gemeente Oosterhout

WW
gemeente
nun i in ii in ii ii i ii ii
w
Oosterhout
Aan de gemeenteraad
Datum
Uw kenmerk
29 november 2016
3 0 NOV, 2016
Ons kenmerk
In behandeling bij
IO16071114
[email protected]
Onderwerp
Project "Oosterhouts DNA gezocht"
Geachte raad,
In de inleiding op de begroting 2017 hebben wij aangegeven dat wij in dit jaar nog willen beginnen
met een proces dat moet leiden tot een integrale visie op de toekomst van onze gemeente. Een
eerste stap daarin is het bepalen van het DNA van onze gemeente. Het gaat om een beschrijving
van het ruimtelijke, economische en sociale weefsel van Oosterhout. Dat "beeld van Oosterhout"
vormt vervolgens de basis voor de tweede fase, het daadwerkelijk opstellen van de visie.
Om maar eens een vergelijking te maken. Als we met het opstellen van de integrale visie voor
Oosterhout (tweede fase) een nieuw huis gaan bouwen, dan is de eerste fase (bepalen van het
DNA) vooral bedoeld om de omgeving te verkennen.
In bijgevoegde projectopdracht is aangegeven langs welke weg wij tot het DNA van onze gemeente
willen komen. Het is van belang dat het DNA van Oosterhout breed wordt onderschreven door
stakeholders, maatschappelijke partners en inwoners. Immers, zij hebben er als geen ander hun
(eigen) kijk op en bepalen dat beeld ook actief mee. Vandaar dat in het proces veel aandacht en tijd
is ingeruimd voor gesprekken met inwoners van onze gemeente en voor werkateliers met
belanghebbenden, belangstellenden en experts. Op die manier willen we proberen de in de
Oosterhoutse samenleving aanwezige expertise zo goed mogelijk te benutten.
Het is evident dat daarbij ook een rol is weggelegd voor de gemeenteraad. Wij vinden echter dat het
in eerste instantie aan de gemeenteraad zelf is te bepalen welke rol u in het proces wil innemen en
op welke wijze en op welk moment u wil deelnemen aan het gesprek over het Oosterhoutse DNA.
Wij gaan daarover graag het gesprek aan met (een delegatie van) uw raad.
De planning voorziet erin dat wij in het voorjaar van 2017 (maart/april) het DNA van Oosterhout
kunnen presenteren. Die presentatie is direct ook het startsein van de tweede fase: het opstellen
van een integrale toekomstvisie voor onze gemeente. Ook hierin worden uiteraard alle
belanghebbenden van begin af meegenomen. Over dit proces - en de rol van de raad hierin - zullen
wij u bij gelegenheid nader informeren.
postadres Postbus 10150, 4900 GB Oosterhout
internetwww.oosterhout.nl
BTW nr: NL.0013.26.132.B.01
bezoekadres Slotjesveld 1 Oosterhout
telefoon U 0 1 6 2
KvK nr: 20164965
Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.
Hoogachtend,
Burgemeester en wethouders van Oosterhout
, burgemeester,
secretaris.
WW
Projectopdracht
Projectnaam:
Projectomschrijving:
Opdrachtgever: (ambtelijk en bestuurlijk)
Coördinator projecten/Projectleider:
Projectteam:
Afdelingen/betrokken (externe) partijen:
nte
w
Oosterhout
Oosterhouts DNA gezocht
De eerste fase van het proces om te komen tot
een nieuwe, integrale, toekomstvisie voor
Oosterhout
Eddi Ooihorst (directeur Realisatie en
Ontwikkeling)
College van b. en w. (bestuurlijk)
Ad Burger
Ad Burger, Danielle Bosmans, Ralf van Haaf,
Dennis van Dongen/Marieke van Gemert, Ferdy
Naafs, Sandor Meuwissen, Teus Kortlever,
Amadeo Roda, Frank Lambregts, Fieke van
Twist
Intern: alle afdelingen, programma JONG
Extern: stakeholders, vertegenwoordigers
maatschappelijk middenveld, gemeenteraad,
inwoners
1. Aanleiding en probleemstelling
In de Perspectief nota 2017 is aangekondigd dat het college in 2017 een start wil maken met een
proces om te komen tot een integrale toekomstvisie voor de gemeente. De laatste keer dat dit is
gebeurd, is in 1999/2000, toen de Stadsvisie 2015 opgesteld. Deze visie is in 2005 nog bijgesteld.
