Waterproblematiek in Vlaanderen en in de landbouw: De jaarlijkse

Waterproblematiek in Vlaanderen en in de landbouw:
De jaarlijkse neerslag in Vlaanderen is de voorbije 200 jaar blijven stijgen (figuur 2 e
slide). We spreken van waterschaarste vanaf een jaagemiddelde waterbeschikbaarheid
onder de 1000 m³ water / persoon. In 2007 lag dit gemiddelde voor Vlaanderen op 834
m³ (zie figuur 3e slide), maw: in Vlaanderen is een groot watertekort!
Oorzaken: (waarom watertekort ondanks hoge neerslag):



Stijging bevolkingsdichtheid (zie figuur slide 4)
Stijging watergebruik / hoofd (zie figuur slide 5)
Daling grondwater aanvulling door bebouwing (zie figuur slide 6)
Gevolgen voor landbouw:
-landbouw is met 9% van het waterverbruik de 3e grootste waterverbruikende sector van
Vlaanderen (na industrie en huishoudens). Het totale waterverbruik in 2007 was
ongeveer 67 milj m³ water (voor de sector landbouw) (zie figuur slide 8).
-Op figuur 9 staan de percentages per waersoort gebruikt in de landbouw. Verschillende
watersoorten:




Hemelwater = neerslag (regen, sneeuw, hagel, ook smeltend ijs).
Oppervlaktewater = rivieren, meren, kanalen, ... .
Grondwater = water dat zich onder het bodemoppervlak bevindt.
Leidingwater = water da gezuiverd is tot minimum drinkbaar water. Voor
leidingwater wordt meestal 50% grond- en 50% opeprvlaktewater gebruikt
(ongeveer).
-Binnen de landbouw zelf hebben we verschillende deelgebieden. Zo gebruikt de veeteelt
het meest drinkwater en grondwater (verkl: vee moet proper water kunnen drinken +
bedrijven meestal op kleine ruimte dus weinig plaats voor wateropvang). De
glastuinbouw bijvoorbeeld gebruikt dan weer veel hemelwater (veel plaats voor
wateropvang vanwege serres). We kunnen concluderen dat verschillende takken
verschillende watersoorten gebruiken (zie figuur slide 10).
-Op slide 11 kunnen we dan weer zien dat e verschillende watersoorten andere niveaus
in duurzaamheid kennen. Zo is hemelwater het duurzaamst omdat het geen bewerkingen
heeft ondergaan, grondwater en leidingwater zijn minder duurzaam omdat het lang duurt
ze terug te krijgen.
Waarom maken de verschillende deelgebieden in de landbouw niet gebruik van
hemelwater en oppervlaktewater? (slide 12):
Als je de kosten van leidingwater en hemelwater vergelijkt zie je dat er bij hemelwater
heel veel kosten zijn. Uiteraard is leidingwater op termijn veel duurder omdat er eel
belastingen op geheft worden (en omdat het bewerkt is geweest) stijgen de kosten
hiervan. Maar om gebruik te maken van hemelwater komen de kosten wel allemaal in 1
keer!
Oplossingen:
-Wat wordt al gedaan?
Via politiek beleid  duurzame oplossing op 2 niveaus: Europees, Vlaams
Europees:



Kaderrichtlijn water = dit is een richtlijn vanuit de Europees federaal beleid naar
zijn deelstaten toe. Dit zijn richtlijnen geen wetten!
Omdat water geen administratieve grenzen kent (rivier de Maas stopt niet in
Frankrijk of België maar gaat door tot in Nederland) = samenwerking nodig.
Er zijn 2 richtlijnen: 1 voor grondwater en 1 voor oppervlaktewater. Voor
oppervlaktewater wordt vooral gesteld dat de kwaliteit moe verbeteren (zuiverde
worden). Voor grondwater moet de kwaliteit verbeteren maar moet er ook meer
van zijn (kwantiteit). Beide richtlijnengelden voor deadline 2015
Vlaams:

