nuldelijnsstandaar

NULDELIJNSSTANDAAR
copyright © 2003 paul van dijk, huisarts
zaltbommel
Nuldelijnsstandaarden zijn richtlijnen waarmee u zelf op een verantwoorde manier klachten kunt
behandelen. Tevens wordt aangegeven waar de grens ligt van het eigen handelen, waar het
nodig is een afspraak te maken op mijn spreekuur.
Voor onderstaande klachten zijn nuldelijnsstandaarden uitgewerkt. Zij zijn weergegeven in
alfabetische volgorde
1.
AAMBEIEN
30. MISSELIJKHEID BIJ KINDEREN
2.
ACNE
31. MOEDERVLEKKEN
3.
BEDPLASSEN
32. OBSTIPATIE
4.
BIJHOLTEONTSTEKING
33. OORPIJN
5.
BLOEDNEUS
34. OVERGANG
6.
BRANDWONDEN
35. OVERGEWICHT
7.
BUIKKRAMPJES DARMKRAMPJES
36. PIJN
8.
DIARREE
37. PSEUDO-KROEP
9.
ECZEEM
38. REISZIEKTE
10. ENKELVERSTUIKING
39. RODE OGEN
11. GRIEP
40. ROOS
12. GROEIPIJN
41. RUGKLACHTEN
13. HEESHEID
42. SLAPELOOSHEID
14. HOESTEN
43. SOA
15. HOOFDLUIS
44. SNURKEN
16. HOOFDPIJN
45. SPUGEN BIJ KINDEREN
17. HOOIKOORTS
46. SPUGEN BIJ VOLWASSENEN
18. HUIDUITSLAG
47. ROKEN, STOPPEN MET
19. HUILBABIES
48. STRESS
20. HYPERVENTILATIE
49. URINEVERLIES
21. INSECTENBETEN
50. VERGEETACHTIGHEID
22. KEELPIJN
51. VERMOEIDHEID
23. KINDERZIEKTEN
52. VOEDSELVERGIFTIGING
24. KOORTS
53. VOETSCHIMMEL
25. KOORTSLIP
54. VOORHOOFDSHOLTEONTSTEKING
26. KRENTENBAARD
55. WITTE VLOED
27. LUIERUITSLAG
56. WORMEN
28. MAAGKLACHTEN
57. WRATTEN
29. MENSTRUATIEPIJN
58. ZONNEBRAND
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -----------------------------------------------------------
Aambeien
Aambeien (medische term: hemorroïden) zijn uitstulpingen van het slijmvlies van de darm vlak
achter de anus. Het zijn een soort spataderen. Aambeien kunnen inwendig zitten (inwendige
aambeien). Ze zijn dan niet zichtbaar of voelbaar. Ze kunnen ook naar buiten komen waardoor
ze voelbaar zijn als kleine verdikkingen of bobbeltjes bij de anus (uitwendige aambeien)
Aambeien zijn ongevaarlijk. Ze verdwijnen meestal binnen enkele weken vanzelf.
Verschijnselen
Aambeien hoeven lang niet altijd klachten te geven. Regelmatig echter veroorzaken aambeien
wel last. Ze kunnen pijnlijk zijn, vooral tijdens of na het poepen. Aambeien kunnen kapot gaan
en dan is er bloedverlies. Dat bloed is meestal helderrood, zit rond de ontlasting of komt
druppelsgewijs na de ontlasting. Soms zit er alleen bloed aan het wc papier.
Behalve pijn en bloedverlies is er vaak jeuk of een branderig gevoel. Dit komt omdat er wat
vocht/slijm via de anus naar buiten lekt en de huid irriteert. Als aambeien naar buiten komen,
geeft dat soms een vervelend, drukkend gevoel.
Oorzaak
Aambeien ontstaan door een hoge druk in het gebied rond de anus. Deze druk kan vooral
ontstaan door harde ontlasting of door hard persen bij de ontlasting. Ook zwangerschap,
bevalling en langdurig hoesten geeft extra druk rond de anus. Een zittend beroep maakt de
kans op het krijgen van aambeien groter.
Naar de dokter?
-
Nee, met aambeien hoeft iemand niet naar de huisarts.
-
Ja, als er iets voelbaar is aan de buitenkant van de anus en er onzekerheid bestaat of het
een aambei is.
-
Ja, als er bloed door of bij de ontlasting zit of er bloed uit de anus komt en er onzekerheid
is of het door aambeien wordt veroorzaakt.
-
Ja, als in korte tijd een aambei ontstaat die erg gezwollen is en veel pijn doet.
Behandeling/zelfzorg
Zorg dat de ontlasting zacht is. Gebruik vezelrijke voeding (bruin brood, zemelen, rauwkost,
vruchten etc.). Drink veel vocht.
Ga bij aandrang direct naar het toilet. Ophouden maakt de ontlasting hard. Zorg voor
voldoende lichaamsbeweging.
Bij irritatie en jeuk rond de anus, bij voorkeur geen wc papier gebruiken maar een nat
washandje, sponsje of vochtige toiletdoekjes.
Sommigen ervaren verbetering door te koelen met ijs (nat maandverband in de vriezer, plastic
zakje eromheen)
Aambeienzalf kan pijn en jeuk verzachten. Zetpillen zouden weinig effect hebben. Beiden zijn
zonder recept bij de drogist of apotheek te koop.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Acné ( jeugdpuistjes)
Acné is de medische naam voor jeugdpuistjes. Ze komen vooral voor bij jongeren tussen de 12
en 25 jaar, maar ook op latere leeftijd kan het optreden.
Oorzaak
In de huid zitten duizenden kleine kliertjes die talg produceren. Talg is een vettige stof die via
kleine openingen in de huid, de poriën, naar buiten komt. Talg vormt een beschermend laagje
op de huid.
Soms raakt een talgkliertje verstopt. Er ontstaat dan een klein wit en later vaak zwart puntje in
de huid. Dit heet een mee-eter of comedone. Zo’n verstopt kliertje gaat gemakkelijk ontsteken.
Dan ontstaan de typische jeugdpuistjes: een rood puistje met later vaak een gele kop. Meestal
zijn het kleine puistjes. Soms zijn het grotere puisten met ontstekingsplekken eromheen.
Het is onduidelijk waarom de een wel en de ander geen acne krijgt. Bij jongeren zijn
hormoonveranderingen vaak de oorzaak. Vrouwen krijgen soms meer puistjes tijdens hun
menstruatie of de zwangerschap. Ook contact met bepaalde chemische stoffen zoals oliën en
vetten kunnen acne verergeren. De vette lucht in een cafetaria is een bekend voorbeeld.
Acné wordt erger door wassen met zeep, door peuteren, drukken, wrijven of gebruik van makeup.
Soms kunnen acne toenemen door het gebruik van bepaalde medicijnen (prednison,
epilepsiemiddelen, hormooncrèmes).
Acné kan littekens op de huid achterlaten.
Verschijnselen.
Acné zit meestal in het gezicht, maar soms ook op de rug, schouders of op de borst. Acné kan
mensen erg onzeker maken. Ze zijn er juist in een levensfase waar jongeren veel met zichzelf
bezig zijn en de aandacht voor het uiterlijk groter is dan ooit. Belangrijk is te weten dat acné
vrijwel altijd na een aantal jaren vanzelf verdwijnt.
Naar de dokter
Nee, acné is een vervelende maar onschuldige aandoening.
Ja, wanneer het met onderstaande adviezen niet lukt om een bevredigende situatie te bereiken.
Ja, wanneer iemand psychisch gebukt gaat onder de aanwezigheid van acné en het sociale
leven erdoor beperkt wordt.
Behandeling/zelfzorg
-
Was de huid met lauw water en zo min mogelijk met zeep. Dep de huid droog, wrijven
irriteert de huid.
-
Gebruik make-up die gemaakt is op waterbasis. Verwijder make-up met lauw water. Beter is
het om geen make-up te gebruiken op de plaatsen van acné.
-
Uitdrukken of uitknijpen van mee-eters en puistjes kan littekenvorming en nieuwe puistjes
veroorzaken. Blijf er zoveel mogelijk af.
-
Open mee-eters kunnen eventueel wel worden uitgedrukt met de zijkant van de vingers
(niet met de nagels). Een comedonen lepeltje kan daarbij behulpzaam zijn. Dat is een
lepeltje met een gaatje in het midden (verkrijgbaar bij de drogist). Het uitdrukken gaat beter
als de huid van te voren wordt geweekt met warm water.
-
Er zijn veel middelen tegen acné te koop. Wat bij de één helpt, verergert het soms bij de
ander. Van de volgende middelen is aangetoond dat ze werken. Ze zijn zonder recept bij de
drogist op apotheek te koop. Benzoylperoxide 5%. Meestal verkrijgbaar in de vorm van een
gel. Het kan een keer per dag en als de huid het goed verdraagt twee keer per dag worden
aangebracht. Salicylzuur in lotion of crème werkt vooral goed bij mee-eters, dus zonder dat
er roodheid of puskopjes aanwezig zijn. Begin met een sterkte van 2%. De sterkte kan
opgevoerd worden tot 10%. Deze middelen kunnen roodheid of schilfering van de huid
geven. Een lagere sterkte is dan aan te raden. Soms kan de behandeling in het begin een
verergering geven.De behandeling moet minstens acht weken worden volgehouden om het
effect te kunnen beoordelen. Het gunstige effect van een dieet op het verdwijnen van acné
is tot nu toe niet bewezen.
-
Bij sommige mensen kan het gebruik van een hoogtezon vermindering van acné geven.
Soms kan een schoonheidsspecialiste of huidtherapeut goede hulp bieden bij de
behandeling van acné.
Bedplassen
We spreken van bedplassen wanneer een kind van zes jaar of ouder vaker dan twee keer per
maand in bed plast.
Bedplassen komt erg vaak voor. Op vijfjarige leeftijd plast nog 1 op de 6 kinderen in bed.
Jongens zijn bijna twee maal zo vaak ‘s nachts nat als meisjes. Op volwassen leeftijd komt
bedplassen vrijwel niet meer voor.
Halverwege het tweede jaar is het kind in staat om het signaal van een volle blaas te
herkennen, de plas op te houden en het plassen uit te stellen tot op het potje of toilet.
In het algemeen zal een kind eerst leren overdag zindelijk te zijn. Het ‘s nachts droogblijven
komt daarna.
De meeste kinderen zijn in hun derde levensjaar overdag en ‘s nachts zindelijk. Er zijn
natuurlijk verschillen. Het ene kind is vroeg, het andere laat. Bedplassen tot en met het vijfde
levensjaar is niet afwijkend.
Oorzaak
Meestal is er geen duidelijke oorzaak voor het bedplassen aan te geven. Een aantal factoren
speelt een rol.
- bedplassen zit vaak in de familie. In meer dan de helft van de gevallen heeft een van de
ouders als kind ook lang in bed geplast.
-
Een te vroege en te strenge zindelijkheidstraining kan bijdragen tot langer bedplassen.
-
Spanningen hebben invloed op het bedplassen. Bekend is dat kinderen die al een tijd
droog zijn soms weer in bed gaan plassen in periodes met spanningen. Bijvoorbeeld als ze
een nieuw broertje of zusje krijgen, omstreeks sinterklaas, bij gezinsproblemen of
scheiding van de ouders.
-
Sommige kinderen zijn laatbloeiers. Ze zijn pas later dan andere kinderen in staat om
zindelijkheid te leren.
-
Obstipatie bij kinderen blijkt invloed te hebben op het (voort)bestaan van bedplassen.
Oorzaken van bedplassen als: ‘een te kleine blaas’, ‘te vast slapen’ of een ‘te druk kind’ zijn
nooit bewezen. Ouders denken ook wel eens dat kinderen in bed plassen om te pesten. Dit is
een onjuiste gedachte. Vrijwel altijd schaamt een kind zich voor zijn gedrag. Bedplassen is dus
geen aandachttrekkerij.
Verschijnselen
Als een kind zes jaar of ouder is en vaker dan twee keer per maand ‘s nachts nat is spreken we
over bedplassen. Het moet daarbij om een grote plas gaan en niet over een aantal urinevlekjes
in het ondergoed.
Bedplassen is heel vervelend zowel voor het kind als voor de ouders. Het bedplassen kan
leiden tot minder zelfvertrouwen bij het kind. Daardoor kan hij of zij nerveus en lastig worden.
Conflicten binnen het gezin kunnen er het gevolg van zijn. Gedrag en conflicten worden
versterkt door een omgeving (ouders, vriendjes, school) die negatief reageert op het
bedplassen.
Naar de dokter?
-
nee bedplassen wijst niet op een lichamelijke afwijking
-
ja wanneer bedplassen samengaat met broekplassen overdag
-
ja wanneer bedplassen samengaat met obstipatie, heel vaak plassen, afwijkende straal of
een eerder doorgemaakte blaasontsteking
-
ja wanneer iemand niet uitkomt met onderstaande adviezen
Behandeling/ Zelfzorg
-
geef positieve aandacht. Benadruk de droge nachten
-
leg de verantwoordelijkheid van het nat zijn bij het kind
-
‘s avonds drinken is geen probleem
-
geef ‘s avonds geen cola, koffie, thee, chocolamelk
-
geef geen luiers meer aan bij een kind van zes jaar of ouder
-
laat het kind regelmatig poepen
-
opnemen aan het eind van de avond kan zinvol zijn
-
vertel ‘s avonds een verhaal, exclusief voor dat kind
-
noteer de droge nachten op een vrolijke kalender
-
beloon een aantal droge nachten met een cadeautje
-
huur zonodig een plaswekker
Bijholteontsteking
De bijholten zijn holle ruimtes achter de neus, in de bovenkaak en in het voorhoofd. De ruimtes
staan via kleine kanaaltjes in verbinding met de neus. Het slijmvlies dat de neus van binnen
bedekt loopt via de verbindingskanaaltjes door in de bijholten.
Men spreekt van sinusitis of bijholte ontsteking wanneer het slijmvlies van één of meer ruimtes
is ontstoken. Zelden blijft de ontsteking beperkt tot één holte, meestal zijn er meerdere
aangedaan. De bijholten die het meest zijn aangedaan zijn de kaakholten. Hoewel de term
voorhoofdsholte ontsteking vaak wordt gebruikt zijn de voorhoofdsholten meestal niet
ontstoken.
Zowel de arts als de patiënt zeggen al gauw dat er sprake is van een sinusitis. Uit onderzoek
blijkt echter dat het hierbij in de meeste gevallen gaat om een flinke verkoudheid.
Oorzaak
Meestal ontstaat een sinusitis in aansluiting op een verkoudheid. Door de verkoudheid is het
neusslijmvlies gezwollen. De zwelling zet zich door in de afvoerkanaaltjes van de bijholten. De
slijmvliezen kunnen daardoor hun afvalproducten niet kwijt. De weerstand van de slijmvliezen
vermindert, virussen en bacteriën kunnen toeslaan en er ontstaat een ontsteking.
Verschijnselen.
Pijn in het voorhoofd, bovenkaken of achter de ogen zijn de belangrijkste verschijnselen. Ook
kan er een drukkend gevoel of vol gevoel zijn in het hoofd en de kiezen kunnen pijnlijk zijn bij
het kauwen.
Voorts is er meestal een verstopte neus, al of niet met geelgroen slijm. Dit slijm kan ook achter
in de keel terecht komen waardoor men gaat hoesten.
De pijn is vooral 's ochtends aanwezig en verergert bij voorover bukken (alsof er een blok naar
voren valt).
Iemand met een sinusitis kan koorts hebben en zich ziek voelen.
De werkzaamheid van antibiotica bij sinusitis is onvoldoende aangetoond. Daarom zal de
huisarts terughoudend zijn met deze middelen. Alleen bij ernstige klachten die langer duren
dan een week kunnen antibiotica worden overwogen.
Naar de dokter?
-
in het algemeen nee, de klachten gaan vanzelf binnen een week over
-
ja, wanneer er ernstige klachten zijn die langer duren dan een week
-
ja wanneer men denkt aan een allergie (niezen, helder slijm, seizoen gebonden)
Behandeling/ Zelfzorg
Gebruik neusdruppels of neusspray om de neus zo goed mogelijk open te houden.
Neusdruppels of neusspray is in de vorm van zout water of xylometazol (otrivin) te koop bij de
drogist of apotheek.
Stomen is een goede maatregel bij sinusitis. Breng uw gezicht boven een pan kokend water.
Leg een handdoek over hoofd en pan, zodat de damp niet ontsnapt. Adem de damp in door de
neus. Toevoegen van menthol, kamille en dergelijke hebben geen extra effect.
Gebruik zonodig een pijnstiller, bij voorkeur een paracetamol.
Niet roken!
Bloedneus
Een bloedneus of neusbloeding (medische term: epistaxis) komt vooral voor bij kinderen en
ouderen. Opeens loopt er bloed uit de neus. Het kan uit één neusgat komen, maar ook uit
allebei. Er kan flink wat bloed uit de neus stromen. Maar het is meestal niet zo erg als het er
uitziet. Het bloed kan via de keel in de mond terechtkomen, soms is er alleen de smaak van
bloed.
Oorzaak
Het neusslijmvlies is dun en teer. Vlak onder het slijmvlies liggen kleine bloedvaatjes. Als zo’n
vaatje stuk gaat, kan dat een bloedneus geven. Vaak komt het bloed uit de zogenaamde locus
Kieselbachi. Het is een klein plekje met een netwerk van vaatjes, dat ligt op het
neustussenschot.
Meestal treedt een bloedneus op zonder een duidelijke aanleiding. Een verkoudheid maakt het
slijmvlies extra kwetsbaar. Ook een tik op de neus of een val op de neus kan de vaatjes
beschadigen en een bloedneus geven. Ook is neuspeuteren een vaak voorkomende oorzaak.
Oudere mensen hebben bloedvaatjes die minder elastisch zijn en sneller kapot gaan. Ouderen
hebben bovendien vaak bloed verdunnende medicijnen, die ervoor zorgen dat het bloed
minder snel stolt. Een bloedneus bloedt dan langer dan normaal. Hoewel veel mensen denken
dat een bloedneus verband houdt met hoge bloeddruk, is dit nooit aangetoond.
Naar de dokter?
-
nee, een bloedneus is in het algemeen een onschuldig probleem.
-
Ja, als het niet lukt om met onderstaande instructies de bloeding te stelpen
-
Ja, als een bloedneus regelmatig voorkomt en de oorzaak niet bekend is.
Behandeling/zelfzorg
Een bloedneus kunt u het best behandelen door een grote zakdoek of nog beter, een theedoek
of katoenen luier te nemen en de neus flink uit te snuiten. Wees niet te voorzichtig. Het gaat er
juist om dat de stolsels die achter in de neus zitten, worden uitgesnoten.
Ga aan tafel zitten in de “leeshouding”, ellebogen op tafel en knijp de neus dicht, vlak onder
het benige gedeelte van de neus, waar het zachte deel van de neus begint. Buig het hoofd iets
voorover en blijf zo ruim een kwartier zitten. Adem rustig en stop met praten.
Als u vaak een bloedneus heeft en neuspeutert dient u daarmee te stoppen.
Als u vaak een bloedneus heeft kan het gebruik van xylometazol neusspray 1 promille voor
volwassenen en 0,5 promille voor kinderen helpen om dit te voorkomen. De spray mag niet
langer dan een week worden gebruikt. Deze neusspray is zonder recept verkrijgbaar bij drogist
en apotheek.
Brandwonden
Brandwonden zijn beschadigingen van de huid door overmatige hitte. De meeste
verbrandingen ontstaan in en om het huis. Ze komen op elke leeftijd voor, maar kinderen
tussen 0 en 4 jaar lopen het grootste risico.
Verschijnselen
Er zijn verschillende soorten brandwonden. Een eerstegraads brandwond is een rode, droge
pijnlijke plek. Een tweedegraads brandwond is ook rood en pijnlijk. De plek is vochtig en soms
zijn er blaren.
Een derdegraads brandwond is de meest ernstige verbranding. De brandwond is geelwit van
kleur en doet geen pijn. Dat komt doordat de zenuwuiteinden in de huid verbrand zijn.
Daardoor kan er geen pijn meer gevoeld worden. Als de huid nog erger verbrandt, ontstaan er
zwarte plekken. Dit heet verkoling.
Oppervlakkige brandwonden (eerste en tweedegraads) genezen in het algemeen zonder
littekens. Diepere brandwonden kunnen blijvende afwijkingen van de huid veroorzaken.
Oorzaken
Veel brandwonden ontstaan door contact met heet water of open vuur (een theepot die omvalt
of een brandende kaars). Met het onderbeen tegen een hete knalpijp of het onbeschermd
vastpakken van een hete ovenschaal zijn eveneens bekende oorzaken. Ook kunnen er
brandwonden ontstaan door contact met elektriciteit. Ook te lang in de zon zitten of te lang
onder de zonnebank liggen kan eveneens verbrandingswonden geven.
Naar de dokter?
Nee, een kleine eerste- of tweedegraads brandwond is pijnlijk maar niet gevaarlijk.
Ja, wanneer het verbrande oppervlak groter is dan iemands hand.
Ja, als het een diepe brandwond is die bij aanraken niet pijnlijk is
Ja, wanneer het brandwonden zijn op meerdere vingers, meerdere tenen, in het gezicht of in
het kruis.
Ja, wanneer de brandwond wordt veroorzaakt door een chemische stof of door elektriciteit.
Behandeling/Zelfzorg
-
Probeer ongelukjes te voorkomen. Zet pannen achter op het fornuis vooral als er kleine
kinderen rondlopen. Zet een hete theepot niet aan de rand van de tafel, gebruik goede
ovenhandschoenen.
-
Direct koelen onder lauw, stromend water is de belangrijkste maatregel. Afkoeling remt de
verbranding. De schade blijft dan beperkt. Houd de brandwond minstens twintig minuten
onder de lauwe (niet ijskoude) kraan of douche. Is er geen stromend water, gebruik dan een
bad of natte lappen. Zelfs onderdompelen in een sloot is beter dan helemaal niets doen.
-
Laat kleding die aan de brandwond kleeft, gewoon zitten. De huid raakt mogelijk
beschadigd door het verwijderen. Eerstegraads verbrandingen (de huid is rood, droog en
pijnlijk) genezen het best in de openlucht. Bedek ze niet met verband of zalven.
-
Tweedegraads brandwonden (rood, nat, pijnlijk, blaren) kunnen worden bedekt met
zalfgaas en afgedekt met steriel verband.
-
Bij pijn kan men koelen met natte kompressen. Paracetamol kan zonodig worden gebruikt.
Darmkrampjes/ buikkrampjes
Iedere baby huilt. De ene baby huilt vaker dan de andere. Huilen is een belangrijk
communicatiemiddel voor de baby. Honger, een natte luier, moeheid, verveling, het zijn
allemaal redenen om te huilen. Maar sommige baby’s huilen opvallend veel.
In Nederland spreken we over een huilbaby als een kind tenminste drie dagen in de week drie
uur per dag huilt en dat tenminste gedurende drie weken. Ongeveer twee op de honderd
kinderen voldoen aan deze definitie.
Oorzaak
Aangenomen wordt dat baby’s die langdurig huilen last hebben van darmkrampjes.
Hoewel de baby pijn lijkt te hebben, is er geen sprake van een ziekte. Men neemt aan dat de
darmpjes nog moeten wennen aan hun taak. Er treedt geen beschadiging van de darmen op.
Over koemelkallergie als oorzaak van veelvuldig huilen zijn de meningen verdeeld. Als het een
rol speelt is dat slechts bij een klein percentage van de kinderen.
Verschijnselen
Huilbaby’s zijn gezonde kinderen die goed drinken, goed groeien en zich goed ontwikkelen.
Gemiddeld huilen jonge zuigelingen twee uur per dag. Op de leeftijd van drie maanden is dat
nog maar een uur.
Huilbaby’s beginnen meestal met opvallend veel huilen als ze twee weken oud zijn. Bij drie tot
vier maanden zijn de klachten meestal weer verdwenen.
De huilbuien beginnen steeds plotseling en stoppen plotseling. Het huilen gaat vaak over in
krijsen. Bij sommige baby’s komen de huilbuien op vaste tijden, vaak na de voeding en vooral
’s avonds.
Tijdens het huilen wordt het hoofdje rood, de armpjes zwaaien heen en weer en de beentjes
worden opgetrokken. Vaak wordt de romp gestrekt. Het buikje is hard en het kind laat windjes.
Soms maken de darmen lawaai, een rommelend geluid. Alles wijst erop dat het kind krampende
pijn ervaart, hoewel we dat niet zeker weten. Pogingen om het kind te troosten mislukken of
hebben maar eventjes resultaat.
Huilbaby’s zijn onrustig ook tussen de huilbuien door. Ze schrikken vaak en zijn snel uit hun
evenwicht. Huilbaby’s slapen moeilijk in en zijn snel weer wakker. Een nacht doorslapen lukt
meestal pas na vier maanden.
Het buitensporig huilen van de baby leidt bij ouders tot gevoelens van onzekerheid,
ongerustheid en onmacht. Vaak is het ook moeilijk om contact te leggen met een baby die veel
huilt. De baby kijkt steeds weg en reageert vaak afwijzend op pogingen tot lichaamscontact.
Naar de dokter
Een bezoek aan de huisarts is noodzakelijk als vaak huilende kinderen niet goed groeien of
achterblijven in hun ontwikkeling. Ook wanneer u bang bent dat u de baby "iets aandoet", is
het verstandig naar de dokter te gaan.
Behandeling/Zelfzorg
-
Zorg voor voldoende ontspanning voor uzelf. Probeer in de tijd dat de baby slaapt ook zelf
rust te nemen. Accepteer hulp van vrienden, grootouders enzovoort.
-
Pak de baby niet met "boze handen" op. Reageer spanning af door u op iets anders te
concentreren.
-
Soms helpt het om even naar een ruimte te gaan waar u de baby niet hoort.
-
Hou de moed erin. Want een ding is zeker, het huilen gaat altijd weer over.
-
Voed de baby rechtop. Dan kan de lucht naar boven borrelen. Laat het kind tijdens het
drinken meerdere keren rusten en boeren.
-
Bij flesvoeding een speen proberen met een andere speenopening.
-
Soms helpt voorzichtige massage van de buik. Maak rustige bewegingen in de richting van
de klok.
-
Draag de baby tegen het lichaam. Dat geeft een gevoel van geborgenheid. Een draagzak of
draagdoek is een handig
hulpmiddel.
-
Een theelepeltje venkelthee door de voeding kan soms helpen.
-
Bij borstvoeding kan het eten van bijvoorbeeld druiven, sinaasappels, uien, koolsoorten en
dergelijke door de moeder darmkrampjes geven bij de baby. Probeer erachter te komen of
dat de oorzaak is.
-
Wees terughoudend met het eventueel wijzigen van de flesvoeding van de baby of het
weglaten van koemelkproducten in de voeding van de moeder bij borstvoeding. Het is
zelden de oorzaak van de klachten. Overleg zonodig met de verpleegkundige van het
consultatiebureau.