In de Perspectiefnota 2017 wordt een aantal redenen genoemd die het wenselijk maken nu opnieuw
over de toekomst van onze gemeente na te denken:
» De bestaande visiedocumenten zijn inmiddels door bepaalde ontwikkelingen achterhaald:
o Ontwikkelingen in en rondom de regio (Veerkrachtig Bestuur, uitwerking van de
gemeentelijke visie op regionale samenwerking);
o Grotere en nieuwe verantwoordelijkheden voor de lokale overheid, en daarmee dus
ook vergrote mogelijkheden tot integrale sturing. Gemeenten zullen steeds vaker
"slimme" cross-overs gaan maken tussen het fysieke domein enerzijds en het
sociaal-culturele domein anderzijds. Een mogelijke verruiming van het lokale
belastinggebied vergroot de (financiële) bewegingsruimte van het gemeentebestuur,
o De verander(en)de relatie tussen "de gemeente" aan de ene kant en burgers,
ondernemers en instellingen aan de andere kant (zie ook Verbindend Bestuur),
o De positie van middelgrote gemeenten, onder andere als gevolg van demografische
ontwikkelingen en de trek "naar de grote stad". Zie het rapport van Brabant Kennis
over Midsize Brabant, waarin de zeven middelgrote Brabantse gemeenten
nadrukkelijk worden opgeroepen scherpere keuzes te maken. Een eerste voorbeeld
daarvan is de problematiek van de binnensteden/kernwinkelgebieden, die in alle
Brabantse middelgrote gemeenten momenteel hoog op de bestuurlijke agenda
staat.
» Vanuit de samenleving komt ook de wens om na te denken over de toekomst van
Oosterhout. Zo is er bijvoorbeeld het initiatief vanuit de gezamenlijke Rotary's. En
ondernemers, andere belanghebbenden en gemeente hebben zich gevonden in een nieuwe
binnenstadcampagne, waardoor duidelijk wordt dat ook rondom positionering en imago van
Oosterhout het nodige in beweging is.
1/7
Projectopdracht
»
»
WW
^
gemeente
Oosterhout
Oosterhout heeft behoefte aan een nieuw "verdienmodel". Na de voltooiing van De Contreie
en Everdenberg-Oost zijn er geen (grote) inkomsten uit grondverkopen meer te verwachten.
Inkomsten waarmee tot in het recente verleden altijd investeringen in voorzieningen (De
Bussel, De Warande, sportaccommodaties) zijn gefinancierd.
Ten slotte: in het coalitieakkoord wordt melding gemaakt van de noodzaak om in deze
bestuursperiode te komen tot een nieuwe Structuurvisie. Daarnaast speelt de wettelijke
verplichting om in het kader van de nieuwe Omgevingswet te komen tot een
Omgevingsvisie (die zich overigens vooral richt op de fysieke leefomgeving).
In de aanpak om te komen tot een nieuwe visie voor Oosterhout is gekozen om het proces op te
splitsen: allereerst het bepalen van het DNA van Oosterhout (wat zijn onze kernwaarden, waarin is
Oosterhout onderscheidend). Dit proces zou begin 2017 (maart/april) afgerond moeten zijn. Daarna
gaan we start met het opstellen van een, flexibele en integrale, visie op de toekomst van de
gemeente. Dit proces moet zijn afgerond voor het einde van 2017, zodat het een basis kan vormen
voor het nieuw op te stellen collegeprogramma.
Het proces van het bepalen van het DNA zal worden begeleid door een extern bureau.