Mina-plan: Dit is een plan opgesteld door de Vlaamse overheid aan de richtlijnen
van Europa te voldoen. Het eerste plan is opgesteld in 2003 en had als doel in
2007 de richtlijnen gehaald te hebben. Het plan is echter enkele keren opnieuw
gemaakt omdat het de richtlijnen steeds niet haalde. Nu is het 4e Mina-plan van
kracht dat geldt tot 2015 waarbij enkele normen gehaald moeten worden (zie
slide 16).
-Oplossingen voor de landbouw:




Optimalisatie drinkwatergebruik: vooral in vee- en varkensteeltbedrijven (waar
veel drinkwater gebruikt wordt) wordt er veel met drinkwater gemorsd. Oude
leidingen, slecht onderhouden bedrijven, ... zorgen voor lekken en verspilling van
water. Door minimum aan uitbouw infrastructuur kan hieraan worden gewerkt.
Reductie hoeveelheid reinigingswater: in landbouwbedrijven moeten vaak grote
schuren, serres, ... gereinigd worden. Hiervoor wordt vaak meer water gebruikt
dan nodig is. Dit zou kunnen verminderd worden door nieuwe producten en
technieken: product om los te weken, hogedrukreinigers, eerst schuren, ... .
Irrigatiesysteem in tuin- en akkerbouw: dmv irrigatie kan hemelwater beter
verdeeld worden en langer vastgehouden worden. Hierdoor heeft men minder
andere watersoorten nodig. Ook kan rekening gehouden worden met verschillende
soorten planten in verschillende seizoenen (bijvoorbeeld: planten met weinig
waterbehoefte in zomer, andere in herfst).
Druppelbevloeiing: druppelgewijs bevloeien van planten wordt gedaan om weinig
verdamping te krijgen, zo wordt er water gespaard.
Overstromingen in Vlaanderen
Naast een groot drinkwatertekort in Vlaanderen is er ook een andere waterproblematiek,
nl. Overstromingen. In 2010 kende Vlaanderen de ergste overstromingen van de laatste
50 jaar met meer dan 100 miljoen euro kosten aan schade. In Vlaanderen is dus niet
alleen het watertekort en problematiek, ook een overlast aan water op bepaalde
momenten en in sommige plaatsen. Dit staat paradoxaal op ons tekort aan drinkbaar
water.
Belangrijkste oorzaken:
-Veel bebouwing en een snelle afvoer: bebouwing zorgt ervoor dat het water niet direct
in de bodem kan dringen (denk mar aan straten, pleinen, gebouwen, ...). Doordat we
een snelle afvoer hebben komt heel veel water snel op 1 plaats terecht wat kan zorgen
voor overstromingen. Het water wordt afgevoerd naar lagere punten waar het water van
nature ook naartoe stroomt, hier krijgen we dus snel een teveel.
-Te beperkte berging: een snelle afvoer wilt ook meteen zeggen dat het water niet lange
tijd op 1 plaats blijft. Waar er vroeger natuurlijke landschappen met grote waterreserves
waren, is er nu vaak bebouwing.
-Stijging van de zeespiegel: dankzij de opwarming van de aarde smelt het poolijs (en
andere grote ijskappen) wat zorgt voor de stijging van de zeepspiegel. De invloed
hiervan op overstroming toont zich vooral dichtbij de kust en steeds minder fel
landinwaarts.
-Drogere zomers, nattere winters: door de klimaatsverandering worden de Belgische
zomer potentieel droger, dit zou de overstromingen in de zomer beperken. De
wintermaanden echter worden natter, dit maakt dat in deze maanden meer
overstromingen zullen gelden. Dit zou vooral een effect hebben op gebieden me oude
steenkoolmijnen, omdat vanwege het vlakke reliëf het water hier lang blijft liggen.
In 2010 had Vlaanderen te kampen met ernstige overstromingen. Vanaf 11 november
begon het met grote hoeveelheden te regenen (zie figuur 2) voor enkele dagen lang.
Door de bovengenoemde redenen en door de hevige regenval kwam op verschillende
plaatsen in Vlaanderen overstromingen tot stand.
Figuur 1: Gemiddeld aantal overstromingen per jaar voor de verschillende
decennia in de 4 gebieden: België, West-Europa, Europa en de wereld.
Figuur 2: neerslag in België op verschillende plaatsen voor de periode &&
november 2010 tot 14 november 2010