-
Sommige baby’s zijn van nature hyperactief. Zij kunnen soms worden gekalmeerd door ze
stevig in een lakentje te wikkelen. Dit heet inbakeren. Het helpt alleen bij heel jonge baby’s.
-
Via de thuiszorg is er een troostkoffer verkrijgbaar. De koffer bevat allerlei artikelen die
kunnen helpen bij langdurig huilende baby’s. Het zijn bijvoorbeeld een hangmat, een
draagdoek, speciale muziek, achtergrondinformatie.
Diarree
Diarree is een dunne waterige ontlasting waarbij men per dag driemaal of vaker naar het toilet
moet.
Oorzaak
Diarree wordt veroorzaakt door virus- of bacterie infecties van de darm. Meestal gaat het om
een virusinfectie en wordt er gesproken over buikgriep. Dokters noemen diarree veroorzaakt
door een infectie een gastro-enteritis.
Andere veroorzakers van diarree zijn geneesmiddelen (bijvoorbeeld antibiotica), overmatig
eten, te veel koffie en het eten van bedorven voedsel. Dit laatste noemt men voedsel
vergiftiging.
Diarree kan ook het gevolg zijn van psychische spanningen en heftige emoties. Zo krijgen
sommige mensen last van diarree als ze een examen moeten afleggen.
Verschijnselen
Door infectie of irritatie van de darmwand kunnen de voedingsstoffen en de grote hoeveelheid
verteringssappen waarin het voedsel is opgelost, de wand van de darm niet passeren. Het
voedsel en de verteringsappen komen dan als een waterdunne ontlasting naar buiten. De
samentrekkende bewegingen van de darmwand nemen toe, waardoor de darminhoud versneld
en met kracht naar buiten wordt gewerkt. Die samentrekkende bewegingen worden ervaren als
krampen in de buik.
Behalve vocht verliest men met diarree ook zouten. Braken en koorts kunnen dit verlies nog
versterken. Door dit vocht- en zoutverlies voelt men zich slap. Normaal gesproken gaat diarree
binnen 4 à 5 dagen vanzelf weer over.
Naar de dokter?
-
nee, het gaat na 4 à 5 dagen vanzelf over
-
ja wanneer de diarree langer dan 4 à 5 dagen duurt of wanneer diarree telkens weer
terugkomt
-
ja wanneer er diarree is bij kinderen onder de 2 jaar.
-
altijd contact opnemen wanneer bij deze jonge kinderen diarree gepaard gaat met koorts,
braken of sufheid
-
ja bij uitdrogingsverschijnselen. Signalen die kunnen wijzen op uitdroging zijn: minder
natte luiers, droge mond en ogen (een kwijlend kind of een huilend kind met dikke tranen is
niet uitgedroogd), sufheid, verminderde huidspanning (bij het opnemen van een stukje
buikhuid tussen de duim en wijsvinger, veert de huid niet meteen terug, blijft even staan).
-
aanhoudende diarree bij zuigelingen moet dezelfde dag door de huisarts worden gezien.
Volwassenen lopen weinig kans op uitdrogen. Bij bejaarden is de kans op uitdroging weer
groter.
Behandeling/ zelfzorg
Plotseling optredende diarree kan men meestal op verantwoorde wijze zelf behandelen.
-
Het belangrijkste bij diarree is het aanvullen van het verloren vocht. Zorg daarom voor
inname van voldoende vloeibare stoffen. Er is daarbij geen voorkeur voor bepaalde
vloeistoffen
-
Als u geen honger hebt, is het niet nodig om te eten. Eet alleen wanneer u trek hebt. Vasten
is echter niet nodig. Een speciaal dieet is evenmin effectief. Het is raadzaam in kleine
porties te eten.
-
Bijzondere aandacht verdient diarree bij zuigelingen en peuters. Er is een speciaal drankje
ontwikkeld om uitdroging te voorkomen. Dit drankje is een mengsel van zout en suiker. Het
is verpakt in zakjes waarvan de inhoud kan worden opgelost in water. Het heet ORS (oral
rehydration solution) en is onder verschillende namen (dioralyte, orisel, frisomed, elotrans)
zonder recept bij de apotheek en drogist verkrijgbaar. Als de smaak van ORS problemen
oplevert, kunt u wat vruchtensiroop toevoegen of het poeder oplossen in thee of
rijstewater.
-
Ook volwassenen die zich slap voelen door de diarree, en vooral bejaarden, kunnen baat
hebben bij dit zout/suikermengsel.
-
Bij baby’s met diarree die borstvoeding/flesvoeding krijgen gaat u gewoon door met
borst/flesvoeding. Stop met alle extra’s zoals fruit, groente en brood. Geef na elke voeding
ORS en zoveel als de baby wil dit is bedoeld om het verloren vocht weer aan te vullen.
-
Als diarree gepaard gaat met buikpijn en darmkrampen helpt een warme rubber kruik op de
buik vaak goed.
-
Diarree is meestal zeer besmettelijk. Was daarom uw handen regelmatig en reinig het toilet.
-
Geneesmiddelen tegen diarree bekorten de ziekteduur niet. Ze werken in het algemeen niet
beter dan bovenstaande adviezen.
-
Diarree of braken vermindert de betrouwbaarheid van de anticonceptiepil.
Eczeem
De huid vormt het omhulsel van ons lichaam. De huid beschermt ons tegen schadelijke stoffen
en bacteriën. Bovendien helpt de huid bij het regelen van de temperatuur en de vochtbalans.
De huid is zo’n halve centimeter dik en bestaat uit verschillende lagen. Vanuit de onderste laag
wordt voortdurend nieuwe huid aangemaakt. De huid wordt zacht en soepel gehouden door
een vettige stof. Deze zogenaamde talg wordt gemaakt in kleine kliertjes die tussen de
huidcellen zitten.
Oorzaak
Eczeem is een verzamelnaam voor verschillende vormen van huiduitslag. Een duidelijke
oorzaak voor eczeem is er meestal niet. Wel is bekend dat eczeem vaak ‘in de familie’ zit. Men
wordt geboren met een aanleg, een vergrote kans om eczeem te krijgen.
Een belangrijke rol speelt de (over)gevoeligheid van de huid. Allerlei prikkels uit de omgeving
kunnen invloed hebben op de huid: huisstofmijt, huidschilfers, stuifmeel enzovoorts. Bij kleine
kinderen (tot twee jaar) kunnen voedingsallergieën eveneens bijdragen aan een eczeem reactie
van de huid.
Eczeem is vooral aanwezig in families waar ook andere overgevoeligheidsklachten voorkomen
( bijvoorbeeld astma en hooikoorts). Eczeem kan een reactie zijn op emotionele spanningen.
Men spreekt niet voor niets over de huid als “spiegel van de ziel”.
Verschijnselen
Het meest kenmerkende bij eczeem is dat de huid rood, droog en schilferig is. Meestal jeukt het
erg. Soms zijn er blaasjes, die wanneer ze stuk gaan, vocht afscheiden. De kapotte blaasjes
vormen korstjes.
Eczeem kan over het hele lichaam voorkomen maar heeft bij kleine kinderen voorkeur voor het
gezicht en de behaarde hoofd. Na het tweede jaar zijn vooral de knie- en elleboogplooien,
polsen en enkels aangedaan.
Ongeveer één op de tien kinderen heeft last van eczeem. Eczeem verloopt wisselend met
verbeteringen en verslechteringen.
Ook op volwassen leeftijd zijn er mensen die wisselend last houden van eczeem.
Naar de dokter
-
nee, het is ongevaarlijk en niet besmettelijk
-
ja, wanneer iemand met onderstaande maatregelen geen bevredigende resultaat krijgt
Behandeling/zelfzorg
-
Draag luchtige katoenen kleding. Wol en kunststof irriteren de huid.
-
Houd de nagels kort zodat de eczeemplekken (tijdens de slaap) niet opengekrabd worden.
-
Zorg ervoor dat de omgeving niet te warm is. Dit geldt voor badtemperatuur, dekens en
temperatuur in huis. Hoe warmer hoe meer jeuk.
-
Gebruik geen zeep, badschuim of doucheschuim. Zeepachtige stoffen verwijderen het
beschermende talglaagje waardoor de huid eerder uitdroogt.
-
Mensen met eczeem hebben meestal een droge huid. Voorkom dat de huid uitdroogt.
Gebruik een aantal malen per dag een neutrale crème zonder parfum. Een goede crème
hiervoor is lanette wascrème. Dit is zonder recept verkrijgbaar bij de apotheek en drogist.
-
Voor baby’s en kleine kinderen kunt u een dopje olijfolie, sojaolie, speciale badolie of
balneum hermal aan het badwater toevoegen. Na het baden blijft er een vetlaagje achter op
de huid.
-
Droge eczeemplekken kunt u behandelen met zinkzalf. Vochtige eczeemplekken kunt u met
zinkolie behandelen. Ook dit is verkrijgbaar bij de apotheek of drogist. Wanneer de huid
rustiger is geworden kunt u weer lanette wascrème gebruiken.
- Naarmate eczeem en Cara vaker bij ouders en familie voorkomen is de kans groter dat een
baby ook deze klachten krijgt. U kunt de kans hierop verkleinen door de baby ongeveer zes
maanden borstvoeding te geven.
Enkelverstuiking
De meest voorkomende verstuiking is de enkel verstuiking (ook wel enkelverzwikking
genoemd). De helft van de verstuikte enkels ontstaat tijdens het sporten. De rest gebeurt thuis
of op straat. Men verstapt zich of komt verkeerd terecht waardoor de voet naar binnen kantelt.
Er is plotseling een scherpe pijn. De ergste pijn neemt af na een paar minuten. Meestal kan
men dan weer voorzichtig lopen. Het blijft een aantal dagen pijnlijk om op de voet te staan.
Na het verzwikken kan de enkel flink gaan zwellen. De zwelling zit bijna altijd aan de
buitenkant. Verzwikken van de enkel met een zwelling aan de binnenkant wordt meestal
voorkomen doordat het andere been de beweging opvangt.
Soms is er na een paar dagen een bloeduitstorting zichtbaar. De bloeduitstorting zakt later
naar de laagste delen van de voet. Meestal kan men binnen een week of anderhalf de normale
activiteiten weer hervatten.
Naar de dokter?
Nee, een kneuzing of verstuiking van de enkel geneest vanzelf in een dag of drie, vier.
Ja, wanneer na 3 dagen met behulp van onderstaande adviezen geen verbetering is
opgetreden.
Ja, als er aanwijzingen zijn voor een botbreuk: een extreme zwelling of een abnormale stand
van het gewricht.
Ja, wanneer het een jong kind betreft met zwelling en blauwe plekken rond het gewricht.
Verstuikingen van enkels
bij jonge kinderen zijn zeldzaam en fracturen komen in verband met de kwetsbare groeizones
in de botten, vaker voor.
Behandeling /zelfzorg
Rust is de belangrijkste maatregel. Het been hoog leggen om de zwelling zoveel mogelijk te
beperken.
Koelen beperkt de schade. Door de afkoeling trekken de bloedvaatjes zich samen, de zwelling
wordt tegengegaan en de pijn wordt aanzienlijk geremd.
Koelen kan men uitvoeren met een doek die gedrenkt is in koud water. Effectiever is het
aanbrengen van ijs op de enkel. Doe ijsblokjes in een plastic zakje en leg zonodig een zakdoek
tussen ijs en huid. Er bestaan ook speciale koelpakkingen die los of met behulp van een
zwachtel op de plek kan worden aangebracht. Koelpakkingen worden in het vriesvak bewaard.
De koeling dient minimaal 30 minuten plaats te vinden.
Bij veel pijn kan men paracetamol nemen.
Als men weer gaat lopen is het belangrijk om een drukverband aan te leggen. Hierdoor wordt
de zwelling beperkt en heeft men de minste pijn.
Probeer snel of het lopen weer gaat. Mocht dat te veel pijn geven dan stoppen en de volgende
dag weer proberen. Probeer in elk geval de enkel steeds licht te bewegen. Beweging bevordert
het herstel.
Wanneer men weer gaat sporten is het belangrijk de belasting geleidelijk op te voeren. Dat de
enkel nog wat pijnlijk is of licht opzwelt tijdens of na de activiteit kan geen kwaad.
Als de kans groot is op het opnieuw verzwikken van de enkel dan kan men tijdens het sporten
een zwachtel of enkelbrace (enkelsteun met klittenband) dragen.
Verstuiking van de enkel kan voorkomen worden door te zorgen voor goed schoeisel en een
goede conditie. Loop altijd warm voor het sporten.
Griep
Vrijwel iedereen krijgt wel eens griep. Griep is een van de belangrijkste oorzaken van
ziekteverzuim op werk en op school. Het is vervelend wanneer je het hebt, maar meestal niet
erg.
Oorzaak
Griep wordt veroorzaakt door een virus meestal het influenzavirus. Tientallen andere virussen
kunnen ook griep veroorzaken. Griep en verkoudheid zijn begrippen die vaak door elkaar
worden gebruikt. Bij verkoudheid is er meestal geen sprake van hoge koorts en spierpijn, maar
wel van hoesten en een verstopte neus.
Verschijnselen
De verschijnselen van griep zijn: koorts, spierpijn, kwakkelen, hoofdpijn en hoesten.
Griep begint meestal plotseling. Soms gaan er een paar dagen van malaise aan vooraf. Griep
duurt 3 tot 5 dagen. Volledig herstel kan wel 2 tot 3 weken in beslag nemen.
Griep verloopt vrijwel altijd zonder problemen. Soms kan na een aantal dagen na de
virusinfectie een bacteriële infectie ontstaan. De meest voorkomende bacteriële infecties zijn
bronchitis en longontsteking.
Naar de dokter?
-
nee bij griep kan de dokter niet meer doen dan een patiënt
-
ja wanneer de temperatuur na aanvankelijke daling opnieuw stijgt, of wanneer de koorts
na 5 dagen niet daalt.
-
ja wanneer griep gepaard gaat met benauwdheid of het opgeven van veel slijm.
-
ja wanneer iemand behoort tot één van de risicogroepen: suikerziekte, longziekten,
hart- en vaatziekten.
Behandeling/ Zelfzorg
-
er bestaan geen medicijnen tegen griep. Ook de huisarts beschikt niet over dergelijke
medicamenten.
-
het belangrijkste is dat de patiënt de periode uitziekt.
neem de kans een paar dagen ziek te zijn.
-
bij hoest kunnen mensen zelf een hoestdrank van thijmthee met honing maken. Het
aanschaffen van allerlei
hoestmiddelen is niet zinvol.
-
omdat men veel vocht verliest is het belangrijk goed te drinken. Eten hoeft alleen wanneer
men trek heeft.
-
wanneer de klachten erg storend zijn kan men kiezen voor paracetamol. De klachten zullen
dan gedurende enkele uren afnemen. Paracetamol is zonder recept verkrijgbaar bij de
drogist.
-
wanneer iemand tot één van de risicogroepen behoort (suikerziekte, aandoeningen van hart
en longen) is het aan te bevelen in oktober/ november een griepprik te halen.
Groeipijn
Groeipijn bestaat uit nachtelijke pijn in beide benen die optreedt bij kinderen tussen vier en
tien jaar.
Ongeveer 10% van de Nederlandse kinderen heeft wel eens last van groeipijn, meisjes vaker
dan jongens.
Verschijnselen
Een kind met groeipijn wordt ’s nachts huilend wakker en klaagt over pijn rond beide knieën of
in de scheenbenen. Soms wordt de pijn diep in de spieren van kuiten of dijbenen aangegeven.
Sommige kinderen spreken van kramp.
De pijn kan ’s nachts continu aanwezig zijn of in aanvallen komen. Kenmerkend voor groeipijn
is dat er op de plaats van de pijn geen afwijkingen te zien zijn, dat de pijn de volgende dag
helemaal over is en dat het dagen tot weken niet voorkomt. Groeipijn komt mogelijk vaker voor
na een drukke dag of nadat het kind veel gelopen heeft.
Oorzaak
Hoe groeipijn ontstaat en of het iets met groeien te maken heeft is onduidelijk.
Naar de dokter
Groeipijn is ongevaarlijk en een bezoek aan de huisarts is niet nodig. Binnen twee jaar heeft
het kind er meestal geen last meer van. Ga wel naar de huisarts als het kind een van de
volgende kenmerken vertoont: alleen pijn in één been. Als het kind behalve ’s nachts ook
overdag pijn heeft in been of gewrichten, er afwijkingen te zien zijn aan het been, of de pijn
gepaard gaat met koorts.
Behandeling/zelfzorg
- Belangrijk is vooral dat de ouders rust uitstralen. Ongerustheid van ouders maakt een kind
angstig
waardoor het meer pijn ervaart.
- Massage van de benen wordt vaak als pijnverlichtend ervaren. Maak rustige lange strijkende
bewegingen in de richting van de voeten.
- Het rekken en strekken van de beenspieren kan ook helpen tegen de pijn. Door in rugligging
het gestrekte been langzaam op te tillen worden de spieren aan de achterkant opgerekt. Door
in buikligging het gestrekte been langzaam op te tillen worden de spieren aan de voorkant
opgerekt.
- Soms kan warmte de pijn verlichten. Dit kan men realiseren met warm douchen, een warm
bad, een warme kruik of warme kompressen.
- Als bovenstaande adviezen niet helpen kan gekozen worden voor een pijnstiller in de vorm
van paracetamol.
Heesheid
Heesheid is een verandering van het stemgeluid. De stem is niet helder maar ruw en de
toonhoogte is veranderd. Vrouwen komen twee keer zo vaak met deze klacht bij de huisarts
dan mannen.
Oorzaak
De meest voorkomende oorzaak van heesheid is een infectie van de luchtwegen. Bij een
verkoudheid, griep of andere infectie van de luchtwegen kunnen de stembanden geprikkeld
raken. Als de stembanden dan enigszins zwellen ontstaat heesheid.
Een andere oorzaak van heesheid is de inademing van bepaalde stoffen zoals tabaksrook en
chemische stoffen. Ook inhalatie van medicijnen zoals die gebruikelijk zijn bij astma en
bronchitis kunnen heesheid geven.
Een overmatig en geforceerd stemgebruik kan eveneens aanleiding geven tot heesheid. Na
carnaval, een feestje, langdurig schreeuwen kan heesheid ontstaan. Voortdurend verkeerd
gebruik van de stem kan eveneens deze klacht geven. Ook psychische problemen zijn een
belangrijke oorzaak van heesheid.
Soms kunnen bepaalde medicijnen (hormonen, antihistaminica, anticholinergica) heesheid als
bijwerking hebben.
Tot slot zijn er verschillende lichamelijke oorzaken van heesheid: knobbeltjes op de
stembanden, verlamming door een operatie of andere beschadigingen van de stembandzenuw
en tot slot de zeldzaam voorkomende kanker van stembanden/strottenhoofd.
Verschijnselen
Bij heesheid kan het stemgeluid gesluierd, schor, geknepen of gebroken zijn. Soms is men de
stem zelfs “kwijt”.
Om een beeld te krijgen van de oorzaak is het belangrijk te weten of de heesheid plotseling is
begonnen of geleidelijk is ontstaan. Een plotseling begin duidt meestal op een virus infectie of
het geforceerd hebben van de stem.
Langzaam opkomende heesheid zal eerder veroorzaakt worden door inademing van stoffen of
andere lichamelijke oorzaken.
Naar de dokter?
Meestal is dat niet nodig. Heesheid wordt in de meeste gevallen veroorzaakt door een
virusinfectie of door het geforceerd gebruik van de stem. In een tot drie weken verdwijnt de
heesheid en is de stem volledig hersteld.
Wanneer heesheid langer dan drie weken bestaat is het raadzaam een afspraak te maken.
Behandeling/zelfzorg
- Geef de stem rust. Dat wil zeggen niet te veel praten. Fluisteren verergert de klachten.
- Roken verergert de heesheid niet roken is een belangrijke maatregel voor degene die hees
is. Uiteraard is het ook belangrijk dat er in de omgeving niet wordt gerookt.
- Als er slijm zit rond de stembanden is stomen met heet water soms een goede maatregel. Er
hoeft niets aan het water te worden toegevoegd.
- Stress minimaliseren, op tijd naar bed gaan en ontspanningsoefeningen ondersteunen het
herstel van heesheid.
Hoesten
Hoesten is geen ziekte maar een zinvolle verdedigingsreactie van ons lichaam. Door het
hoesten worden longen en luchtwegen schoongehouden, waardoor de ademhaling optimaal
kan plaats vinden. Hoesten heeft dus in het algemeen een nuttige functie.
Bij het hoesten wordt de stemspleet afgesloten en worden de buikspieren aangespannen,
waardoor de druk in de longen oploopt. Dan wordt de stemspleet plotseling geopend waarna
de lucht met een enorme vaart naar buiten komt.
Hoesten is de reactie op een prikkeling van de slijmvliezen. Hierin liggen kleine zenuwvezeltjes
die een signaal doorgeven naar het hoestcentrum in de hersenen. De hersenen geven het sein
om te hoesten. De grote snelheid waarmee de lucht naar buiten komt zorgt ervoor dat
irriterende stoffen naar buiten worden gewerkt.
Oorzaak
Hoesten is dus een reactie op een prikkeling van de slijmvliezen. Deze prikkeling kan worden
veroorzaakt door een infectie. Verkoudheid, griep en bronchitis zijn de meest voorkomende
infecties. Ze veroorzaken ontstoken slijmvliezen. De slijmvliezen zwellen op en vormen extra
slijm. Hoesten zorgt ervoor dat dit slijm wordt afgevoerd.
Prikkeling van de slijmvliezen kan ook worden veroorzaakt door verontreinigingen in de lucht.
Sigarettenrook en stof zijn de meest voorkomende verontreinigingen. Wanneer er een
overgevoeligheid bestaat voor een bepaalde stof spreken we van een allergie.
Roken is dus een belangrijke factor bij het ontstaan van hoesten. De slijmvliezen van de longen
zijn normaal bedekt met trilhaartjes. Deze zorgen ervoor dat slijm en stof worden afgevoerd (in
de richting van de mond). Door roken worden de trilhaartjes kapot gemaakt, het slijm blijft
hangen en gaat irriteren. Hierdoor ontstaat hoest (het bekende rokershoestje).
Verschijnselen
Er zijn twee soorten hoest. Allereerst de productieve hoest. De hoestprikkel wordt veroorzaakt
door te veel slijm of pus in de luchtwegen. Het hoesten levert dus iets op: slijm en pus.
De tweede soort is de droge hoest, ook wel prikkelhoest genoemd. Ondanks het hoesten komt
er niets naar buiten. Het hoestcentrum wordt eigenlijk voor niets geprikkeld. Sterker nog: juist
door het hoesten worden de slijmvliezen steeds erger geïrriteerd.
Een bijzondere vorm van hoesten, die vrijwel alleen voorkomt bij kinderen onder de vijf jaar, is
pseudocroup. Het is een zwelling van het slijmvlies van het strottenhoofd. Het kind wordt 's
avonds of 's nachts wakker. Het kind is benauwd en heeft last van een blafhoest. Er is geen
koorts. De beste behandeling is stomen.
Naar de dokter
Raadpleeg de huisarts wanneer de hoest langer dan twee weken duurt of de klachten steeds
terugkomen. Ouderen en zuigelingen moeten eerder met de huisarts overleggen. Doe dit ook
als het hoesten gepaard gaat met ernstige benauwdheid, pijn in de borst, duidelijk ziek zijn en
bij opgeven van gekleurd slijm of bloed.
Behandeling/zelfzorg
- Bij een gewone hoest hoeft men de eerste twee weken niets te doen.
- Stoppen met roken.
- Vaak wat drinken of zuigen op een dropje of zuurtje.
- Bij verkoudheid de neus druppelen met zout water.
- Stomen onder een doek of met kleine kinderen in de badkamer
- Eventueel een hoestdrankje kopen.
- Zelf thijmthee met honing maken.
Hoofdluis
Hoofdluizen zijn kleine grauwe beestjes. Een volwassen luis is iets kleiner dan de kop van een
lucifer.
Het hoofdluisprobleem steekt één of twee maal per jaar de kop op, vaak aan het begin van het
nieuwe schooljaar. De aanwezigheid van luizen heeft niets te maken met slechte hygiëne. Het
komt in alle milieus voor. Luizen zitten zelfs liever op een schoon dan op een ongewassen
hoofdhuid.
Verschijnselen
De hoofdluis is met het blote oog moeilijk te zien. Door stevig uitkammen met een stofkam
boven een wastafel, wit sloop of een stuk wit papier zijn ze wel zichtbaar.
Neten, de eitjes van de luis, zijn zichtbaar als witte stipjes die soms lijken op roos. Roos laat
gemakkelijk los van het haar. De neten zitten echter vast aan de haren, dicht tegen de
hoofdhuid. Eitjes die meer dan een halve centimeter boven de hoofdhuid zitten bevatten geen
levende neten meer. Deze eitjes zijn al uitgekomen. Als er neten zijn, zijn er meestal ook luizen
in de buurt. Ze zitten vooral op warme plaatsen, achter de oren, in de nek en onder de pony.
Kort na de besmetting met hoofdluis merkt men nog helemaal niets. Pas als de luizen zich flink
vermenigvuldigd hebben ontstaat jeuk en gaat men krabben. De hoofdhuid is geïrriteerd en
vertoont vaak rode vlekken en korstjes door het krabben.
Oorzaak
In tegenstelling tot vlooien kunnen luizen niet springen of vliegen; ze lopen over van hoofd
naar hoofd. Ook kunnen ze overlopen via jassen aan de kapstok, mutsen, petten, sjaals,
beddengoed, borstels, kammen of koptelefoons.
Omdat kinderen bij het spelen veel dichter bij elkaar zijn dan volwassenen is hoofdluis vooral
een kinderprobleem.
Naar de dokter?
- nee, voor hoofdluis hoef je niet naar de dokter. Hoofdluis is niet gevaarlijk, ze dragen geen
ziektes over. De verschillende middelen tegen hoofdluis zijn zonder recept verkrijgbaar.
Behandeling/zelfzorg
- Behandeling bestaat uit een combinatie van wassen en kammen van de hoofdharen plus een
aantal aanvullende maatregelen.
- Luizen en neten zijn goed te bestrijden met bepaalde shampoo’s of lotions. De apotheker
kan u hierover adviseren.
- Direct na de behandeling met shampoo of lotion moeten de haren worden gekamd met een
gewone kam en vervolgens met een stofkam (verkrijgbaar bij drogist en apotheek). Met de
stofkam kamt u de dode luizen uit het haar. Ook de meeste neten worden er uitgekamd.
- Omdat luizen overlopers zijn is de kans groot dat andere gezinsleden ook hoofdluis hebben.
Het is daarom van belang met een stofkam het hele gezin te controleren. Maak na elke
persoon de stofkam goed schoon in een sopje.
- Controleer daarna wekelijks alle gezinsleden met een stofkam.
- Als er luizen zijn is het belangrijk om de directe omgeving te waarschuwen. Meld het op
school en bij vriendjes. Ook zij kunnen dan meteen met een stofkam het haar controleren.