Voornaamste argument daarvoor is dat een dergelijk bureau een onafhankelijker positie kan
innemen in de relatie tussen gemeente en stakeholders en bovendien met een frisse blik naar
ontwikkelingen in Oosterhout kan kijken. Hierbij is gekozen voor bureau Ruimtevolk. Aan deze
keuze heeft een aantal overwegingen ten grondslag gelegen:
Ruimtevolk kiest voor een aanpak waarin, onder andere aan de hand deskresearch en van
gesprekken met stakeholders, wordt geprobeerd het fysieke en sociaal-maatschappelijke
beeld in samenhang te brengen.
Ruimtevolk was betrokken bij het opstellen van het rapport Midsize Brabant, waarin in
scenario's het toekomstperspectief voor de zeven middelgrote gemeenten in onze provincie
wordt geschetst. Op basis daarvan is Ruimtevolk bekend met de specifieke problematiek
van middelgrote gemeenten in Brabant (waaronder Oosterhout),
Ruimtevolk heeft ruime ervaring met het werken aan toekomstvisies voor gemeenten. Zo
werkt Ruimtevolk momenteel aan de toekomstvisie voor de gemeente Roermond (voor
meer informatie zie: www.roermondin2030.nl) Bovendien is de inhoudelijke expertise van
het bureau breed.
2. Doelstellingen
Doel van het project is te komen tot het beschrijven van het DNA van onze gemeente. Een
beschrijving van het ruimtelijke, economische en sociale weefsel van Oosterhout. Of, zoals het in
de offerte van Ruimtevolk is verwoord:
"Een visie kan niet zonder goed inzicht in je eigen DNA en dat van de regio en hoe stad en regio
functioneren. Wat is de lokale economische structuur en hoe staat het met het regionale
ondernemend ecosysteem? Hoe ontwikkelt de regionale arbeidsmarkt zich? Wat is de opbouw van
en zijn de ontwikkelingen in de samenleving? Hoe functioneert de regionale woningmarkt, de markt
van bedrijfsvastgoed? Wat zijn de ontwikkelingen op het gebied van het voorzieningenniveau?
Hoe is het gesteld met bereikbaarheid? Wat zijn de functionele relaties tussen steden en dorpen in
de regio? Hoe zien de dagelijkse patronen van verplaatsing eruit? Welke relevante netwerken en
samenwerkingen zijn er? En wat zijn de specifieke kwaliteiten van de eigen stad en gemeente?
Dit soort vragen helpt in beeld te krijgen hoe het met de stad gaat, wat de positie van Oosterhout
in het omringend stedelijk netwerk is en welke dynamiek daar in zit. Dit onderdeel beschrijft ook
kort de ontwikkelingen die voor Oosterhout relevant zijn en wat in dat licht aandachtspunten
zijn".
2/7
WW
Projectopdracht
w
gemeente
Oosterhout
Daarbij is het van belang dat het DNA van Oosterhout breed wordt onderschreven door
stakeholders, maatschappelijke partners en inwoners. Immers, zij hebben er als geen ander hun
(eigen) kijk op en bepalen dat beeld ook actief mee. Vandaar dat in het proces veel aandacht en tijd
is ingeruimd voor gesprekken met inwoners van onze gemeente en voor werkateliers met
belanghebbenden, belangstellenden en experts. Op die manier willen we proberen de in de
Oosterhoutse samenleving aanwezige expertise zo goed mogelijk te benutten.
3. Resultaat
Het document waarin het Oosterhoutse DNA wordt beschreven is in maart/april 2017 gereed. Het
zal dan ter kennis worden gebracht van het college, de gemeenteraad en de externe partners. Het
DNA-document vormt het vertrekpunt voor een gesprek over de toekomstige vragen en uitdagingen,
resulterend in een (flexibele) visie op de toekomst van Oosterhout. Deze visie (fase 2 van het
traject) is gereed voor het eind van 2017.
4. Projectafbakening en uitgangspunten
Het project wordt afgebakend door de doelstellingen zoals omschreven onder punt 2
(doelstellingen).
5. Geld
Bureau Ruimtevolk heeft een offerte ingediend voor in totaal C 29.400. Hierin zijn niet alleen de
advies- en begeleidingskosten begrepen, maar ook de kosten om te komen tot een "eindproduct" in
de vorm van een magazine, brochure of filmpje. Dit bedrag ligt onder de aanbestedingsgrens voor
enkelvoudige onderhandse aanbestedingen (6 30.000).
