kleine groepjes?(samenwerkend leren) Ja
Docent rol
De docent stimuleert leerlingen, geeft advies en suggesties, stelt vragen? Ja
De docent draagt kennis over (dikwijls algemeen van aard) ? Ja
De docent geeft instructie gericht op het ondersteunen en aanleren
van specifieke kennis en vaardigheden? Ja
De docent controleert, registreert en beoordeelt de voortgang van
de leerling? Ja
De leerling heeft de rol van:
Onderzoeker (lrn doen zelf onderzoek, zoeken naar informatie, voeren experimenten uit)? Ja
Beoordelaar (leerlingen beoordelen zichzelf of elkaar)? Ja
Uitvoerder (leerlingen voeren de opdracht uit)? Ja
Toehoorder (leerlingen luisteren naar de instructie)? Ja
Creator/constructeur (leerlingen produceren zelf, zijn creatief)? Ja
Sturing onderwijsactiviteit of lesaanbod
Leeractiviteiten wordt bepaald door de leerling? Ja
Snelheid wordt bepaald door leerling? Ja
Leeractiviteiten worden bepaald door docent (of didactisch medium)? Ja
Snelheid wordt bepaald door docent (of didactisch medium)? Ja
Evaluatie en Feedback
Formatieve evaluatie (gericht op bijsturing)? Ja
Summatieve evaluatie (beoordeling ter afsluiting)? Ja
Directe feedback (goed/fout reactie)? Ja
Informatieve feedback (goed/fout reactie met toelichting)? Ja
7. Zijn er problemen die een barrière opleveren bij de inzet van ICT in de les? (B.v. doordat er
onvoldoende ICT-middelen aanwezig zijn.)? Nee
Einde observatie Jos
Pim Zijlstra
Meerwaarde van ICT voor het leerproces.
Aantrekkelijk (aansluiting bij belevingswereld, betrokkenheid, motivatie).
Meerwaarde van ICT voor het lesgeven.
Efficiënt (bv. instructie geven aan verschillende groepen op hetzelfde moment).
Redenaties over vakinhoudelijke kennis, ICT en didactiek
Er wordt geredeneerd over:
Vakinhoud in samenhang met ICT.
Didactiek in samenhang met ICT.
De samenhang tussen vakinhoud, didactiek en ICT.
Redenaties over ICT en leerlingen
De manier waarop ICT kan inspelen op individuele behoeften van leerlingen (bv. op eigen tempo
leren, gedifferentieerde instructie).
Redenaties over ICT en het leerproces
De relatie tussen ICT-toepassingen en ondersteuning van leerprocessen van leerlingen (bv. m.b.t.
begripsvorming, leerstrategieën, procedures, vaardigheden, etc.).
Redenaties over ICT en het doel
De manier waarop ICT het doel van de les/opdracht/handeling ondersteunt.
Redenaties over ICT en het curriculum
Gebruik van ICT om het bestaande curriculum te verrijken of aan te vullen.
Redenaties over ICT en de instructie
Gebruik van ICT om leerlingen vaardigheden aan te leren en/of praktijkervaring op te laten doen.
Redenaties over de rol die ICT speelt bij de interactie in de leeromgeving
Interactie tussen docent en leerling wordt bemiddeld door ICT (bv. feedback van de docent wordt
gegeven via een chat-systeem).
Redenaties over kosten en baten bij het ICT-gebruik
Afwegingen van kosten en baten waarbij ICT een positieve rol speelt
Kosten en baten m.b.t. het creëren van authentieke situaties (dingen laten zien die anders niet
mogelijk zijn, bv. de natuur naar binnen halen, versnellen/vertragen van processen).
Afwegingen van kosten en baten waarbij ICT een negatieve rol speelt
Kosten en baten m.b.t. praktische of technische problemen (als ik geen ICT gebruikt had, had ik
geen last van technische problemen met computers).
Redenaties over ICT bij leerlingenvoortgang
Gebruik van ICT om de voortgang/resultaten van leerlingen te bewaken (voortgang bij te houden
of het geleerde formatief te evalueren).
Interview docent (+/- 10 minuten)
Vragen:
1) Doel van het ICT-gebruik. Wat is het doel van het ICT-gebruik? (Welk effect probeert u te
bereiken met de betreffende ICT-toepassing?).
Bij het programmeren kan je er niet omheen. De mogelijkheden en de toepassing zijn de laatste jaren
wel verbeterd. Ik probeer ze in te laten zien wat er mogelijk is. De creativiteit van de student bepaald
wat ze doen en hoe het wordt toegepast.
2) Meerwaarde. Waarom denkt u dat deze ICT-toepassing bijdraagt aan het
aantrekkelijker/efficiënter en/of effectiever maken van uw onderwijs?
Dit is waar ze in de praktijk mee te maken krijgen. Het is de core van deze opleiding. Het aantrekkelijk
maken zijn we zelf heel erg verantwoordelijk voor. Lopen we voorop blijven we bij met de
ontwikkelingen van de tijd.
3) Waarom hebt u ervoor gekozen om deze les/opdracht/handeling te laten zien?
Het is nog een leerproces, uit voorbeelden die verband hebben met elkaar en de mogelijkheden van
de een programmeer code, probeer ik op een punt te komen dat de ontwikkeling van
programmatuur een zelfstandig iets wordt.
4) Waarom hebt u juist deze didactiek, deze ICT-toepassing en deze vak inhoud samengenomen?
Een heel standaard antwoord maar wanneer je doceert in programma ontwikkeling ontkom je er niet
aan om via een voorbeeld, uitleg over de opdracht en het gebruik van code om dingen duidelijk te
maken.
5) Wat zou anders zijn in uw les als u geen gebruik had gemaakt van ICT? (bv. verloop van
de les, groepering, materialen, etc.)
Dan had deze opleiding niet bestaan.
6) Op welke manier gaat u na of u met deze les uw (ICT)doelen heeft bereikt?
Door te bekijken hoe de code wordt opgeleverd. We gebruiken GIT om daar code neer te zetten
waarvan zij willen dat ik het controleer. De stappen er naartoe zijn voor mij ook controle punten
maar die zie ik en daar maak ik mijn aantekeningen bij. Bij bepaalde opgeleverde stukken zie ik dat ik
een onderwerp niet goed heb neergezet of dat er op een andere manier duidelijkheid had moeten
komen.
Tracht onderstaande vragen te beantwoorden tijdens de lesobservatie. Veel succes!
Vragen:
1. Welke vakinhoud wordt behandeld? (zelf invullen)
PHP - OOP
2. Geef een korte samenvatting/weergave van het verloop van de les.
Start van de les, Uitleg gevolgd door het maken van opdracht, evaluatie, opnieuw uitleg volgende
stap in het coderen. Opdrahten, evaluatie. Terug kijken op de gemaakte opdrachten. Samenvatten
les. Aangeven dat het nu gebruikt kan worden in de PVB
3. Is het een samengestelde of een enkelvoudige (geïsoleerde) ICT-toepassing?
samengesteld (meer dan 1 ICT-toepassing)
enkelvoudig (1 ICT-toepassing)
ICT-toepassing 1 = RapidPhp/laptop/beamer
Let op: vul dit onderdeel voor elke ICT-toepassing apart in en meerdere antwoorden mogelijk!
4. Wordt de ICT toepassing 1 ingezet om:
De didactiek (wijze van lesgeven) te versterken.
5. Welke ICT-middelen worden gebruikt ten behoeve van de les/onderwijssetting?
(NB: Hier kunnen meerdere items tegelijk worden ingevuld. Bij deze vraag is het onderscheid tussen
hardware, software en de gebruiker (docent en/of leerling) van belang, zie hieronder. Je kan dus
meerdere malen scoren per item: als de hardware en/of software wordt gebruikt en voor de docent
en/of de leerling.)
PC/Laptop: docent
Beamer: docent
Presentatiesoftware (bv.. PowerPoint): docent
Hardware Wie gebruikt de hardware?
PC/Laptop?: docent/leerling
Mobiele telefoon: docent/leerling
RapidPhp(IDE), PhpStorm(IDE)?: Docent/leerling
Software Wie gebruikt de software?
Presentatiesoftware (bv.. PowerPoint): docent
Sociale media (bv. Facebook, Twitter, blogs): leerling
Internet (als informatiebron): leerling
RapidPHP: docent/leerling
6. Onderwijseigenschappen
Let op: deze vraag is tweeledig! Kruis aan welke kenmerken je observeert in de les en als ICT een rol
hierin speelt, kruis dan het ‘Ja vakje’ aan (speelt ICT geen rol dan hoef je daar niets in te vullen).
