Elektrische installaties in medisch gebruikte ruimten: nieuwe

Elektrische installaties in medisch
gebruikte ruimten: nieuwe T 013/IA
Marc Grondelaers
16 December 2014
Elektrische installaties medisch gebruikte ruimtes
Vincotte - Grondelaers Marc December 2014
T 013/IA – INHOUD PRESENTATIE
T 013 – Deel IA
Situering
Toepassingsgebied
Termen en definities
Voorschriften voor het
ontwerp en de realisatie van Classifikatie
veilige elektrische installaties
in medisch gebruikte ruimten Doelstellingen voedingen
en installaties
Beschermingsmaatregelen
Keuze en installatie van
elektrisch materieel
Controle
T 013/IA - INHOUD
Wetgeving:
Regels
Voorschriften voor de
elektrische installaties in
medisch gebruikte ruimten
– KB 06/11/1979
(BS 11/01/1980)
– Codex op het welzijn op
het werk (en alle
uitvoeringsbesluiten)
– AREI
– KB 04/12/2012
(BS 21/12/2012)
Regel van goed
vakmanschap:
– T 013/IA
T 013/IA
T 013 – Deel IA
Technische nota van
het BEC
Voorschriften voor het
Tweetalig FR/NL
ontwerp en de realisatie van
Praktijkgids voor
veilige elektrische installaties
België
in medisch gebruikte ruimten
Conform het AREI
Gebaseerd op het
harmonisatiedocument
van CENELEC:
HD 60364-7-710
T 013/IA
T 013 – Deel IA
Overgangsperiode van
T 013/IA (°1993) naar
T 013/IA (°2014)
tot 09/01/2015: datum
waarop nationale
regelgeving niet meer
in tegenstrijd
verondersteld is met
HD 60364-7-710
T 013/IA – INHOUD PRESENTATIE
T 013 – Deel IA
Situering
Toepassingsgebied
Termen en definities
Voorschriften voor het
ontwerp en de realisatie van Classifikatie
veilige elektrische installaties
in medisch gebruikte ruimten Doelstellingen voedingen
en installaties
Beschermingsmaatregelen
Keuze en installatie van
elektrisch materieel
Controle
Hoofdstuk 1
Onderwerp, toepassingsgebied en fundamentele
uitgangspunten (710.1)
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
T013 – 1
Toepassingsgebied van deze technische nota
Gekende omgevingen
– Ziekenhuizen
– Verplaatsbare
eenheden
•
•
•
•
mammografie;
tbc-onderzoek;
MR-onderzoek;
PET-onderzoek.
Minder gekende
– Tandartsen
– Artsenpraktijk
– Bedrijfsgeneeskundige
ruimte
– Cosmetica
behandelingen
– Dierenkliniek
– Thuisbehandeling
• Thuisdyalyse
• Thuisbeademing
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
T 013/IA – INHOUD PRESENTATIE
T 013 – Deel IA
Situering
Toepassingsgebied
Termen en definities
Voorschriften voor het
ontwerp en de realisatie van Classifikatie
veilige elektrische installaties
in medisch gebruikte ruimten Doelstellingen voedingen
en installaties
Beschermingsmaatregelen
Keuze en installatie van
elektrisch materieel
Controle
Hoofdstuk 2
Termen en definities (710.3)
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
2 Termen en definities (710.3)
2.1 Medisch gebruikte ruimte (710.3.1)
2.2 Patiënt (710.3.2)
2.3 Elektromedische uitrusting (710.3.3)
2.4 Aanwendingsdeel (710.3.4)
2.5 Groep 0 (710.3.5)
2.6 Groep 1 (710.3.6)
2.7 Groep 2 (710.3.7)
2.8 Elektromedisch systeem (710.3.8)
2.9 Patiëntengebied (710.3.9)
2.10 Medisch IT-systeem (710.3.10)
2.11 Hoofdverdeelbord (710.3.11)
2.12 Behandelplaats
2.13 Vitale stroombaan
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
T013 – 2.4
2.4 - Aanwendingsdeel
Deel van een elektromedische uitrusting dat bij
normaal gebruik:
– noodzakelijkerwijze in fysisch contact komt met de
patiënt, of
– redelijkerwijze in contact met de patiënt kan worden
gebracht; of
– door de patiënt moet worden aangeraakt
opdat de elektromedische uitrusting of het
elektromedische systeem zijn functie kan uitvoeren
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
T013 – 2.4
2.4 - Aanwendingsdeel
Type
B
Aanwendingsdeel dat bescherming biedt
tegen elektrische schokken.