Daarnaast is het verstandig om een bedrag ad C 5.000 te reserveren voor organisatiekosten
(bijeenkomsten, publiciteit etc).
De totaalkosten ad 6 35.000 kunnen deels worden gefinancierd uit het budget voor
beleidscoördinatie over de jaren 2016 en 2017 (C 15.000 per jaar). Voor het resterende bedrag ad
6 5.000 zal een beroep worden gedaan op de eenmalige uitgave van C 30.000, zoals die in de
begroting van 2017 is opgenomen voor het opstellen van een integrale toekomstvisie.
6. Organisatie
Bestuurlijk opdrachtgever is het college van burgemeester en wethouders. Omdat de toekomst van
onze gemeente een onderwerp is dat de portefeuille van alle bestuurders raakt, zijn alle
collegeleden zeer nauw bij dit proces betrokken. Dat betekent dat het onderwerp met enige
regelmaat in de collegevergadering aan de orde komt. Wat dat betreft, is dit proces te vergelijken
met andere multidisciplinaire dossiers waarbij meerdere bestuurders zijn betrokken, zoals
bijvoorbeeld de herontwikkeling van het Santrijngebied of de opvang van vluchtelingen.
Desalniettemin is het verstandig om binnen het college een coördinerend portefeuillehouder aan te
wijzen, die met name bestuurlijk vorm en inhoud geeft aan het (interactieve) proces. Het college
wordt voorgesteld hiertoe wethouder Van der Helm aan te wijzen.
Ambtelijk opdrachtgever is de directeur Realisatie en Ontwikkeling, Eddi Ooihorst.
Projectleider is Ad Burger, als beleidscoördinator bij de afdeling BCA onder andere belast met
concernbrede strategievorming. Hij is eerstverantwoordelijk voor het proces en de totstandkoming
van de nota.
Daarnaast wordt een projectgroep ingericht, die, qua samenstelling, nagenoeg gelijk is aan het al
bestaande concernbrede strategieoverleg. Door de samenstelling van de projectgroep is ook de
verbinding met andere inhoudelijke (strategische) dossiers gezekerd. In de projectgroep hebben
zitting (inclusief ureninschatting):
3/7
WW
^
Projectopdracht
9
«
.™e„
t
í
oosterhout
Ad Burger (projectleider, BCA)
125 uur
Fieke van Twist (regionale samenwerking, BCA)
30 uur
50 uur
Frank Lambregts (communicatie, BV)
30 uur
Danielle Bosmans (StO)
Ralf van Haaf (Mobiliteitsplan, StO)
30 uur
Dennis van Dongen/Marieke van Gemert
30 uur
(Omgevingsvisie, StO)
30 uur
Ferdy Naafs
Sandor Meuwissen
30 uur
Teus Kortlever
30 uur
Amadeo Roda (onderzoek en statistiek, BV)
30 uur
Ambtelijke ondersteuning (nog in te vullen)
50 uur
7. Tijd (en inrichting proces)
Op hoofdlijnen wordt het volgende proces (inclusief tijpad) voorgesteld.
2 week november
november-december
19 december:
2e week januari
3 week januari
4 week januari
Februar/maart:
e
e
e
3 week maart
maart/april
eind april:
e
: startbijeenkomst met projectgroep
: bureaustudie en interviews met experts/stakeholders
: werkatelier met college (buitengewone collegevergadering)
: eerste concept gereed
: projectgroepbijeenkomst
: tweede concept gereed
: reflectie- en aanscherpingsbijeenkomsten
3 thematisch ingestoken bijeenkomsten (economie, sociaal, ruimtelijk)
1 thema-overstijgende bijeenkomst
: projectgroepbijeenkomst
: aanscherping n.a.v. bijeenkomsten en uitwerking tot het definitieve DNA
: presentatie DNA en eerste verkennend gesprek over de betekenis
voor de toekomstvisie van Oosterhout
8. Communicatie (en informatie)
8.1. Participatie en Verbindend Bestuur
Zoals onder paragraaf 2 al is beschreven, dient het DNA van Oosterhout gedragen te worden door
en herkenbaar te zijn voor bestuurders, inwoners, ondernemers, organisaties en verenigingen.
