Helaas weet ik niet meer waar [6]

helaas weet ik niet meer waar.
Wat moet U weten over ……………water? ( 6 )
OSMOSE
Osmose is het verplaatsen van waterdoor b.v. de wand van een cel ( of membraam ) ten gevolge van een
verschil in hoeveelheid opgeloste stoffen per liter water. ( Ofwel een verschil in concentratie aan opgeloste
stoffen ) .De wanden van cellen laten daarbij alleen water door en niet de opgeloste stoffen. Het water
gaat daarbij van de kant waar de concentratie laag is naar de kant waar de concentratie hoog is.
Door die verplaatsing van water wordt het verschil i concentratie kleiner. De druk op de celwand, van
binnen uit gezien, zal verminderen als er water uitgaat en vermeerderen als er water binnen komt.
Het gevolg is dat de cel kleiner resp. groter wordt om dit drukverschil op te vangen .
Het drukverschil ( de osmotische druk ) is afhankelijk van het verschil in zout concentratie tussen de beide
zijden van de membraam.
Bij eieren van vissen is osmose een belangrijke factor bij het al dan niet uitkomen van de eieren.
Als de concentratie aan opgeloste stoffen in het water buiten het ei lager is dan in het ei gaat het waterhet
ei in ( a ) . De druk op de binnenzijde van het ei-omhulsel wordt groter en de jonge vis kan makkelijker het
omhulsel doorbreken.
Als de concentratie aan opgeloste stoffen buiten het ei hoger is wordt er water uit het ei getrokken en
wordt de druk op de binnenzijde van het ei-omhulsel lager. Het ei wordt daardoor kleiner ( b ). De jonge
vis heeft dan meer moeite om uit het ei te komen. Het kan er zelfs toe leidendat de eieren niet uit kunnen
komen.
In tegenstelling tot de eieren kunnen de meeste vissen zich redelijk goed aanpassen aan andere
osmotische waarden dan waar zij in de natuur leven.
Zowel zoet- als zeewatervissen blijken ca. 0,9 % zout te bevatten. Zoetwatervissen bezitten daardoor een
hogere zoutgehalte in hun lichaam dan daar buiten. Er zal daarom water door de huid naar binnen gaan.
Omdat daardoor een hoger zoutgehalte dan daarbuiten. Er zal daarom water door de huid van de vis naar
binnen gaan. Omdat daardoor de zoutconcentratie in de vis daalt wordt via de kieuwen extra zout uit het
water opgenomen. Tevens wordt er veel waterige urine met weinig zout uitgescheiden ( zie tekening a ).
Bij zeewatervissen daarentegen zal doordat ze minder zout bevatten dan hun omgeving water aan het
lichaam worden onttrokken. Via de kieuwen wordt daartoe zout uitgescheiden. Tevens wordt er weinig
urine maar met veel zouten uitgescheiden. ( zie tekening b ).
A.de Graaf
wordt vervolgd