- Het preventieve gebruik van bestrijdingsmiddelen(zonder dat luis is gevonden) is niet
verstandig. Het kan bijdragen tot het resistent worden van de hoofdluis tegen het
betreffende middel. Het werkt dan niet meer als er luizen zijn.
- Hoofdluis kun je niet voorkomen. Ook al was je het haar 3 keer per dag, het helpt niets. De
hoofdluis heeft daar geen last van.
Hoofdpijn
Ons hoofd heeft nogal wat te verduren. Bestond vroeger het werk van de meeste mensen uit
lichamelijke arbeid, tegenwoordig staat vooral het werk dat met het hoofd moet worden gedaan
centraal. Ook in onze vrije tijd worden we, via televisie radio en kranten overspoeld met
informatie en problemen waarover wij moeten nadenken, ons hoofd moeten gebruiken.
Het denken, het opnemen van informatie en het verwerken van problemen is in onze
samenleving steeds belangrijker geworden. De rest van ons lichaam komt er steeds minder
aan te pas: we verplaatsen ons in auto's, gaan met roltrappen naar boven, halen onze voeding
kant-en-klaar in supermarkten in plaats van zelf dingen te verbouwen. Kortom het lijkt alsof
ons hoofd, waarin het denken plaats vindt, topzwaar wordt ten opzichte van de rest van ons
lichaam. Deze onevenredige belasting kan zich uiten in pijn in het hoofd.
Oorzaak
Verreweg de belangrijkste oorzaak van hoofdpijn is spanning, ook wel spanningshoofdpijn
genaamd. Bij spanningshoofdpijn zijn de spieren van hoofd en/of nek te strak gespannen.
Daardoor worden de zenuwuiteinden geprikkeld en krijgen we hoofdpijn. Zo'n te hoge
spanning van de spieren is meestal het gevolg van een te hoge spanning in het dagelijkse
bestaan. Dat kunnen spanningen van korte duur zijn, die optreden als we bijvoorbeeld te lang
hebben doorgewerkt of na een ruzie. Maar ook continue en langdurige spanning, kan een
verhoogde spierspanning opleveren. Voorbeelden hiervan zijn: te hoge eisen stellen aan jezelf,
voortdurend een schuldgevoel hebben, een onaangename baan hebben of voortdurend
boosheid onderdrukken. In alle gevallen kruipt de spanning die voortvloeit uit de leefsituatie in
de spieren van het hoofd en de nek en er ontstaat hoofdpijn.
Verschijnselen
Spanningshoofdpijn wordt gekenmerkt door een strak, constant drukgevoel met doffe pijn in
het voorhoofd, bij de slapen of het achterhoofd. Meestal voelen we die pijn aan beide kanten
van het hoofd, soms is er een 'bandgevoel' om het hoofd.
Naar de dokter?
-
als er naast de hoofdpijn geen andere lichamelijke klachten zijn hoeft u niet naar de huisarts
-
ja wanneer er andere klachten zijn: oogklachten, bijholte ontsteking, allergieën,
hersenschudding, nekstijfheid, sufheid, verlammingen
Behandeling/ Zelfzorg
- Sommige mensen zijn gevoelig voor bepaalde voedingsmiddelen (kaas, koffie, alcohol,
chocolade, vlees, citrusvruchten). Wanneer u denkt dat dit bij u ook het geval zou kunnen
zijn, probeer ze dan gedurende een maand niet te eten.
- Aangezien spanning/stress veroorzaakt wordt door bepaalde problemen is het belangrijk
deze problemen te achterhalen. Blijf er niet mee rondlopen. Praat erover met anderen.
- Hou een dagboek bij waarin uw dagelijkse aantekeningen maakt over: ernst of duur van de
hoofdpijn en omstandigheden waaronder de hoofdpijn optreedt.
- Hoofdpijn kan onderdeel zijn van een ongezonde levensstijl. Vermijdt te hoge werkdruk,
teveel alcohol, rook niet en probeer regelmatig en voldoende te slapen.
- Lichaamsbeweging in de buitenlucht is een goed middel tegen spanning/stress en
spanningshoofdpijn. Ga wandelen, fietsen, tuinieren of doe aan sport.
- Yoga, ontspanningsoefeningen en hoofdpijnmassage kunnen op korte en lange termijn
bijdragen uw hoofdpijn op te lossen.
- Zonodig kan bij hoofdpijn paracetamol worden genomen. Dit is zonder recept bij de drogist
of apotheek verkrijgbaar.
Hooikoorts
Hooikoorts is een allergie. Bij hooikoorts is iemand overgevoelig voor bepaalde
stuifmeelkorrels (pollen) van grassen, planten of bomen.
Verschijnselen
Hooikoorts kan verschillende klachten geven. De meest voorkomende zijn: niezen, verstopte
neus, loopneus, jeukende, tranende of brandende ogen. Sommige mensen hebben een droge
keel of een voortdurende kriebelhoest. Minder vaak komen voor: een koortsig gevoel, een vol
hoofd, benauwdheid of vermoeidheid.
De klachten treden op in de bloeitijd van grassen, planten en bomen. Dat is tussen maart en
september. De precieze periode is afhankelijk van het gewas waarvoor men allergisch is.
Iemand met een allergie voor boompollen heeft vroeger in het jaar last dan iemand met een
allergie voor grassen. Sommige mensen hebben het hele seizoen klachten.
Oorzaak
In de slijmvliezen zitten zogenaamde mestcellen. Bij iemand met hooikoorts gaan deze cellen
kapot als ze in contact komen met stuifmeelkorrels. Hierbij komen verschillende stoffen vrij
waarvan de belangrijkste histamine is. Door deze stof raken de slijmvliezen geïrriteerd en
ontstaan er klachten van jeuk, vochtafscheiding en zwelling.
Het is onduidelijk waarom sommige mensen wel en anderen niet allergisch reageren op
stuifmeelkorrels. De klachten kunnen op elke leeftijd beginnen soms al op de kinderleeftijd,
zelden onder de 5 jaar. Na enige jaren nemen de klachten weer af. Boven de 45 jaar komt
hooikoorts weinig meer voor.
Naar de dokter
Hooikoorts is lastig maar het kan geen kwaad. Na de zomer zijn de klachten weer
verdwenen.Het heeft zin om de dokter te raadplegen wanneer onderstaande maatregelen
onvoldoende effect hebben.
Behandeling/Zelfzorg
- op zonnige en winderige dagen zit er veel stuifmeel in de lucht. Plan bezigheden buitenshuis
zoveel mogelijk in de ochtend. Dan zijn er de minste pollen. Na een regenbui zijn er juist
weinig pollen in de lucht.
- Binnenshuis zijn er het minste klachten wanneer de ramen gesloten blijven. Ook het luchten
van het huis kan het beste ’s morgens gebeuren.
- Radio en TV geven berichten welke dagen voor mensen met hooikoorts gunstig en
ongunstig zijn.
- Probeer niet in de ogen te wrijven. De klachten verergeren en er ontstaat eerder een
ooginfectie.
- Een zonnebril kan de ogen enigszins beschermen tegen stuifmeelkorrels.
- Iemand met hooikoorts kan beter geen gras maaien
- Vakanties kunnen gekozen worden aan zee of in de bergen. Daar zit minder stuifmeel in de
lucht.
- Naast deze voorzorgsmaatregelen zijn er verschillende medicijnen tegen hooikoorts die
zonder recept bij apotheek of drogist te krijgen zijn. Het beste kan men beginnen met
zogenaamde antihistaminica. Bijvoorbeeld: Cetrizine 10 mg en loratidine 10mg. Voor
kinderen is er een lagere dosering. De tabletten werken na 1-2 uur en kunnen incidenteel op
geleide van de klachten, of continu worden gebruikt. Een ander middel dat zonder recept
verkrijgbaar is, is cromoglicinezuur 40mg/ml neusspray (2-3 x per dag 1 pufje. Het werkt pas
na gebruik van 1 tot 3 weken. Dus bij voorkeur al voor het hooikoortsseizoen hiermee
beginnen.
Huiduitslag
De huid vormt het omhulsel van ons lichaam. De huid beschermt ons tegen schadelijke stoffen
en bacteriën. Bovendien helpt de huid bij het regelen van de temperatuur en de vochtbalans.
De huid is zo’n halve centimeter dik en bestaat uit verschillende lagen. Vanuit de onderste laag
wordt voortdurend nieuwe huid aangemaakt. De huid wordt zacht en soepel gehouden door
een vettige stof. Deze zogenaamde talg wordt gemaakt in kleine kliertjes die tussen de
huidcellen zitten.
Oorzaak
Eczeem is een verzamelnaam voor verschillende vormen van huiduitslag. Een duidelijke
oorzaak voor eczeem is er meestal niet. Wel is bekend dat eczeem vaak ‘in de familie’ zit. Men
wordt geboren met een aanleg, een vergrote kans om eczeem te krijgen.
Een belangrijke rol speelt de (over)gevoeligheid van de huid. Allerlei prikkels uit de omgeving
kunnen invloed hebben op de huid: huisstofmijt, huidschilfers, stuifmeel enzovoorts. Bij kleine
kinderen (tot twee jaar) kunnen voedingsallergieën eveneens bijdragen aan een eczeem reactie
van de huid.
Eczeem is vooral aanwezig in families waar ook andere overgevoeligheidsklachten voorkomen
( bijvoorbeeld astma en hooikoorts). Eczeem kan een reactie zijn op emotionele spanningen.
Men spreekt niet voor niets over de huid als “spiegel van de ziel”.
Verschijnselen
Het meest kenmerkende bij eczeem is dat de huid rood, droog en schilferig is. Meestal jeukt het
erg. Soms zijn er blaasjes, die wanneer ze stuk gaan, vocht afscheiden. De kapotte blaasjes
vormen korstjes.
Eczeem kan over het hele lichaam voorkomen maar heeft bij kleine kinderen voorkeur voor het
gezicht en de behaarde hoofd. Na het tweede jaar zijn vooral de knie- en elleboog plooien,
polsen en enkels aangedaan.
Ongeveer één op de tien kinderen heeft last van eczeem. Eczeem verloopt wisselend met
verbeteringen en verslechteringen.
Ook op volwassen leeftijd zijn er mensen die wisselend last houden van eczeem.
Naar de dokter
- nee, het is ongevaarlijk en niet besmettelijk
- ja, wanneer iemand met onderstaande maatregelen geen bevredigende resultaat krijgt
Behandeling/zelfzorg
- Draag luchtige katoenen kleding. Wol en kunststof irriteren de huid.
- Houd de nagels kort zodat de eczeemplekken (tijdens de slaap) niet opengekrabd worden.
- Zorg ervoor dat de omgeving niet te warm is. Dit geldt voor badtemperatuur, dekens en
temperatuur in huis. Hoe warmer hoe meer jeuk.
- Gebruik geen zeep, badschuim of doucheschuim. Zeepachtige stoffen verwijderen het
beschermende talglaagje waardoor de huid eerder uitdroogt.
- Mensen met eczeem hebben meestal een droge huid. Voorkom dat de huid uitdroogt.
Gebruik een aantal malen per dag een neutrale crème zonder parfum. Een goede crème
hiervoor is lanette wascrème. Dit is zonder recept verkrijgbaar bij de apotheek en drogist.
- Voor baby’s en kleine kinderen kunt u een dopje olijfolie, sojaolie, speciale badolie of
balneum hermal aan het badwater toevoegen. Na het baden blijft er een vetlaagje achter op
de huid.
- Droge eczeemplekken kunt u behandelen met zinkzalf. Vochtige eczeemplekken kunt u met
zinkolie behandelen. Ook dit is verkrijgbaar bij de apotheek of drogist. Wanneer de huid
rustiger is geworden kunt u weer lanette- wascrème gebruiken.
- Naarmate eczeem en Cara vaker bij ouders en familie voorkomen is de kans groter dat een
baby ook deze klachten krijgt. U kunt de kans hierop verkleinen door de baby ongeveer zes
maanden borstvoeding te geven.
Huilbabies en buikkrampjes
Iedere baby huilt. De ene baby huilt vaker dan de andere. Huilen is een belangrijk
communicatiemiddel voor de baby. Honger, een natte luier, moeheid, verveling, het zijn
allemaal redenen om te huilen. Maar sommige baby’s huilen opvallend veel.
In Nederland spreken we over een huilbaby als een kind tenminste drie dagen in de week drie
uur per dag huilt en dat tenminste gedurende drie weken. Ongeveer twee op de honderd
kinderen voldoen aan deze definitie.
Oorzaak
Aangenomen wordt dat baby’s die langdurig huilen last hebben van darmkrampjes.
Hoewel de baby pijn lijkt te hebben, is er geen sprake van een ziekte. Men neemt aan dat de
darmpjes nog moeten wennen aan hun taak. Er treedt geen beschadiging van de darmen op.
Over koemelkallergie als oorzaak van veelvuldig huilen zijn de meningen verdeeld. Als het een
rol speelt is dat slechts bij een klein percentage van de kinderen.
Verschijnselen
Huilbaby’s zijn gezonde kinderen die goed drinken, goed groeien en zich goed ontwikkelen.
Gemiddeld huilen jonge zuigelingen twee uur per dag. Op de leeftijd van drie maanden is dat
nog maar een uur.
Huilbaby’s beginnen meestal met opvallend veel huilen als ze twee weken oud zijn. Bij drie tot
vier maanden zijn de klachten meestal weer verdwenen.
De huilbuien beginnen steeds plotseling en stoppen plotseling. Het huilen gaat vaak over in
krijsen. Bij sommige baby’s komen de huilbuien op vaste tijden, vaak na de voeding en vooral
’s avonds.
Tijdens het huilen wordt het hoofdje rood, de armpjes zwaaien heen en weer en de beentjes
worden opgetrokken. Vaak wordt de romp gestrekt. Het buikje is hard en het kind laat windjes.
Soms maken de darmen lawaai, een rommelend geluid. Alles wijst erop dat het kind krampende
pijn ervaart, hoewel we dat niet zeker weten. Pogingen om het kind te troosten mislukken of
hebben maar eventjes resultaat.
Huilbaby’s zijn onrustig ook tussen de huilbuien door. Ze schrikken vaak en zijn snel uit hun
evenwicht. Huilbaby’s slapen moeilijk in en zijn snel weer wakker. Een nacht doorslapen lukt
meestal pas na vier maanden.
Het buitensporig huilen van de baby leidt bij ouders tot gevoelens van onzekerheid,
ongerustheid en onmacht. Vaak is het ook moeilijk om contact te leggen met een baby die veel
huilt. De baby kijkt steeds weg en reageert vaak afwijzend op pogingen tot lichaamscontact.
Naar de dokter
Een bezoek aan de huisarts is noodzakelijk als vaak huilende kinderen niet goed groeien of
achterblijven in hun ontwikkeling. Ook wanneer u bang bent dat u de baby "iets aandoet", is
het verstandig naar de dokter te gaan.
Behandeling/Zelfzorg
- Zorg voor voldoende ontspanning voor uzelf. Probeer in de tijd dat de baby slaapt ook zelf
rust te nemen. Accepteer hulp van vrienden, grootouders enzovoort.
- Pak de baby niet met "boze handen" op. Reageer spanning af door u op iets anders te
concentreren.
- Soms helpt het om even naar een ruimte te gaan waar u de baby niet hoort.
- Hou de moed erin. Want een ding is zeker, het huilen gaat altijd weer over.
- Voed de baby rechtop. Dan kan de lucht naar boven borrelen. Laat het kind tijdens het
drinken meerdere keren
rusten en boeren.
- Bij flesvoeding een speen proberen met een andere speenopening.
- Soms helpt voorzichtige massage van de buik. Maak rustige bewegingen in de richting van
de klok.
- Draag de baby tegen het lichaam. Dat geeft een gevoel van geborgenheid. Een draagzak of
draagdoek is een handig hulpmiddel.
- Een theelepeltje venkelthee door de voeding kan soms helpen.
- Bij borstvoeding kan het eten van bijvoorbeeld druiven, sinaasappels, uien, koolsoorten en
dergelijke door de moeder darmkrampjes geven bij de baby. Probeer erachter te komen of
dat de oorzaak is.
- Wees terughoudend met het eventueel wijzigen van de flesvoeding van de baby of het
weglaten van koemelkproducten in de voeding van de moeder bij borstvoeding. Het is
zelden de oorzaak van de klachten. Overleg zonodig met de verpleegkundige van het
consultatiebureau.
- Sommige baby’s zijn van nature hyperactief. Zij kunnen soms worden gekalmeerd door ze
stevig in een lakentje te wikkelen. Dit heet inbakeren. Het helpt alleen bij heel jonge baby’s.
Via de thuiszorg is er een troostkoffer verkrijgbaar. De koffer bevat allerlei artikelen die
kunnen helpen bij langdurig huilende baby’s. Het zijn bijvoorbeeld een hangmat, een
draagdoek, speciale muziek, achtergrondinformatie.
Hyperventilatie
Hyperventilatie betekent: te snel en/of te diep ademen. Meestal gebeurt dit zonder dat iemand
het zelf in de gaten heeft. Door deze verandering in de ademhaling wordt teveel koolzuur
uitgeademd. De hoeveelheid koolzuur in de longen vermindert. Daardoor verandert de
samenstelling van het bloed. Aangezien het bloed het gehele lichaam voorziet kan deze
veranderde samenstelling klachten geven in vrijwel alle delen van het lichaam.
Oorzaak
Hyperventilatie is geen ziekte, maar een reactie van het lichaam op angst en spanningen.
Iedereen is in moeilijke situaties wel eens angstig of gespannen. Die angst en spanning
beïnvloeden ons ademhalingspatroon. Het is een normale reactie van het lichaam op dreigende
situaties. Soms gaan we echter hyperventileren zonder ons ervan bewust te zijn dat dit
veranderde adempatroon een reactie is op angst en spanning. De klachten lijken zomaar te
ontstaan.
Op zichzelf zijn die klachten weer een bron van angst, omdat we denken dat er een ernstige
ziekte achter schuilt. Zo ontstaat een cirkel waarin angst, hyperventilatie en
hyperventilatieverschijnselen steeds meer toenemen.
Iemand die al eens een aanval van hyperventilatie heeft gehad, is bang dat opnieuw mee te
moeten maken. Alleen al de gedachte een aanval te zullen krijgen is er de oorzaak van dat
mensen situaties gaan mijden. Ze gaan zich isoleren en de hyperventilatieaanvallen nemen toe.
Verschijnselen
De meest voorkomende klachten bij hyperventilatie zijn: angst, zenuwachtigheid, tintelend
gevoel rond mond, in handen en voeten, duizeligheid, hartkloppingen, hoofdpijn, gevoel flauw
te zullen vallen, dubbelzien, misselijkheid, zweten, klamme of koude handen, gevoel alsof er
iets in de keel zit, opgeblazen gevoel in de buik, denken dood te gaan en vele andere klachten.
De klachten kunnen afzonderlijk of in combinatie voorkomen. Ze kunnen zeer ernstig zijn en
iemands leven volledig ontwrichten.
Hyperventilatieklachten komen meestal voor in aanvallen. Bij sommige mensen kunnen de
klachten voortdurend in lichte mate aanwezig zijn.
Iedereen kent de verschijnselen van hyperventilatie enigszins. Denk bijvoorbeeld aan het
opblazen van een luchtbed of aanblazen van houtvuur. Gebeurt dat intensief dan ontstaan er
duizeligheidklachten, hartkloppingen en andere verschijnselen die horen bij een te diepe en te
snelle ademhaling.
Naar de dokter?
- nee, hyperventilatie is ongevaarlijk
- ja, wanneer iemand bijzondere oorzaken vermoedt
- ja, wanneer iemand met de onderstaande adviezen niet uitkomt
Behandeling/ Zelfzorg
- Breng een plastic zakje rond de neus en mond aan. Omdat het zakje niet geheel afgesloten
mag zijn, houdt u het aan de binnenkant vast met beide duimen. U kunt ook een puntje van
de zak afknippen. Het zakje mag niet te klein zijn. Een diepvrieszakje heeft de goede
afmetingen. Adem rustig in en uit.
- Beter nog dan een plastic zakje is een stukje tuinslang van 50 centimeter. U houdt de neus
dicht en u ademt in- en uit door de slang in uw mond. Is er geen zakje of slang voorhanden
dan kunt u de handen in een kommetje om neus en mond vouwen en daarin in- en
uitademen.
- U kunt met extra lichaamsbeweging in de vorm van bijvoorbeeld touwtje springen, diepe
kniebuigingen maken,
hardlopen een aanval voorkomen. De extra productie van koolzuur die hierdoor ontstaat is
vaak voldoende om het dreigende tekort hieraan te voorkomen.
- Om meer greep te krijgen op de ademhaling en daarmee op uw hyperventilatie kunt u zich
aanmelden voor yogalessen of een cursus voor ontspannings/ ademhalingstechnieken.
- Het bijhouden van een dagboek is vaak een uitstekend hulpmiddel om erachter te komen
welke situaties of spanningen hyperventilatie uitlokken. Door daar vervolgens rekening mee
te houden of te praten kan het probleem vaak worden opgelost.
- Geneesmiddelen ter voorkoming of bestrijding van hyperventilatie bestaan niet. Vaak
worden kalmeringsmiddelen geslikt. Hiermee kan de angst en spanning onderdrukt worden,
ze lossen de achterliggende problemen niet op.
Insectenbeten/ -steken
Muggen, vlooien, wespen, bijen, mieren, teken en steekvliegen zijn in Nederland de meest
voorkomende insecten die bijten of steken. Sommige mensen hebben veel last van een beet,
steek, anderen merken er nauwelijks iets van.
Verschijnselen
Een mug, een vlo of een mier steekt meestal zonder dat men het voelt. Pas als er een bultje
komt of jeuk ontstaat, merkt iemand dat hij/zij is gestoken.
Een steek van een bij, wesp of steekvlieg is pijnlijk en kan een flinke bult geven. Vooral een
bijensteek geeft veel zwelling. Bijen laten hun angel achter in de huid als zij steken. Opvallend
bij deze steken is dat de klachten op de tweede dag vaak erger zijn dan op de eerste dag. Vanaf
de derde dag gaat het snel beter.
Een teek bijt zich vast in de huid en zuigt zich vol met bloed.
Naar de dokter?
-
Nee, een insectenbeet/steek is vervelend maar de jeuk, pijn en zwelling gaan vanzelf
weer over.
-
Ja, wanneer iemand in de mond, tong of keel is gestoken.
-
Ja, wanneer bekend is dat iemand een ernstige reactie krijgt op bepaalde beten/ steken.
-
Ja, als iemand uitslag of zwellingen krijgt op plaatsen die niet in de buurt van de
insectenbeet of steek zitten.
-
Ja, wanneer er over het hele lichaam jeuk ontstaat.
-
Ja, wanneer er na drie dagen geen herstel optreedt.
-
Ja, wanneer er rond een tekenbeet na enkele dagen tot maanden een lichtrode ronde
vlek ontstaat.
Zelfzorg/Behandeling
- Maatregelen ter voorkoming van insectenbeten/ steken zijn er in overvloed. Sommige
insecten zijn verzot op
felgekleurde kleding, parfum en bloemen. Kleding beschermt tegen insecten. Het eten van
(zoete)etenswaren buiten geeft uiteraard enig extra risico. Behandelen van katten en honden
tegen vlooien kan overwogen worden. Voor elke vlo die gezien wordt op een dier zijn er 10
tot 100 in de omgeving. Gebruik van horren onder open ramen en in de slaapkamer
eventueel een klamboe, maakt de prikkans kleiner.
- Is de angel van een bij blijven zitten dan kan deze worden verwijderd door met de nagels
over de plek te schrapen.
Ook kan een pincet gebruikt worden.
- Een vastzittende teek niet verdoven met spiritus e.d. want dan spuit hij de inhoud juist in het
lichaam. Verwijder de teek met een pincet, bij voorkeur een tekenpincet waardoor de inhoud
van het lijfje niet wordt leeggeknepen. Maak bij het uittrekken een licht draaiende beweging.
Mocht er een stukje van de kop achterblijven dan is dat geen probleem. Het gaat dan op die
plaats iets zweren, waardoor de restanten vanzelf naar buiten komen.
- Een koude natte doek geeft verlichting bij jeuk, pijn en zwelling.
- Bij jeuk kan zonodig gekozen worden voor menthol poeder of een azaronachtige crème. Het
effect wordt overigens slechts bereikt door het verkoelende karakter en niet door de
werkzaamheid van de crème.
- Is er een wat uitgebreidere reactie op de insectenbeet/ steek dan kan het slikken van een
antihistaminicum.
Keelpijn
Keelpijn komt veel voor. Het staat op de vijfde plaats van de redenen voor een bezoek aan de
huisarts. Keelpijnklachten zijn meestal het gevolg van een ontsteking van de keel.
Oorzaak.
Plotseling ontstane keelpijn wordt in de meeste gevallen veroorzaakt door een ontsteking van
virussen. De keelpijn gaat dan samen met verkoudheid en hoesten. Tegen virussen bestaan
geen medicijnen. De virale keelontsteking gaat binnen 4 à 5 dagen vanzelf over.
Soms kan een keelontsteking het werk zijn van bacteriën. Bacteriën kunnen met penicilline
(antibiotica) worden bestreden. Maar ook keelpijn veroorzaakt door een bacterie gaat meestal
vanzelf binnen 4 à 5 dagen over.
Steeds terugkerende keelklachten of een moeizaam herstel van keelklachten kunnen verband
houden met inademen van te droge lucht, roken en misbruik van keeltabletten.
Verschijnselen
Bij een keelontsteking is het slijmvlies achter in de keel rood en opgezet. Soms zijn er gele
stippen of een geel beslag te zien in de keel. Dit is pus (etter) dat door de ontsteking wordt
veroorzaakt. Overigens valt op grond van wat men ziet niet uit te maken of het om een virale of
bacteriële keelinfectie gaat.
Het slikken doet zeer, eten gaat moeilijk, men voelt zich vaak ziek, er is koorts en de klieren in
de hals kunnen opgezet zijn. Bij gezonde kinderen zijn de amandelen overigens vrijwel altijd
groot. Ontstoken amandelen zijn knalrood. Het verwijderen van amandelen is in het algemeen
niet zinvol.
Naar de dokter?
- nee wanneer keelpijn samengaat met hoesten en of verkoudheid.
- nee als men denkt dat de dokter meteen penicilline geeft
- ja wanneer de keelpijn langer dan 5 dagen duurt. Bij jonge kinderen is het goed eerder met
de huisarts te overleggen in verband met eventueel uitdrogen.
- ja wanneer er ook vlekjes op de huid te zien zijn dan kan het roodvonk zijn)
Behandeling/ zelfzorg
- Voor keelpijn hoeven mensen in het algemeen dus niet naar de huisarts. Er zijn
verschillende maatregelen die het herstel bevorderen en de klachten verlichten.
- Voldoende drinken (koude dranken), dring geen eten op. Zuigen op een dropje of zuurtje
bevordert het herstel, keeltabletten werken niet beter (meestal slechter).