De leerlingen zijn zelfstandig aan het werk met IDE voor PHP op hun laptop. Dan scoor je:
Individueel en/of zelfstandig ja
Onderwijseigenschappen (Welke kenmerken zie je tijdens de les)? Speelt ICT hierbij een rol?
Sociale klasorganisatie
De leerlingen zijn individueel en/of zelfstandig aan het werk? Zelfstandig
De docent verzorgt een klassikale instructie? Ja
De leerlingen werken in tweetallen en/of kleine groepjes
(samenwerkend leren)? Nee
Docent rol
De docent stimuleert leerlingen, geeft advies en suggesties, stelt vragen? Ja
De docent draagt kennis over (dikwijls algemeen van aard)? Ja
De docent geeft instructie gericht op het ondersteunen en aanleren
van specifieke kennis en vaardigheden? Ja
De docent controleert, registreert en beoordeelt de voortgang van
de leerling? Ja
De leerling heeft de rol van:
Onderzoeker (leerlingen doen zelf onderzoek, zoeken naar informatie, voeren experimenten uit) Ja
Beoordelaar (leerlingen beoordelen zichzelf of elkaar)Ja
Uitvoerder (leerlingen voeren de opdracht uit) Ja
Toehoorder (leerlingen luisteren naar de instructie) Ja
Creator/constructeur (leerlingen produceren zelf, zijn creatief) Ja
Sturing onderwijsactiviteit of lesaanbod
Leeractiviteiten wordt bepaald door de leerling Ja
Snelheid wordt bepaald door leerling Ja
Leeractiviteiten worden bepaald door docent (of didactisch medium) Ja
Snelheid wordt bepaald door docent (of didactisch medium) Ja
Evaluatie en Feedback
Formatieve evaluatie (gericht op bijsturing) Ja
Summatieve evaluatie (beoordeling ter afsluiting) Ja
Directe feedback (goed/fout reactie) Ja
Informatieve feedback (goed/fout reactie met toelichting) Ja
7. Zijn er problemen die een barrière opleveren bij de inzet van ICT in de les? (B.v. doordat er
onvoldoende ICT-middelen aanwezig zijn.) Nee
Middelen/bronnen en materialen
Problemen gerelateerd aan ondersteuning van de ICT activiteit door bijvoorbeeld docenten,
ouders, directie, ICT-coördinator
Technische problemen
Organisatorische problemen (e.g. tijdsgebrek)
Overig, te weten:………(graag invullen)
Beste Docent,
1. Ik ben op de hoogte van ICT-toepassingen die ik kan gebruiken om leerlingen inzicht te geven in
het vakgebied waarin ik les geef Helemaal eens
2. Ik ben in staat ICT-toepassingen te kiezen die de lesinhoud voor het vakgebied waarin ik les geef
ondersteunt. Helemaal eens
3. Ik weet hoe ik ICT-toepassingen kan gebruiken om concepten uit het vakgebied waarin ik les geef
op een andere manier te presenteren aan mijn leerlingen Helemaal eens
4. Ik ben in staat ICT-toepassingen te kiezen die didactische werkvormen voor een les versterken
Helemaal eens
5. Ik ben in staat ICT-toepassingen te kiezen die het leerproces van de leerlingen versterken
Eens
6. Ik denk kritisch na over de manier waarop ik ICT-toepassingen in mijn eigen klas kan gebruiken
Volledig oneens Helemaal eens
7. Ik kan lessen geven waarbij ICT, vakinhoud en didactiek op een goede manier zijn geïntegreerd
Eens
8. Ik kan ICT-toepassingen kiezen die versterken wat en hoe ik onderwijs geef
Noch eens/ noch oneens
9. Ik toon leiderschap door anderen binnen mijn school te helpen om vakinhoud, ICT en didactiek te
combineren
Eens
10. Ik toon leiderschap door collega’s van andere scholen te helpen om vakinhoud, ICT en didactiek
te combineren
Oneens
Toegankelijkheid en gebruik van ICT
1. In welke mate bent u als docent op de hoogte van de computertoepassingen die u bij uw
onderwijs zou kunnen gebruiken?
goed
Opvattingen over onderwijs
De volgende stellingen hebben als doel inzicht te verkrijgen in uw manier van lesgeven. Geef aan in
welke mate u werkt zoals beschreven in de stelling.
Ik stel tijdens de les vragen over de opgegeven leerstof
Heel vaak
In mijn onderwijs voeren de leerlingen opdrachten uit die aansluiten bij hun belangstelling
Vaak
Ik vat de leerstof samen tijdens de les
Tamelijk vaak
Leerlingen krijgen vrijheid om zelf hun leerinhouden te kiezen
Af en toe
Ik ga na of leerlingen de behandelde stof beheersen
Vaak
Bij het beoordelen van het werk laat ik het proces en de aanpak van de leerlingen meewegen
Vaak
Bij nieuwe leerstof leg ik vooraf de hoofdlijnen en de lastige punten uit
Tamelijk vaak
Ik stimuleer dat de leerling zichzelf doelen stelt
Af en toe
Ik laat leerlingen oefeningen doen om de stof te verwerken
Tamelijk vaak
Ik laat mijn leerlingen elkaar feedback geven over hun werk
Af en toe
Professionalisering en uw competenties als docent
2. Door het gebruik van ICT behalen leerlingen betere resultaten.
mee eens
3. Kunt u aangeven hoe vaardig u bent in:
A: het gebruiken van de computer als didactisch hulpmiddel?
helemaal mee eens
B: het gebruiken van digitaal leermateriaal?
helemaal mee eens
C: het beoordelen van de bruikbaarheid van digitaal leermateriaal?
helemaal mee eens
D: het gebruik van een elektronische leeromgeving?
noch mee eens, noch mee oneens
E: het gebruik van een digitaal leerlingvolgsysteem?
helemaal mee eens
F: digitaal lesmateriaal van internet aanpassen zodat het geschikt is voor gebruik in de les?
helemaal mee eens
G: communiceren met leerlingen via ICT?
mee eens
Schoolfactoren die de inzet van ICT beïnvloeden in de les.
1. In welke mate doen zich de volgende situaties op uw school of instelling voor?
A: Docenten krijgen ruimte om met ICT in het onderwijs te experimenteren
soms
B: De directie volgt wat docenten doen op het gebied van ICT en onderwijs
regelmatig
C: Teamprofessionalisering op gebied van onderwijskundig gebruik van ICT
(bijna) nooit
D: Afspraken over onze werkwijze met ICT in het onderwijs worden bewaakt
soms
E: Docenten krijgen ondersteuning bij de uitvoering van ICT-gebruik in hun onderwijs
(bijna) nooit
F: De directie stelt tijd en middelen (ICT) beschikbaar om de onderwijsplannen met ICT te kunnen
verwezenlijken
regelmatig
G: De stand van zaken van ICT-gebruik wordt met docenten besproken
soms
2. Welke omschrijving typeert het computergebruik op uw school of instelling het best?
Het is de verantwoordelijkheid van elke docent om zelf te bepalen voor welke leerstof en op welke
manier zij gebruik maken van ICT bij lesgeven.
3. Kunt u aangeven welke van de volgende ICT aandachtsgebieden volgens u op uw school/instelling
de hoogste prioriteit zou moeten krijgen?
ICT-infrastructuur: bijv. beschikbare PC's, internetaansluitingen, functionerend netwerk
4. Welke omschrijving sluit het beste aan op de situatie van uw school?
Onze school gebruikt ICT om het onderwijs met kleine stapjes te veranderen en te verbeteren
Rene ter Maat
“de kijk van de docent”
(Tip: dit instrument dient bij 4 verschillende interviews ingevuld te worden. Kopieer deze lijst vier
keer voordat je gaat starten met het invullen.)
Met behulp van dit instrument is het mogelijk praktijkvoorbeelden van ICT-integratie door docenten
te analyseren. Dit instrument maakt het mogelijk het handelen van de docent in relatie tot ICT te
bekijken. De docent beantwoordt de vragen en heeft de mogelijkheid om zijn antwoord te
motiveren.
de kijk van de docent
We proberen met dit onderdeel een beeld te vormen van het redeneren achter het handelen van de
docent (waarom heeft de docent de ICT-toepassing op deze manier ingezet?).
Redenaties over de meerwaarde van ICT-gebruik
Meerwaarde van ICT voor het leerproces.
Efficiënt (tijdsaspecten; leerlingen kunnen makkelijk aan de slag).
Meerwaarde van ICT voor het lesgeven.
Effectief (bv. groei van leerlingen bijhouden met Excel).
