MOMENT lente 2011, pg 18-19-20 Pijn, de onzichtbare ziekte 2,9
advertisement
MOMENT lente 2011, pg 18-19-20 Pijn, de onzichtbare ziekte 2,9 miljoen Belgen –goed voor één op de vier- lijdt bijna elke dag pijn. Deze mensen zullen het beamen: chronische pijn kan je leven verwoesten. Terwijl pijn lange tijd wat stiefmoederlijk behandeld werd, wordt het vandaag gelukkig wel erkend als een échte ziekte. “Het is trouwens één van de kernopdrachten van de arts om pijn te bestrijden”, zegt Maarten Wissels, neurochirurg en pijnspecialist in het Jessa Ziekenhuis in Hasselt. Dr. Wissels, één op de vier Belgen heeft chronische pijn. Dat zijn harde cijfers. Dr. Maarten Wissels: “Inderdaad. Jammer genoeg kloppen deze cijfers. Je moet weten dat er twee soorten pijn bestaan: acute pijn en chronische pijn. Als de pijn langer duurt dan 6 maanden wordt het een ziekte op zichzelf en dat noemen we chronische pijn. Deze vorm van pijn is vaak moeilijk te behandelen. Met medicatie en de nieuwste technieken proberen we de pijn wat te dempen. Jammer genoeg leven mensen met chronische pijn vaak geïsoleerd, verliezen ze hun sociale contacten en kunnen ze hun job niet meer uitoefenen.” Welke vorm van pijn komt het meest voor? Dr. Maarten Wissels: “Als neurochirurg behandel ik dagelijks mensen met zenuwpijnen in de nek en rug. De patiënten vergelijken deze pijnen vaak met tandpijn. De meest voorkomende oorzaak is de discushernia, een uitpuiling van een tussenwervelschijf die drukt tegen een zenuwwortel. Dat geeft een enorme pijn in de rug en in het been. Meestal kunnen we deze hernia behandelen met inspuitingen en goede pijnmedicatie, waardoor we een operatie kunnen vermijden. Daarnaast zien we ook veel patiënten met aangezichtspijn. Dit kan ontstaan door bijvoorbeeld je tanden te poetsen. Als je mensen vraagt wat ze voelen vergelijken ze het met messteken in je gezicht. Door de zenuw op te warmen of door te opereren kunnen we de patiënt van zijn pijn verlossen. In sommige gevallen kan medicatie een oplossing bieden. Pijn of tintelingen in de pols kan wijzen op een geknelde zenuw, die we onder lokale verdoving kunnen bevrijden. Eigenlijk kan je stellen dat wij alle soorten zenuwpijnen behandelen.” Pijn lijkt me iets heel persoonlijk en subjectief. Is pijn eigenlijk meetbaar? Dr. Maarten Wissels: “Tegenwoordig bestaan er heel eenvoudige methodes (vb. VAS-score) waarbij patiënten moeten aangeven op een schaal van 0 tot 10 hoeveel pijn ze hebben. Dit is inderdaad erg subjectief en ook cultureel gebonden. De manier waarop we pijn voelen verschilt bijvoorbeeld al tussen West- en Oost-Europa. Er zijn dus niet enkel culturele, maar ook geografische verschillen. Het is één van de kernopdrachten van een arts om pijn te bestrijden, volgens de eed van Hypocrates. Als mens word je vanaf je geboorte tot aan de dood geconfronteerd met pijn. Van de eerste schreeuw tot de laatste zucht. Het feit dat sommige mensen een hogere pijngrens hebben dan anderen heeft volgens mij ook met het karakter en het mentale aspect te maken. Als klassiek geschoolde artsen zijn we in onze Westerse wereld vaak bezig met het opzoeken en het behandelen van het probleem, maar een mens is meer dan lichaam alleen. Ook de geest is belangrijk. Ik ben als kind geadopteerd uit Korea en dus van Oosterse oorsprong. Ik geloof erin dat alternatieve geneeswijzen als bijvoorbeeld acupunctuur ook een belangrijke rol kunnen spelen in het beleven of reduceren van pijn. Ik ben een zeer sterke voorstander van de integratieve geneeskunde, waarbij je Westerse technieken combineert met meer spirituele