- Gorgelen met zout water ( 1 theelepel zout op een glas water)
- Neem voldoende rust, vermijd te droge lucht, niet roken
- Bij veel pijn een pijnstiller nemen (paracetamol).
- Een volwassene kan tot 6 maal daags een tablet nemen. Kinderen vanaf 6 jaar tot 4 maal een
halve tablet. Kleinere kinderen tot 4 maal daags 120 mg. per dag.
Kinderziekten
Een kinderziekte of vlekjesziekte is een besmettelijke ziekte bij kinderen die met vlekjes
gepaard gaat.
Een aantal kinderziekten is bijna verdwenen. De meeste kinderen zijn namelijk ingeënt tegen
mazelen en rode hond. De meest bekende kinderziekten worden hierna besproken.
Overigens komt het nogal eens voor dat kinderen vlekjes hebben die niet bij een bepaalde
kinderziekte zijn in te delen.
Oorzaak
Alle hierna beschreven kinderziekten worden veroorzaakt door een virusinfectie. Een
uitzondering hierop is roodvonk. Deze vlekjesziekte wordt veroorzaakt door een bacterie.
Verschijnselen
Waterpokken(varicella). Deze kinderziekte bestaat uit kleine rode speldenknopgrote vlekjes. Op
de vlekjes ontstaan met vocht gevulde blaasjes die later indrogen tot korstjes.
De uitslag zit op de romp, in het gezicht en vaak ook op de behaarde hoofdhuid. Soms zitten er
ook waterpokken in de mond, neus of vagina/ penis.
Behalve de huiduitslag is er sprake van flinke jeuk, soms lichte koorts en een licht ziek gevoel.
Na een dag of zeven verdwijnen de waterpokken weer. Waterpokken is besmettelijk vanaf één
dag voor het uitbreken van de blaasjes totdat de blaasjes zijn ingedroogd. Waterpokken geeft
een levenslange immuniteit.
Rode hond (rubella). Kleine rode vlekjes die eerst opkomen in het gezicht en zich daarna naar
de romp en ledematen uitbreiden.
Behalve de vlekjes zijn er meestal ook gezwollen lymfklieren in de hals en/of achter de oren.
Het kind is hangerig, heeft verhoging en vaak zijn er verkoudheidsverschijnselen. Soms zijn er
zelfs gewrichtsklachten.
De vlekjes bij rode hond zijn meestal na een dag of drie weer verdwenen. De overige klachten
duren drie tot zeven dagen.
Een week voordat er vlekjes opkomen en tijdens het hebben van vlekjes is het kind
besmettelijk voor anderen. Rode hond krijg je maar één keer.
Mazelen (morbilli). Grove vlekken die beginnen achter de oren en zich van daar naar het
gezicht, de romp en de ledematen uitbreiden. Typisch is dat de vlekjes verdwijnen als je erop
drukt.
Behalve de vlekken zijn er 'griepverschijnselen' zoals hoesten, koorts, oogirritaties en een
algemeen gevoel van ziek zijn. Deze verschijnselen zijn meestal al een dag of drie voor de
huiduitslag aanwezig. Tevens zijn er voorafgaand aan de huiduitslag zogenaamde Koplikse
vlekjes op het wangslijmvlies aanwezig. Dat zijn witte stipjes op een rode ondergrond.
Mazelen duurt met de verschijnselen voorafgaand aan de vlekjes erbij ongeveer 10 dagen.
Mazelen is besmettelijk een week voor tot en met een week na het uitbreken van de uitslag.
Wanneer een kind mazelen heeft gehad krijgt het zelden weer een tweede keer deze ziekte.
Deze kinderziekte komt nog slechts zelden voor omdat kinderen ertegen worden ingeënt.
Roodvonk (scarlatina). De gehele huid is rood met rode puntjes erop. Opvallend is dat het
gebied rond de mond geen uitslag vertoont. Ook de slijmvliezen van keel en mond zijn rood. De
tong heeft de eerste dagen een wit beslag en wordt na enige tijd donkerrood en bobbelig.
Vanwege dit aspect spreekt men van een frambozentong.
Behalve de uitslag is het kind flink ziek, heeft hoge koorts en flinke keelpijn. Ook hoofdpijn,
misselijkheid en braken kunnen voorkomen. De lymfklieren in de kaakhoeken zijn opgezet.
Na een dag of zeven verdwijnen de klachten. Vaak treedt na ongeveer tien dagen een
schilfering van de huid op, met name op de handpalmen.
Roodvonk is zonder behandeling minstens vier weken besmettelijk. Bij behandeling met een
antibioticum is het kind na één dag niet meer besmettelijk.
Na het doormaken van roodvonk is het mogelijk dat men het nog eens krijgt.
Tegenwoordig komen er vaak lichte vormen van roodvonk voor. Daarbij vindt u alleen uitslag
op plaatsen waar de huid warm is of waar druk aanwezig is. Bijvoorbeeld in de elleboogplooien
en aan de binnenkant van de dijen.
Vijfde ziekte (erythema infectiosum). Wanneer een kind een vlindervormige huiduitslag in het
gezicht krijgt waarbij er op het voorhoofd, de neus, de bovenlip en de kin geen vlekjes zitten is
er waarschijnlijk sprake van de vijfde ziekte. De vlekjes zijn grof en grillig van vorm en de
uitslag is meestal niet permanent aanwezig. De uitslag breidt zich uit vanaf het gezicht naar de
romp en de strekzijde van de armen en benen, soms ook naar de bilnaad.
Naast de vlekjes kan er sprake zijn van hangerigheid, lichte koorts, lichte gewrichtsklachten
(vooral bij oudere kinderen).
Vaak zijn deze klachten al enige dagen voor de huiduitslag aanwezig. De klachten zijn na een
dag of vijf weer verdwenen.
De vijfde ziekte komt meestal voor tussen de vier en tien jaar.
Zesde ziekte (exanthema subitum). Plotseling opkomen van hoge koorts die ongeveer drie
dagen duurt. De koorts daalt weer net zo plotseling en tegelijkertijd ontstaan er dan kleine
ronde vlekjes op de romp die zich verspreiden naar de nek, de armen en de benen. De vlekjes
verbleken binnen twee dagen weer. De zesde ziekte komt uitsluitend voor bij kinderen van een
half jaar tot drie jaar.
Wanneer een kind de zesde ziekte eenmaal heeft doorgemaakt, krijgt hij niet nog eens.
Naar de dokter?
-
Nee, wanneer er vlekjes zijn en het kind niet ziek is
-
Ja, wanneer er vlekjes zijn en het kind wel ziek is (o.a. bij koorts, oorpijn, buikpijn,
sufheid, hoesten, keelpijn).
Behandeling/ Zelfzorg
- Het is goed wanneer kinderen kinderziekten hebben doorgemaakt. Zij lopen dan geen kans
meer deze op latere
leeftijd te krijgen. Op latere leeftijd hebben kinderziekten vaak een heftiger verloop.
- Kinderen met een kinderziekte hoeven niet geïsoleerd te worden. Ze mogen op medische
gronden gewoon naar school, speelzaal of dagverblijf.
- Bij een kinderziekte is het niet nodig om aparte maatregelen te treffen bij het eten of bij het
toiletgebruik. De normale hygiënische gebruiken zijn voldoende.
- Wanneer kinderen geen eetlust hebben, dring hen dan niets op. Ze halen later de schade wel
weer in. Zorg wel voor voldoende drinken.
- Bedrust is alleen noodzakelijk wanneer het kind daar behoefte aan heeft. Ook hoeft het kind
niet persé binnen te blijven. Zelfs met wat koorts mag een kind als het daar zin in heeft best
naar buiten.
- Bij jeuk kunt u de huid deppen met azijnwater. Soms helpt een lauwe douche. Ook
mentholpoeder werkt
verlichtend bij jeuk.
- Houd bij jeuk de nagels kort en schoon. Door krabben kunnen gemakkelijk huidinfecties
ontstaan.
Koortslip
Een koortslip of koortsuitslag is een infectie van de huid op of in de buurt van de lippen. Een
koortslip komt vaak terug, meestal op dezelfde plaats.
Verschijnselen
Er ontstaan plekjes die jeuken, branden of pijn doen. De plekjes zwellen op, worden rood en er
ontstaan kleine blaasjes. Na één of twee dagen drogen de blaasjes op en komen er korstjes. Na
ongeveer een week is de lip weer genezen, zonder littekens achter te laten. De plekjes zijn
besmettelijk tot er droge korstjes zijn gevormd.
Oorzaak
Een koortslip (herpes labialis) wordt veroorzaakt door het herpesvirus. Het eerste contact met
het virus vindt meestal plaats op kleuterleeftijd, maar geeft dan eigenlijk nooit klachten. Zijn er
wel klachten bij de eerste infectie dan bestaan die niet uit blaasjes op de lippen maar uit
ontstekingsverschijnselen van het mondslijmvlies.
Overigens kunnen baby’s ernstig ziek worden van een herpes infectie. Knuffelen met een baby
moet aan iemand met een koortslip worden ontraden.
De infectie geneest maar het virus blijft aanwezig in de zenuwcellen onder de huid. Als het
virus een tweede keer de kop opsteekt ontstaan er blaasjes op of rond de lippen. Het herpes
virus kan telkens opnieuw een koortslip veroorzaken. Meestal zit het weer op dezelfde plaats.
Zonlicht, koorts, menstruatie of stress kan het virus activeren.
Naar de dokter?
- Nee, een koortslip is lastig maar ongevaarlijk.
- Ja, wanneer de blaasjes na twee weken nog niet zijn verdwenen.
- Ja, wanneer de ontsteking zich uitbreidt. Waarschijnlijk zijn er dan bacteriën in de blaasjes
gekomen. Behandeling is dan gewenst.
- Ja, wanneer iemand vaker dan vijf keer per jaar een koortslip heeft.
Behandeling/ Zelfzorg
Het herpes virus blijft na de eerste infectie dus altijd in het lichaam aanwezig. Daar bestaat
geen behandeling voor. De volgende maatregelen verkleinen de kans op een koortslip.
- Een goede weerstand maakt de drempel om een koortslip te krijgen hoger. Gezonde
voeding, voldoende
- lichaamsbeweging en genoeg nachtrust zijn daarvoor belangrijk.
- Een zonnebrandmiddel met een hoge beschermingsfactor voor de lippen maakt de kans op
een koortslip kleiner.
- Bij een koortslip werkt zinkolie of cetomacrogolcrème verzachtend.
- Het effect van aciclovircrème bij een koortslip is niet veel groter dan dat van zinkolie. Als het
al helpt verkort het de genezingsduur met hooguit één of twee dagen mits de crème wordt
aangebracht binnen enkele uren na het begin van de verschijnselen.
Koorts
Bij de meeste mensen schommelt de lichaamstemperatuur tussen de 36,5 en 37,5. ‘s Avonds is
de temperatuur meestal iets hoger dan ‘s ochtends. We spreken van koorts als de temperatuur
hoger is dan 38 graden. Het begrip verhoging heeft geen betekenis.
Koorts is een zinvolle reactie van het lichaam. Koorts is een signaal dat het lichaam vecht
tegen een infectie van virussen of bacteriën. Bovendien helpt de verhoging van de
lichaamstemperatuur mee om de virussen en bacteriën te bestrijden.
Oorzaak
Het is opvallend dat de temperatuur van ons lichaam zo netjes binnen bepaalde grenzen blijft,
terwijl de temperatuur om ons heen zo sterk kan verschillen. Het bewaken van de
lichaamstemperatuur gebeurt door het warmteregulatiecentrum. Dit is een soort thermostaat
die in de hersenen ligt en de aanvoer en afvoer regelt van warmte.
Wanneer virussen of bacteriën het lichaam binnendringen, reageert het
warmteregulatiecentrum door de thermostaat iets hoger te zetten.
Koorts op zich is ongevaarlijk. De oorzaak van koorts is meestal een virusziekte. De
virusziekten griep en verkoudheid zijn de meest voorkomende aandoeningen op dit gebied.
Verschijnselen
De lichaamstemperatuur wordt met een digitale of kwikthermometer rectaal (in de anus)
gemeten. Het is niet nodig de temperatuur vaker dan één keer per dag op te nemen.
Rillen bij koorts vindt plaats wanneer de temperatuur snel oploopt. De huid wordt bleek en de
zieke heeft het koud.
Wordt de koorts minder dan zien we de afvoer van warmte toenemen. De zieke heeft het warm
en gaat zweten. De lichaamstemperatuur stijgt bij een infectieziekte nooit boven 41.7. Men kan
niet doodgaan aan koorts, evenmin ontstaan er hersenbeschadigingen door koorts.
De hoogte van de koorts zegt niets over de ernst van de ziekte. Een griepje kan koorts geven
tot boven de 40 graden. Bij een fikse bronchitis wordt soms maar 38.5 gemeten. Let bij
kinderen vooral op sufheid, slecht drinken, stijve nek, benauwdheid, braken of ernstige diarree.
De hoogte van de temperatuur is dan ook veel minder belangrijk dan het gedrag van het kind.
Wanneer het kind gewoon speelt en normaal reageert, is er niet veel aan de hand.
Bij kinderen kan de koorts snel oplopen. Bij een klein aantal kinderen kan dit een koortsstuip
veroorzaken. Het ontstaan van een koortsstuip heeft vooral te maken met de snelheid waarmee
de temperatuur oploopt en niet met de uiteindelijke hoogte van de koorts. Ook leiden
koortsstuipen niet tot hersenbeschadiging
Naar de dokter?
-
nee voor koorts alleen hoeft men niet naar de dokter.
-
ja wanneer het kind jonger is dan drie maanden.
-
ja wanneer koorts samengaat met sufheid, slecht drinken, stijve nek, benauwdheid,
braken of diarree.
-
ja wanneer koorts langer duurt dan 4 dagen of na aanvankelijke daling opnieuw gaat
stijgen.
Behandeling/ Zelfzorg
- Het is belangrijker te letten op de mate van ziekzijn dan op de hoogte van de koorts. De
temperatuur hoeft dan ook niet vaker dan eenmaal per dag te worden opgenomen.
- Geef het kind extra drinken. Wat u te drinken geeft is niet van belang. Soms lukt het met
ijslolly’s om kinderen extra vocht toe te dienen.
- Dring geen eten op. Ze halen dat later wel in.
- Geef het kind wat extra aandacht (lezen, spelletje). Dat geeft ook een goede gelegenheid de
mate van ziekzijn in te schatten.
- Leg het kind niet onder dikke dekens, zorg voor dunne kleding. De lichaamswarmte wordt
immers afgegeven via de huid.
- Als een kind met koorts zich fit genoeg voelt hoeft het niet in bed te blijven. Ook hoeft het
niet persé binnen te blijven. Een kind met koorts kan dan ook in het algemeen op de praktijk
van de huisarts gezien worden
- Zelden is het nodig medicijnen te geven tegen de koorts.
- Koorts op zich kan geen kwaad en de ziekte gaat er niet sneller van over.
- Als u een koortsverlagend middel geeft is paracetamol het meest aangewezen.
Krentenbaard
Krentenbaard is een besmettelijke infectie van de huid. De medische naam voor krentenbaard
is impetigo.
De infectie zit meestal rond de neus of mond, maar kan op het hele lichaam voorkomen.
Krentenbaard komt vooral voor bij kinderen onder de zeven jaar.
Oorzaak
Krentenbaard wordt veroorzaakt door een bacterie. Meestal wordt de bacterie overgedragen
door aanraking met een ander.
Ook via hoesten of niezen kan besmetting plaatsvinden. Vooral kinderen krijgen deze
huidinfectie omdat hun afweer niet optimaal is ontwikkeld.
In een warme omgeving en bij slechte hygiënische omstandigheden kan de bacterie zich
gemakkelijk verspreiden. De voorkeursseizoenen voor krentenbaard zijn het voorjaar en de
zomer.
Op scholen en speelzalen zijn er soms kleine epidemieën. Ook binnen het gezin kan het zich
gemakkelijk verspreiden. Door verbeterde hygiënische omstandigheden komt het minder vaak
voor dan vroeger.
Verschijnselen
De infectie begint vaak op een plaats waar de huid al beschadigd is (wondje, krabplekje,
eczeem). Er ontstaan enkele rode vlekjes en midden in deze vlekjes komen blaasjes met geel
pus. De vlekjes kunnen samenvloeien en zich uitbreiden.
Als een blaasje kapotgaat, droogt het in en ontstaat er een gelige korst. Meerdere blaasjes en
korstjes rond neus en mond kunnen lijken op een baard met krenten.
Krentenbaard kan jeuken en in de buurt kunnen de klieren gaan opzetten. Binnen één à twee
weken geneest krentenbaard weer vanzelf zonder verdere schade aan de huid achter te laten.
Het doormaken van een infectie geeft geen bescherming tegen een volgende infectie.
Naar de dokter?
Krentenbaard gaat meestal vanzelf over. Soms zijn antibiotica-zalf of antibiotica nodig.
Een bezoek aan de dokter is gewenst wanneer de plekken zich uitbreiden over grotere delen
van het lichaam, wanneer het kind zich ziek voelt of koorts krijgt of wanneer het kind jonger is
dan zes maanden.
Behandeling/Zelfzorg
Houd de geïnfecteerde huid droog. Speeksel, snot en ander vocht vertraagt de genezing.
-
Als de plekken jeuken kan zinkolie worden aangebracht. Dit helpt ook om de blaasjes te
laten indrogen.
Zinkolie is zonder recept te koop in de apotheek.
-
Hardnekkige korsten kunnen zonodig losgeweekt worden met zoete olie of een zoutwater
oplossing.
-
Probeer verspreiding van de bacterie te beperken door: de blaasjes niet aan te raken, niet te
krabben, regelmatig handen te wassen, nagels kort te houden, deurknoppen, speelgoed en
dergelijke dagelijks schoon te maken, kleding en vooral ondergoed van het hele gezin goed
heet te wassen.
-
Besmetting onder kinderen is haast niet te voorkomen. Als een schoolkind krentenbaard
heeft, zijn er meestal al meerdere kinderen in de klas die de bacterie bij zich dragen, zonder
dat er iets aan hun huid te zien is. Medisch gezien heeft het geen zin om het kind thuis te
houden. De leiding van de school/peuterspeelzaal denkt daar echter vaak anders over.
Luieruitslag
Bijna alle baby’s hebben wel eens luieruitslag (eczema natuum). Eenderde van de ouders
raadpleegt hiervoor de huisarts. Moeders voelen zich vaak schuldig aan luieruitslag.
Verschijnselen
Het kind is huilerig en dreinerig en heeft rode billetjes. Soms lijkt de baby er weinig last van te
hebben maar zijn de ouders bezorgd over de onprettige aanblik.
De uitslag zit op de billetjes, maar kan ook op andere plekken zitten die bedekt worden door de
luier. De luieruitslag kan er verschillend uitzien. Meestal zijn het grote rode plekken, soms met
blaasjes, bultjes of beschadigde huid.
Oorzaak
Urine en ontlasting maken de huid week. Bovendien zitten in urine en ontlasting stoffen die de
huid kunnen irriteren. Het wrijven van de luier langs de billen maakt dit nog erger.
Als een baby lang een vieze luier omheeft wordt de kans op schraalheid en irritatie groter.
Vooral diarree kan een baby erge luieruitslag bezorgen.
Als de uitslag langer dan een dag of vier bestaat en het een scherp begrensde roodheid betreft
is het waarschijnlijk dat er schimmel ingroei heeft plaatsgevonden.
Naar de dokter?
-
nee, voor luieruitslag hoeft men niet met de baby naar de dokter, het is een ongevaarlijk
probleem
-
ja, als de uitslag met onderstaande adviezen niet verdwijnt.
Behandeling/zelfzorg
- Het is belangrijk dat urine of ontlasting de billen zo kort mogelijk irriteert. Daarom moet een
baby met luieruitslag vaak worden verschoond. Vooral een poepluier moet zo snel mogelijk
worden vernieuwd.
- Kunststofluiers of dubbele katoenen luiers nemen het beste vocht op. Wegwerpluiers geven
minder huidklachten dan katoenen luiers. Plastic broekjes vermijden.
- De billetjes schoonmaken met lauw water. Geen zeep of geparfumeerde schoonmaakdoekjes
gebruiken, deze kunnen extra irritatie geven.
- Door katoenen luiers na het wassen te spoelen met water waaraan een paar eetlepels azijn is
toegevoegd, worden de zeepresten uit de luier verwijderd.
- Bij irritatie of beginnende luieruitslag de billetjes bij iedere verschoning insmeren met flink
veel zinkzalf.
- Door de baby een tijdje met blote billen te laten liggen wordt de luieruitslag ook minder.
- Is er sprake van langer durende luieruitslag met scherpe begrenzing dan is er waarschijnlijk
een schimmelinfectie. Dit kan behandeld worden door er drie keer per dag miconazolcreme
op te smeren. Dit is zonder recept verkrijgbaar bij drogist en apotheek.
Maagklachten
Alles wat we eten en drinken komt in de maag terecht. In de maag wordt het voedsel verteerd.
Dit gebeurt met behulp van het maagsap. Hiervan wordt per dag zo'n drie liter geproduceerd.
De prikkel voor het produceren van maagsap is het zien, het ruiken, het denken aan en het eten
van voedsel. Verder zorgen emoties, angst en zorgen voor de aanmaak van maagsap. Het
maagsap of maagzuur bestaat uit zoutzuur, enzymen. Omdat het maagsap een agressieve stof
is, is de maag bekleed met een dik slijmvlies. Dit biedt bescherming tegen de bijtende werking
van het zuur.
Wanneer het voedsel goed vermengd is met maagsap gaat het naar de twaalfvingerige darm.
Oorzaak
De meest voorkomende oorzaken van maagklachten zijn: onjuist gebruik van voeding,
medicijngebruik, alcohol, roken, stress (spanningen, zorgen) en zwangerschap.
Zowel door verkeerde voedingsgewoonten, intoxicaties (medicijnen, alcohol, roken) en stress
ontstaat een overproductie van maagsap. Het overtollige maagsap tast de maagwand aan
waardoor beschadiging kan optreden.
De meest voorkomende afwijkingen van de maag zijn:
-
maagzweer, (ulcus): dit is een plaatselijke beschadiging van het maagslijmvlies. Ook een
zweer in de twaalfvingerige
darm noemt men een maagzweer.
-
middenrifbreuk/maagbreuk (hiatus hernia). Normaal wordt bij de overgang tussen slokdarm
en maag het maagzuur
-
tegengehouden zodat er geen maagzuur kan teruglopen in de slokdarm. Bij een
middenrifbreuk wordt het zuur niet goed tegengehouden. De slokdarm is niet goed
beschermd tegen dit zuur. Daardoor kunnen vooral bij bukken, tillen en liggen klachten
ontstaan.
-
Maagslijmvliesontsteking (gastritis): Dit is een algehele irritatie van de maagwand als
gevolg van overmatig
maagzuur.
Verschijnselen
Maagklachten kunnen bestaan uit: pijn in de maagstreek een zwaar, vol of opgeblazen gevoel,
misselijkheid, braken, zuurbranden( het zuur hebben), hartwater (teveel speeksel in de mond),
opboeren, hongerpijn, gebrek aan eetlust. De verschijnselen kunnen apart voorkomen of in
combinatie met elkaar.
Naar de dokter
Wanneer er sprake is van zwarte ontlasting kan dat betekenen dat u bloed uit de maag verliest.
Het overgeven van bloed is vanzelfsprekend een aanleiding om de dokter te raadplegen.
Als u naast maagklachten gewicht verliest of het eten wil niet goed meer zakken is het
raadzaam de huisarts te raadplegen.
Ook wanneer uw maagklachten met behulp van onderstaande behandeling binnen een maand
niet zijn verbeterd of steeds weer terugkeren is het aan te bevelen contact op te nemen met de
huisarts.
Behandeling/Zelfzorg
-
uitzoeken welke voedingsproducten bij u last geven en die weglaten. Een maagdieet
bestaat niet meer.
-
het eten goed kauwen
-
stoppen met roken
-
weinig alcohol en koffie gebruiken.
-
geen knellende kleding/strakke riemen dragen
-
afvallen als u te zwaar bent
-
geen aspirine en andere pijnstillers gebruiken ( alleen paracetamol geeft geen
maagklachten)
-
probeer spanningen/stress bespreekbaar te maken.
-
overweeg ontspanningsoefeningen of yoga
-
lauwe melk, karnemelk drinken
-
wanneer de klachten vooral bij liggen optreden, het hoofdeinde van het bed op klossen
zetten
-
middelen die het maagzuur neutraliseren, zoals rennies zijn onschuldig.
Menstruatiepijn
Menstruatiepijn is pijn in de onderbuik die telkens optreedt vlak voor de menstruatie en/of
gedurende de eerste dagen van de menstruatie. Soms is er ook pijn in onderrug en
bovenbenen.
Naar schatting heeft de helft van de vrouwen last van een pijnlijke menstruatie. Tien procent
van de vrouwen heeft zoveel pijn dat ze hun dagprogramma moeten aanpassen.
Verschijnselen
De klachten bestaan uit een krampende of stekende pijn in de onderbuik. Soms ervaart men
een zwaar gevoel. De pijn kan uitstralen naar rug, heupen en bovenbenen. Bij sommige
vrouwen duurt de pijn enkele uren, bij anderen enkele dagen.
Menstruatiepijn komt het meest voor bij vrouwen tussen de veertien en de achttien jaar. Vaak
nemen de klachten na het 30e levensjaar weer af. Ook na een bevalling verminderen de
klachten vaak. Door het gebruik van de pil verdwijnen de klachten meestal.
Meisjes met moeders of zussen met menstruatiepijn hebben meer kans om deze klachten te
krijgen.
Oorzaak
Elke menstruatiecyclus komt er een eicel vrij uit een van de eierstokken.
Na het vrijkomen van de eicel wordt het baarmoederslijmvlies onder invloed van de hormonen
dikker. Hierdoor wordt het baarmoederslijmvlies voorbereid op de innesteling van een
bevruchte eicel. Wanneer de eicel niet wordt bevrucht, wordt het baarmoederslijmvlies na twee
weken afgestoten. Dit gaat gepaard met bloedverlies. Dat is de menstruatie.
Tijdens de menstruatie ontstaan er stoffen (prostaglandines) die de baarmoeder doen
verkrampen. De samentrekkende pijn in de onderbuik is de veroorzaker van de
menstruatiepijn. Waarom niet elke vrouw er last van heeft is onduidelijk.
Naar de dokter
Menstruatiepijn is niet ernstig maar het kan wel lastig zijn.
Er is geen reden om er mee naar de huisarts te gaan, als men de pijn van jongstaf kent en men
met onderstaande adviezen uitkomt.
Wel is het goed een afspraak te maken wanneer iemand nooit last heeft gehad en op latere
leeftijd problemen krijgt van menstruatiepijn. Er kan dan bijvoorbeeld een ontsteking zijn.
Ook als de pijn anders is dan iemand altijd gewend was is het goed om met de huisarts te
overleggen.