Type
Aanwendingsdeel van het type F dat een
hogere graad van bescherming tegen
elektrische schokken biedt dan de
aanwendingsdelen van het
type B.
BF
Type
CF
Vincotte - Grondelaers Marc December 2014
Aanwendingsdeel van het type F dat een
hogere graad van bescherming tegen
elektrische schokken biedt dan de
aanwendingsdelen van het
type BF.
2.5 Groep 0 (710.3.5)
Medisch gebruikte ruimte niet bedoeld voor het
gebruik van aanwendingsdelen en waar een
discontinuïteit (uitval of storing) van de elektrische
voeding niet levensbedreigend is.
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
2.6 Groep 1 (710.3.6)
Medisch gebruikte ruimte waar een discontinuïteit (uitval of
storing) van de elektrische voeding de veiligheid van de
patiënt niet in het gedrang brengt en waar
aanwendingsdelen als volgt gebruikt worden:
– uitwendig
• Hierdoor kan de patiënt gevoeliger worden voor stroomdoorgang.
• bv. fototherapie (PUVA), niet-interventionele radiologie, uitwendige
echografie, elektrocardiografie met uitwendige elektroden, ...
– Invasief in enig deel van het lichaam, behalve in medisch
gebruikte ruimten waar groep 2 van toepassing is;
• Hierdoor zal de patiënt gevoeliger worden voor stroomdoorgang.
Bovendien verhoogt deze medische handeling ook het bloedings-,
embolie- en besmettingsgevaar.
• bv. infuuspomp, elektromyografie, vaginale echografie, (diagnostische)
endoscopie, voedingspomp, H
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
2.7 Groep 2 (710.3.7)
Medisch gebruikte ruimte bedoeld voor het gebruik van
aanwendingsdelen:
– bij intracardiale handelingen; of
– bij vitale handelingen en bij heelkundige ingrepen waarbij een discontinuïteit
(uitval of storing) van de elektrische voeding levensbedreigend kan zijn.
bv. operatiezalen (operatielampen, H), beademing, hemodynamische
bewakingsapparatuur intensieve eenheid, endoscopische chirurgie, coronaire
angiografie, thoraxchirurgie, cardiac outputmeting met thermodilutiemethode,
invasieve stimulatie met uitwendige pacemaker, H
Handelingen tot aan of in het hart zijn handelingen waarbij een elektrische
geleider geplaatst wordt in het hart van een patiënt of in contact kan
komen met het hart en waarbij deze geleider bereikbaar is buiten het
lichaam van de patiënt. In deze context worden geïsoleerde geleiders,
zoals cardiale pacing elektroden en intracardiale ECG-elektroden, of
leidingen gevuld met een geleidende vloeistof of gas, beschouwd als
elektrische geleiders.
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
Classifikatie Medisch gebruikte ruimte
Handeling
T013
(1993)
T013 – 2.5
T013 – 2.6
T013 – 2.7
T013
(2014)
Geen gebruik elektromedische
uitrusting
S0
Groep 0
Batterijgevoede Elektromedische
uitrusting met huidkontakt
S0
Groep 1
Elektromedische uitrusting met
galvanisch kontakt intakte huid
S1
Groep 1
S2 + E0-1
S2 + E2-3-4
S3
Groep 1
Groep 2
Groep 2
Elektromedische uitrusting met
galvanisch kontakt slijmvliezen of
lichaamsvloeistoffen
Elektromedische uitrusting met
galvanisch kontakt in of in
omgeving van hart + OP zaal
Vincotte - Grondelaers Marc December 2014
T 013/IA – 2.9
2.9 Patiëntengebied
Elk volume waarin gewild of ongewild contact is
of kan ontstaan tussen een patiënt en delen van
de elektromedische uitrusting of elektromedisch
systeem of tussen een patiënt en andere personen
die delen van elektromedische uitrusting of
elektromedische systeem kunnen aanraken.