Redenaties over vakinhoudelijke kennis, ICT en didactiek
Er wordt geredeneerd over:
Vakinhoud in samenhang met ICT.
Redenaties over ICT en leerlingen
De manier waarop ICT kan inspelen op individuele behoeften van leerlingen (bv. op eigen tempo
leren, gedifferentieerde instructie).
Redenaties over ICT en het leerproces
De manier waarop ICT het doel van de les/opdracht/handeling ondersteunt.
Redenaties over ICT en het curriculum
Flexibilisering van het curriculum (bv. ICT maakt tijd- en plaatsonafhankelijk leren mogelijk)
Redenaties over ICT en de instructie
Gebruik van ICT bij instructietechnieken en representaties voor leren en lesgeven over een
bepaald onderwerp.
Redenaties over de rol die ICT speelt bij de interactie in de leeromgeving
Interactie tussen leerlingen onderling wordt bemiddeld door ICT (bv. Facebook).
Redenaties over kosten en baten bij het ICT-gebruik
Afwegingen van kosten en baten waarbij ICT een positieve rol speelt
Kosten en baten m.b.t. het welzijn van leerlingen (we hoeven niet met boeken te slepen).
Redenaties over ICT bij leerlingenvoortgang
Gebruik van ICT om de voortgang/resultaten van leerlingen te bewaken (voortgang bij te houden
of het geleerde formatief te evalueren).
Interview docent (+/- 10 minuten)
(Advies: spraakopname zodat je wellicht beter antwoord kan geven op de items van “de kijk van de
docent”, zie bijlage 3.)
Tip: Bedenk van te voren welke vragen je wilt stellen om een motivatie of
onderbouwing te verkrijgen voor de antwoorden op “de kijk van de docent”.
Hieronder staan al 6 vragen geformuleerd maar wellicht dat je zelf nog goede
vragen ter aanvulling kan aanbieden.
Let op: Na het interview vul je zelf Bijlage 3 “de kijk van de docent” in.
Vragen:
1) Doel van het ICT-gebruik. Wat is het doel van het ICT-gebruik? (Welk effect probeert u te
bereiken met de betreffende ICT-toepassing?).
Overdracht van kennis en situaties.
2) Meerwaarde. Waarom denkt u dat deze ICT-toepassing bijdraagt aan het
aantrekkelijker/efficiënter en/of effectiever maken van uw onderwijs?
Praktijk gericht situaties geeft een beeld van waar ze mee bezig zijn.
3) Waarom hebt u ervoor gekozen om deze les/opdracht/handeling te laten zien?
Geld voor alle leerlingen, alle leerlingen lopen tegen dezelfde situaties aan. Ik probeer ze voor te
bereiden op wat er gaat komen in de praktijk.
4) Waarom hebt u juist deze didactiek, deze ICT-toepassing en deze vak inhoud samengenomen?
Door BPV gaan ze tegen situaties aanlopen die wij op de opleiding proberen te simuleren. De praktijk
echter, is nooit hetzelfde. Ik probeer ook in mijn lessen die verandering te doen.
5) Wat zou anders zijn in uw les als u geen gebruik had gemaakt van ICT? (bv. verloop van
de les, groepering, materialen, etc.)
De koppeling naar de praktijk wordt dan minder duidelijk.
6) Op welke manier gaat u na of u met deze les uw (ICT)doelen heeft bereikt?
Ik hoor het terug van de verschillende BPV bedrijven dat onze leerlingen goed weten om te gaan met
situaties die veranderen in een project en snel kunnen schakelen.
Bedankt voor het interview!
Observatie instrument
(Tip: deze observatie dient bij 4 verschillende lessen uitgevoerd te worden. Kopieer deze lijst vier
keer voordat je gaat starten met de observatie.)
Tracht onderstaande vragen te beantwoorden tijdens de lesobservatie. Veel succes!
Vragen:
1. Welke vakinhoud wordt behandeld? (zelf invullen)
Project/coaching
2. Geef een korte samenvatting/weergave van het verloop van de les.
Start van de les, presentie, Uitleg n.a.v. een vraag over de rollen in een project groep. Uitleg over
gebruik van een CMS waarin de documenten van die project groep komen te staan. De project
groepen worden verdeeld over vier project ruimtes daar wordt de planning en takenlijst
doorgenomen en gekeken naar de vakken waar nog geen voldoende voor gehaald is en welk plan
daar is getrokken om dit wel voor elkaar te krijgen. Ook wordt er gekeken hoe dit vast wordt gelegd
en in het samenwerking document van de verschillende groepen staat en of dat gevolgd wordt.
3. Is het een samengestelde of een enkelvoudige (geïsoleerde) ICT-toepassing?
enkelvoudig (1 ICT-toepassing)
(Voorbeeld: Als een docent een Powerpoint-presentatie geeft dan is de ICT toepassing van een
laptop/PC + beamer + powerpoint samen 1 toepassing). Als de docenten daarnaast verwijst naar een
opdracht op de elo is dit toepassing 2: ELO + laptop/PC)
ICT-toepassing 1 = laptop/beamer/*.ppt
Let op: vul dit onderdeel voor elke ICT-toepassing apart in en meerdere antwoorden mogelijk!
4. Wordt de ICT toepassing 1 ingezet om:
Zowel de inhoud als de didactiek te versterken.
5. Welke ICT-middelen worden gebruikt ten behoeve van de les/onderwijssetting?
(NB: Hier kunnen meerdere items tegelijk worden ingevuld. Bij deze vraag is het onderscheid tussen
hardware, software en de gebruiker (docent en/of leerling) van belang, zie hieronder. Je kan dus
meerdere malen scoren per item: als de hardware en/of software wordt gebruikt en voor de docent
en/of de leerling.)
Voorbeeld
Als een docent een Powerpoint-presentatie gebruikt met behulp van een beamer en een PC dan
scoor je:
PC/Laptop
docent
Beamer docent
Presentatiesoftware (bv.. PowerPoint) docent
Hardware Wie gebruikt de hardware?
PC/Laptop
docent
Software Wie gebruikt de software?
Presentatiesoftware (bv.. PowerPoint)
docent
6. Onderwijseigenschappen
Let op: deze vraag is tweeledig! Kruis aan welke kenmerken je observeert in de les en als ICT een rol
hierin speelt, kruis dan het ‘Ja vakje’ aan (speelt ICT geen rol dan hoef je daar niets in te vullen).
Voorbeeld
De leerlingen zijn zelfstandig aan het werk met het rekenprogramma op hun laptop. Dan scoor je:
Individueel en/of zelfstandig ja
Onderwijseigenschappen (Welke kenmerken zie je tijdens de les)? Speelt ICT hierbij een rol?
Sociale klasorganisatie
De leerlingen zijn individueel en/of zelfstandig aan het werk
Ja
De docent verzorgt een klassikale instructie
Ja
De leerlingen werken in tweetallen en/of kleine groepjes
(samenwerkend leren)
Ja
Docent rol
De docent stimuleert leerlingen, geeft advies en suggesties, stelt vragen
Ja
De docent draagt kennis over (dikwijls algemeen van aard)
Ja
De docent geeft instructie gericht op het ondersteunen en aanleren
van specifieke kennis en vaardigheden
Ja
De docent controleert, registreert en beoordeelt de voortgang van
de leerling
Ja
De leerling heeft de rol van:
Onderzoeker (leerlingen doen zelf onderzoek, zoeken naar informatie, voeren experimenten uit)
Ja
Beoordelaar (leerlingen beoordelen zichzelf of elkaar)
Nee
Uitvoerder (leerlingen voeren de opdracht uit)
Ja
Creator/constructeur (leerlingen produceren zelf, zijn creatief)
Ja
Sturing onderwijsactiviteit of lesaanbod
Leeractiviteiten wordt bepaald door de leerling
Ja
Snelheid wordt bepaald door leerling
Ja
Leeractiviteiten worden bepaald door docent (of didactisch medium)
Ja
Snelheid wordt bepaald door docent (of didactisch medium)
Ja
Evaluatie en Feedback
Formatieve evaluatie (gericht op bijsturing)
Ja
Summatieve evaluatie (beoordeling ter afsluiting)
Ja
Directe feedback (goed/fout reactie)
Ja
Informatieve feedback (goed/fout reactie met toelichting)
Ja
7. Zijn er problemen die een barrière opleveren bij de inzet van ICT in de les? (B.v. doordat er
onvoldoende ICT-middelen aanwezig zijn.)