Behandeling/zelfzorg
- Soms helpt een warme kruik op de buik of een warm bad
- Een massage van de onderrug kan soms verlichting geven
- Bij sommige vrouwen vermindert de pijn na een orgasme
- Paracetamol is een goede pijnstiller. Soms helpt het beter wanneer er twee tabletten tegelijk
worden ingenomen.
- Ibuprofen en naproxen zijn zonder recept verkrijgbaar bij drogist en apotheek. Het zijn
stoffen die behalve pijnstillen ook de veroorzaker van de menstruatiepijn (prostaglandine)
verminderen. Door het afremmen van de werking van prostaglandines verdwijnen soms
bijkomende klachten als misselijkheid, hoofdpijn, vermoeidheid, prikkelbaarheid enz. Neem
de medicijnen in zodra de klachten zich aandienen. Ibuprofen 400 mg. kan zonodig drie maal
daags worden ingenomen. Naproxen 220 mg of 250 mg kan eveneens drie maal daags
worden ingenomen.
Misselijkheid en spugen bij kinderen
Misselijkheid is een onplezierig gevoel in de buik dat vaak gepaard gaat met (een neiging tot)
braken.
Normaal wordt alles wat wij eten en drinken door de spieren van de slokdarm en de maag in de
richting van de darmen vervoerd. Bij spugen wordt het voedsel in omgekeerde richting
verplaatst. Dit gebeurt door krachtige samentrekkingen van de buikspieren. Wat in de maag zit
komt in golven naar buiten.
Verschijnselen
Voordat een kind gaat braken is er vaak een misselijk gevoel, kokhalzen en veel
speekselafscheiding. Soms ziet het kind opvallend bleek.
Spugen is onaangenaam maar in veel gevallen is het voor het lichaam van belang om de
irriterende stoffen kwijt te raken. Het overgeven wordt vaak als een opluchting ervaren. De
kleur op het gezicht van het kind komt terug en de maag en darmen komen daarna weer
geleidelijk tot rust.
Oorzaak
Spugen is vaak het gevolg van een infectie van maag en darmen. Een dergelijke infectie wordt
meestal door een virus en soms door een bacterie veroorzaakt. Mensen kunnen elkaar
besmetten. Ook besmet water of bedorven voedsel kan deze klachten geven.
Andere oorzaken voor spugen zijn:
- Infecties: bij kinderen kunnen niet alleen maagdarm ontstekingen de oorzaak zijn van
misselijkheid en braken. Ook allerlei ontstekingen elders in het lichaam, zoals infecties van
oren, urineweginfecties hersenvliesontstekingen kunnen deze reactie geven.
- Psychische problemen: braken kan het gevolg zijn van ernstige spanningen of angsten. Ook
in grote mate tegen iets opzien, bijvoorbeeld school kan aanleiding vormen tot regelmatig
braken. Kinderen met anorexia en boulemia roepen opzettelijke braakreacties op.
- Andere oorzaken kunnen zijn: wagenziekte, migraine, hersenschudding en bijwerkingen van
geneesmiddelen.
Baby’s en jonge kinderen braken snel. Het is niet ongewoon dat jonge kinderen bij een
hoestbui overgeven.
Ook komt het vaak voor dat zuigelingen rumineren, steeds mondjes voedsel teruggeven of
steeds wat braken zonder daar nadelen van te ondervinden.
Wanneer dit braken abnormale vormen aanneemt kan de slokdarm ontstoken raken doordat
het slijmvlies wordt beschadigd door de terugvloed van maagzuur.
Bij gezonde kinderen ouder dan twee jaar kan spugen in het algemeen geen kwaad. De
klachten duren een tot vier dagen.
Uitdroging zal bij spugen alleen niet gauw plaatsvinden. Wanneer er ook verschijnselen zijn
van diarree, koorts en weinig drinken wordt de kans op uitdroging groter. Dit geldt vooral voor
kinderen onder de twee jaar en bij ouderen.
Naar de dokter
- Wanneer spugen samengaat met heftige buikpijn
- Als spugen samengaat met suf zijn, of verwardheid
- Wanneer iemand spuugt na een val op zijn hoofd
- Wanneer spugen langer duurt dan 3 à 4 dagen
- Bij dreigende uitdroging. Signalen die kunnen wijzen op uitdroging zijn: minder natte luiers,
droge mond en ogen (een kwijlend kind of huilend kind met dikke tranen is niet
uitgedroogd), sufheid, verminderde huidspanning (bij het opnemen van een stukje buikhuid
tussen duim en wijsvinger, veert de huid niet meteen terug, blijft even staan).
- Bij aanhoudend spugen van zuigelingen moet dezelfde dag contact worden opgenomen met
de huisarts.
Behandeling/ zelfzorg
- Bij een paar keer overgeven rustig afwachten tot de maag weer tot rust is gekomen.
Wanneer het overgeven dagen duurt en vaker voorkomt, is het belangrijk dat er vocht
binnenkomt. Elke vijf tot tien minuten een slokje water/ thee drinken is van belang om slapte
en uitdroging te voorkomen. Overigens is het niet zo belangrijk wat men drinkt. Bij een slap
gevoel zal men zich vaak beter voelen bij bouillon of een zout/suiker oplossing. Dit
zout/suiker mengsel is kant-en-klaar in zakjes te koop bij drogist of apotheek. Het heet ORS
(oral rehydration solution) en is onder verschillende namen (Dioralyte, Orisel, Frisomed,
Elotrans) verkrijgbaar.
- Gaat het wat beter dan kan de hoeveelheid vocht geleidelijk worden opgevoerd en kan weer
eten worden toegevoegd.
- Medicijnen zijn bij een paar dagen spugen niet nodig, zelfs ongewenst, omdat zij verhinderen
dat de irriterende stoffen uit het lichaam verdwijnen.
- Bij zuigelingen kan spugen veroorzaakt worden door te snel drinken, door het inslikken van
lucht of te veel drinken. Soms kan het bij kinderen die flesvoeding krijgen helpen om een
stevige speen of speen met kleinere opening te gebruiken.
- Bij zuigelingen die vaak wat spugen na de voeding zonder daar nadelen van te ondervinden
kan het soms helpen om het hoofdeinde van het bedje iets hoger te zetten.
Moedervlekken
Moedervlekken zijn donker gekleurde vlekjes in de huid.
Moedervlekken komen bij alle mensen voor. Soms zijn ze vanaf de geboorte aanwezig. Meestal
ontstaan ze op jeugdige leeftijd (tussen de 3 en 40 jaar). In de periode van 18 tot 30 jaar heeft
men de meeste moedervlekken.
Oorzaak
In de huid zitten zogenaamde pigmentcellen. Daardoor kleurt de huid bruin. Hoe meer pigment
de cellen van nature bezitten, hoe beter de huid beschermd is tegen de ultraviolette straling
van de zon en de zonnebank.
Door zonlicht en zonnebank worden de cellen geactiveerd om extra pigment te maken. De
meeste pigmentcellen zijn gelijkmatig over de huid verdeeld. Als de cellen dicht bij elkaar zitten
ontstaat een plek die donkerder is dan de omgeving. Dit heet een moedervlek.
Waarom moedervlekken ontstaan is onbekend. Hormonen blijken invloed te hebben op de
pigmentvorming. Tijdens puberteit, zwangerschap en bij gebruik van bepaalde medicijnen kan
het aantal moedervlekken toenemen en kan de kleur donkerder worden.
Verschijnselen
In sommige families komen meer moedervlekken voor dan in andere families.
Slechts één op de miljoen moedervlekken wordt kwaadaardig. Moedervlekken hebben een zeer
klein risico om te ontaarden in een melanoom. Een melanoom is een agressieve vorm van
huidkanker die in een vroeg stadium kan uitzaaien. Wanneer het melanoom op tijd ontdekt
wordt kan uitzaaiing worden voorkomen. De overlevingskansen zijn dan goed. De kans op
kwaadaardige verandering wordt vergroot door blootstelling aan overmatig zonlicht. Mensen
die veel buiten zijn voor hun werk (boeren, vissers) en mensen die veel zonnebaden (zon en
zonnebank) lopen meer risico.
Naar de dokter
Moedervlekken zijn gewoonlijk ongevaarlijk. Ze horen gewoon bij de normale huid. Bij de
volgende veranderingen van een moedervlek is het verstandig om contact op te nemen met de
huisarts.
-
Als een moedervlek donkerder wordt of meerdere kleuren krijgt.
-
Als een moedervlek groter wordt of een andere vorm krijgt
-
Als de randen of de omgeving van een moedervlek rood worden
-
Als een moedervlek gaat jeuken of steken, als er een korstje op komt of gemakkelijk
gaat bloeden
Behandeling/zelfzorg
- Om de kans op een kwaadaardige verandering van een moedervlek te verkleinen is
verstandig zonnen belangrijk. Daarvoor zijn de volgende adviezen;
- niet zonnen tussen 11 uur en 15.00 uur. De zon is dan het sterkst. Water, strand en sneeuw
weerkaatsen de zon. Verbranding treedt daar sneller op.
- Wie wil zonnebaden om bruin te worden kan het best met korte periodes (20 tot 30 minuten)
beginnen.
- Gebruik een zonnebrandcrème om de huid te beschermen. Hoe hoger de
beschermingsfactor hoe langer men in de zon kan blijven. Het is verstandig de huid om de
twee uur in te smeren. Smeer niet te dun want dan werkt het niet. Er zijn ook
waterbestendige zonnebrandcrèmes.
- De inwerking van de zon gaat na het zonnen nog een tijdje door. Daarom is het goed, om ook
na het zonnen de huid met een crème in te smeren.
- Een zonnebank kuur beschermt niet tegen verbranding. De zonnebank geeft wel een bruin
kleurtje, maar de huid wordt niet dikker.
- Roken verhoogt de gevoeligheid van de huid voor zonnestraling. Verbranding treedt eerder
op en is heftiger bij rokers dan bij niet-rokers.
- Er bestaan geen behandelingen of medicijnen tegen moedervlekken. Als een vlek erg
ontsierend is, overleg dan met uw huisarts of deze verwijderd kan worden.
Obstipatie
We spreken van obstipatie, hardlijvigheid of verstopping wanneer de ontlasting minder vaak
komt. Ook wanneer de ontlasting hard en droog is, zodat u moet persen heet dat verstopping.
Er bestaat niet zoiets als een 'normale' stoelgang. Sommige mensen moeten drie keer per dag,
anderen niet meer dan drie keer per week. Een goede stoelgang betekent dat u zo vaak naar de
wc gaat als voor u gewoon is en dat de ontlasting gemakkelijk komt, zonder persen.
Oorzaak
Obstipatie is vrijwel altijd het gevolg van één van de volgende oorzaken:
- verkeerde toiletgewoonten. Het is belangrijk wanneer u aandrang hebt ook naar het toilet te
gaan. Door het uitstellen om naar de wc te gaan, onderdrukken mensen de normale
aandrang. De ontlasting blijft daardoor langer in de darm, waardoor er meer vocht aan
onttrokken wordt. Ook wordt het gevoel van aandrang minder als het uiteinde van de darm
regelmatig vol is.
- gebrek aan lichaamsbeweging. Door een zittende levenswijze verslappen de buikspieren. De
darmen worden door -gebrek aan beweging te weinig geprikkeld tot activiteit.
- vezelarme voeding. Het is belangrijk dat er voldoende vezels in de voeding aanwezig zijn.
Vezels stimuleren de darmwerking waardoor de ontlasting sneller wordt getransporteerd.
- vochttekort. Wanneer men niet genoeg drinkt komt er te weinig vocht in de ontlasting. De
ontlasting wordt hard en er ontstaat obstipatie.
- spanning. Bij verdriet, boosheid of te veel hooi op de vork, raken we gespannen. De spieren
staan strakker. Dat kan zich uiten in bijvoorbeeld spanningshoofdpijn of een stijve nek. Ook
de spieren van de dikke darm kunnen op spanning reageren en verkrampen. Verstopping
kan het gevolg zijn.
- geneesmiddelen. Medicijnen kunnen als bijwerking obstipatie veroorzaken. Het kan onder
andere voorkomen bij ijzertabletten, antidepressie middelen, codeïne tabletten en
bloeddrukverlagende middelen. Vreemd genoeg veroorzaken ook laxeermiddelen bij langer
gebruik obstipatie (dit geldt ook voor middelen op kruidenbasis). Dat komt omdat de darm
lui wordt door het gebruik van laxeermiddelen. De darm heeft steeds meer prikkels nodig om
te werken. Een soort verslaving dus.
Verschijnselen
Veel mensen met obstipatie hebben alleen moeite de ontlasting kwijt te raken. Er zijn geen
andere klachten. Anderen hebben pijn bij de stoelgang. Obstipatie kan ook gepaard gaan met
een zwaar en/of pijnlijk gevoel in de buik, een opgeblazen gevoel en winderigheid. Door te
harde ontlasting en persen kunt u last van aambeien krijgen. Er kan ook een scheurtje in de
anus ontstaan waardoor het nog pijnlijker is om ontlasting te produceren.
Naar de dokter
Voor obstipatie hoeft u in het algemeen niet naar de dokter. Het is wel van belang de huisarts
te raadplegen wanneer er naast obstipatie andere klachten zijn zoals pijn, vermagering, koorts
of bloed bij de ontlasting.
Ook wanneer het normale ontlastingspatroon (hardheid en/of frequentie) om onbekende
redenen over langere tijd verandert is een bezoek aan de huisarts noodzakelijk. Ga ook naar de
huisarts wanneer u denkt dat de obstipatie mogelijk een bijwerking is van een geneesmiddel
dat u gebruikt.
Behandeling/zelfzorg
- stel bij aandrang een bezoek aan de wc niet uit
- zorg dagelijks voor ruime lichaamsbeweging in de vorm van sport, lange wandeling of
fietstocht
- gebruik een vezelrijke voeding: volkoren brood, roggebrood, zilvervliesrijst, muesli,
rauwkost en vers fruit
- gebruik zonodig zemelen: 6 eetlepels per dag, vermengen met yoghurt, soep, gehakt of
omelet
- drink 's ochtends een glas lauw water op nuchtere maag en drink gedurende de hele dag
minstens 2 liter
- probeer in uw dagritme een goede balans te vinden tussen spanning en ontspanning. Als er
problemen zijn praat erover.
- gebruik dagelijks droge gewelde pruimen.
Oorpijn
Het oor bestaat uit het buitenoor, middenoor en het binnenoor. De oorschelp en de
gehoorgang vormen het buitenoor. Buitenoor en middenoor worden door het trommelvlies
gescheiden. De buis van Eustachius verbindt het middenoor met de neusholte.
Geluiden komen als trillingen de gehoorgang binnen. Hierdoor gaat het trommelvlies trillen.
Het geluid wordt versterkt door de botjes die achter het trommelvlies in het middenoor liggen.
Vanuit het middenoor gaat het vervolgens naar het slakkenhuis. Hier worden de trillingen
omgezet in zenuwprikkels. Als dat gebeurd is horen we geluid.
Oorpijn is vrijwel altijd het gevolg van een ontsteking in het middenoor of een ontsteking van
de uitwendige gehoorgang. Middenoorontsteking komt vooral voor bij kinderen, uitwendige
gehoorgangontsteking vooral bij volwassenen. In dit artikel gaat het over de
middenoorontsteking.
Oorzaak
Middenoorontsteking ontstaat bijna altijd tijdens of vlak na een verkoudheid. Door de
verkoudheid zwelt het slijmvlies in de neus en in de buis van Eustachius op. Bovendien wordt
er extra slijm geproduceerd. Behalve de neus raakt ook de buis van Eustachius verstopt.
Daardoor is er geen open verbinding meer met de neusholte. Het gevolg is een opeenhoping
van slijm in het middenoor.
Wanneer zich hierin ook nog bacteriën ontwikkelen is er een infectie met pus. Door de druk op
het trommelvlies ontstaat pijn.
Omdat de buis van Eustachius bij kinderen korter is dan bij volwassenen kunnen bacteriën uit
de neus gemakkelijk het middenoor bereiken. Dat is de reden dat middenoorontsteking vaak bij
kinderen voorkomt.
Verschijnselen
Oorpijn kan aan één kant of aan beide oren optreden. De pijn gaat bijna altijd samen met
koorts, hangerigheid, vaker huilen, nachtelijke onrust en een gebrek aan eetlust.
Een klein kind dat nog geen pijn kan benoemen grijpt soms naar één oortje of rolt opvallend op
één kant. Bij kleine kinderen kunnen ook algemene verschijnselen als buikpijn, braken en
diarree wijzen op pijn in het oor.
Een middenoorontsteking bij een gezond kind kan geen kwaad. Binnen 3 dagen zijn de
klachten weer op zijn retour.
Soms ontstaat er door de druk een gaatje in het trommelvlies. De pus loopt dan uit de
gehoorgang. Vaak is dan er na het slapen een gele vochtplek op het kussen te zien. Na het
doorbreken van het trommelvlies is de pijn meestal een stuk minder of soms over. Het lichaam
lost dit probleem meestal binnen 2 weken zelf weer op. Ook het gaatje in het trommelvlies sluit
zich spontaan .
Tijdens en na een middenoorontsteking kan het kind doof zijn. Ook dat herstelt zich binnen 3
maanden vanzelf.
Oorontstekingen zijn voor sommige kinderen en hun ouders zeer hinderlijk. Kinderen groeien
er echter altijd overheen. Bij het ouder worden groeit ook de buis van Eustachius, waardoor er
minder snel middenoorontstekingen optreden.
Naar de dokter?
-
nee, een gewone oorontsteking is binnen drie dagen over
-
ja, wanneer het kind jonger is dan zes maanden
-
ja, wanneer een kind jonger dan twee jaar langer dan een dag oorpijn heeft
-
ja, veertien dagen na het begin van een loopoor
-
ja, wanneer drie maanden na de oorontsteking het kind nog steeds minder hoort
Behandeling/ zelfzorg
- Xylometazol neusdruppels of neusspray te gebruiken (zonder recept bij drogist of apotheek
verkrijgbaar). Zowel zout water, neusspray of xylometazol neusspray vermindert de druk op
het trommelvlies. Xylometazol mag niet langer dan een week worden gebruikt.
- Omdat de druk op het trommelvlies in liggende houding groter is, helpt het soms om het
hoofdeinde wat hoger te zetten.
- De oorontsteking gaat er niet van over maar paracetamol helpt wel goed tegen de pijn. Voor
kinderen zijn er ook paracetamol zetpillen.
De overgang
De overgang is een levensfase van de vrouw waarbij de maandelijkse menstruatie
onregelmatig wordt en uiteindelijk stopt. Het tijdstip waarop de menstruatie definitief wegblijft,
heet de menopauze.
Nederlandse vrouwen raken gemiddeld rond hun 48e jaar in de overgang. Op vijftigjarige
leeftijd heeft de helft van de vrouwen geen menstruatie meer. De vruchtbare periode houdt dan
op. Sommige vrouwen hebben daar moeite mee. Anderen zijn blij dat ze niet meer maandelijks
ongesteld zijn en zich geen zorgen meer hoeven te maken over zwanger worden. De overgang
duurt meestal 5 tot 10 jaar.
Oorzaak
Tijdens de puberteit worden de eierstokken actief. Het oestrogeen hormoon zorgt ervoor dat er
elke vier weken een eicel vrijkomt. Het eitje daalt door de eierstok af naar de baarmoeder.
Wanneer het eitje niet wordt bevrucht volgt de menstruatie.
Tijdens de overgang raakt de voorraad eicellen uitgeput. Als er geen eitje meer vrijkomt,
vermindert de productie van het oestrogeen hormoon. Deze vermindering verloopt vaak
schoksgewijs. Door deze onregelmatige afname raakt het lichaam uit balans. Er ontstaan dan
zogenaamde overgangsverschijnselen.
Verschijnselen
In de periode van de overgang verandert er vaak veel op het gebied van werk, relatie en zorg
voor de kinderen.
Hoewel de overgang gepaard kan gaan met klachten, hebben vier op de vijf vrouwen daar
betrekkelijk weinig last van. Sommige vrouwen kunnen er ernstig onder lijden.
Het eerste signaal van de overgang is meestal een verandering in de menstruatie. Bloedingen
kunnen onregelmatig worden, heviger, of juist minder hevig, korter of langer duren en
uiteindelijk uitblijven.
Andere signalen kunnen zijn: opvliegers, stemmingswisselingen, moeheid, veranderde
beleving van seks, dunner worden van de vaginaslijmvliezen, gewrichtsklachten.
Opvliegers zijn aanvallen waarbij men het plots heel warm krijgt en heftig gaat transpireren.
Soms zijn er ook hartkloppingen. Opvliegers kunnen elk moment voorkomen. Ze duren
gemiddeld 1 tot 3 minuten. Bij sommige vrouwen kan het aantal oplopen tot 6 tot 10 per dag.
De vrouw heeft het gevoel dat iedereen het ziet en ’s nachts kunnen de opvliegers zorgen voor
slaapstoornissen.
Door de afname van oestrogenen in het lichaam wordt de vagina droger en het slijmvlies
dunner. Dit kan problemen geven bij het vrijen. Ook kan er eerder ongewenst urineverlies
ontstaan of een blaasontsteking. Niet alleen de slijmvliezen, ook de huid wordt droger en
dunner en het haar verandert.
De vermindering van oestrogenen vergroot het risico op botontkalking en hart- en vaat ziekten.
Naar de dokter?
De overgang is een levensfase die elke vrouw doormaakt. Het is dus geen aandoening.
Voor de overgang is het niet nodig naar de dokter te gaan. Wanneer er echter zoveel klachten
zijn dat de kwaliteit van het leven er ernstig onder lijdt, is het verstandig een afspraak bij de
huisarts te maken.
Voorts is het belangrijk naar de dokter te gaan wanneer de laatste menstruatie langer dan een
jaar geleden is en er opnieuw vaginale bloedingen optreden.
Behandeling/zelfzorg
-
Bij een onregelmatige menstruatie blijft er een kans bestaan om zwanger te worden.
Wanneer de laatste menstruatie langer geleden is dan een jaar, is het niet meer nodig
anticonceptie middelen te gebruiken.
-
Praat over de veranderingen die gepaard gaan met de overgang. Het maakt voor anderen
duidelijk waarom er ander gedrag wordt getoond. Door te praten staat men minder alleen
en zijn anderen beter in staat steun te bieden.
-
Bespreek bij vaginale klachten de lichamelijke veranderingen met de partner. Neem veel
tijd bij het vrijen, vooral bij het voorspel, geef goed aan wat je prettig vindt en wat niet.
Gebruik zonodig speeksel of een glijmiddel (sensilube is zonder recept in de apotheek
verkrijgbaar).
-
Bij overgangsklachten is het belangrijk dat er een goede lichamelijke conditie is. Dat geldt
vooral als de menstruatie heftig is en/of vaak komt. Eet gezond. IJzerrijke
voedingsmiddelen zijn: volkoren producten, bladgroenten, vlees. Zorg voor voldoende
lichaamsbeweging en ga op tijd naar bed.
-
De last van opvliegers kan worden verminderd door katoenen kleding te dragen, in
meerdere laagjes over elkaar, zodat men eventueel wat kan uittrekken. Opletten met eten
(niet te veel kruiden) en drinken (alcohol, koffie en cola kunnen opvliegers uitlokken) kan
het aantal opvliegers reduceren.
-
Om botontkalking te voorkomen is het van belang voldoende te bewegen, niet te roken,
alcoholgebruik te beperken en voldoende calcium (kalk) te gebruiken. In het algemeen zijn
drie zuivelconsumpties per dag voldoende.
-
Er is een stichting ‘Vrouwen in de overgang’(VIDO) die goede informatie verstrekt en
praatgroepen organiseert. Tel: 030-2341142
Overgewicht
Overgewicht is een situatie waarbij er sprake is van een overmaat aan vetweefsel in het
lichaam. Andere namen voor overgewicht zijn: obesitas, adipositas en vetzucht.
In Nederland is 42% van de mannen en 36% van de vrouwen te zwaar.
Er zijn verschillende manieren om te bepalen of er sprake is van overgewicht. De meest
eenvoudige manier is het meten van de tailleomtrek.
Bij vrouwen spreken we van overgewicht als de taille groter is dan 80 centimeter.
Artsen gebruiken als maat vaak de Quetelet index of bodymass index (BMI). Deze wordt
berekend door het lichaamsgewicht (in kilogrammen) te delen door de lichaamslengte in het
kwadraat (in meters). Bij een Quetelet of BMI hoger dan 27 kg/m2 spreekt men van
overgewicht.
Oorzaak
Overgewicht ontstaat wanneer mensen meer energie wordt uit voedingsstoffen gehaald en
verbrand. Wat er over is slaat het lichaam op als reserve in de vorm van vet.
Bij vrouwen gaat het vet vooral op de heupen zitten (peervorming) bij mannen rond de buik
(appelvorm)
Vetstapeling rond de buik geeft meer risico op hart en vaatziekten.
Mensen zijn meestal te dik omdat ze te veel eten en/of te weinig lichaamsbeweging hebben.
Mogelijk is er een erfelijke component. Er zijn ook aanwijzingen dat dikke mensen een
stofwisseling hebben die minder energie gebruikt. Overgewicht wordt vrijwel nooit veroorzaakt
door een lichamelijke ziekte.
Verschijnselen
Overgewicht wordt door de meeste mensen als onaangenaam ervaren.
Door het overgewicht wordt het lichaam extra belast. Dit kan leiden tot het eerder ontstaan van
gewrichtsklachten, kortademigheid en hartfalen. Iemand die te zwaar is loopt bovendien
aanmerkelijk meer risico om suikerziekte, hoge bloeddruk, galstenen en aderverkalking te
krijgen.
Naar de dokter?
In het algemeen kan men overgewicht goed zelf oplossen. De meeste mensen weten precies
wat ze moeten veranderen in hun gedrag om af te vallen. Alles draait daarbij om motivatie en
doorzettingsvermogen.
De huisarts zal aandringen op gewichtsvermindering wanneer mindering wanneer mensen met
overgewicht ook roken, last hebben van hoge bloeddruk, suikerziekte, te hoog cholesterol, hart
en vaatziekten.
Als iemand te dik is kan 10% gewichtsvermindering een hoge bloeddruk normaliseren, het
cholesterol verlagen en een te hoog suikergehalte weer terugbrengen tot normaal.
Behandeling/Zelfzorg
- mensen met overgewicht blijken meestal al op kinderleeftijd te zwaar te zijn. Het is dus
belangrijk juist al bij (jonge) kinderen er voor zorgen dat ze niet te zwaar zijn.
- Het accepteren van een zekere mate van overgewicht is gezonder dan het eindeloos
vermageren en dan weer aankomen. Neem voldoende lichaamsbeweging. Probeer dagelijks
minimaal een half uur (stevig) te sporten, wandelen, fietsen of zwemmen.
- Het gaat bij vermageren vooral om het gebruik vooral om het gebruik van gezonde voeding
in de juiste hoeveelheden. Bij het afvallen kan het helpen om een diëtiste te raadplegen. Ook
zijn er allerlei cursussen/ groepen waarbij men onder begeleiding af kan vallen. Recentelijk
zijn er steeds vaker particuliere consulenten die mensen individueel begeleiden bij het
reduceren van het gewicht. Dit gebeurt altijd door een combinatie van bewegen en
verstandig eten.