Daarom wordt van hen een belangrijke bijdrage in het proces verwacht. Zij bepalen mede de inhoud
van het uiteindelijke DNA van onze gemeente. In deze paragraaf is per categorie/doelgroep
aangegeven hoe wij op hoofdlijnen die betrokkenheid vorm en inhoud willen geven. Daarbij hebben
wij voor gekozen voor een aanpak die het mogelijk maakt snel te kunnen schakelen. De aanpak is
daarom niet in beton gegoten, maar biedt mogelijkheden tot tussentijdse aanpassingen.
Bij het vormgeven van het participatieproces zijn uiteraard de uitgangspunten zoals die zijn
verwoord in het beleidskader Verbindend Bestuur leidend. Betrokken partijen worden ruim in de
gelegenheid gesteld om zo vroeg mogelijk in het proces mee te doen en hun input te leveren.
In het proces onderschrijven wij de volgende doelgroepen/categorieën:
Experts
4/7
Projectopdracht
WW
^
gemeente
Oosterhout
Er worden interviews gehouden met een vijftiental (oud-)inwoners van onze gemeente die òf een
sleutelpositie in de Oosterhoutse samenleving innemen òf van wie verwacht mag worden dat ze een
helder en onderscheidend beeld hebben van (ontwikkelingen binnen) de Oosterhoutse samenleving.
De vraaggesprekken zijn bedoeld voor verdieping van en aanvulling op de informatie die verkregen
wordt via deskresearch.
Stakeholders
Op basis van de deskresearch en de gesprekken met de experts wordt een eerste concept
samengesteld. Dat concept is vervolgens de basis voor drie thematische bijeenkomsten (ruimtelijk,
sociaal, economisch). Hiervoor zullen vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties,
verenigingen, instellingen en bedrijfsleven worden uitgenodigd. De uitkomsten van deze drie themabijeenkomsten worden vervolgens bij elkaar gebracht in één thema-overstijgende sessie.
Raad
De positie die de gemeenteraad inneemt, is aan de raad zelf. Op basis van deze projectopdracht
kan het gesprek worden aangegaan met de gemeenteraad (of agendacommissie dan wel
fractievoorzittersoverleg) over de vraag welke rol - en op welk moment - de rol voor zichzelf ziet
weggelegd. Niet ondenkbaar is dat raadsleden aanschuiven bij bijvoorbeeld themabijeenkomsten,
maar het is ook mogelijk om voor de raad een eigen bijeenkomst te beleggen.
College
Het college wordt als bestuurlijk opdrachtgever nauw bij de voortgang van het proces betrokken. Dat
gebeurt in eerste instantie via de lijn van de coördinerend portefeuillehouder. Daarnaast is het
raadzaam ook al aan het begin van het proces als college onderling van gedachten te wisselen over
"hart en ziel" van de stad. Een eerste gelegenheid die zich daartoe voordoet, is de buitengewone
collegevergadering van 19 december.
Inwoners
Dat, in het kader van Verbindend Bestuur, ook inwoners van onze gemeente gevraagd wordt naar
hun beeld van Oosterhout, staat uiteraard buiten kijf. Dat kan op verschillende manieren,
bijvoorbeeld door ze te laten reageren (al dan niet digitaal) op tussenrapportages of door ze zelf te
laten beschrijven wat "hart en ziel" van Oosterhout inhouden. De wijze en het tijdstip waarop
burgers worden betrokken, is afhankelijk van het verdere verloop van het proces (en daarom op dit
moment nog niet exact aan te geven". Uitgangspunt is wel dat we een zo breed mogelijke
vertegenwoordiging uit de Oosterhoutse bevolking bij dit proces betrekken.
