Zuivel Lekker voor je lichaam

Lekker voor je lichaam
Zuivel
groeien als je ouder wordt. Bijna de helft
van al die botjes zit in je handen en voeten.
Calcium maakt je botten groot en stevig.
Een kind van 12 heeft heel veel calcium
per dag nodig. Calcium heb je bijvoorbeeld ook nodig voor sterke tanden en
kiezen.
Bovengebit
Hoe ‘zuivel’ jij op een dag? Een glaasje melk? Drinkyoghurt? Een bordje pap met
cornflakes, havermout of Brinta? Een boterham met kaas? Of een bordje vla?
Allemaal lekker voor je lichaam. Jij zuivelt niet? Oeps. Weet dan wat je mist. In melk en melkproducten zitten namelijk
allerlei stoffen die je lichaam nodig heeft om goed te kunnen werken. Ze geven energie (vet, koolhydraten), ze bouwen je
lichaam op (mineralen, eiwit, water) en ze beschermen je tegen ziektes (vitamines). Een nieuwe schooldag kun je dus maar
beter gezond beginnen…
Ondergebit
E levert energie.
Melk onder het vergrootglas
1.vitamines
2.calcium
3.melksuiker
Kijk goed naar de zinnetjes achter de
melkglazen. Elk zinnetje hoort bij een van
de stoffen die in melk zitten. Die stoffen
zie je op de foto hiernaast Weet jij bij
welke stof?
Lees goed de andere teksten door als je
een antwoord niet weet.
Als je de letters in de goede volgorde zet,
krijg je een woord.
Dat woord is:
4.vet
5.eiwit
1
2
3
4
5
6
6.water
helpt bij de opbouw en instandO houding van tanden en botten.
Melk voor je tanden en kiezen
helpt bij de opbouw en instandhouding
E van je lichaam, in het bijzonder de
spieren en organen, zoals je lever, je
hart, je nieren en je longen.
I
zijn waardevolle stoffen, die in de
K kleine hoeveelheden in de melk zitten
en allerlei belangrijke functies in het
lichaam hebben.
VET E N E IWITTE N
Hoe ziet jouw zuiveldag eruit? Schrijf op
hoe laat je ontbijt, luncht en een warme
maaltijd eet, welke zuivelproducten je
eet/drinkt en hoeveel. Wie is de zuivelkampioen van de klas?
Bekers melk
Bekers
karnemelk
In zuivel zitten onder andere vet en
eiwitten (‘proteïnen’). Vet geeft smaak
aan voedsel, maar het zorgt ook voor
energie. Ook melksuiker zorgt voor
energie. Eiwitten zijn de bouwstenen
van je lichaam. Bijna alles in je lichaam
is gemaakt van eiwitten. Dus ook je
hersenen, oren, botten, spieren en tanden.
Zuiveldrankjes*
Melkgebit: zwarte lijnen
Blijvend gebit: stippellijnen
Een koe met een melkgebit
is de grootste energieleverancier en
geeft smaak.
heeft je lichaam dagelijks heel veel
N nodig (één tot anderhalve liter).
Effe lekker zuivelen
wordt het gras van de plant gesneden.
Daarna kauwt en maalt ze het gras tussen
haar kiezen.
Bordje/kommetje Bordje/kommetje Bordje/kommetje Boterhammen
yoghurt
pap (havermout/ vla/toetje/
met (smeer)kaas
cornflakes
pudding
’s ochtends bij
het ontbijt
drink /eet ik…
’s middags eet/
drink ik…
’s avonds eet/
drink ik…
Tussendoor eet/
drink ik....
Wist jij dat een koe een melkgebit heeft
en dat ze net als kinderen hun tanden en
kiezen wisselt? Een kalf krijgt twee tot zes
dagen na de geboorte 20 melktanden. Na
16 tot 19 maanden zijn ze al versleten.
Daarna breken de definitieve tanden door.
Dat definitieve gebit is pas volledig als de
koe 42 tot 45 maanden is. Ze heeft dan
32 tanden en kiezen (12 boven en 20
beneden).
Koeien hebben in hun bovenkaak geen
snij- en hoektanden. Boven zit alleen een
harde scherpe rand. De koe pakt het gras
met haar tong vast. Met haar zes snij- en
twee hoektanden op de onderkaak drukt
ze het gras tegen die harde rand aan. Zo
In melk zit onder andere calcium (‘kalk’).
Dat is een onmisbare bouwstof voor je
botten. Daarvan heb je er als je geboren
wordt 300. Dat worden er uiteindelijk 206
botten, omdat sommige botten aan elkaar
Lees ‘Een koe met een melkgebit’ en ‘Melk voor je tanden en kiezen’nog eens door en
vul daarna dit schema in.
Ik
Oktober 2008
De koe
De eerste melktand breekt door
Het totale aantal melktanden en - kiezen
De eerste echte tand breekt door
De laatste echte tand breekt door
Het totale aantal echte tanden en kiezen
MEER OVER ZUIVEL
Zuivel op je tong
Hou jij van zoete zuiveldrankjes, zure
yoghurt of zoute kaas? Je proeft het
dankzij je tong. Die is bedekt met kleine
bobbeltjes: de smaakpapillen. Daarop
zitten nog kleinere bobbeltjes. Die kunnen
smaken onderscheiden. De informatie gaat
via je zenuwen rechtstreeks naar je hersenen.
Elke smaak proef je op een ander deel van je
tong.
Probeer het maar eens. Kijk naar de tekening
waar welke smaakpapillen liggen. Neem een
stukje zoute (oude) kaas en probeer het te proeven. Doe je ogen dicht om je goed te concentreren.
En? Weet je waar je het proeft? Doe daarna dezelfde
proeftest met zure yoghurt en met een zoetig zuiveldrankje.
Ga voor meer over vitamines,
mineralen, eiwitten, vet en calcium
in melk naar www.zuivelonline.nl.
Op deze website staat heel vele
achtergrondinformatie over de
waardevolle stoffen in melk en
melkproducten. Ook kun je hier het
Voedingsstoffenspel spelen en je
kennis testen.
Meer over de voedingsstoffen in
melk stond ook in het maart 2006nummer van Het Kleine Loo.
Dit werkblad staat ook op
www.zuivelonline.nl. Kijk onder
Lesmateriaal/Melk voor je lijf.
* Zuiveldrankjes zijn er in heel veel soorten en maten. Bijvoorbeeld: Optimel, Yoki Drink, Breaker, Fristi, Choq en Chocomel.
4
Je hebt er vast van gehoord: melktandjes.
Iedereen heeft ze of heeft ze gehad.
Melktanden zijn je eerste tanden. Ze breken 6 tot 8 maanden na de geboorte door.
Pas dan kun je bijten. Bij meisjes gebeurt
dat meestal eerder dan bij jongens.
Je melkgebit bestaat uit acht melksnijtanden, vier melkhoektanden en acht melkkiezen. Zo’n melkgebit slijt snel, omdat het
glazuur niet zo hard is.
Rond je zesde vallen de voorste melktanden
er een voor een uit. Ze maken plaats voor
de definitieve tanden. Met de melkhoektanden en de melkkiezen gebeurt dit als
een kind tussen de tien en dertien is.
Uiteindelijk krijg je 32 nieuwe tanden en
kiezen. Logisch dat je lichaam in deze
groeifase extra veel calcium nodig heeft.
5
Oktober 2008