T 013/IA – 2.9
2.9 Patiëntengebied
In deze technische nota is het patiëntengebied
minimaal een omhullende van 2,5 m rond de
positie van de patiënt (zie figuur)
in de hoogte beperkt tot 1,5 m t.o.v. de positie van
de patiënt.
Dit is van toepassing wanneer de positie van de
patiënt vooraf is vastgelegd.
Wanneer dat niet het geval is moeten alle mogelijke
posities van de patiënt in aanmerking worden
genomen.
T 013/IA – 2.9
Patiëntengebied – figuur
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
Patiëntengebied (1/3)
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
Patiëntengebied (2/3)
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
Patiëntengebied (3/3) - verplaatsbaar
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
T 013/IA – 2.10
T 013/IA – 5.1.2.4.1
T 013/IA – 6.4.1.2
2.10 Medisch IT-systeem
Vermogen 0.5 kVA ≤ P ≤ 10 kVA
NBN EN 61558-2-15
Totale lekstroom systeem max 5 mA
Isolatiebewaking ingesteld min 50 kΩ
F1
Bewaking
temperatuur
T1
F1.1
IMD
F1.2
F1.3
F1.4
F1.5
Maximaal 5 kringen waarvan
1 voorbehouden voor de
isolatiebewaking
T 013/IA – 2.11
2.11 Hoofdverdeelbord
Verdeelbord in het gebouw dat alle functies vervult van een
elektrische hoofdverdeelinrichting voor de voeding van het
daaraan toegewezen gebouwdeel en waar de
spanningsval wordt gemeten om de elektrische installatie
voor veiligheidsvoorzieningen te kunnen activeren.
Hoofdverdeelbord 1
G
2.12 Behandelplaats
De plaats waar een individuele patiënt wordt
behandeld, wordt in deze technische nota als een
behandelplaats beschouwd. In een ruimte waarin
meerdere patiënten kunnen worden behandeld, is
het aantal behandelplaatsen gelijk aan het aantal
gelijktijdig te behandelen patiënten. Een
behandelplaats is bv. een bed, een operatietafel,
een zetel, ...
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
2.13 Vitale stroombaan
Stroombaan die een installatie voedt die
gedurende een bepaalde tijd om
veiligheidsredenen in dienst moet blijven.
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
T 013/IA – INHOUD PRESENTATIE
T 013 – Deel IA
Situering
Toepassingsgebied
Termen en definities
Voorschriften voor het
ontwerp en de realisatie van Classifikatie
veilige elektrische installaties
in medisch gebruikte ruimten Doelstellingen voedingen
en installaties
Beschermingsmaatregelen
Keuze en installatie van
elektrisch materieel
Controle
Hoofdstuk 3
Classificatie van medisch gebruikte ruimten (710.30)
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
3 Classificatie van medisch gebruikte ruimten
(710.30)
3.1 Algemeenheden
3.2 Het beheer van de veiligheidsvoorzieningen
van medisch gebruikte ruimten
3.2.1
3.2.2
3.2.3
3.2.4
Identificatiefiche
Bouwen en renoveren
Ingebruikname
Bestendiging van het juiste gebruik
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
3 Classificatie van medisch gebruikte ruimten
(710.30)
3.1 Algemeenheden
De classificatie van medisch gebruikte ruimten omvat het
toekennen van de groep en het toekennen van de klasse
van de veiligheidsvoorzieningen (zie §6.5.2.1) van een
medisch gebruikte ruimte op basis van een
risicoanalyse. Deze moet plaatsvinden in samenspraak
met de medisch verantwoordelijke en met deskundigen
ter zake, al dan niet verbonden aan de
gezondheidsinstelling (bv. technische dienst voor
medische uitrusting of medisch instrumentele dienst,
technische dienst, preventiedienst, erkend organisme
hiervoor geaccrediteerd, H)
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
Elektrische installaties medisch gebruikte ruimtes
PRAKTIJK
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
T 013/IA – Bijlage C
Toekennen van de groep
T 013/IA – Bijlage C
Toekennen van de klasse (1/2)
tF = Maximaal toelaatbare tijd van functieverlies van het
medisch toestel in seconden (opgegeven door de
medische verantwoordelijke en de deskundigen ter
zake)
tS = Opstarttijd van het medisch toestel in
(informatie van fabrikant)
seconden
T 013/IA – Bijlage C
Toekennen van de klasse (2/2)
tF = max toelaatbare tijd van functieverlies medisch toestel in sec.