- Wees matig met alcohol. Drink niet meer dan twee glazen per dag en bij voorkeur niet
dagelijks. Alcohol bevat veel calorieën.
- Het gebruik van medicijnen wordt afgeraden omdat na het stoppen ervan de oude
eetgewoontes niet zijn veranderd. Het gewicht is dan weer snel op het oude niveau.
Pijn en pijnstillers
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen pijn van korte duur, ook wel acute pijn genoemd.
(bijvoorbeeld een verwonding) en pijn van lange duur (bijvoorbeeld reuma en kanker). We
bespreken hier alleen de kortdurende pijn.
Oorzaak
Pijn kan door verschillende factoren worden opgewekt: verbranding, bevriezing, verwonding,
beschadiging of een ontsteking van een lichaamsdeel. Door deze factoren worden pijnzenuwen
geprikkeld en worden er elektrische stroompjes naar de hersenen gestuurd. Hier vindt de
bewustwording van de pijn plaats.
Meestal is de oorzaak van de pijn wel duidelijk, zoals bij menstruatiepijn, kiespijn, hoofdpijn of
een verzwikte enkel.
Angst, verdriet of zorgen kunnen pijn verergeren.
Verschijnselen
De aard van de pijn kan verschillend zijn. Een kloppende pijn komt vaak door toegenomen
bloeddoorstroming (bijvoorbeeld bij een verwonding). Zeurende pijn kan ontstaan doordat een
zenuw wordt afgekneld (hernia). Koliekpijnen zijn het gevolg van krampende bewegingen van
de ingewanden (bijvoorbeeld darmen of galblaas).
Naar de dokter
De meeste oorzaken van pijn zijn tijdelijk en betrekkelijk onschuldig. Het lichaam zorgt er zelf
voor dat alles weer goed komt.
Hevige pijn die plotseling optreedt in de borst, in het hoofd of in de buik is een reden om de
huisarts te raadplegen.
Ook bij andere heftige of terugkerende pijn waarvan de oorzaak niet duidelijk is, is contact met
de huisarts gewenst.
Behandeling/Zelfzorg
-
Soms kan pijn behandeld worden met koude of warmte. Een warme kruik of warme douche
kan verlichting geven bij bijvoorbeeld rugpijn. Koud water helpt bij pijn na verbranding en
ijs kan de pijn dempen bij een enkelblessure of blauwe plek.
-
Pijn kan behandeld worden met pijnstillers. Daarbij is er keus uit drie soorten middelen:
paracetamol, aspirine- achtige stoffen en zogenaamde NSAID’s.
-
De grote voorkeur gaat uit naar paracetamol omdat dit middel effectief de pijn stilt en veruit
de
minste bijwerkingen heeft. Ook heeft dit middel minder interacties. Dat zijn bijwerkingen
die ontstaan als twee of meer middelen tegelijk worden ingenomen.
-
Paracetamol heeft behalve een pijnstillend, ook een koortsverlagend effect.
-
Soms is het beter om de paracetamol (tijdelijk) op vaste tijden in te nemen. Door
bijvoorbeeld drie keer per dag een tablet te nemen blijft men de pijn voor en is er uiteindelijk
minder medicatie nodig.
- Aspirineachtige stoffen (aspro, acetylsalicyl APC) werken pijnstillend en koortsverlagend.
Het gebruik kan echter veel bijwerkingen hebben: maagklachten, maagbloedingen, astma en
andere serieuze bijwerkingen. Gebruik als pijnstiller wordt daarom ook niet aangeraden.
- Pijnstillers genaamd NSAID’s (non steroidol anti inflammatory drugs). De meest bekende
middelen in deze groep zijn: ibuprofen (brufen, nerofen, advil), diclofenac (voltaren) en
naproxen (naprosyne, femex). Zij werken pijnstillend en koortsverlagend, maar hebben
frequent bijwerkingen als: maagklachten, maagbloeding, astma nierfunctiestoornissen en
verstoring van het stollingssysteem. Ook geven ze vaak bijwerkingen als ze in combinatie
met andere medicijnen worden geslikt.
Er bestaat bij veel mensen een merkwaardige misvatting. Vaak komen mensen bij de huisarts
met de opmerking:’ik houd er niet van om bij pijn steeds paracetamol te slikken. Hebt u iets
beters voor mij?’ mensen denken dat een recept van de dokter meer veiligheid tegen
bijwerkingen biedt. Dit is onjuist! Je kunt beter 6 paracetamol op een dag slikken dan 1 pil die
je krijgt van de dokter.
Een tweede misvatting is dat mensen denken dat paracetamol een minder sterke pijnstiller is
dan een NSAID. Die indruk wordt gewekt omdat paracetamol overal en zonder recept te
verkrijgen is. Paracetamol in voldoende hoeveelheid ingenomen doet echter meestal niet onder
voor een NSAID.
De conclusie is dat bij kortdurende pijn paracetamol de voorkeur heeft boven een NSAID en
boven aspirine. Een volwassene mag tot 8 tabletten per dag gebruiken. 3 x 2 tabletten is
meestal een effectieve dagdosering.
Pseudo-kroep
Pseudo-kroep is een infectie van het slijmvlies van de keel en de luchtpijp. Pseudo-kroep komt
vrijwel altijd in aanvallen. Pseudo-kroep komt voornamelijk voor bij kinderen van zes maanden
tot vijf jaar. Een eerste aanval van pseudo-kroep is voor ouders vaak eng om mee te maken.
Verschijnselen
Een pseudo-kroepaanval verloopt bijna altijd op dezelfde manier. Het kind is niet ziek, soms
alleen verkouden. Laat in de avond of vroeg in de nacht wordt het huilend wakker. Het kind is
dan benauwd. Het inademen gaat moeilijk en gaat gepaard met een gierend geluid. Het kind
heeft een luide blafhoest en is soms hees. De temperatuur is normaal of hooguit rond de 38
graden.
Een aanval van pseudo-kroep kan één keer voorkomen of een aantal avonden achter elkaar.
Soms zijn er aanvallen met grotere tussenpozen.
Pseudo-kroep komt vaker voor jongens dan bij meisjes. Het is er vooral in de herfst en
wintermaanden.
Oorzaak
Pseudo-kroep wordt door een virus veroorzaakt. De slijmvliezen van de stembanden en
bovenste luchtwegen raken ontstoken en zwellen op. Daardoor wordt het kind hees, gaat het
hoesten en krijgt het moeite met inademen. Angst en huilen maken het ademhalen nog
moeilijker.
Naar de dokter
Een aanval van pseudo-kroep gaat vanzelf over. Binnen enkele uren zijn de verschijnselen
verdwenen en kan het kind weer gaan slapen. De volgende dag zijn er nauwelijks klachten
meer. Neem contact op als de benauwdheid met de hierna genoemde adviezen niet vermindert.
Ook als het kind naast de genoemde klachten hoge koorts (boven de 39 graden) en kwijlt, is
het belangrijk de huisarts in te schakelen.
Behandeling/zelfzorg
- Blijf rustig. Wanneer ouders paniekerig worden dragen zij de angst over op het kind,
waardoor de benauwdheid kan toenemen. Probeer het kind gerust te stellen en af te leiden,
bijvoorbeeld met een knuffelbeest, een boek of een speeltje.
- Warme, vochtige lucht vermindert de hoestprikkel. Ga samen met het kind minstens twintig
minuten naast de warme stromende douche zitten met de deur van de badkamer dicht. Of
richt de warme douche een tijdlang tegen de wand zodat er veel stoom ontstaat.
- Geef het kind iets te drinken dat de keel verzacht, bijvoorbeeld warme thee met een paar
schepjes honing of suiker.
- Voor het kind is het meestal prettiger om te zitten dan om te liggen.
Reisziekte
Reisziekte is een overgevoeligheid voor passieve bewegingen van het lichaam in een
bewegend voertuig. Andere namen voor reisziekte zijn: zeeziekte, luchtziekte, wagenziekte of
bewegingsziekte.
Reisziekte komt het meest voor bij kinderen tussen de 2 en 12 jaar. Vrouwen hebben vaker last
dan mannen. Bij het ouder worden nemen de klachten af.
Verschijnselen
Reisziekte kan ervoor zorgen dat iemand zich hondsberoerd voelt. Misselijkheid en overgeven
komen het meest voor. Maar ook buikpijn, hoofdpijn, zweten, duizeligheid, bleekheid,
uitputting, lusteloosheid zijn gebruikelijke verschijnselen van reisziekte.
Behalve in een auto, boot, vliegtuig, trein of bus worden sommige mensen ook reisziek in een
lift. De gevoeligheid van reisziekte wisselt van persoon tot persoon. Alcoholgebruik en
vermoeidheid verergeren de klachten.
Oorzaak
Reisziekte ontstaat waarschijnlijk doordat de zintuigen tegenstrijdige informatie naar de
hersenen sturen. De ogen melden dat het lichaam zich niet verplaatst terwijl het
evenwichtsorgaan schommelende bewegingen (van boot, auto, vliegtuig) aan de hersenen
doorgeeft.
Naar de dokter
Het is niet zinvol met reisziekte naar de huisarts te gaan. Hij of zij beschikt over dezelfde
informatie als hierna vermeld.
Alleen bij de combinatie van antidepressiva of antipsychotica met tabletten tegen reisziekte is
overleg met de huisarts gewenst. Er kunnen namelijk vervelende bijwerkingen optreden.
Behandeling/zelfzorg
- Reisziekte is medisch gezien niet ernstig. De klachten verdwijnen zodra de situatie waarin
men ziek wordt ophoudt.
- Eet voor vertrek een lichte maaltijd. Neem als er misselijkheid optreedt tijdens de reis, een
stukje fruit of droog brood. Gebruik geen alcohol, koffie of koolzuurhoudende dranken.
- Als het niet mogelijk is de situatie waarin men ziek wordt te verlaten kan men het best gaan
liggen en daarbij bewegingen van het hoofd zoveel mogelijk vermijden.
- Het is raadzaam op de minst bewegende delen van boot, vliegtuig of auto plaats te nemen.
- Zorg dat de ogen zich kunnen oriënteren. Als de ogen ‘weten’ hoe het lichaam zich
verplaatst in de ruimte zal de informatie in de hersenen niet meer conflicteren met die van
het evenwichtsorgaan. Ga voor in de auto of bus zitten. Bij een bootreis bij voorkeur midden
op het achterdek.
- Ook afleiding kan de klachten verminderen. Lezen, schrijven of handwerken zijn echter niet
verstandig.
- In de apotheek en drogist zijn tabletten tegen reisziekte zonder recept verkrijgbaar.
Rode ogen
Het oogwit en de binnenkant van de oogleden zijn bekleed met slijmvlies. Dit slijmvlies wordt
bindvlies genoemd.
Bij iemand met een rood oog is het bindvlies ontstoken. Men spreekt dan van een
bindvliesontsteking of oogontsteking.
Oorzaak
Een bindvliesontsteking wordt meestal veroorzaakt door een virus of een bacterie. Ook een
allergie kan de oorzaak zijn. Zo kan hooikoorts een rood oog veroorzaken. Een allergie voor
bepaalde stoffen in make up geeft dezelfde oogklachten.
Contactlenzen vergroten de kans op oogirritatie en oogontsteking. Vooral wanneer lenzen te
lang worden ingehouden kunnen er klachten ontstaan. Soms kan een vuiltje, chloor in
zwemwater, hoogtezon of kijken naar lassen de oorzaak zijn van een rood oog.
Verschijnselen
Een oogontsteking geeft een branderig, soms licht pijnlijk, gevoel van het oog. Het oog is rood
en het is net alsof er een vuiltje of zandkorrel in zit. Het oog gaat vaak jeuken en tranen en de
oogleden zijn wat opgezet. Omdat het oog bij een infectie vieze prut (pus) afscheidt zitten de
oogleden bij het wakker worden vaak aan elkaar geplakt. Overdag kan deze afscheiding het
idee geven dat er wazige gordijntjes langs schuiven. Zowel een bacteriële als een virusinfectie
kan gelige afscheiding geven. Als een allergie de oorzaak is, is er waterige afscheiding.
Een allergie geeft vrijwel altijd verschijnselen aan twee ogen. Een bacteriële of virale
ontsteking zit in één oog en kan zich soms uitbreiden naar het andere.
Een door bacteriën of virussen veroorzaakte bindvliesontsteking is besmettelijk. De
besmetting vindt vooral plaats door direct contact (via handen). Maar ook via handdoeken,
deurknoppen etc.
Baby’s zijn heel gevoelig voor bindvliesontstekingen. Dit komt doordat de afvoer van
traanvocht nog niet goed is geregeld. De klachten bij baby’s kunnen wekenlang duren en zijn
ongevaarlijk.
Naar de dokter
Een bindvliesontsteking is niet gevaarlijk. Meestal geneest het zonder behandeling binnen een
week en is een bezoek aan de dokter niet nodig.
Als er sprake is van een allergie blijven de klachten bestaan zolang de oorzaak daarvan
aanwezig blijft.
Het is verstandig om contact op te nemen met de huisarts als
-
er een plotselinge afname is van het gezichtsvermogen
-
er heftige pijn is in het oog
-
het vermoeden bestaat dat er iets in het oog zit
-
de klachten na vijf dagen niet zijn afgenomen.
Behandeling/zelfzorg
- Als er pus in het oog zit of de oogleden vastgeplakt zitten kan men het oog schoonmaken
met een gaasje of watje dat natgemaakt is in lauw kraanwater (eerst koken is niet nodig).
Strijk altijd van de buitenste naar de binnenste hoek. Ook kan babyshampoo gebruikt
worden om het oog los te weken of schoon te maken.
- Draag geen lenzen als het oog rood of ontstoken is
- Liever geen make up gebruiken als het oog ontstoken is. Make up kan de oorzaak zijn van de
ontsteking maar ook de genezing vertragen.
- Een oogontsteking die veroorzaakt wordt door een virus of bacterie is besmettelijk. Vooral
voor kinderen. Het is beter om dan aparte washandjes en handschoenen te gebruiken.
- Bescherm de ogen tegen te fel zonlicht met een zonnebril. Gebruik een beschermde bril bij
het zonnen onder de zonnebank en een lasbril bij het lassen
- Er is geen medische reden om een kind met een bindvliesontsteking thuis te houden van
school of dagverblijf.
Stoppen met roken
Roken is slecht voor de gezondheid. Het geeft een verhoogd risico om ziek te worden en
vroegtijdig dood te gaan.
Roken is slecht voor hart- en bloedvaten, het veroorzaakt astma, bronchitis en longkanker.
Bovendien verhoogt roken het risico op allerlei andere vormen van kanker. Verder heeft roken
een nadelige invloed op de vruchtbaarheid en bij mannen kunnen potentieklachten ontstaan.
In Nederland overlijden elk jaar 30.000 rokers voortijdig ten gevolge van ziekten die door roken
worden veroorzaakt. Dat zijn twee volle autobussen per dag.
Oorzaken
Stoppen met roken is niet gemakkelijk. Dat komt door het verslavende effect van nicotine. Op
twee manieren is roken verslavend. De lichamelijke verslaving ontstaat doordat het lichaam
gewend raakt aan nicotine. Als de nicotine niet wordt aangevuld ontstaat een onbehaaglijk
gevoel, dit noemt men ontwenningsverschijnselen. Door te roken verdwijnt dit onbehagelijke
gevoel snel.
De geestelijke verslaving ontstaat doordat de roker gewend raakt aan de gewoonte van het
roken. In allerlei situaties geeft hij/zij zich een houding door te roken. Het wegvallen van de
sigaret geeft dan voortdurend een gemis, waardoor het roken steeds meer de gedachte
bepaalt.
Verschijnselen
Iemand die meer dan 10 sigaretten per dag rookt is verslaafd. Wanneer men dan stopt met
roken kunnen er uiteenlopende ontwenningsverschijnselen ontstaan: humeurigheid,
rusteloosheid, ongeduld, hoofdpijn, slapeloosheid concentratieverlies, koude rillingen,
tintelingen in handen en voeten, hoesten, obstipatie en de eetlust kan toenemen.
Naar de dokter?
Nee, ontwenningsverschijnselen zijn vervelend maar kunnen geen kwaad. De klachten
verdwijnen binnen twee maanden vanzelf.
Behandeling/zelfzorg
- Vertel anderen over het besluit te stoppen met roken. De omgeving kan dan ondersteunend
werken en rekening houden met humeurigheid en dergelijke.
- Afleiding en ontspanning helpen om de periode met ontwenningsverschijnselen te
overbruggen.
- Er zijn trucjes om momenten waarop het niet roken moeilijk is, goed door te komen: drink
een glas water, eet een stuk fruit, ga hard aan de slag met iets dat veel aandacht vraagt,
maak even een praatje of bel iemand op.
- Zorg voor voldoende lichaamsbeweging, ga bijvoorbeeld sporten, wandelen, fietsen. Dit kan
ook een mogelijke gewichtstoename beperken.
- Gebruik vezelrijke voeding en drink veel water (minstens 1,5 liter per dag) dat voorkomt
obstipatie.
- Er zijn verschillende nicotinehoudende middelen (kauwgom, pleisters, tabletten) die ervoor
zorgen dat er minder ontwenningsverschijnselen optreden. Met behulp van deze middelen
kan de roker eerst de gewoonte van het roken afleren (geestelijke verslaving). Dan kan
daarna worden gewerkt aan de nicotine afbouw (lichamelijke verslaving).
- De thuiszorg en de GGD organiseren cursussen “stoppen met roken”. Onder deskundige
leiding kan gewerkt worden aan het stoppen met roken.
- De universiteit van Maastricht geeft in samenwerking met de stichting Volksgezondheid en
Roken een persoonlijke
stoppen met roken advies. Er moet daarvoor een vragenlijst worden ingevuld. Wanneer deze
lijst is opgestuurd krijgt men een advies op maat. Het adres is: Antwoordnummer 1268, 1110
WB in Diemen.
- Sinds kort zijn er ook tabletten (buproprion) zonder nicotine die stoppen met roken
ondersteunen. Dit middel is alleen op recept verkrijgbaar. Omdat er nog geen zekerheid
bestaat over de mogelijke bijwerkingen gaat de voorkeur uit naar andere middelen.
Rugklachten
De rug bestaat uit wervels en spieren. De wervelkolom is samengesteld uit 24 wervels. Tussen
twee wervels in zit een schijf die uit elastisch weefsel bestaat. Met elkaar vormen de wervels
een kanaal waarin het ruggenmerg loopt. Het ruggenmerg bestaat uit zenuwbanen die
informatie van en naar de hersenen vervoeren. Tussen elke twee wervels, verlaten zenuwbanen
het ruggenmerg om informatie van en naar alle delen van het lichaam te vervoeren.
De wervelkolom kan middels de rugspieren in allerlei richtingen buigen. De houding van de rug
wordt in belangrijke mate door deze spieren bepaald.
Oorzaak
Rugklachten worden meestal veroorzaakt door een verkramping van de spieren. Dit kan het
gevolg zijn van een verkeerde belasting of een overbelasting van de rugspieren. Ook een
slechte lichaamshouding kan aanleiding geven tot rugklachten.
Psychische problemen, zoals spanningen op het werk of thuis, kunnen eveneens invloed
hebben op het spierstel en rugklachten geven(Hij gaat gebukt onder zijn problemen). In veel
gevallen echter, zijn er voor rugklachten geen duidelijke oorzaken te vinden.
Verschijnselen
Rugklachten bestaan uit pijn en stijfheid. De klachten zitten vrijwel altijd onder in de rug. Men
spreekt van lage rugklachten. Het wordt ook wel spit genoemd. De pijn kan plotseling ontstaan,
maar soms is er een geleidelijk begin.
De klachten kunnen aan één of aan beide kanten van de wervelkolom zitten. Vrijwel alle
bewegingen zijn pijnlijk. Opstaan uit een stoel, uit bed komen, bukken en weer opstaan doen
allemaal zeer.
Rugpijn is vervelend maar wijst zelden op iets ernstigs. Het gaat bijna altijd vanzelf weer over.
Geleidelijk aan nemen de klachten af. De meeste mensen zijn binnen een week weer zonder
pijn. Soms kunnen de klachten enkele weken duren.
Naar de dokter?
- nee, rugklachten gaan in een tot enkele weken vanzelf over. Rugklachten zijn vervelend maar
zelden ernstig.
- ja, wanneer er behalve rugpijn ook klachten zijn in een of beide benen. De klachten kunnen
zijn: pijn, gevoelloosheid, krachtsverlies, tintelingen
- ja, wanneer de klachten steeds terugkomen of langer dan zes weken duren
- ja, wanneer de rugklachten samen gaan met andere klachten die u niet kunt plaatsen.
Behandeling/ Zelfzorg
- Zorg voor een juist lichaamsgewicht. Een dikke buik trekt de wervelkolom voortdurend naar
voren, waardoor rugklachten kunnen ontstaan.
- Rugklachten kunnen te maken hebben met, of het gevolg zijn van problemen thuis of op het
werk. Ga daarom bij uzelf na of er bepaalde dingen zijn die spanningen oproepen die ‘te
zwaar op uw rug drukken’. Praat er een over met anderen.
- Zorg voor voldoende lichaamsbeweging. Rusten doet rugklachten vaak toenemen terwijl ze
door voortdurende lichte lichaamsbeweging meestal verminderen. Bij rugklachten kan
wandelen, fietsen en zwemmen een wezenlijke bijdrage leveren aan het herstel. Bedrust is
alleen nodig als het niet anders kan. Wanneer u de rug niet intensief hoeft te belasten,
bestaat er geen bezwaar tegen werken. Uit onderzoek blijkt dat dit de rug niet schaadt en het
herstel niet vertraagt.
- Warmte heeft een gunstige invloed op rugpijn. U kunt de warmte toedienen door warme
kleding te dragen, een
infra-rode lamp op de blote rug te laten schijnen of door een rubber kruik of warme kompres
op de pijnlijke plaats te leggen. Ook een warme douche of een warm bad werkt verlichtend.
- Wanneer de pijn met de bovenstaande adviezen niet voldoende vermindert kunt u een
pijnstiller nemen. Paracetamol heeft de voorkeur. Een volwassene kan tot zes maal per dag
500 mg. paracetamol nemen. Een pijnstiller vermindert niet alleen de pijn. U kunt ook weer
gemakkelijker en soepeler bewegen. Daardoor doorbreekt u de cirkel van pijn-spanning-pijn.
- Uit onderzoek is gebleken dat fysiotherapie bij kort bestaande rugklachten geen bijdrage
levert aan een sneller herstel van de klachten.
Slapeloosheid
Ons normale leven vraagt om regelmatige periodes van rust na een bepaalde hoeveelheid
lichamelijke en geestelijke inspanning. Deze natuurlijke rust is ingebouwd in de vorm van de
slaap. In het algemeen onderscheidt men bij het slapen drie fasen.
De eerste fase is de lichte slaap. Deze slaap is aanwezig als men net in slaap is gevallen. Het is
dan nog gemakkelijk om wakker te worden.
De tweede fase noemt men de diepe slaap. In deze fase is het minder gemakkelijk om te
worden gewekt.
In de derde fase gaat men dromen. Hoewel men zich meestal de droom niet kan herinneren,
droomt iedereen. In deze fase maakt men (met gesloten oogleden) snelle bewegingen met de
ogen. Bij een gezonde slaap komen alle drie genoemde soorten slaap 4 tot 5 keer per nacht
voor en steeds in dezelfde volgorde: lichte slaap, diepe slaap en droomslaap. De diepe slaap
en de droomslaap zijn het belangrijkste om zich uitgerust te voelen.
Verschijnselen.
Men spreekt van slapeloosheid als iemand uren wakker ligt of te vroeg in de ochtend wakker
wordt en daardoor overdag klachten heeft. Deze klachten kunnen bestaan uit: vermoeidheid,
slaperigheid, prikkelbaarheid, concentratieverlies.
Er zijn ook mensen die voor hun gevoel 'geen oog dicht doen', maar overdag geen klachten
hebben. Deze mensen slapen wel, maar niet zo lekker als ze zouden willen. Dit noemt men geen
echte slapeloosheid. Het aantal uren slaap dat men nodig heeft is voor iedereen verschillend.
De normale slaapduur varieert van 5 tot 10 uur per etmaal. Ook is het normaal om 's nachts 2 of
3 maal wakker te worden. Af en toe een periode met slaaptekort is niet slecht voor je
gezondheid. Kinderen hebben meer slaap nodig dan volwassenen. Ouderen kunnen vaak met
minder slaap toe.
Oorzaak.
Slapeloosheid wordt zeer zelden veroorzaakt door ziekte. Er kunnen lichamelijke aandoeningen
zijn die slaapverstorend werken: pijn, jeuk, hoesten, plasdrang, verstopte neus, benauwdheid.
Ook alcohol, nicotine, koffie en bepaalde medicijnen of een ongeregelde leefwijze kunnen de
slaap verstoren.
In een klein aantal gevallen kan slapeloosheid deel uit maken van een depressie. Meestal is
slapeloosheid echter het gevolg van spanningen en zorgen. Het kan daarbij bijvoorbeeld gaan
over problemen in het gezin, op het werk, of in relaties. Slapeloosheid is dan een signaal.
Lichaam en geest zijn dan niet meer in staat om zich voldoende te ontspannen
Naar de dokter?
-
nee wanneer men denkt dat hij of zij altijd behandelt met pillen
-
ja wanneer er lichamelijke klachten zijn die het slecht slapen veroorzaken
-
ja wanneer onderstaande adviezen niet voldoende helpen
Behandeling/ Zelfzorg
- Breng regelmaat aan in uw slaaptijden. Doe geen middagdutjes.
- Ga pas naar bed als u slaap hebt. Sta op wanneer u niet kunt slapen en ga bijvoorbeeld
lezen.
- Gebruik later op de avond geen koffie, thee, cola, nicotine, alcohol, of zware maaltijden. Zij
kunnen de slaap verstoren.
- Neem voor het naar bed gaan een uurtje de tijd om te ontspannen. Stop tijdig met lichamelijk
werk en kijk niet naar
spannende films. Een warme douche, rustige muziek of een avondwandeling kan u de
nodige rust geven.
- Zorg voor een frisse (niet koud, niet warm) slaapkamer en kies voor een goed bed en losse
nachtkleding.
Praat met uw partner, vrienden of kennissen over problemen die mogelijk de achtergrond
vormen van uw gespannenheid en slapeloosheid.
-
Kies eventueel voor yogalessen, een cursus ontspanningsoefeningen of ga een sport
beoefenen.
Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA)
Geslachtsziekten
Tegenwoordig spreken we eerder over seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA) dan over
geslachtsziekten.
SOA zijn besmettelijke ziekten die worden overgebracht via seksueel contact. In Nederland
krijgen per jaar 110.000 mensen SOA. Daarvan zijn er 60.000 mensen met een chlamydia
infectie, 6000 mensen met gonorroe en 500 nieuwe gevallen met AIDS.