Nee
Problemen gerelateerd aan ondersteuning van de ICT activiteit door bijvoorbeeld docenten,
ouders, directie, ICT-coördinator
Technische problemen
Organisatorische problemen (e.g. tijdsgebrek)
Overig, te weten:………(graag invullen)
Einde observatie
Vragenlijst docent (+/- 10 minuten)
Beste Docent,
In het kader van onze opleiding doen wij een onderzoek naar het ICT-gebruik in het
Beroepsonderwijs. Zou u zo vriendelijk willen zijn om deze vragenlijst in te vullen? De vragenlijst peilt
de wijze waarop u ICT inzet in uw onderwijs, de toegankelijkheid van ICT op uw school en de
ondersteuning die u op dit gebied ontvangt.
Alvast hartelijk dank!
1. Ik ben op de hoogte van ICT-toepassingen die ik kan gebruiken om leerlingen inzicht te geven in
het vakgebied waarin ik les geef
Helemaal eens
2. Ik ben in staat ICT-toepassingen te kiezen die de lesinhoud voor het vakgebied waarin ik les geef
ondersteunt
Eens
3. Ik weet hoe ik ICT-toepassingen kan gebruiken om concepten uit het vakgebied waarin ik les geef
op een andere manier te presenteren aan mijn leerlingen
Helemaal eens
4. Ik ben in staat ICT-toepassingen te kiezen die didactische werkvormen voor een les versterken
Helemaal eens
5. Ik ben in staat ICT-toepassingen te kiezen die het leerproces van de leerlingen versterken
Helemaal eens
6. Ik denk kritisch na over de manier waarop ik ICT-toepassingen in mijn eigen klas kan gebruiken
Helemaal eens
7. Ik kan lessen geven waarbij ICT, vakinhoud en didactiek op een goede manier zijn geïntegreerd
Oneens
8. Ik kan ICT-toepassingen kiezen die versterken wat en hoe ik onderwijs geef
Eens
9. Ik toon leiderschap door anderen binnen mijn school te helpen om vakinhoud, ICT en didactiek te
combineren
Noch eens/ noch oneens
10. Ik toon leiderschap door collega’s van andere scholen te helpen om vakinhoud, ICT en didactiek
te combineren
Noch eens/ noch oneens
Toegankelijkheid en gebruik van ICT
1. In welke mate bent u als docent op de hoogte van de computertoepassingen die u bij uw
onderwijs zou kunnen gebruiken?
uitstekend
weet niet
Opvattingen over onderwijs
De volgende stellingen hebben als doel inzicht te verkrijgen in uw manier van lesgeven. Geef aan in
welke mate u werkt zoals beschreven in de stelling.
Ik stel tijdens de les vragen over de opgegeven leerstof
Vaak
In mijn onderwijs voeren de leerlingen opdrachten uit die aansluiten bij hun belangstelling
Tamelijk vaak
Ik vat de leerstof samen tijdens de les
Niet of nauwelijks
Vaak
Leerlingen krijgen vrijheid om zelf hun leerinhouden te kiezen
Niet of nauwelijks
Ik ga na of leerlingen de behandelde stof beheersen
Tamelijk vaak
Bij het beoordelen van het werk laat ik het proces en de aanpak van de leerlingen meewegen
Af en toe
Bij nieuwe leerstof leg ik vooraf de hoofdlijnen en de lastige punten uit
Heel vaak
Ik stimuleer dat de leerling zichzelf doelen stelt
Heel vaak
Ik laat leerlingen oefeningen doen om de stof te verwerken
Heel vaak
Ik laat mijn leerlingen elkaar feedback geven over hun werk
Niet of nauwelijks
Professionalisering en uw competenties als docent
2. Door het gebruik van ICT behalen leerlingen betere resultaten.
noch mee eens, noch mee oneens
3. Kunt u aangeven hoe vaardig u bent in:
A: het gebruiken van de computer als didactisch hulpmiddel?
noch mee eens, noch mee oneens
B: het gebruiken van digitaal leermateriaal?
noch mee eens, noch mee oneens
C: het beoordelen van de bruikbaarheid van digitaal leermateriaal?
noch mee eens, noch mee oneens
D: het gebruik van een elektronische leeromgeving?
helemaal mee eens
E: het gebruik van een digitaal leerlingvolgsysteem?
helemaal mee eens
F: digitaal lesmateriaal van internet aanpassen zodat het geschikt is voor gebruik in de les?
noch mee eens, noch mee oneens
G: communiceren met leerlingen via ICT?
noch mee eens, noch mee oneens
Schoolfactoren die de inzet van ICT beïnvloeden in de les.
1. In welke mate doen zich de volgende situaties op uw school of instelling voor?
A: Docenten krijgen ruimte om met ICT in het onderwijs te experimenteren
soms
B: De directie volgt wat docenten doen op het gebied van ICT en onderwijs
regelmatig
C: Teamprofessionalisering op gebied van onderwijskundig gebruik van ICT
soms
D: Afspraken over onze werkwijze met ICT in het onderwijs worden bewaakt
(bijna) nooit
E: Docenten krijgen ondersteuning bij de uitvoering van ICT-gebruik in hun onderwijs
soms
F: De directie stelt tijd en middelen (ICT) beschikbaar om de onderwijsplannen met ICT te kunnen
verwezenlijken
weet niet
G: De stand van zaken van ICT-gebruik wordt met docenten besproken
soms
2. Welke omschrijving typeert het computergebruik op uw school of instelling het best?
0 Het is de verantwoordelijkheid van elke docent om zelf te bepalen voor welke leerstof en op welke
manier zij gebruik maken van ICT bij lesgeven.
3. Kunt u aangeven welke van de volgende ICT aandachtsgebieden volgens u op uw school/instelling
de hoogste prioriteit zou moeten krijgen?
0 ICT-infrastructuur: bijv. beschikbare PC's, internetaansluitingen, functionerend netwerk
4. Welke omschrijving sluit het beste aan op de situatie van uw school?
0 Onze school wil het huidige onderwijsconcept behouden en gebruikt ICT voorzover het daarbinnen
past
Hartelijk dank voor uw medewerking!
Wim Teunissen
“de kijk van de docent”
(Tip: dit instrument dient bij 4 verschillende interviews ingevuld te worden. Kopieer deze lijst vier
keer voordat je gaat starten met het invullen.)
Met behulp van dit instrument is het mogelijk praktijkvoorbeelden van ICT-integratie door docenten
te analyseren. Dit instrument maakt het mogelijk het handelen van de docent in relatie tot ICT te
bekijken. De docent beantwoordt de vragen en heeft de mogelijkheid om zijn antwoord te
motiveren.
de kijk van de docent
We proberen met dit onderdeel een beeld te vormen van het redeneren achter het handelen van de
docent (waarom heeft de docent de ICT-toepassing op deze manier ingezet?).
Redenaties over de meerwaarde van ICT-gebruik
Meerwaarde van ICT voor het leerproces.
Aantrekkelijk (aansluiting bij belevingswereld, betrokkenheid, motivatie).
Meerwaarde van ICT voor het lesgeven.
Aantrekkelijk (mijn lesgeven wordt leuker door ICT).
Redenaties over vakinhoudelijke kennis, ICT en didactiek
Er wordt geredeneerd over:
o Vakinhoud.
Vakinhoud in samenhang met didactiek.
o Vakinhoud in samenhang met ICT.
Redenaties over ICT en leerlingen
De manier waarop ICT kan inspelen op kenmerken van groepen leerlingen (bv. specifieke
onderwijsbehoeften, achtergrond, SES).
Redenaties over ICT en het leerproces
De relatie tussen ICT-toepassingen en ondersteuning van leerprocessen van leerlingen (bv. m.b.t.
begripsvorming, leerstrategieën, procedures, vaardigheden, etc.).
Redenaties over ICT en het doel
De manier waarop ICT het doel van de les/opdracht/handeling ondersteunt.
Redenaties over ICT en het curriculum
ICT als doel van het curriculum op zichzelf (bv. ICT gebruiken om leerlingen ICT-vaardigheden aan
te leren).
Redenaties over ICT en de instructie
Gebruik van ICT om leerlingen vaardigheden aan te leren en/of praktijkervaring op te laten doen.
Redenaties over de rol die ICT speelt bij de interactie in de leeromgeving
Interactie tussen leerlingen onderling wordt bemiddeld door ICT (bv. Facebook).
Redenaties over kosten en baten bij het ICT-gebruik
Afwegingen van kosten en baten waarbij ICT een positieve rol speelt
Kosten en baten m.b.t. het creëren van authentieke situaties (dingen laten zien die anders niet
mogelijk zijn, bv. de natuur naar binnen halen, versnellen/vertragen van processen).