behandelingen van pijn, zoals yoga, acupunctuur of mindfulness. Ik denk dat we hier in de toekomst meer aandacht voor moeten hebben. Een combinatie van beide technieken is ideaal om de patiënt in zijn totaliteit te kunnen behandelen.” Hoe ga je de strijd aan met chronische pijn? Dr. Maarten Wissels: “Als arts heb ik vier mogelijkheden om te behandelen. Ten eerste is er medicatie in combinatie met rust. De tweede optie is kinesitherapie in al zijn vormen zoals klassieke kine, chiropraxie, manuele therapie… Ten derde zijn er de infiltraties of injecties en pas in laatste instantie gaan we opereren. In de meeste gevallen kiezen we voor een combinatie van injecties met de juiste pijnmedicatie. Hierdoor vermindert de pijn en kan de patiënt zijn oefeningen bij de kinesist beter uitoefenen. De wetenschap staat natuurlijk niet stil. Vroeger had je slechts één vorm van infiltratie, namelijk de epidurale die de meeste vrouwen wel kennen van tijdens de bevalling. Een epidurale katheter zorgt ervoor dat je pijnloos je baby ter wereld brengt. Tegenwoordig bestaan er verschillende soorten. Ook de wereld van de pijnmedicatie staat niet stil. Er bestaat nu ook pijnmedicatie in pleistervorm, wat een oplossing kan bieden tegen verschillende bijwerkingen van orale medicatie. Wat medische beeldvorming betreft hebben we heel wat te danken aan de wetenschap. Om te weten waar we juist moeten opereren of infiltreren is dit cruciaal. Anno 2011 hebben we een enorm goede toegang tot bijvoorbeeld de NMR-scanner. In Hasselt hebben we er bijvoorbeeld al drie. De uitvinders van dat toestel kregen niet voor niets de Nobelprijs gekregen voor fysica. Je hoort tegenwoordig minder verhalen over mislukte operaties of verlammingen als gevolg van een operatie, net omwille van het feit dat we voor de operatie een beter beeld hebben van de gehele rug, allemaal dankzij de techniek.” Wanneer kies je uiteindelijk toch voor een operatie? Dr. Maarten Wissels: “In twee gevallen. Als de patiënt verlammingsverschijnselen aarzelen we niet. Als we dan niet opereren sterft de zenuw af en krijgt de spier ook geen impulsen meer waar door die ook afsterft. Een tweede indicatie is als mensen met een hernia na 6 tot 8 weken hevige pijn blijven houden. Als we een operatie uitvoeren, proberen we dit met een zo klein mogelijke incisie te doen. Tegenwoordig kan je daarmee vaak hetzelfde effect bekomen als met open chirurgie. Ook binnen de chirurgie zijn er verschillende manieren van aanpak. Onze dienst is ervoor bekend om de rug op verschillende manieren te benaderen. Wij kiezen er meer en meer voor rugoperaties langs de buikzijde. Dat klinkt vreemd, maar de patiënten zijn sneller mobiel, de incisies zijn kleiner en het geeft betere resultaten. Opereer je langs de rug, moet je de belangrijke rugspieren doorsnijden. Deze hebben echter een stabiliserende functie. Je ziet, er is niet één standaard oplossing voor elk probleem. Ik vind het heel belangrijk om als moderne chirurg en pijnspecialist de verschillende technieken te beheersen en mee te evolueren.” Maakt die evolutie je job zo boeiend? Dr. Maarten Wissels: “In de eerste plaats maakt het contact met de mensen mijn job interessant. Dat geeft mij energie. Op de tweede plaats volgt inderdaad het technische aspect. Wij proberen steeds de nieuwste technieken toe te passen op de patiënt. Als dat allemaal slaagt, geeft dat een enorme voldoening. We passen die nieuwe technieken niet enkel toe, we publiceren de resultaten ook. Ik heb een professioneel credo: discover, educate, teach en lead. Eerst moet je ontdekken, daarna