tS = opstarttijd van het medisch toestel in sec.
T 013/IA – 6.5.2.1
Klasse van veiligheidsvoorzieningen
Klasse 0 (Class 0)
geen onderbreking
Automatische omschakeling van de voeding
zonder onderbreking
Klasse 0,15 (Class 0,15)
zeer korte onderbreking
Automatische omschakeling van de voeding
met een omschakeltijd ≤ 0,15 s
Klasse 0,5 (Class 0,5)
korte onderbreking
Automatische omschakeling van de voeding
met een omschakeltijd ≤ 0,5 s
Klasse 15 (Class 15)
gemiddelde onderbreking
Automatische omschakeling van de voeding
met een omschakeltijd ≤ 15 s
Klasse > 15 (Class > 15)
lange onderbreking
Automatische omschakeling van de voeding
met een omschakeltijd > 15 s
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
T 013/IA – INHOUD PRESENTATIE
T 013 – Deel IA
Situering
Toepassingsgebied
Termen en definities
Voorschriften voor het
ontwerp en de realisatie van Classifikatie
veilige elektrische installaties
in medisch gebruikte ruimten Doelstellingen voedingen
en installaties
Beschermingsmaatregelen
Keuze en installatie van
elektrisch materieel
Controle
Hoofdstuk 4
Doelstellingen, voedingen en installaties (710.31)
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
4 Doelstellingen, voedingen en installaties
(710.31)
4.1 Netstelsels (systemen van verbindingen met de
aarde) (710.312.2)
4.2 Elektrische voeding (710.313)
4.2.1 Algemeen (710.313.101)
4.2.2 Het netstelsel van de voeding voor
veiligheidsvoorzieningen
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
4 Doelstellingen, voedingen en installaties
(710.31)
4.1 Netstelsels (systemen van verbindingen met de
aarde) (710.312.2)
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
M
M
M
M
4 Doelstellingen, voedingen en installaties
(710.31)
4.1 Netstelsels (systemen van verbindingen met de
(710.312.2)
aarde)
Het TN-C-netstelsel is niet toegelaten in medisch gebruikte
ruimten en in gebouwen waarin zich medisch gebruikte
ruimten bevinden stroomafwaarts van het hoofdverdeelbord.
Het is aanbevolen om het TN-C-netstelsel niet toe te passen
in het gehele ziekenhuiscomplex.
Het toepassen van het TN-C-netstelsel is ongunstig in het
kader van de EMC-problematiek en verhoogt ook het
brandrisico (stroomvoerende PEN-geleider). Voor de
omschrijving van het TN-C-netstelsel zie AREI art. 79 & 80.
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
Het netstelsel voor de voeding van
veiligheidsvoorzieningen
T 013/IA – 4.2.2
Het is verboden de stroombanen van de voeding voor
veiligheidsvoorzieningen bij de eerste isolatiefout te onderbreken.