Andere veel voorkomende geslachtszieken zijn: herpes, genitale wratten, syfilis en hepatitis B.
Oorzaken
Chlamydia, gonorroe en syfilis worden door een bacterie veroorzaakt. Herpes, AIDS, hepatitis
B en genitale wratten door een virus. Deze bacteriën en virussen leven in het bloed, het sperma
en het vaginale vocht.
Door onveilig vrijen kunnen de ziekteverwekkers van de ene persoon naar de andere overgaan.
Overbrenging van SOA vindt niet alleen plaats via onbeschermd contact tussen vagina en
penis. Alle vormen van vrijen waarbij mond, anus, penis of vagina betrokken zijn kunnen
besmetting met SOA geven.
Verschijnselen
Er zijn uiteenlopende verschijnselen die kunnen wijzen op SOA.
-
Zweertjes of wratten op de penis, in de vagina, op de schaamlippen of in de anus.
-
Pijn bij het plassen of pijn in de anus
-
Ongebruikelijke afscheiding uit de penis, de anus of de vagina
-
Geelzucht
Niet iedereen merkt een besmetting met SOA. Vooral een chlamydia infectie verloopt zonder
merkbare verschijnselen. Vooral vrouwen hebben soms opmerkelijk weinig klachten
Alle SOA hebben ernstige gevolgen als ze niet op tijd worden behandeld. Bij mannen kan SOA
zaadbalontsteking geven. Bij vrouwen kan er ontsteking van eierstokken en eileiders ontstaan.
Dat kan onvruchtbaarheid tot gevolg hebben.
De meeste SOA zijn goed te behandelen. Voor herpes en aids geldt dit in mindere mate.
Naar de dokter
Het is verstandig om naar de dokter te gaan als er klachten zijn die wijzen op SOA.
Ook wanneer er seksueel contact is geweest met iemand die besmet is, is onderzoek bij de
huisarts gewenst.
Bij te lang uitstellen ontstaan er serieuze gezondheidsrisico’s. Bovendien kan men bij uitstel
anderen besmetten.
Een SOA gaat nooit vanzelf over. Ook niet als de klachten al verdwenen zijn.
Behandeling/zelfzorg
-
Door veilig te vrijen kan SOA worden voorkomen. Dit betekent dat bij
geslachtsgemeenschap altijd een condoom moet worden gebruikt. Condooms geven
bescherming tegen de virussen en bacteriën die SOA overbrengen.
-
Knuffelen, (tong)zoenen, strelen, tegen elkaar aanliggen en elkaar met de hand bevredigen
geven geen risico op geslachtsziekten.
-
Meer informatie over SOA is te krijgen bij de GGD Rivierenland. Tel: 0344-698700. De
Rutgerstichting. Tel: 0900-9398. De AIDS/SOA infolijn (gratis) 24 uur per dag. Tel: 09002042040
Snurken
Snurken is het tijdens de slaap produceren van geluid. Vaak is het een zagend, ronkend of
brommend lawaai vanuit de keel. Het snurken kan soms een geluidsniveau van 90 decibel
bereiken. Dit staat gelijk aan het geluid van een voorbij scheurende brommer.
Snurken komt voor bij de helft van alle mannen en een kwart van de vrouwen.
Oorzaak
Snurken ontstaat doordat het achterste deel van het gehemelte tijdens de slaap gaat meetrillen
met de luchtbewegingen van de ademhaling. Dit effect kan toenemen wanneer de tong bij het
liggen op de rug naar achteren zakt.
Soms ontstaat snurken door een neusverstopping, neuspoliepen of vergrote amandelen
(meestal bij kinderen). Verkoudheid, griep of allergie kan het snurken versterken.
Sommige wetenschappers stellen dat snurken vroeger voor de (slapende)mens van belang
was om te overleven. Door het snurkgeluid zouden wilde dieren worden afgeschrikt.
Verschijnselen
Snurken is meestal niet het probleem van de snurker maar van de partner en in sommige
gevallen ook van andere huisgenoten. Het kan aanleiding geven tot relatieproblemen. Ook kan
het nachtelijk geluid overlast geven op campings, in hotels en voor buren.
Naar de dokter?
Snurken is een onschuldige aandoening. De huisarts
Kan niet meer doen dan de adviezen geven die hieronder volgen.
Gaat snurken echter gepaard met door de partner waargenomen lange adempauzes tijdens de
slaap en onbegrepen vermoeidheid/ slaperigheid overdag dan is het verstandig de huisarts te
raadplegen. Er kan dan sprake zijn van het zogenaamde slaap-apneu syndroom.
Behandeling /zelfzorg
- De geluidsoverlast wordt erger bij het toenemen van gewicht. Afslanken werkt soms gunstig
op het snurken.
- Vermijd slapen op de rug. Door bepaalde trucjes kan voorkomen worden dat de snurker
tijdens de slaap op zijn rug draait. Zo wordt wel een tennisbal in de rug van de pyjama
genaaid.
- Door roken, alcohol en bepaalde medicijnen (slaapmiddelen, kalmeringsmiddelen) kunnen de
klachten toenemen.
- Minderen of stoppen is de moeite van het proberen waard.
Het gaan slapen met een volle maag zou bij sommigen het snurken versterken. Het zou
zinvol zijn om ’s avonds niet te laat en te zwaar te tafelen.
- Er zijn tientallen hulpstukjes verkrijgbaar die in de mond of neus moeten worden geplaatst
om het resoneren van gehemelte en tong te verminderen. In de praktijk is er maar een
beperkt effect te constateren.
Spugen bij kinderen
Misselijkheid is een onplezierig gevoel in de buik dat vaak gepaard gaat met (een neiging tot)
braken.
Normaal wordt alles wat wij eten en drinken door de spieren van de slokdarm en de maag in de
richting van de darmen vervoerd. Bij spugen wordt het voedsel in omgekeerde richting
verplaatst. Dit gebeurt door krachtige samentrekkingen van de buikspieren. Wat in de maag zit
komt in golven naar buiten.
Verschijnselen
Voordat een kind gaat braken is er vaak een misselijk gevoel, kokhalzen en veel
speekselafscheiding. Soms ziet het kind opvallend bleek.
Spugen is onaangenaam maar in veel gevallen is het voor het lichaam van belang om de
irriterende stoffen kwijt te raken. Het overgeven wordt vaak als een opluchting ervaren. De
kleur op het gezicht van het kind komt terug en de maag en darmen komen daarna weer
geleidelijk tot rust.
Oorzaak
Spugen is vaak het gevolg van een infectie van maag en darmen. Een dergelijke infectie wordt
meestal door een virus en soms door een bacterie veroorzaakt. Mensen kunnen elkaar
besmetten. Ook besmet water of bedorven voedsel kan deze klachten geven.
Andere oorzaken voor spugen zijn:
- Infecties: bij kinderen kunnen niet alleen maagdarm ontstekingen de oorzaak zijn van
misselijkheid en braken. Ook allerlei ontstekingen elders in het lichaam, zoals infecties van
oren, urineweginfecties hersenvliesontstekingen kunnen deze reactie geven.
- Psychische problemen: braken kan het gevolg zijn van ernstige spanningen of angsten. Ook
in grote mate tegen iets opzien, bijvoorbeeld school kan aanleiding vormen tot regelmatig
braken. Kinderen met anorexia en boulemia roepen opzettelijke braakreacties op.
- Andere oorzaken kunnen zijn: wagenziekte, migraine, hersenschudding en bijwerkingen van
geneesmiddelen.
Baby’s en jonge kinderen braken snel. Het is niet ongewoon dat jonge kinderen bij een
hoestbui overgeven.
Ook komt het vaak voor dat zuigelingen rumineren, steeds mondjes voedsel teruggeven of
steeds wat braken zonder daar nadelen van te ondervinden.
Wanneer dit braken abnormale vormen aanneemt kan de slokdarm ontstoken raken doordat
het slijmvlies wordt beschadigd door de terugvloed van maagzuur.
Bij gezonde kinderen ouder dan twee jaar kan spugen in het algemeen geen kwaad. De
klachten duren een tot vier dagen.
Uitdroging zal bij spugen alleen niet gauw plaatsvinden. Wanneer er ook verschijnselen zijn
van diarree, koorts en weinig drinken wordt de kans op uitdroging groter. Dit geldt vooral voor
kinderen onder de twee jaar en bij ouderen.
Naar de dokter
- Wanneer spugen samengaat met heftige buikpijn
- Als spugen samengaat met suf zijn, of verwardheid
- Wanneer iemand spuugt na een val op zijn hoofd
- Wanneer spugen langer duurt dan 3 à 4 dagen
- Bij dreigende uitdroging. Signalen die kunnen wijzen op uitdroging zijn: minder natte luiers,
droge mond en ogen (een kwijlend kind of huilend kind met dikke tranen is niet
uitgedroogd), sufheid, verminderde huidspanning (bij het opnemen van een stukje buikhuid
tussen duim en wijsvinger, veert de huid niet meteen terug, blijft even staan).
- Bij aanhoudend spugen van zuigelingen moet dezelfde dag contact worden opgenomen met
de huisarts.
Behandeling/ zelfzorg
- Bij een paar keer overgeven rustig afwachten tot de maag weer tot rust is gekomen.
Wanneer het overgeven dagen duurt en vaker voorkomt, is het belangrijk dat er vocht
binnenkomt. Elke vijf tot tien minuten een slokje water/ thee drinken is van belang om slapte
en uitdroging te voorkomen. Overigens is het niet zo belangrijk wat men drinkt. Bij een slap
gevoel zal men zich vaak beter voelen bij bouillon of een zout/suiker oplossing. Dit
zout/suiker mengsel is kant en klaar in zakjes te koop bij drogist of apotheek. Het heet ORS
(oral rehydration solution) en is onder verschillende namen (Dioralyte, Orisel, Frisomed,
Elotrans) verkrijgbaar.
- Gaat het wat beter dan kan de hoeveelheid vocht geleidelijk worden opgevoerd en kan weer
eten worden toegevoegd.
- Medicijnen zijn bij een paar dagen spugen niet nodig, zelfs ongewenst, omdat zij verhinderen
dat de irriterende stoffen uit het lichaam verdwijnen.
- Bij zuigelingen kan spugen veroorzaakt worden door te snel drinken, door het inslikken van
lucht of te veel drinken. Soms kan het bij kinderen die flesvoeding krijgen helpen om een
stevige speen of speen met kleinere opening te gebruiken.
- Bij zuigelingen die vaak wat spugen na de voeding zonder daar nadelen van te ondervinden
kan het soms helpen om het hoofdeinde van het bedje iets hoger te zetten.
Spugen bij volwassenen
Spugen, braken, overgeven, kotsen, het zijn allemaal benamingen voor hetzelfde.
Normaal wordt alles wat wij eten en drinken door de spieren van de slokdarm en de maag in de
richting van de darmen vervoerd. Bij spugen wordt het voedsel in omgekeerde richting
verplaatst. Dit gebeurt door krachtige samentrekkingen van de buikspieren. Wat in de maag zit
komt in golven naar buiten. Voorafgaand aan het overgeven is er meestal een misselijk gevoel.
Oorzaak
Spugen is vaak het gevolg van een infectie van maag en darmen. Zo’n infectie wordt meestal
door een virus en soms door een bacterie veroorzaakt.
Mensen kunnen elkaar besmetten. Ook besmet water of bedorven voedsel kan deze klachten
geven.
Andere oorzaken voor spugen zijn: psychische spanningen, zwangerschap, migraine,
evenwichtstoornissen en een hersenschudding. Overgeven is natuurlijk ook bekend bij
reisziekte (zeeziekte/ wagenziekte). De oorzaak is dan een overprikkeling van het
evenwichtsorgaan.
Baby’s en jonge kinderen braken snel. Het is niet ongewoon dat jonge kinderen bij een flinke
hoestbui overgeven.
Verschijnselen
Spugen kan in de meeste gevallen geen kwaad. Het is lastig maar voor het lichaam van
belang om irriterende stoffen kwijt te raken. Het overgeven wordt vaak als een opluchting
ervaren. De maag en darmen komen daarna weer geleidelijk tot rust.
Overgeven wordt dus meestal veroorzaakt door een infectie. Dikwijls gaat dit samen met
diarree, soms is er ook koorts. De klachten duren één tot vier dagen. Overgeven en diarree
kunnen vele malen per dag voorkomen.
Wanneer braken langer duurt, en zeker wanneer het gepaard gaat met diarree en koorts,
verliest het lichaam veel vocht. Om uitdroging te voorkomen is extra vocht inname gewenst.
Vooral bij baby’s en ouderen dient men alert te zijn tot uitdroging.
Naar de dokter?
- Nee, voor gewoon een paar dagen spugen hoef je niet naar de dokter.
- Ja, wanneer spugen samen gaat met heftige buikpijn
- Ja, als spugen samengaat met suf zijn, of verwardheid
- Ja, wanneer iemand spuugt na een val op zijn hoofd
- Ja, bij dreigende uitdroging. Uitdroging zal alleen bij spugen niet gauw plaats vinden.
Wanneer er ook verschijnselen zijn van diarree, koorts en weinig drinken wordt de kans
op uitdroging groter. Dit geldt vooral voor kinderen onder de twee jaar en bij ouderen.
- Ja, wanneer spugen langer duurt dan 3-4 dagen.
Behandeling/ zelfzorg
- Bij een paar keer overgeven, rustig afwachten tot de maag weer tot rust komt.
- Wanneer het overgeven dagen duurt en vaker voorkomt, is het belangrijk dat er vocht
binnenkomt. Elke 5 tot 10 minuten een slokje water/ thee drinken is van belang om slapte
en uitdroging te voorkomen.
- Gaat het wat beter dan kan de hoeveelheid vocht geleidelijk worden opgevoerd en kan
weer eten worden toegevoegd.
- Medicijnen zijn bij een paar dagen spugen niet nodig en zelfs ongewenst omdat zij
verhinderen dat de irriterende stoffen uit het lichaam te verdwijnen.
Stress
Iedereen is wel eens zenuwachtig, bezorgd of gespannen. Het geeft aan dat je leeft. Angsten,
zorgen en problemen zijn (in beperkte mate) in het dagelijkse leven noodzakelijk om plezier,
ontspanning en rust intensief te ervaren. Wanneer echter de zorgen, angsten en spanningen
het leven gaan beheersen is het evenwicht verbroken.
We spreken dan van ‘stress’ of zenuwen. Wanneer deze stress lang duurt of te vaak voorkomt
kan iemand ‘overspannen raken’ of ‘over zijn toeren zijn’. Het zijn allemaal woorden die
aangeven dat de spanningen in het dagelijkse leven groter zijn dan de draagkracht van de
desbetreffende persoon.
Oorzaak
Wanneer iemand zegt: ‘ik denk dat het allemaal stress is’, dan bedoelt hij of zij daarmee dat de
lichamelijke en/of geestelijke klachten het gevolg zijn van allerlei spanningen in de leefsituatie.
We noemen deze spanningen ook wel stressfactoren. Daarmee worden situaties bedoeld die
op een bepaald moment het gezonde evenwicht tussen spanningen en ontspanning kunnen
verstoren.
Voorbeelden van stressfactoren zijn: te hoge werkdruk, moeilijkheden op het werk, op school,
huwelijksproblemen, onderwaardering, ziekten, verlies van een dierbare persoon.
Stressfactoren zijn meestal niet op een simpele manier op te lossen.
Voor de één is een bepaalde situatie wel een stressfactor, terwijl iemand anders hierdoor in het
geheel niet uit zijn evenwicht wordt gebracht. Ook zal een bepaalde gebeurtenis op een rustig
moment een heel andere uitwerking kunnen hebben dan een voorval in een periode waarin u
toch al veel moeilijkheden te verwerken heeft. Zo kan een griepje of een ogenschijnlijk klein
probleem ervoor zorgen dat het lijntje breekt. Niet de griep of het probleempje is dan de
belangrijkste stressfactor, maar de opgehoopte moeilijkheden die daaraan voorafgingen.
Verschijnselen
Vergeetachtigheid, concentratiestoornissen, chagrijnigheid, toegenomen prikkelbaarheid,
verminderd werkplezier, zijn de eerste signalen waaruit blijkt dat uw leven te zwaar belast is
met stress. Bij een verdere toename van stress ontstaan er vaak verschijnselen als:
slapeloosheid, sterk wisselende gevoelens, huilen om alles/niets en depressiviteit.
Vaak zijn er ook allerlei lichamelijke klachten: hartkloppingen, hyperventilatie, hoge bloeddruk,
zweten, diarree, hoofdpijn. Vele andere soorten klachten zijn mogelijk.
Wanneer de stress te heftig of te lang duurt, kan overspannenheid het gevolg zijn. Bij
overspannenheid is het lijntje gebroken. Werken lukt niet meer. De situaties die u anders
gemakkelijk afgaan zijn nu te veel geworden. U bent opgebrand. U kunt het leven niet goed
meer aan.
Naar de dokter?
-
ja, als u lichamelijke klachten hebt die u niet vertrouwt
-
ja, als u de problemen niet meer zelf kunt hanteren
Behandeling/ Zelfzorg
- Probeer een dagboek bij te houden. Schrijf de dingen op die u elke dag bezig houden: uw
eigen gedachten over de spanningen, op welke tijdstippen u het meest gespannen bent, wat
er dan gebeurt en of er sprake is van een bepaald ritme. Noteer ook of u zich zorgen maakt
over bepaalde situaties die met uw stress te maken kunnen hebben.
-
Voelt u zich gestresst dan is het voor uzelf belangrijk om erachter te komen hoe dat komt.
Eén van de beste manieren daarvoor is om erover te praten met mensen die u vertrouwt en
waarbij u zich veilig voelt. Probeer open eerlijk de dingen op een rijtje te zetten. Soms werkt
praten met mensen die in een gelijksoortige situatie verkeren ontspannend en verhelderend.
-
Zorg dat naast de situaties die spanningen bij u oproepen er voldoende mogelijkheden zijn
om te ontspannen: hobby’s, uitgaan clubs.
-
Sporten, fietsen, wandelen, lichamelijk intensief in beweging zijn, zorgt voor een
aanmerkelijke afname van de stress.
-
Stress is vaak het gevolg van een overbezet bestaan. Doe het rustiger aan. Schrap delen uit
uw dagprogramma. Lukt dit niet dan is het verstandig uzelf regelmatig tijden met rust op te
leggen.
-
Geef u op voor cursus ontspanningstechnieken, autogene training, omgaan met stress of
ga op yoga.
-
Het gebruik van kalmeringsmiddelen is onverstandig. U lost er de problemen niet mee op
en u kunt er verslaafd aan raken. Ze verminderen bovendien het vermogen om iets te
veranderen aan de situatie die de stress veroorzaakt.
Urineverlies
Ongewenst urineverlies of incontinentie voor urine wil zeggen dat iemand de plas niet goed
kan ophouden. Veel mensen schamen zich voor ongewenst urineverlies.
De urine wordt in de nieren geproduceerd, loopt via de urineleiders naar de blaas en wordt
daar opgeslagen. De uitgang van de blaas wordt door een sluitspier afgesloten. De
bekkenbodemspieren ondersteunen de blaas.
Bij het verzamelen van urine wordt de blaas opgerekt. Bij ongeveer driehonderd milliliter
vulling ontstaat er aandrang om te plassen. Door het aanspannen van de spieren in de
blaaswand en het ontspannen van de sluitspier kan men plassen.
Bij urine-incontinentie werken de kringspier, de bekkenbodemspieren of de blaas niet goed.
Verschijnselen
Er worden twee vormen van urine-incontinentie onderscheiden: inspanningsincontinentie en
aandrangincontinentie.
Inspanningsincontinentie treedt op bij inspanning die een verhoogde druk in de buikholte
geeft. Hoesten, niesen, lachen, tillen, traplopen of springen, veroorzaakt dan ongewild
urineverlies.
Bij aandrangincontinentie is er vaak plotselinge aandrang en kan men de plas niet goed
ophouden. Het gevolg kan zijn dat men het toilet niet op tijd haalt.
Sommige mensen hebben last van beide vormen van incontinentie.
Oorzaak
Inspanningsincontinentie wordt vaak veroorzaakt door verslapping van de
bekkenbodemspieren. Soms kan er aanleg zijn voor incontinentie door een bepaalde
lichaamsbouw. Door zwakte van de bekkenbodemspieren kan de sluitspier van de blaas geen
weerstand bieden aan de druk vanuit de blaas. Bij overgewicht en bij toegenomen druk in de
buik verliest men dan urine.
Aandrangincontinentie wordt veroorzaakt door een plotseling samentrekken van de spieren in
de blaaswand, waardoor urine uit de blaas wordt geperst. Het plotseling samentrekken van de
blaasspieren kan een psychische oorzaak hebben. Het kan ook door een aandoening van de
blaas of van het zenuwstelsel ontstaan. Soms is het een bijwerking van medicijnen. Ook
alcohol en koffie kunnen een rol spelen.
Bij mannen komt deze vorm van incontinentie (vaak)voor na een prostaatoperatie.
Naar de dokter
Ja, in het algemeen is het goed om met deze klachten naar de dokter te gaan als eigen
oplossingen niet voldoende werken.
Behandeling/ Zelfzorg
- Bij bukken door de knieën gaan. Bij bukken komt de blaas in de knel en treedt urine verlies
op.
- Sommige vrouwen kunnen urineverlies voorkomen tijdens het sporten door een tampon in te
brengen. Een tampon vangt de urine niet op, maar kan helpen om de blaas beter af te sluiten.
- Via (zwangerschaps-)gym, yoga, fitness, fysiotherapie of thuiszorg kan men speciaal
aandacht besteden aan training van de bekkenbodemspieren. Dit is vaak opvallend effectief.
- Bij de fysiotherapeut of bij de huisarts is een trainingsschema op te vragen om incontinentie
te behandelen.
- Incontinentiematerialen nemen de geur van de urine weg en houden de huid droog.
Informeer hiervoor bij uw drogist of apotheek.
Vergeetachtigheid
We spreken van vergeetachtigheid wanneer het geheugen minder goed werkt dan iemand van
zichzelf gewend is.
Verschijnselen
Iemand merkt bijvoorbeeld dat afspraken vaker worden vergeten en dat het moeilijker is om
telefoonnummers te onthouden, of eenmaal boven aan de trap, weet iemand niet meer wat
hij/zij ging doen.
De grote zorg bij vergeetachtigheid is of het geen voorbode is van een beginnende dementie.
Dementie is echter iets anders dan vergeetachtigheid. Dementie is een ziekte terwijl
vergeetachtigheid een normaal verschijnsel is dat vrijwel iedereen met de jaren treft.
Dementie is meer dan alleen vergeetachtigheid. Het lukt niet meer om nieuwe dingen te leren.
Men vergeet wat kortgeleden is gebeurd of gezegd. Handelingen zoals koken of koffiezetten
gaan niet meer vanzelf. Iemand met dementie verliest snel het overzicht en raakt gauw de weg
kwijt. Het denken gaat trager, organiseren en plannen maken lukt niet meer.
Oorzaak
Elk mens vergeet wel eens wat. Bovendien heeft niet iedereen een even goed geheugen en
gaat het bij iedereen met de jaren achteruit. De helft van alle mensen boven de vijftig klaagt
over zijn of haar geheugen.
Vergeetachtigheid kan erger worden in tijden van spanningen en ingrijpende gebeurtenissen
(ontslag, overlijden van een naaste). Er zitten dan zoveel gedachten in het hoofd dat er als het
ware geen plaats meer is om dingen te onthouden.
Vergeetachtigheid maakt mensen onzeker. Schaamte en angst voor dementie kunnen het
zelfvertrouwen ondergraven. Mensen letten voortdurend op de geheugenmissers waardoor de
vergeetachtigheid toeneemt. Onzekerheid over het geheugen is een belangrijke oorzaak van
vergeetachtigheid.
Het geheugen kan ook afnemen door depressiviteit of bij het gebruik van bepaalde medicijnen.
Naar de dokter?
Bij vergeetachtigheid is het niet nodig naar de dokter te gaan. Wanneer er tekenen zijn van
dementie of wanneer met onderstaande adviezen geen acceptabele situatie wordt bereikt, is
het goed een afspraak bij de huisarts te maken.
Behandeling/Zelfzorg
- Het is goed om gedurende enkele weken dagelijks op te schrijven wat men vergeet. Uit zo’n
geheugendagboek wordt meestal duidelijk dat er een bepaald patroon in zit. Vaak gaat het
steeds om dezelfde voorvallen van vergeetachtigheid. Bijvoorbeeld spullen kwijt zijn. Met
behulp van een geheugendagboek krijgt men een beter beeld van de eigen
“vergeetachtigheid”. Er kan dan gericht naar oplossingen worden gezocht.
- Het zoekraken van sleutels en brillen zijn bekende voorbeelden van vergeetachtigheid. De
oplossing is simpel. Bedenk vaste plekken en gebruik die ook consequent. Vaste gewoontes
en regelmaat ontlasten bovendien het geheugen, waardoor er meer ruimte komt om andere
dingen te onthouden.
-
Leg dingen op een vreemde of opvallende plaats zodat ze niet vergeten kunnen worden: een
brief die gepost moet worden op de deurmat, iets wat naar boven moet op de trap etc. Ook
de knoop in de zakdoek is een van de mogelijkheden waardoor iemand aan iets herinnerd
wordt.
-
Schrijf dingen die niet vergeten mogen worden op in een dagboek of agenda. Leg deze
aantekeningen op een vaste plaats en kijk er regelmatig in. Andere mogelijkheden om iets
op te schrijven zijn: een prikbord, zelfklevende memobriefjes op de koelkast, een
elektronische agenda.
-
Bespreek zorgen en problemen met anderen. Dat lucht op en kan helpen de gedachten te
ordenen. Het geheugen krijgt dan meer ruimte om te werken.
-
Maak steeds onderscheid tussen wat wel en wat niet nuttig is om te onthouden.
-
Informatie wordt beter onthouden naarmate men er meer tijd en aandacht aan besteedt. Zorg
dus voor voldoende concentratie en motivatie bij dingen die niet vergeten mogen worden.
- Blijf activiteiten plannen. Zorg voor een optimale voeding en voldoende beweging. Ook is het
belangrijk een goede balans te vinden tussen spanning en ontspanning.- Het eindeloos
bezig zijn met geheugenspelletjes (hersengymnastiek) verbetert het geheugen niet.- De
thuiszorg verzorgt op vele plaatsen cursussen voor geheugentraining. Iedereen die lid is kan
zich daarvoor opgeven.
Vermoeidheid
Het is een ware levenskunst overeind te blijven in een samenleving die steeds verandert en
waarin zoveel dingen tegelijk op je af komen. Veel mensen worden er moe van. Vermoeidheid
is dan ook geen ziekte. Het is een teken dat de dagelijkse belasting en dat wat iemand aankan
niet meer met elkaar in balans is.
Vermoeidheid kan ook heel gezond zijn en als plezierig worden ervaren. Zo zijn heel wat
mensen heerlijk moe na een uurtje intensief sporten of een stevige wandeling.