Afwegingen van kosten en baten waarbij ICT een negatieve rol speelt
Kosten en baten m.b.t. praktische of technische problemen (als ik geen ICT gebruikt had, had ik
geen last van technische problemen met computers).
Redenaties over ICT bij leerlingenvoortgang
Gebruik van ICT om de voortgang/resultaten van leerlingen te bewaken (voortgang bij te houden
of het geleerde formatief te evalueren).
Interview docent (+/- 10 minuten)
(Advies: spraakopname zodat je wellicht beter antwoord kan geven op de items van “de kijk van de
docent”, zie bijlage 3.)
Tip: Bedenk van te voren welke vragen je wilt stellen om een motivatie of
onderbouwing te verkrijgen voor de antwoorden op “de kijk van de docent”.
Hieronder staan al 6 vragen geformuleerd maar wellicht dat je zelf nog goede
vragen ter aanvulling kan aanbieden.
Let op: Na het interview vul je zelf Bijlage 3 “de kijk van de docent” in.
Vragen:
1) Doel van het ICT-gebruik. Wat is het doel van het ICT-gebruik? (Welk effect probeert u te
bereiken met de betreffende ICT-toepassing?).
Het is voor mij makkelijk en duidelijk te controleren waar de leerlingen zich bevinden in de stof.
2) Meerwaarde. Waarom denkt u dat deze ICT-toepassing bijdraagt aan het
aantrekkelijker/efficiënter en/of effectiever maken van uw onderwijs?
Het is leuk en de leerlingen zien ook meteen het resultaat van wat zij gedaan hebben. Het maakt het
in zoverre efficiënter dat ik een heel duidelijk overzicht krijgt waar mijn aandacht bij wie en waarover
nog naar toe moet. Ook kan ik hierdoor makkelijk evalueren of de stof van vorige les is blijven
hangen.
3) Waarom hebt u ervoor gekozen om deze les/opdracht/handeling te laten zien?
Ik kan het makkelijk in een groep inzetten en makkelijk resultaat laten zien waar ik wat mee kan. Ook
de manier waarmee de leerlingen omgaan met de materie is leuk om te zien.
4) Waarom hebt u juist deze didactiek, deze ICT-toepassing en deze vak inhoud samengenomen?
Veel andere ICT-toepassingen(naast rekenblokken) zijn er niet voor rekenen en daarom wordt het zo
interessant zeker op een ICT opleiding. Het is makkelijk om terug te zien wat en hoe het gaat met de
leerlingen.
5) Wat zou anders zijn in uw les als u geen gebruik had gemaakt van ICT? (bv. verloop van
de les, groepering, materialen, etc.)
Weinig anders de ICT is een ondersteuning geen lijdend onderwerp van mijn les. Makkelijk gezegd
rekenen blijft rekenen. De mogelijkheden die er geboden worden om de les te ondersteunen is
makkelijk maar niet nodig.
6) Op welke manier gaat u na of u met deze les uw (ICT)doelen heeft bereikt?
Juist door het gebruik van de applicatie kan ik zien of de doelen van de vorige les behaald zijn en zijn
blijven hangen.
Bedankt voor het interview!
Observatie instrument
(Tip: deze observatie dient bij 4 verschillende lessen uitgevoerd te worden. Kopieer deze lijst vier
keer voordat je gaat starten met de observatie.)
Tracht onderstaande vragen te beantwoorden tijdens de lesobservatie. Veel succes!
Vragen:
1. Welke vakinhoud wordt behandeld? (zelf invullen)
Rekenen
2. Geef een korte samenvatting/weergave van het verloop van de les.
Start van de les, welkom. Gebruik van Socratif. Door de docent klaargezette reken opdrachten
moeten via Socratif een programma waarbij docenten vragen neer kunnen zetten en leerlingen
d.m.v. pc/smartphone/tablet dit kunnen maken. De docent krijgt realtime te zien hoe snel en of de
leerling de goede antwoorden invult. Op basis van de uitkomst en de gemiddelde score bepaald de
docent of er naar het volgende onderwerp wordt gegaan of dat hij nog eens het verhaal van vorige
week herhaalt. Deze keer is het erg goed gemaakt Wim besluit om een nieuw onderwerp te gaan
behandelen. Na de uitleg gaan de leerlingen aan de slag met Rekenblokken specifiek gericht op dit
onderwerp.
3. Is het een samengestelde of een enkelvoudige (geïsoleerde) ICT-toepassing?
samengesteld (meer dan 1 ICT-toepassing)
enkelvoudig (1 ICT-toepassing)
(Voorbeeld: Als een docent een Powerpoint-presentatie geeft dan is de ICT toepassing van een
laptop/PC + beamer + powerpoint samen 1 toepassing). Als de docenten daarnaast verwijst naar een
opdracht op de elo is dit toepassing 2: ELO + laptop/PC)
ICT-toepassing 1 = Socratif (smartphone/tablet/lap top)
ICT-toepassing 2 = Rekenblokken(lap top)
ICT-toepassing 3 = Uitleg (beamer/laptop/bord)
ICT-toepassing 4 =
Let op: vul dit onderdeel voor elke ICT-toepassing apart in en meerdere antwoorden mogelijk!
4. Wordt de ICT toepassing 1 ingezet om:
De didactiek (wijze van lesgeven) te versterken.
Wordt de ICT toepassing 2 ingezet om:
De didactiek (wijze van lesgeven) te versterken.
Wordt de ICT toepassing 3 ingezet om:
Zowel de inhoud als de didactiek te versterken.
5. Welke ICT-middelen worden gebruikt ten behoeve van de les/onderwijssetting?
(NB: Hier kunnen meerdere items tegelijk worden ingevuld. Bij deze vraag is het onderscheid tussen
hardware, software en de gebruiker (docent en/of leerling) van belang, zie hieronder. Je kan dus
meerdere malen scoren per item: als de hardware en/of software wordt gebruikt en voor de docent
en/of de leerling.)
Voorbeeld
Als een docent een Powerpoint-presentatie gebruikt met behulp van een beamer en een PC dan
scoor je:
PC/Laptop docent leerling
Beamer docent leerling
Presentatiesoftware (bv.. PowerPoint) docent leerling
Hardware Wie gebruikt de hardware?
PC/Laptop docent leerling
Mobiele telefoon docent leerling
Digibord docent leerling
Ipad/tablet docent leerling
Beamer docent
Socratif docent leerling
Software Wie gebruikt de software?
Presentatiesoftware (bv.. PowerPoint) docent
Communicatiesoftware (bv. e-mail, Skype, chat) docent leerling
Sociale media (bv. Facebook, Twitter, blogs) docent leerling
Internet (als informatiebron) leerling
Verwerkingssoftware (bv. Word, Excel, Access,etc.) docent
Tutor- of oefen -software (bv. rekenen, taal, etc.) docent leerling
Socratif docent leerling
6. Onderwijseigenschappen
Let op: deze vraag is tweeledig! Kruis aan welke kenmerken je observeert in de les en als ICT een rol
hierin speelt, kruis dan het ‘Ja vakje’ aan (speelt ICT geen rol dan hoef je daar niets in te vullen).
Voorbeeld
De leerlingen zijn zelfstandig aan het werk met het rekenprogramma op hun laptop. Dan scoor je:
Individueel en/of zelfstandig ja
Onderwijseigenschappen (Welke kenmerken zie je tijdens de les)? Speelt ICT hierbij een rol?
Sociale klasorganisatie
De leerlingen zijn individueel en/of zelfstandig aan het werk
Ja
De docent verzorgt een klassikale instructie
Ja
De leerlingen werken in tweetallen en/of kleine groepjes
(samenwerkend leren)
Ja
Docent rol
De docent stimuleert leerlingen, geeft advies en suggesties, stelt vragen
Ja
De docent draagt kennis over (dikwijls algemeen van aard)
Ja
De docent geeft instructie gericht op het ondersteunen en aanleren
van specifieke kennis en vaardigheden Ja
De docent controleert, registreert en beoordeelt de voortgang van
de leerling
Ja
De leerling heeft de rol van:
Onderzoeker (leerlingen doen zelf onderzoek, zoeken naar informatie, voeren experimenten uit)
Ja
Beoordelaar (leerlingen beoordelen zichzelf of elkaar)
Ja
Uitvoerder (leerlingen voeren de opdracht uit)
Ja
Toehoorder (leerlingen luisteren naar de instructie)
Ja
Creator/constructeur (leerlingen produceren zelf, zijn creatief)
Ja
Sturing onderwijsactiviteit of lesaanbod
Leeractiviteiten wordt bepaald door de leerling
Ja
Snelheid wordt bepaald door leerling
Ja
Leeractiviteiten worden bepaald door docent (of didactisch medium)
Ja
Snelheid wordt bepaald door docent (of didactisch medium)
Ja
Evaluatie en Feedback
Formatieve evaluatie (gericht op bijsturing)
Ja
Summatieve evaluatie (beoordeling ter afsluiting)
Ja
Directe feedback (goed/fout reactie)
Ja
Informatieve feedback (goed/fout reactie met toelichting)
Ja
7. Zijn er problemen die een barrière opleveren bij de inzet van ICT in de les? (B.v. doordat er
onvoldoende ICT-middelen aanwezig zijn.)