Automatische onderbreking
VERBODEN
bij eerste fout
Mogelijke maatregelen zijn:
• Toepassing van ZLVS of ZLBS
• Materieel van klasse II
• Voeding door IT-net (met isolatiebewaking)
• Veiligheidsscheiding van stroombanen
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
T 013/IA – INHOUD PRESENTATIE
T 013 – Deel IA
Situering
Toepassingsgebied
Termen en definities
Voorschriften voor het
ontwerp en de realisatie van Classifikatie
veilige elektrische installaties
in medisch gebruikte ruimten Doelstellingen voedingen
en installaties
Beschermingsmaatregelen
Keuze en installatie van
elektrisch materieel
Controle
Hoofdstuk 5
Beschermingsmaatregelen
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
5 Beschermingsmaatregelen
5.1 Bescherming tegen elektrische schokken
(710.41)
5.1.1 Algemene eisen (710.410.3)
5.1.2 Automatische onderbreking van de voeding (710.411)
5.1.3 Beschermingsmaatregel: zeer lage veiligheidsspanning:
ZLVS (SELV) en zeer lage beschermingsspanning ZLBS
(PELV) (710.414)
5.1.4 Bescherming door bijkomende
potentiaalvereffeningsverbinding (710.415.2)
5.2 Bescherming tegen spanningsvervorming
en elektromagnetische interferentie (710.44)
5.2.1 Algemeenheden
5.2.2 Maatregelen tegen elektromagnetische interferentie (710.444)
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
T 013/IA – 5.1.2.1
Beschermingsmaatregelen
In het algemeen mag de grenswaarde van de contactspanning niet
groter zijn dan 25 V wisselspanning. Dit wordt gerealiseerd met
passieve en actieve maatregelen (uitschakeling van de voeding).
In medisch gebruikte ruimten groep 1 en groep 2 is het volgende
van toepassing:
•
de absolute conventionele grenswaarde van de
contactspanning UL mag voor IT-, TN- en TT-netstelsels
niet groter zijn dan 25 V wisselspanning
5.1.2 Automatische onderbreking van de voeding
• Het gelijktijdig gebruik van veel toestellen die op
dezelfde eindstroombaan zijn aangesloten, mag
niet leiden tot het ongewenst aanspreken van de
automatische differentieelstroominrichting.
• Het aantal automatische
differentieelstroominrichtingen moet voldoende
groot zijn om te vermijden dat een groot aantal
toestellen gelijktijdig uitvallen bij een isolatiefout.
• Per behandelplaats dient minstens één
automatische differentieelstroominrichting te
worden voorzien.
• In medisch gebruikte ruimten waar volgens deze
bepaling automatische
differentieelstroominrichtingen zijn toegelaten,
mag, afhankelijk van de foutstroom die mogelijk
kan optreden, alléén type A of type B zijn gekozen.
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
T 013/IA – 5.1.2.2
TN-netstelsels
In medisch gebruikte ruimten van groep 1 is elke
eindstroombaan met een nominale beveiliging kleiner dan
of gelijk aan 63 A voorzien van een automatische
differentieelstroominrichting met een nominale
aanspreekstroom van ten hoogste 30 mA.
In medisch gebruikte ruimten van groep 1 is elke
eindstroombaan met een nominale beveiliging groter dan
63 A voorzien van een automatische
differentieelstroominrichting met een nominale
aanspreekstroom van ten hoogste 300 mA.
T 013/IA – 5.1.2.2
TN-netstelsels
In medisch gebruikte ruimten van groep 2 (behalve voor het
medisch IT-systeem) zijn alleen voor de volgende
eindstroombanen automatische
differentieelstroominrichtingen met een nominale
aanspreekstroom van ten hoogste 30 mA toegelaten:
– eindstroombanen voor de voeding van vast opgestelde
operatietafels;
– eindstroombanen voor röntgentoestellen;
– eindstroombanen voor toestellen waarvan het nominale
vermogen groter is dan 5 kVA. Per eindstroombaan dient in dit
geval een automatische differentieelstroominrichting met een
nominale aanspreekstroom van ten hoogste 30 mA te worden
voorzien.