moet je je dat eigen maken, daarna verkondigen aan je collega’s, huisartsen of patiënten. Tenslotte moet je een voortrekkersrol spelen. In ons geval is dat op het domein van pijnbestrijding en rugoperaties. Ik ben er elke dag gepassioneerd mee bezig. Op die manier wordt het nooit saai! De technieken zijn soms hetzelfde, maar omdat je elke keer met een ander persoon bezig bent, blijft het boeiend!” Over welke kwaliteiten moet een goed neurochirurg beschikken? Dr. Maarten Wissels: “Een goed neurochirurg moet zoals elke arts een zekere empathie hebben voor de patiënt. Uiteraard is vakkennis cruciaal. In ons vak heb je ook een vaste hand nodig, omdat je vaak door de microscoop moet opereren. Mee evolueren met de nieuwste technieken is belangrijk en uiteraard hard willen werken Wij maken toch lange dagen, soms in moeilijke omstandigheden. Naast rugchirurgie doen we ook hersenchirurgie, waardoor we vaak geconfronteerd worden met ongevallen en kwaadaardige hersentumoren. Stressbestendig zijn is dus ook noodzakelijk. Dat leer je uiteraard niet van vandaag op morgen, maar dat hoeft ook niet. Je opleiding geneeskunde duurt zeven jaar en daarna volgt nog zeven jaar assistentschap.” Laten we het even hebben over hersenchirurgie… Dr. Maarten Wissels: “Neuromodulatie wordt ook meer en meer toegepast in de hersenen. Het meest bekend is de behandeling van de ziekte van Parkinson. Hierbij plaatsen we twee elektroden in bepaalde hersenkernen om het beven te stoppen. De meest bekende patiënt is Michael J Fox, bekend van onder andere de film Back to the Future. Ook mensen met dwangneurose kan je behandelen met diepe hersenstimulatie. Een ander aspect van hersenchirurgie is dat we door middel van navigatie de tumor kunnen lokaliseren. Je kan het vergelijken met een GPS in je wagen. Dit zorgt ervoor dat we de hersenchirurgie beter kunnen controleren. Tegenwoordig kunnen we patiënten waarbij we belangrijke hersenstructuren moeten opereren zelfs wakker laten tijdens de operatie! Aan de hand van testjes of eenvoudige vragen weet je meteen waar zich bijvoorbeeld het spraakcentrum bevindt. Ik ben hersenchirurg geworden voor de moeilijke hersenoperaties, maar die komen tegenwoordig steeds minder voor. Moeilijke hersentumoren worden niet meer geopereerd maar bestraald. Dat kan tot op de millimeter nauwkeurig. Ook hier zie je weer hoe belangrijk innovatie is.” Hoe belangrijk is het aspect preventie als het gaat om pijn? Dr. Maarten Wissels: “Dat is een heel belangrijke vraag. Het is een feit dat er veel te weinig aandacht wordt besteed aan preventie. Dat kan ik niet genoeg benadrukken. Vooral je rug is iets waar je heel behoedzaam mee moet omgaan. Mensen zouden veel meer info moeten krijgen over hoe ze hun buik- en rugspieren kunnen verstevigen. Ook roken is zeer slecht, niet alleen voor je hart en longen, maar ook voor je rug! Je tussenwervelschijven worden bevloeid. Als je een probleem hebt met die bevloeiing, o.a. door roken, krijg je een versnelde uitdroging van die schijven. Ook je gewicht is van cruciaal belang. Je wervelkolom moet dat tenslotte kunnen dragen! Uiteraard speelt ook het genetisch aspect mee. Maar de rugproblematieken komen ook vaker voor door onze levensstijl. We zijn nog steeds niet gewoon om rechtop te gaan lopen. Dat is nog niet mee geëvolueerd.” QUOTE: “Ik ben een zeer sterke voorstander van de integratieve geneeskunde, waarbij je Westerse technieken combineert met meer spirituele behandelingen van pijn, zoals yoga, acupunctuur of mindfulness. Ik denk dat we hier in de toekomst meer aandacht voor moeten hebben.”