Nee
Indien ja, welke? Barrière/ beperkingen met betrekking tot…
Einde observatie
Vragenlijst docent (+/- 10 minuten)
(Tip: deze lijst dient bij 4 verschillenden docenten uitgevoerd te worden. Kopieer deze lijst vier keer
voordat je gaat starten met het uitdelen van de lijst.)
Beste Docent,
In het kader van onze opleiding doen wij een onderzoek naar het ICT-gebruik in het
Beroepsonderwijs. Zou u zo vriendelijk willen zijn om deze vragenlijst in te vullen? De vragenlijst peilt
de wijze waarop u ICT inzet in uw onderwijs, de toegankelijkheid van ICT op uw school en de
ondersteuning die u op dit gebied ontvangt.
Alvast hartelijk dank!
1. Ik ben op de hoogte van ICT-toepassingen die ik kan gebruiken om leerlingen inzicht te geven in
het vakgebied waarin ik les geef
Volledig oneens
2. Ik ben in staat ICT-toepassingen te kiezen die de lesinhoud voor het vakgebied waarin ik les geef
ondersteunt
Helemaal eens
3. Ik weet hoe ik ICT-toepassingen kan gebruiken om concepten uit het vakgebied waarin ik les geef
op een andere manier te presenteren aan mijn leerlingen
Helemaal eens
4. Ik ben in staat ICT-toepassingen te kiezen die didactische werkvormen voor een les versterken
Helemaal eens
5. Ik ben in staat ICT-toepassingen te kiezen die het leerproces van de leerlingen versterken
Oneens
6. Ik denk kritisch na over de manier waarop ik ICT-toepassingen in mijn eigen klas kan gebruiken
Helemaal eens
7. Ik kan lessen geven waarbij ICT, vakinhoud en didactiek op een goede manier zijn geïntegreerd
Eens
8. Ik kan ICT-toepassingen kiezen die versterken wat en hoe ik onderwijs geef
Helemaal eens
9. Ik toon leiderschap door anderen binnen mijn school te helpen om vakinhoud, ICT en didactiek te
combineren
Eens
10. Ik toon leiderschap door collega’s van andere scholen te helpen om vakinhoud, ICT en didactiek
te combineren
Eens
Toegankelijkheid en gebruik van ICT
1. In welke mate bent u als docent op de hoogte van de computertoepassingen die u bij uw
onderwijs zou kunnen gebruiken?
uitstekend
Opvattingen over onderwijs
De volgende stellingen hebben als doel inzicht te verkrijgen in uw manier van lesgeven. Geef aan in
welke mate u werkt zoals beschreven in de stelling.
Ik stel tijdens de les vragen over de opgegeven leerstof
Tamelijk vaak
In mijn onderwijs voeren de leerlingen opdrachten uit die aansluiten bij hun belangstelling
Heel vaak
Ik vat de leerstof samen tijdens de les
Tamelijk vaak
Leerlingen krijgen vrijheid om zelf hun leerinhouden te kiezen
Tamelijk vaak
Ik ga na of leerlingen de behandelde stof beheersen
Vaak
Bij het beoordelen van het werk laat ik het proces en de aanpak van de leerlingen meewegen
Niet of nauwelijks
Bij nieuwe leerstof leg ik vooraf de hoofdlijnen en de lastige punten uit
Tamelijk vaak
Ik stimuleer dat de leerling zichzelf doelen stelt
Af en toe
Ik laat leerlingen oefeningen doen om de stof te verwerken
Heel vaak
Ik laat mijn leerlingen elkaar feedback geven over hun werk
Niet of nauwelijks
Professionalisering en uw competenties als docent
2. Door het gebruik van ICT behalen leerlingen betere resultaten.
noch mee eens, noch mee oneens
3. Kunt u aangeven hoe vaardig u bent in:
A: het gebruiken van de computer als didactisch hulpmiddel?
helemaal mee eens
B: het gebruiken van digitaal leermateriaal?
mee eens
C: het beoordelen van de bruikbaarheid van digitaal leermateriaal?
helemaal mee eens
D: het gebruik van een elektronische leeromgeving?
helemaal mee eens
E: het gebruik van een digitaal leerlingvolgsysteem?
noch mee eens, noch mee oneens
F: digitaal lesmateriaal van internet aanpassen zodat het geschikt is voor gebruik in de les?
noch mee eens, noch mee oneens
G: communiceren met leerlingen via ICT?
mee eens
Schoolfactoren die de inzet van ICT beïnvloeden in de les.
1. In welke mate doen zich de volgende situaties op uw school of instelling voor?
A: Docenten krijgen ruimte om met ICT in het onderwijs te experimenteren
soms
B: De directie volgt wat docenten doen op het gebied van ICT en onderwijs
regelmatig
C: Teamprofessionalisering op gebied van onderwijskundig gebruik van ICT
vaak
D: Afspraken over onze werkwijze met ICT in het onderwijs worden bewaakt
soms
E: Docenten krijgen ondersteuning bij de uitvoering van ICT-gebruik in hun onderwijs
regelmatig
F: De directie stelt tijd en middelen (ICT) beschikbaar om de onderwijsplannen met ICT te kunnen
verwezenlijken
soms
G: De stand van zaken van ICT-gebruik wordt met docenten besproken
regelmatig
2. Welke omschrijving typeert het computergebruik op uw school of instelling het best?
0 Het is de verantwoordelijkheid van elke docent om zelf te bepalen voor welke leerstof en op welke
manier zij gebruik maken van ICT bij lesgeven.
3. Kunt u aangeven welke van de volgende ICT aandachtsgebieden volgens u op uw school/instelling
de hoogste prioriteit zou moeten krijgen?
0 Educatieve software: programma's en digitaal leermateriaal
4. Welke omschrijving sluit het beste aan op de situatie van uw school?
0 Onze school gebruikt ICT om het onderwijs met kleine stapjes te veranderen en te verbeteren
Hartelijk dank voor uw medewerking!
ICT – Coördinator
Vragenlijst ICT- coördinator met kort afsluitend interview ter
motivering/toelichting van de antwoorden. (+/- 10 minuten)
Beste ICT- coördinator,
In het kader van onze opleiding doen wij een onderzoek naar het ICT-gebruik in het
Beroepsonderwijs. Zou u zo vriendelijk willen zijn om deze vragenlijst in te vullen? De vragenlijst peilt
de wijze waarop ICT wordt inzet in het onderwijs, de toegankelijkheid van ICT op uw school en de
ondersteuning die er geboden wordt.
Alvast hartelijk dank!
Vragen:
1. Is er op uw school een ICT beleidsplan?
Zo ja, sinds wanneer (Jaartal)
Er is een SLA die elk jaar wordt aangepast. De directie en het CvB stellen dit op. Wij hebben geen
invloed op het visie document.
2. Bent u betrokken geweest bij de opstelling van het ICT beleidsplan?
3. In welke mate doen zich de volgende situaties op uw school of instelling voor?
A: Docenten krijgen ruimte om met ICT in het onderwijs te experimenteren
0 soms
B: De directie volgt wat docenten doen op het gebied van ICT en onderwijs
0 (bijna) nooit
C: Teamprofessionalisering op gebied van onderwijskundig gebruik van ICT
0 soms
D: Afspraken over onze werkwijze met ICT in het onderwijs worden bewaakt
0 (bijna) nooit
E: Docenten krijgen ondersteuning bij de uitvoering van ICT-gebruik in hun onderwijs
0 soms
F: De directie stelt tijd en middelen (ICT) beschikbaar om de onderwijsplannen met ICT te
kunnen verwezenlijken
0 regelmatig
G: De stand van zaken van ICT-gebruik wordt met docenten besproken
0 soms
4. Welke omschrijving typeert het computergebruik op uw school of instelling het best?
0 Het is de verantwoordelijkheid van elke docent om zelf te bepalen voor welke leerstof en op
welke manier zij gebruik maken van ICT bij lesgeven.
Kunt u dit nog verder toelichten?
De teams zijn er zelfsturend in. Dit is wel binnen bepaalde kaders, zoals een financieel kader.