Oorzaak
Spanningen thuis, op het werk of op school, te hard werken, te weinig slaap, depressieve
gedachten, angst en zorgen voor dingen die om je heen gebeuren zijn factoren die een
voortdurende belasting vormen in ons bestaan. Wanneer deze belasting groter is dan wat
iemand aankan (belastbaarheid) ontstaat er overbelasting. Vermoeidheid is hiervan het gevolg.
Ook lichamelijke factoren kunnen de oorzaak zijn van vermoeidheid. Ziekte kan het lichaam
verzwakken waardoor de belastbaarheid vermindert. Vermoeidheid is dan een signaal dat er
lichamelijk iets aan de hand is. Vermoeidheid kan het gevolg zijn van bijvoorbeeld een
infectieziekte, aandoeningen van hart en longen, tumoren en bijwerkingen van
geneesmiddelen. Ook wordt bloedarmoede vaak aangegeven als oorzaak van vermoeidheid. In
de praktijk blijkt dit echter zelden een oorzaak te zijn.
Hoewel veel mensen zich zorgen maken over de lichamelijke oorzaken van vermoeidheid is dit
zelden het geval. Meestal is vermoeidheid het gevolg van spanningen, depressieve gedachten,
zorgen of werkzaamheden die te zwaar zijn geworden.
Verschijnselen
Vermoeidheid kan op verschillende manieren worden ervaren. Het vermoeide gevoel kan
hoofdzakelijk in de benen zitten of onder in de rug. Ook kan iemand zich in het hele lichaam
moe voelen.
Verder wordt er verschil gemaakt tussen vermoeidheid die 's morgens het ergst is en in de
loop van de dag afneemt en vermoeidheid die 's ochtends nog betrekkelijk licht is, maar in de
loop van de dag toeneemt. Vermoeidheid die 's morgens het ergst is, heeft vaak psychische en
maatschappelijke problemen als oorzaak. Ook kan er dan sprake zijn van een depressie.
Vermoeidheid die toeneemt in de loop van de dag en na lichamelijke inspanning, is vaak het
gevolg van lichamelijke problemen.
Soms steekt vermoeidheid de kop op bij het vallen van de bladeren of in de lente. Men spreekt
dan van najaars- of voorjaarsmoeheid.
Naar de dokter?
-
nee, in het algemeen lukt het om zelf de oorzaak op te sporen
-
ja, wanneer vermoeidheid samengaat met hoesten, vermagering of pijn
-
ja, wanneer vermoeidheid langer duurt dan een maand zonder dat iemand zelf de
oorzaak weet
Behandeling/ Zelfzorg
- Maak een dagboek en schrijf dagelijks op wat u dwarszit, wat u zwaar valt of waarover u
piekert. Kijk of u verband vindt met uw vermoeidheid.
- Praat over de problemen of zorgen die u bezig houden met mensen in uw omgeving. Het
geeft vaak een beter gevoel en soms aanwijzingen voor een oplossing van uw vermoeidheid.
- Lichamelijke beweging in de vorm van fietsen, wandelen, sporten, in de tuin werken is een
mogelijkheid om van uw vermoeidheid af te komen.
- Besteed aandacht aan uw voeding. Eet volwaardig voedsel. Vitaminetekorten komen in
Nederland vrijwel niet voor. Het gebruik van vitaminen en tonica heeft geen zin.
- Zorg voor een evenwichtige indeling van de dag. Als u het te druk hebt, laat dan een aantal
taken weg. Ga op tijd naar bed. Begin de dag niet gehaast. Neem zonodig een of twee keer
per dag een half uur voor uzelf.
Voedselvergiftiging
We spreken over voedselvergiftiging wanneer na het eten van bepaald voedsel
ziekteverschijnselen optreden.
De diagnose is zeker wanneer meerdere mensen na het eten van hetzelfde voedsel ziek
worden.
Verschijnselen
Verschijnselen van voedselvergiftiging treden op, enkele uren tot enkele dagen na het eten van
“bedorven” voedsel. Soms is er alleen diarree, vaak ook overgeven en buikkramp.
De ernst van de klachten, de snelheid waarmee het zich ontwikkelt en de duur van de klachten
hangen af van de oorzaak van de voedselvergiftiging. Gemiddeld duren de verschijnselen drie
dagen. Daarna zijn er vaak nog een paar dagen dat men zich slap voelt.
Oorzaak
Meestal is voedselvergiftiging het gevolg van het eten van voedsel dat besmet is met bepaalde
bacteriën. Slechte hygiëne en tropische temperaturen zorgen ervoor dat bacteriën zich
gemakkelijk kunnen vermenigvuldigen. Niet altijd zijn bacteriën de oorzaak van de vergiftiging.
De klachten kunnen ook het gevolg zijn van toxinen (gifstoffen) die geproduceerd worden door
bacteriën.
In de top tien van producten met de meeste voedselvergiftigingen staan: gebak met slagroom,
onverpakt ijs, zelfgemaakte soepen en sauzen, tapbier en onverpakte frisdrank.
Diarree ontstaat nogal eens op reis. Dit heet reizigersdiarree. Lang niet altijd gaat het dan om
besmet voedsel. Het ligt vaak aan de warmte en voedingsgewoonten waaraan de darm niet
gewend is.
De klachten ontstaan door besmetting met bacteriën waartegen de plaatselijke bevolking een
natuurlijke afweer heeft. Als wij het zelfde voedsel eten worden wij ziek.
Naar de dokter
Diarree en spugen moeten in het algemeen gezien worden als een nuttige reactie van het
lichaam. Gifstoffen en bacteriën worden zo naar buiten gewerkt.
Wanneer de klachten echter gepaard gaan met ernstig ziek zijn, hoge koorts of regelmatig
bloed bij de diarree, is het belangrijk contact op te nemen met een arts.
Ook wanneer er tekenen zijn van uitdroging is medische consultatie gewenst. Vooral jonge
kinderen en bejaarden lopen risico op uitdroging.
Ook wanneer de klachten langer aanhouden dan 3 tot 4 dagen is het goed om met de huisarts
te overleggen.
Behandeling/zelfzorg
- De verschijnselen van voedselvergiftiging zijn vrijwel altijd zelflimiterend, ze houden vanzelf
op.
- Het is belangrijk om het vochtverlies zo veel mogelijk aan te vullen. Drink vaak, het geeft niet
wat. Bij overgeven is het verstandig steeds kleine beetjes te drinken.
- De eetlust is meestal minder bij diarree en overgeven. Dat kan geen kwaad. Later haalt u dat
wel weer in.
- Bij heftige diarree en/of spugen is bij de apotheek een speciaal oplospoeder te koop. Dit
middel is een zout-suikermengsel. Het vermindert de kans op uitdroging. Bij heftige diarree
kan loperamide (imodium, diacure) worden gebruikt. Het is zonder recept verkrijgbaar bij
drogist en apotheek. Het is verstandig om beide middelen mee te nemen naar landen met
een lage hygiëne standaard.
- Drink op vakantie in warme streken mineraalwater tenzij het kraanwater te vertrouwen is.
Ook thee, gekookt water of ongeopende flesjes fris zijn betrouwbaar. Gebruik geen
ongekookt en rauw voedsel, geen salades of onvoldoende doorbakken vlees. Neem geen
schepijs, softijs of ander onverpakt ijs. Bewaar geen restjes eten buiten de koelkast en was
regelmatig de handen.
Voetschimmel
Schimmels zijn eigenlijk hele kleine plantjes. Alleen onder de microscoop zijn ze te zien.
Voetschimmel wordt ook wel zwemmerseczeem genoemd. Dit is echter een onjuiste benaming
omdat het niet om eczeem maar om een schimmel van de huid gaat.
Oorzaak
Schimmels zitten bijna overal. Vooral in zwembaden, tropische zwemparadijzen en
doucheruimtes zijn ze te vinden. De huid komt dus regelmatig met schimmels in aanraking. Dat
is niet erg want een gezonde huid heeft een droog en vrij hard bovenlaagje dat tegen
schimmels beschermt.
Maar als deze bovenlaag zacht wordt door vocht of zweet kunnen schimmels de huid
binnendringen. Door zwemmen en bij het laten dragen van sportschoenen of rubber laarzen
kan de huid zacht worden. Ook het gebruik van zeep en achterblijvende zeepresten maken de
verdediging van de huid tegen schimmels zwakker.
Verschijnselen
Klachten ontstaan wanneer schimmels zich uitbreiden over de huid. De schimmels
vermeerderen zich gemakkelijk in de broeierige omgeving van de voeten vooral tussen de
kleinste tenen. Zij kunnen blaasjes, velletjes en kloofjes veroorzaken die jeuken of pijn doen.
Voetschimmels kunnen ook de teennagels ingroeien. De nagels worden dan witgeel.
Naar de dokter?
Nee, voetschimmel kan geen kwaad. Met onderstaande adviezen onderstaande adviezen kunt u
bij klachten zelf behandelen.
Ja, als de huid rond de schimmel rood, warm en pijnlijk wordt. Mogelijk is er dan een
ontsteking van een bacterie die er bijkomt.
Behandeling /zelfzorg
- Was de voeten dagelijks, liefst zonder zeep. Goed afdrogen is belangrijk, vooral tussen de
tenen.
- Trek dagelijks schone, liefst katoenen of wollen sokken aan; die nemen het beste zweet op.
- Draag goed ventilerend schoeisel. Zo mogelijk open schoenen. Laat na het sporten de
sportschoenen goed drogen.
- Om zo weinig mogelijk schimmels op de voet te krijgen is het goed om in zwembaden en
openbare doucheruimtes plastic slippers te dragen.
- Jodium werkt goed tegen schimmels. Gebruik jodium waarin 10% povidonjood zit. Breng de
jodium twee keer per dag op de plekken aan, laat het na het aanbrengen drogen.
- Mocht dit niet helpen dan is een anti- schimmelcrème zonder recept verkrijgbaar bij de
apotheek. Deze crème moet nog een week na het verdwijnen van de klachten worden
doorgesmeerd.
- Er wordt veel reclame gemaakt voor tabletten tegen kalk- of schimmelnagels. Omdat
schimmelnagels in het algemeen vrijwel nooit klachten geven en geen medisch risico
vormen is het gebruik van deze tabletten in het algemeen niet aan te raden. De voordelen
wegen niet op tegen de nadelen.
- Eventueel kan nagellak op de nagel worden aangebracht.
Voorhoofdsholteontsteking
De bijholten zijn holle ruimtes achter de neus, in de bovenkaak en in het voorhoofd. De ruimtes
staan via kleine kanaaltjes in verbinding met de neus. Het slijmvlies dat de neus van binnen
bedekt loopt via de verbindingskanaaltjes door in de bijholten.
Men spreekt van sinusitis of bijholte ontsteking wanneer het slijmvlies van één of meer ruimtes
is ontstoken. Zelden blijft de ontsteking beperkt tot één holte, meestal zijn er meerdere
aangedaan. De bijholten die het meest zijn aangedaan zijn de kaakholten. Hoewel de term
voorhoofdsholte ontsteking vaak wordt gebruikt zijn de voorhoofdsholten meestal niet
ontstoken.
Zowel de arts als de patiënt zeggen al gauw dat er sprake is van een sinusitis. Uit onderzoek
blijkt echter dat het hierbij in de meeste gevallen gaat om een flinke verkoudheid.
Oorzaak
Meestal ontstaat een sinusitis in aansluiting op een verkoudheid. Door de verkoudheid is het
neusslijmvlies gezwollen. De zwelling zet zich door in de afvoerkanaaltjes van de bijholten. De
slijmvliezen kunnen daardoor hun afvalproducten niet kwijt. De weerstand van de slijmvliezen
vermindert, virussen en bacteriën kunnen toeslaan en er ontstaat een ontsteking.
Verschijnselen.
Pijn in het voorhoofd, bovenkaken of achter de ogen zijn de belangrijkste verschijnselen. Ook
kan er een drukkend gevoel of vol gevoel zijn in het hoofd en de kiezen kunnen pijnlijk zijn bij
het kauwen.
Voorts is er meestal een verstopte neus, al of niet met geelgroen slijm. Dit slijm kan ook achter
in de keel terecht komen waardoor men gaat hoesten.
De pijn is vooral 's ochtends aanwezig en verergert bij voorover bukken (alsof er een blok naar
voren valt).
Iemand met een sinusitis kan koorts hebben en zich ziek voelen.
De werkzaamheid van antibiotica bij sinusitis is onvoldoende aangetoond. Daarom zal de
huisarts terughoudend zijn met deze middelen. Alleen bij ernstige klachten die langer duren
dan een week kunnen antibiotica worden overwogen.
Naar de dokter?
-
in het algemeen nee, de klachten gaan vanzelf binnen een week over
-
ja, wanneer er ernstige klachten zijn die langer duren dan een week
-
ja wanneer men denkt aan een allergie (niezen, helder slijm, seizoen gebonden)
Behandeling/ Zelfzorg
Gebruik neusdruppels of neusspray om de neus zo goed mogelijk open te houden.
Neusdruppels of neusspray is in de vorm van zout water of xylometazol (otrivin) te koop bij de
drogist of apotheek.
Stomen is een goede maatregel bij sinusitis. Breng uw gezicht boven een pan kokend water.
Leg een handdoek over hoofd en pan, zodat de damp niet ontsnapt. Adem de damp in door de
neus. Toevoegen van menthol, kamille en dergelijke hebben geen extra effect.
Gebruik zonodig een pijnstiller, bij voorkeur een paracetamol.
Niet roken!
Witte vloed
In de vagina zitten van nature allerlei schimmels en bacteriën die zorgen voor een normale
afscheiding. Een aantal bacteriën produceert in de vagina melkzuur. Deze zure omgeving is
een goede verdediging tegen ziektekiemen. Een verstoring van het zure milieu heeft tot gevolg
dat schadelijke bacteriën en schimmels de kans krijgen om zich in de vagina te nestelen. De
schadelijke bacteriën en schimmels vormen irriterende stoffen die de slijmvliezen meer vocht
doen afscheiden. Deze abnormale vaginale afscheiding noemen we witte vloed.
Oorzaak
De samenstelling van het normale vaginavocht kan verstoord raken door verschillende
oorzaken.
- antibiotica (penicilline) bestrijden bacteriën in het lichaam. Ook de melkzuur reducerende
bacteriën in de vagina worden daarbij opgeruimd. Het gevolg is dat het zure milieu in de
vagina wordt verstoord.
- zwangerschap en pilgebruik veroorzaken hormoonveranderingen. Daardoor wordt het vocht
in de vagina minder zuur en ontstaat er gemakkelijk een schimmelinfectie.
- veel vrijen kan ook de oorzaak zijn van witte vloed. Door meer vochtafscheiding in de vagina
en door het ontstaan van kleine wondjes krijgen bacteriën en schimmels eerder een kans.
- zeep kan het zure milieu van de vagina verstoren waardoor schimmels en bacteriën in aantal
kunnen toenemen.
- een algemeen verlaagde weerstand door gebrek aan slaap, griep, of psychische spanning
kan ook de afweer in de vagina verminderen waardoor eerder witte vloed optreedt.
Verschijnselen
Alle vrouwen scheiden vocht en slijm af vanuit de slijmvliezen die de binnenkant van de vagina
vormen. De afscheiding is helder of een beetje melkachtig. Opgedroogd ziet het er geelachtig
uit. Afscheiding heeft van nature geen geur of ruikt een beetje zuur.
Bij seksuele opwinding en tijdens de eisprong( halverwege twee menstruaties) ontstaat extra
vaginaal vocht. De ene vrouw produceert weinig afscheiding, de ander wat meer.
Bij witte vloed is er meer afscheiding dan normaal. De afscheiding kan brokkelig zijn, een
andere kleur hebben of anders ruiken.
De slijmvliezen van de vagina en de schaamlippen zijn bij witte vloed vaak rood. Soms zijn er
kleine rode vlekjes te zien. Er is meestal jeuk en een branderig gevoel. Ook vaker plassen of
pijn bij het plassen kan het gevolg zijn van witte vloed. Omdat de slijmvliezen geïrriteerd zijn
kan het vrijen pijnlijk zijn.
Naar de dokter?
-
nee, de klachten verdwijnen meestal binnen vier weken
-
ja, wanneer er behalve de witte vloed pijn in de onderbuik is
-
ja, wanneer de klachten langer duren dan vier weken of erg hinderlijk zijn
Behandeling/ Zelfzorg
Met de volgende aanwijzingen kunt u klachten voorkomen en behandelen.
- De anus, de vagina en het plasgaatje liggen dicht bij elkaar. Bacteriën die in de darm thuis
horen kunnen door de kleine afstand gemakkelijk de vagina of de plasbuis infecteren.
Daarom is het belangrijk na het poepen van voren naar achteren af te vegen.
- In het algemeen ontstaan klachten eerder door te veel dan door te weinig hygiëne. Het is niet
goed om de vagina steeds met zeep te wassen. Zeep kan het zure milieu verstoren. Gebruik
geen vaginaal sprays, deodorants of zaaddodende pasta’s.
- Inlegkruisjes kunnen irriteren en daardoor mogelijk witte vloed veroorzaken.
- Bij witte vloed is vrijen geen bezwaar. Witte vloed bij de vrouw geeft zelden klachten bij de
man.
- Bij oudere vrouwen kan witte vloed ontstaan doordat de slijmvliezen van de vagina te droog
worden. Dit is het gevolg van een veranderend hormoonevenwicht na de overgang. Vrijen
kan de slijmvliezen irriteren. Maak dan gebruik van speciale crèmes die de vaginawand
soepeler maken.(verkrijgbaar bij apotheek en drogist)
- Spoelen van de vagina met een melkzuuroplossing kan in een aantal gevallen de vaginale
irritatie verminderen en een nare geur laten verdwijnen.
Wormen
Door onze relatief luxe leefomstandigheden zijn er nog maar weinig worminfecties. Zo komen
spoelwormen en lintwormen bij Nederlanders nog maar sporadisch voor. Aarsmaden
(medische naam: oxyuren) zijn echter nog regelmatig te gast, vooral bij kinderen.
Verschijnselen
Aarsmaden zijn wormpjes van ongeveer een centimeter lang en wit van kleur. Ze zijn zichtbaar
in de ontlasting als beweeglijke witte draadjes. Soms ziet men ze kruipen bij de anus.
De meest voorkomende klacht is jeuk, vooral ’s nachts, rond de anus. Bij meisjes kan er ook
jeuk rond de vagina zijn. De jeuk wordt veroorzaakt door rondkruipende wormpjes. Ze komen
vooral ’s nachts naar buiten om eitjes te leggen.
Niet iedereen met wormen heeft klachten. Aarsmaden veroorzaken geen buikpijn en geen
vermagering.
Oorzaak
De besmetting met aarsmaden gaat altijd via het inslikken van eitjes. De eitjes zijn zo klein dat
ze met het blote oog niet zichtbaar zijn. De eitjes worden vooral door kinderhandjes verspreid.
De wormpjes zelf leven in de darmen. Ze leggen hun eitjes op de vingers en onder de nagels.
Via de handen gaan de eitjes naar deurknoppen, speelgoed of direct naar een ander kind of
volwassene. Als zo iemand de vinger aan de mond brengt kan besmetting plaatsvinden.
Een kind kan zichzelf telkens opnieuw besmetten door eitjes van zichzelf in te slikken.
Naar de dokter?
Nee, de jeuk kan vervelend zijn maar aarsmaden zijn geheel ongevaarlijk.
Ja, wanneer er sprake is van andersoortige wormen dan de hier besproken aarsmaden.
Behandeling/Zelfzorg
- Een goede hygiëne verkleint de kans op besmetting. Handen wassen na elk toiletbezoek,
nagels kortknippen en elke dag een schone handdoek op het toilet is verstandig.
- Dagelijks een schone onderbroek. Aparte handdoeken voor boven- en onderlichaam
gebruiken.
- Regelmatig deurknoppen, wc bril en speelgoed schoonmaken
- Kinderen kunnen zichzelf telkens opnieuw besmetten. Leg uit dat het belangrijk is niet te
krabben rond de anus en dat goede hygiëne belangrijk is.
- Koop bij de apotheek of drogist een wormenkuur (Mebendazol). Het zijn twee tabletjes die
met 14 dagen tussentijd moeten worden ingenomen. De eerste tablet doodt de wormen en
niet de eitjes. De tweede tablet is belangrijk omdat die bedoeld is voor de wormen die nog uit
de eitjes zijn gekomen. Kinderen vanaf 2 jaar en volwassenen krijgen dezelfde dosering.
Zwangeren mogen de tabletten niet gebruiken.
- Als de wormpjes steeds weer terugkomen moeten alle huisgenoten behandeld worden.
Wratten
Wratten, (medische naam: verruca vulgaris) zijn kleine eeltachtige uitwassen op de huid. Ze
hebben een ruw oppervlak. Wratten zitten meestal op de handen. Voetwratten zijn wratten die
in het eelt van de voetzool zijn gelopen. Door het lopen worden ze plat.
Oorzaak
Wratten worden veroorzaakt door het humaan papilloma- virus (HPV). Naast infectie met dit
virus is verzwakking van de plaatselijke huidafweer, door bijvoorbeeld kleine wondjes, een
oorzakelijke factor. Verder bouwen mensen in de loop van hun leven een immuniteit op tegen
wratten. Dat is de reden dat wratten bijna alleen bij schoolgaande kinderen optreden en weinig
bij volwassenen.
Wratten zijn niet erg besmettelijk. Besmetting via zwembaden of hand geven is niet uitgesloten
maar nooit bewezen.
Verschijnselen
Wratten geven meestal geen klachten. Ze kunnen ontsierend zijn of er vies uitzien. Voetwratten
zijn soms pijnlijk en kunnen last geven bij het lopen.
Het is niet bekend waarom de een wel wratten krijgt en de ander niet. Heeft iemand een wrat
dan komen er gemakkelijk meer bij. Peuteren of bijten kan verspreiding in de hand werken. Als
een kind zuigt op duim of vinger waarop een wrat zit, komen er rond die plaats vaak meer
wratten. Ongeveer 80% van de wratten geneest zonder behandeling binnen twee jaar. Het is
onbekend waarom de één er snel vanaf is en de ander niet.
Behalve gewone wratten zijn er ook zogenaamde waterwratten (medische term: mollusca
contagiosa). Het zijn gladde, doorschijnende, kleine bolletjes met een deukje erin. Ze zitten in
grote groepen bij elkaar en komen vooral bij jonge kinderen voor. Waterwratten zijn meer
besmettelijk dan gewone wratten, maar ze gaan sneller weg. Zonder behandeling zijn ze
meestal na één winter verdwenen. Ze laten geen littekens na.
Naar de dokter
-
Nee, wratten zijn onschuldig en verdwijnen vanzelf
-
Ja, als wratten pijn doen, of wanneer iemand het storend of vies vindt.
Behandeling/ zelfzorg
Mogelijk neemt de kans om voetwratten te krijgen af door schoenen of slippers te dragen in
zwembad en gymzaal.
Omdat peuteren, bijten, zuigen oorzaak kan zijn voor het uitbreiden van wratten kan men dit
beter achterwege laten
Wratten verdwijnen soms door ze aan te stippen met wrattentinctuur. Dit is te koop bij de
drogist.
Het uitproberen van middelen uit de volksgeneeskunst is prima. Op het bestrijken met
ochtendspeeksel, aanraken met aardappelschil of binnenkant van een tuinboon is niets aan te
merken. Misschien helpt deze suggestie net zo goed als hypnose waarvan is bewezen dat het
effectief is bij de behandeling van wratten.
Wanneer uw eigen behandelingen van wratten niet succesvol zijn kunt u ze door de huisarts
laten aanstippen met stikstof (N2). De meeste van ons hebben daarvoor een speciale dag of
tijd. Even bellen van tevoren is verstandig.
Waterwratten kunnen het best onbehandeld blijven omdat behandeling pijn en extra irritatie
geeft. Bovendien ontstaan er dan soms littekens. Ze gaan altijd snel vanzelf weer weg.
Zonnebrand
Zonnebrand is een verbranding van de huid door overmatige blootstelling aan zonlicht.
Verschijnselen
Een lichte verbranding geeft een rode en pijnlijke huid.
Bij een ernstige verbranding ontstaan blaren en is de huid rood, gezwollen en pijnlijk. Na
enkele dagen drogen de blaren in en vervelt de huid.
Bij een ernstige verbranding van een groot deel van de huid kan men zich ziek voelen. Soms
zijn er daarbij koude rillingen, koorts, misselijkheid, hoofdpijn of hartkloppingen.
Oorzaak
Zonnestralen stimuleren de vorming van pigment. Dit is een kleurstof die de huid bruin kleurt.
Het bruine pigment beschermt het lichaam tegen de zonnestralen. Hoe bruiner de huid hoe
groter de bescherming.
Wanneer iemand met een bleke huid te lang gaat zonnen krijgt de huid geen kans zijn
beschermende werking op te bouwen. Verbranding is het gevolg.
Mensen met van nature een lichte huidskleur, rood/blond haar en blauwe ogen zijn het
gevoeligst voor zonnebrand. Ook sommige medicijnen maken de gebruiker gevoeliger voor
zonlicht.
Naar de dokter
Nee, verbranding door de zon is pijnlijk. Na twee tot vijf dagen heeft de huid zich echter weer
hersteld.
Ja, wanneer er sprake is van uitgebreide verbranding met blaren en betrokkene zich ziek voelt,
koude rillingen, koorts of andere algemene ziekteverschijnselen heeft.
Veel zon is slecht voor de huid. Het veroorzaakt een snellere veroudering van de huid en het
vergroot de kans om huidkanker te krijgen.
Behandeling/zelfzorg
- Koelen met natte doeken vermindert de pijn
- Blaren kunnen het beste heel worden gelaten. Zolang ze niet vanzelf open gaan beschermen
ze de huid tegen infecties.
- Bij veel pijn kan paracetamol worden gebruikt
- Een verbrande huid mag niet aan de zon worden blootgesteld. Bescherm verbrande delen
met kleding.
- Niet zonnen tussen 11 uur en 15.00 uur. De zon is dan het sterkst. Water, strand en sneeuw
weerkaatsen de zon. Verbranding treedt daar sneller op.
- Wie wil zonnebaden om bruin te worden kan het best met korte periodes (20 tot 30 minuten)
beginnen.
- Gebruik een zonnebrandcrème om de huid te beschermen. Hoe hoger de
beschermingsfactor hoe langer men in de zon kan blijven. Het is verstandig de huid om de
twee uur in te smeren. Smeer niet te dun want dan werkt het niet. Er zijn ook
waterbestendige zonnebrandcrèmes.
- De inwerking van de zon gaat na het zonnen nog een tijdje door. Daarom is het goed, om ook
na het zonnen de huid met een crème in te smeren.
- Een zonnebankkuur beschermt niet tegen verbranding. De zonnebank geeft wel een bruin
kleurtje, maar de huid wordt niet dikker.
- Roken verhoogt de gevoeligheid van de huid voor zonnestraling. Verbranding treedt eerder
op en is heftiger bij rokers dan bij niet-rokers.