Jongeren
Daar waar de zoektocht naar het Oosterhoutse DNA het vertrekpunt is om te komen tot een nieuwe
visie op de toekomst van de gemeente, is het van belang Oosterhoutse jongeren van meet af aan bij
het proces te betrekken. Daarbij zal worden aangesloten bij de werkwijze het programma JONG.
Hoe deze betrokkenheid vervolgens precies vorm krijgt, is nog nader onderwerp van overleg.
Directie, management en
medewerkers
Voor het interne draagvlak van het gehele proces (beschrijving van het DNA en het formuleren van
de visie) en de uiteindelijke uitkomst ervan, is het ook van belang directie, management en
medewerkers van de gemeente Oosterhout in stelling te brengen. Dat zou kunnen door het
beleggen van een interne startbijeenkomst, het organiseren van interne bijeenkomsten die parallel
lopen aan de externe (thema)bijeenkomsten, door medewerkers hierop te laten reflecteren en door
5/7
WW
w
Projectopdracht
g
,m«n
t e
Oo
sterhout
ze expliciet uit te nodigen voor de andere bijeenkomsten die worden belegd. Daarnaast zal het
onderwerp met enige regelmaat worden geagendeerd voor het concernoverleg.
8.2. Communicatie
Kernboodschap is dat iedereen in Oosterhout wordt gevraagd mee te denken over "hart en ziel" van
de eigen gemeente. Immers, "hart en ziel" bepalen het karakter van de gemeente, bieden zicht op
de sterke en zwakke kanten, op kansen en bedreigingen en vormen zo de basis voor een goed
gesprek over de toekomst van de gemeente.
Vanaf het moment dat ze in het proces gaan participeren, moet voor alle deelnemers duidelijk zijn
wat van hen verwacht wordt, wat met hun inbreng wordt gedaan en hoe het proces verder wordt
vormgegeven.
9. Kwaliteit
Aan "Het Oosterhoutse DNA" worden de volgende kwaliteitseisen gesteld:
» het eindproduct wordt opgeleverd conform de in paragraaf 6. beschreven planning.
« het eindproduct vormt een concrete basis voor een op te stellen integrale toekomstvisie voor
Oosterhout;
« het eindproduct is duidelijk, concreet en eenvoudig toegankelijk;
» het eindproduct komt mede tot stand op basis van inzichten en ideeën uit de Oosterhoutse
samenleving.
10. Risico's.
Het DNA van Oosterhout is de resultante van een groot aantal onderzoeken en gesprekken. Het is,
als het ware, de gemeenschappelijke gemene deler van hoe ondernemers, inwoners,
maatschappelijke partijen en het politiek bestuur in Oosterhout de kwaliteiten van de gemeente
waardeert. Daarmee is het DNA een welkome basis voor een goede en inhoudelijke
(maatschappelijke en politiek-bestuurlijke) discussie over de toekomst van onze gemeente. Om die
reden zal het eindproduct ter kennis worden gebracht van college en raad, maar niet ter
besluitvorming worden voorgelegd. Met de op te stellen integrale toekomstvisie (eind fase 2) ligt dit
uiteraard anders.
11. Raakvlakken met andere projecten
Het op te stellen DNA van onze gemeente dient niet alleen als basis voor de nog op te stellen
integrale toekomstvisie, het moet ook zijn waarde hebben als inpunt voor andere (meer sectorale)
strategische documenten.
Bijzondere aandacht zal er in het proces zijn voor de samenhang met het Mobiliteitsplan en de
Omgevingsvisie. Om die reden hebben ook de projectleiders van deze projecten zitting in de
projectgroep van het Oosterhoutse DNA. Vooralsnog is de insteek dat de integrale toekomstvisie en
de Omgevingsvisie een vertaling krijgen naar het fysieke domein.
12. Overige opmerkingen
Niet van toepassing.
6/7
WW
^
Projectopdracht
gemeen,.
QoSterhOllt
Voor akkoord:
Ambtelijk opdrachtgever:
Datum:
Projectleider:
Datum:
Door directie vastgesteld: 23 november 2016
Door college van burgemeester en wethouders vastgesteld : 29 november 2016
7/7