5. Kunt u aangeven welke van de volgende ICT aandachtsgebieden volgens u op uw school/instelling
de hoogste prioriteit zou moeten krijgen?
0 ICT-infrastructuur: bijv. beschikbare PC's, internetaansluitingen, functionerend netwerk
Kunt u dit nog verder toelichten?
Infrastructuur en de kennis van een docent liggen nauw samen in deze vraag. Bijvoorbeeld het
gebruik van ETO laat zien dat sommige docenten er moeite mee hebben om dit te gebruiken maar als
de Infrastructuur er niet geweest was was het niet mogelijk om dit te gebruiken.
6. Welke omschrijving sluit het beste aan op de situatie van uw school?
0 Onze school gebruikt ICT om het onderwijs met kleine stapjes te veranderen en te
verbeteren
Kunt u dit nog verder toelichten?
Er verandert nog teveel in deze wereld om ook voor de docenten de rust te geven gaan we niet met
alles mee.
Hartelijk dank voor uw medewerking!
Conclusies
- Hoe zetten docenten beroepsonderwijs ICT in hun lespraktijk?
- Wat beogen docenten met de inzet van ICT in hun
lespraktijk?
- Welke docentfactoren (vaardigheden, opvattingen)
beïnvloeden de inzet van ICT in hun lespraktijk?
- Welke schoolfactoren beïnvloeden de inzet van ICT in hun
lespraktijk?
Wat heel erg naar voren kwam is dat er veel gebruik word gemaakt van ICT in de lessen en dat het,
zeker voor een opleiding ICT, logisch is om daar gebruik van te maken. Ik zag wel een aantal dingen
heel duidelijk naar voren komen.
Naast dat er veel gebruik word gemaakt van een smartbord, beamer, youtube, powerpoint,
oefeningssoftware, verwerkingssoftware en ga zo maar door. Zie je heel duidelijk dat de leraren dit
het liefst willen gebruiken als een verduidelijking en verdieping van hun les. Bij ICT word dit ook veel
gebruikt voor beeldvorming en ondersteuning om de begrippen en skills beter onder de knie te
krijgen. Daarnaast geeft het gebruik van de meeste ICT toepassingen die hier gebruikt word de
mogelijkheid om voor afwisseling te zorgen en het tempo zo op de individuele student aan te passen,
dat wanneer een student voorloopt of iets achter blijft wel alles overzichtelijk blijft voor de docent.
Wat heel bepalend is voor het gebruik van ICT door de verschillende docent is de kunde van de
docent, de gemak zucht hoe een docent hiermee om kan gaan, de leeftijd van de docent en de
interesse van de docent voor het gebruik van de verschillende nieuwe media. Hier komt ook heel
duidelijk naar voren de persoonlijke voorkeuren van een docent om de ‘nieuwe’ ICT gerelateerde
zaken te gebruiken.
Aanbevelingen
Wat een van de belangrijkste zaken is die ik als aanbeveling wil doen en die erg bepalend is voor het
gebruik van ICT in het algemeen is dat het werkt. Het wifi netwerk moet werken. Er moeten
voldoende aansluit punten zijn voor de stekkers van de laptops. De beschikbaarheid, die ook
samenhangt met het wifi netwerk, van Internet. Dit is een van de eerste zaken die een school op
orde moet hebben.
Waar veel weerstand gaat komen zijn de docenten buiten de ICT opleiding die niet voortdurend met
IT geconfronteerd worden. Deze wereld gaat zo snel en de mogelijkheden en onmogelijkheden
worden niet door hun gezien. De mogelijkheden die er nu zijn geven te veel onrust. Ergens zal een
lijn moeten getrokken worden wat hebben we nodig en wat gaan we gebruiken. Een groot
nadeel/voordeel voor de ICT opleiding is dat dit continu verandert.
Daarnaast moet er een directie zijn die de voordelen van ICT zien. Die meegaan met de tijd. Die
samen met de teams naar mogelijkheden gaat kijken.
keuze Literatuurlijst (volgens de richtlijnen van de American
Psychological Association (APA). Alleen van toepassing als je zelf
literatuur hebt benut voor dit onderzoek.)
voorwaardelijk
Bijlagen
Jos van Tuil
“de kijk van de docent”
(Tip: dit instrument dient bij 4 verschillende interviews ingevuld te worden. Kopieer deze lijst vier
keer voordat je gaat starten met het invullen.)
Met behulp van dit instrument is het mogelijk praktijkvoorbeelden van ICT-integratie door docenten
te analyseren. Dit instrument maakt het mogelijk het handelen van de docent in relatie tot ICT te
bekijken. De docent beantwoordt de vragen en heeft de mogelijkheid om zijn antwoord te
motiveren.
de kijk van de docent
We proberen met dit onderdeel een beeld te vormen van het redeneren achter het handelen van de
docent (waarom heeft de docent de ICT-toepassing op deze manier ingezet?).
Redenaties over de meerwaarde van ICT-gebruik
Meerwaarde van ICT voor het leerproces.
Aantrekkelijk (aansluiting bij belevingswereld, betrokkenheid, motivatie).
Efficiënt (tijdsaspecten; leerlingen kunnen makkelijk aan de slag).
Effectief (het geleerde blijft beter hangen).
Meerwaarde van ICT voor het lesgeven.
Aantrekkelijk (mijn lesgeven wordt leuker door ICT).
Efficiënt (bv. instructie geven aan verschillende groepen op hetzelfde moment).
Effectief (bv. groei van leerlingen bijhouden met Excel).
Redenaties over vakinhoudelijke kennis, ICT en didactiek
Er wordt geredeneerd over:
o Vakinhoud in samenhang met ICT.
Redenaties over ICT en leerlingen
De manier waarop ICT kan inspelen op individuele behoeften van leerlingen (bv. op eigen tempo
leren, gedifferentieerde instructie).
Redenaties over ICT en het leerproces
De manier waarop ICT het doel van de les/opdracht/handeling ondersteunt.
Redenaties over ICT en het curriculum
Flexibilisering van het curriculum (bv. ICT maakt tijd- en plaatsonafhankelijk leren mogelijk)
Redenaties over ICT en de instructie
Gebruik van ICT bij instructietechnieken en representaties voor leren en lesgeven over een
bepaald onderwerp.
Redenaties over de rol die ICT speelt bij de interactie in de leeromgeving
Interactie tussen leerlingen onderling wordt bemiddeld door ICT (bv. Facebook).
Redenaties over kosten en baten bij het ICT-gebruik
Afwegingen van kosten en baten waarbij ICT een positieve rol speelt
Kosten en baten m.b.t. het welzijn van leerlingen (we hoeven niet met boeken te slepen).
Redenaties over ICT bij leerlingenvoortgang
Gebruik van ICT om de voortgang/resultaten van leerlingen te bewaken (voortgang bij te houden
of het geleerde formatief te evalueren).
Interview docent (+/- 10 minuten)
(Advies: spraakopname zodat je wellicht beter antwoord kan geven op de items van “de kijk van de
docent”, zie bijlage 3.)
Tip: Bedenk van te voren welke vragen je wilt stellen om een motivatie of
onderbouwing te verkrijgen voor de antwoorden op “de kijk van de docent”.
Hieronder staan al 6 vragen geformuleerd maar wellicht dat je zelf nog goede
vragen ter aanvulling kan aanbieden.
Let op: Na het interview vul je zelf Bijlage 3 “de kijk van de docent” in.
Vragen:
1) Doel van het ICT-gebruik. Wat is het doel van het ICT-gebruik? (Welk effect probeert u te
bereiken met de betreffende ICT-toepassing?).
Deze les gaat over het installeren van Windows 2012 Server het is volgens mij onmogelijk omdat
zonder voorbeeld te laten zien hoe dit werkt.
2) Meerwaarde. Waarom denkt u dat deze ICT-toepassing bijdraagt aan het
aantrekkelijker/efficiënter en/of effectiever maken van uw onderwijs?
Leerlingen worden geconfronteerd met wat, hoe en waarom ze bepaalde handelingen moeten
verrichten. Ook kan ik mooi inspelen op zaken die ik zie/waarneem waar ik denk dat ze in de
toekomst mee te maken gaan krijgen.
3) Waarom hebt u ervoor gekozen om deze les/opdracht/handeling te laten zien?
Ik kan er niet omheen het is een onderdeel van het KD. Ze moeten dit kunnen ik zou niet een andere
manier weten hoe ik ze dit zou kunnen laten zien. Live en realtime. Alle onderwerpen die in het
bedrijfsleven naar voren komen kunnen hier ook naar voren komen.
4) Waarom hebt u juist deze didactiek, deze ICT-toepassing en deze vak inhoud samengenomen?
Ik zou de stof bijna niet op een andere manier kunnen aanbieden.
5) Wat zou anders zijn in uw les als u geen gebruik had gemaakt van ICT? (bv. verloop van
de les, groepering, materialen, etc.)
Dan is de les niet mogelijk, de stof die je dan zou moeten behandelen die is dan zo droog en veel dat
er voor geen persoon een doorkomen aan is. Het opzetten van een Windows 2012 Server is een
hands on job die niet buiten ICT kan. Zeker niet in het onderwijs.
6) Op welke manier gaat u na of u met deze les uw (ICT)doelen heeft bereikt?
De dames en heren krijgen een opdracht wat ze moeten realiseren voor het einde van de periode.
Tijdens mijn lessen controleer ik in hoever ze al een bepaald onderdeel al af is en geef duidelijk aan
waar ze ongeveer moeten zijn. Waar het lastiger wordt is als je te maken krijgt met instellingen. Op
dat punt gaan we het ook over stuk communicatie hebben. Hoe laat ik een ICT man de taal van de
werkvloer spreken en hoe snapt hij de taal die tegen hem gebruikt wordt. Het doorvragen en het niet
meteen met een oplossing komen is voor deze leerlingen een lastige maar wel een hele interessante.
Bedankt voor het interview!
Observatie instrument
(Tip: deze observatie dient bij 4 verschillende lessen uitgevoerd te worden. Kopieer deze lijst vier
keer voordat je gaat starten met de observatie.)
Tracht onderstaande vragen te beantwoorden tijdens de lesobservatie. Veel succes!
Vragen:
1. Welke vakinhoud wordt behandeld? (zelf invullen)
Installatie Windows Sever 2012.
2. Geef een korte samenvatting/weergave van het verloop van de les.
Na de standaard start met de opening en presentie. Wordt iedereen direct aan de slag gezet om het
installatie programma te gaan draaien. Daarna volgt een uitleg waar mee allemaal rekening
gehouden dient te worden bij zo’n installatie. Waar de uitdagingen liggen en hoe deze weg te
nemen. Na de installatie en uitleg wordt er begonnen met de instellingen. Jos loopt rond en
beantwoord hier en daar een vraag over hoe iets opgelost kan worden. Aan het eind van de les heeft
iedereen een draaiende Windows Server zonder instellingen. Er wordt gekeken naar wat en hoe de
instellingen de volgende keer gedaan worden.
3. Is het een samengestelde of een enkelvoudige (geïsoleerde) ICT-toepassing?
samengesteld (meer dan 1 ICT-toepassing)
enkelvoudig (1 ICT-toepassing)
(Voorbeeld: Als een docent een Powerpoint-presentatie geeft dan is de ICT toepassing van een
laptop/PC + beamer + powerpoint samen 1 toepassing). Als de docenten daarnaast verwijst naar een
opdracht op de elo is dit toepassing 2: ELO + laptop/PC)
ICT-toepassing 1 = Windows Server 2012/lap top/beamer)
ICT-toepassing 2 = Server
ICT-toepassing 3 =
ICT-toepassing 4 =
Let op: vul dit onderdeel voor elke ICT-toepassing apart in en meerdere antwoorden mogelijk!
4. Wordt de ICT toepassing 1 ingezet om:
De didactiek (wijze van lesgeven) te versterken.
Wordt de ICT toepassing 2 ingezet om:
Zowel de inhoud als de didactiek te versterken.
5. Welke ICT-middelen worden gebruikt ten behoeve van de les/onderwijssetting?
(NB: Hier kunnen meerdere items tegelijk worden ingevuld. Bij deze vraag is het onderscheid tussen
hardware, software en de gebruiker (docent en/of leerling) van belang, zie hieronder. Je kan dus
meerdere malen scoren per item: als de hardware en/of software wordt gebruikt en voor de docent
en/of de leerling.)
Voorbeeld
Als een docent een Powerpoint-presentatie gebruikt met behulp van een beamer en een PC dan
scoor je:
PC/Laptop docent
leerling
Beamer docent
leerling
Presentatiesoftware (bv.. PowerPoint) docent
leerling
Hardware Wie gebruikt de hardware?
PC/Laptop
docent
leerling
Mobiele telefoon
docent
leerling
Digibord
docent leerling
Ipad/tablet
docent
leerling
Foto/video camera
docent leerling
Specifieke meetapparatuur (bv. coach)
docent
leerling
Beamer
docent
leerling
Vitual Server(andere zelf graag invullen)
docent
leerling
Software Wie gebruikt de software?
Presentatiesoftware (bv.. PowerPoint)
docent
leerling
Communicatiesoftware (bv. e-mail, Skype, chat)
docent leerling
Sociale media (bv. Facebook, Twitter, blogs)
docent leerling
Internet (als informatiebron)
docent leerling
Verwerkingssoftware (bv. Word, Excel, Access,etc.)
docent
leerling
Serious games
docent
leerling
Simulatiesoftware (bv. een digitale klok op het digibord)
docent
leerling
Cognitieve ondersteuning software (bv. voor mindmaps)
docent
leerling
Evaluatiesoftware (bv. (adaptief) toetsen)
docent
leerling
Tutor- of oefen -software (bv. rekenen, taal, etc.)
docent
leerling
Foto-, video-, multimedia- bewerkingssoftware
docent
leerling
Web tools (bv. webdesign)
docent
leerling
Elektronische leeromgeving (bv. Blackboard)
docent
leerling
Monitor of planning software
docent
leerling
Inscannen van codes (QR-codes)
docent
leerling
Authorware (is een omgeving waarin zelf een instructie gemaakt
kan worden, bv. Educreations)
docent
leerling
Windows Server 2012(andere, zelf graag invullen)
docent
leerling
6. Onderwijseigenschappen
Let op: deze vraag is tweeledig! Kruis aan welke kenmerken je observeert in de les en als ICT een rol
hierin speelt, kruis dan het ‘Ja vakje’ aan (speelt ICT geen rol dan hoef je daar niets in te vullen).
Voorbeeld
De leerlingen zijn zelfstandig aan het werk met het rekenprogramma op hun laptop. Dan scoor je:
Individueel en/of zelfstandig ja
Onderwijseigenschappen (Welke kenmerken zie je tijdens de les)? Speelt ICT hierbij een rol?
Sociale klasorganisatie
De leerlingen zijn individueel en/of zelfstandig aan het werk
Ja
De docent verzorgt een klassikale instructie
Ja
De leerlingen werken in tweetallen en/of kleine groepjes
(samenwerkend leren)
Ja
Docent rol
De docent stimuleert leerlingen, geeft advies en suggesties, stelt vragen
Ja
De docent draagt kennis over (dikwijls algemeen van aard)
Ja
De docent geeft instructie gericht op het ondersteunen en aanleren
van specifieke kennis en vaardigheden Ja
De docent controleert, registreert en beoordeelt de voortgang van
de leerling
Ja
De leerling heeft de rol van:
Onderzoeker (leerlingen doen zelf onderzoek, zoeken naar informatie, voeren experimenten uit)
Ja
Beoordelaar (leerlingen beoordelen zichzelf of elkaar)
Ja
Uitvoerder (leerlingen voeren de opdracht uit)
Ja
Toehoorder (leerlingen luisteren naar de instructie)
Ja
Creator/constructeur (leerlingen produceren zelf, zijn creatief)
Ja
Sturing onderwijsactiviteit of lesaanbod
Leeractiviteiten wordt bepaald door de leerling
Ja
Snelheid wordt bepaald door leerling
Ja
Leeractiviteiten worden bepaald door docent (of didactisch medium)
Ja
Snelheid wordt bepaald door docent (of didactisch medium)
Ja
Evaluatie en Feedback
Formatieve evaluatie (gericht op bijsturing)
Ja
Summatieve evaluatie (beoordeling ter afsluiting)
Ja
Directe feedback (goed/fout reactie)
Ja
Informatieve feedback (goed/fout reactie met toelichting)
Ja
7. Zijn er problemen die een barrière opleveren bij de inzet van ICT in de les? (B.v. doordat er
onvoldoende ICT-middelen aanwezig zijn.)
Ja
Nee
Indien ja, welke? Barrière/ beperkingen met betrekking tot…
Middelen/bronnen en materialen
Problemen gerelateerd aan ondersteuning van de ICT activiteit door bijvoorbeeld docenten,
ouders, directie, ICT-coördinator
Technische problemen
Organisatorische problemen (e.g. tijdsgebrek)
Overig, te weten:………(graag invullen)
Einde observatie