T 013/IA – 5.1.2.4.1
Toestel voor permanente isolatiecontrole
Signalering fouten
• Groen signaal voor aanduiden normaal
bedrijf
• Geel signaal voor aanduiden te lage
isolatiewaarde
Dit signaal mag niet kunnen
uitgeschakeld worden of afgezet
• Acoustisch alarm voor te lage
isolatiewaarde
Dit signaal mag worden onderdrukt
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
• Signalering onderbreking aarding
Bescherming door bijkomende
potentiaalvereffeningsverbinding
T 013/IA – 5.1.4.1
Algemeenheden
• In elke medisch gebruikte ruimte van groep 0 moet ten
minste één potentiaalvereffeningspunt zijn
aangebracht per behandelplaats.
• Potentiaalvereffeningspunten moeten zijn aangesloten op
de beschermingsgeleider (met minimale kerndoorsnede
van 2,5 mm2) van het dichtstbijzijnde stopcontact.
Bescherming door bijkomende
potentiaalvereffeningsverbinding
T 013/IA – 5.1.4.2
• In groep 1 en groep 2 moet het aantal
potentiaalvereffeningspunten ten minste gelijk zijn aan
de helft van de bijhorende stopcontacten. Het aantal
potentiaalvereffeningspunten dient voldoende in aantal
te zijn om de apparatuur te kunnen aansluiten.
• De potentiaalvereffeningspunten worden geplaatst in de
onmiddellijke nabijheid van de bijhorende stopcontacten
• De beschermingscontacten van de vaste stopcontacten
zijn met de potentiaalvereffening verbonden door middel
van beschermingsgeleiders. De beschermingsgeleiders
van bij elkaar gegroepeerde enkelvoudige contactdozen
en de potentiaalvereffeningsgeleider van de bijhorende
vereffeningspunten mogen worden samengevoegd tot één
enkele geleider.
Bescherming door bijkomende
potentiaalvereffeningsverbinding
T 013/IA – 5.1.4.2
• Deze bepaling geldt niet voor vreemde geleidende delen met
een aanraakbaar oppervlak kleiner dan 0,1 m² en een grootste
afmeting van ten hoogste 1 m zoals:
– deurknoppen;
– scharnieren;
– ophanghaken.
• Delen van de installatie (inclusief elektrisch materieel en
toebehoren) waarvan vaststaat dat deze zich ten allen tijde
buiten het patiëntengebied bevinden, mogen op grond van
risicoanalyse worden uitgevoerd volgens een lagere
classificatie.
• De ruimte boven een verlaagd plafond is geen medisch
gebruikte ruimte in zoverre er geen elektrische verbinding
kan ontstaan tussen deze ruimten.
Bescherming door bijkomende
potentiaalvereffeningsverbinding
T 013/IA – 5.1.4.3
In medisch gebruikte ruimten van groep 1 mag de
impedantie van de bijkomende beschermingsgeleiders
niet groter zijn dan 0,7 Ω.
In medisch gebruikte ruimten van groep 2 mag de
impedantie van de beschermingsgeleiders niet groter
zijn dan 0,2 Ω.
T 013/IA – Bijlage F
Bijlage F voorbeeld potentiaalvereffeningsverbinding
1 – Aardingsklem in verdeelbord
medisch gebruikte ruimte
2A – Centrale potentiaalvereffeningsstrip
2B – Potentiaalvereffeningsstrip
3 – Deurkader uit geleidend materiaal
opgesteld binnen het patiëntengebied
4 – Verwarmingselement uit geleidend
materiaal opgesteld binnen het
patiëntengebied
5 – Vensterraam uit geleidend materiaal
opgesteld binnen het patiëntengebied
6 – Pendel(s)
7 – Operatielamp(en)
8 – Stopcontacten met vereffeningspunt
9 – Aansluitpunt(en) van de vloer (DIFF
of ECF)
10 – Geleidenden delen zoals
wandhouders, metalen wastafels, H.
Voorbeeld situatieplan van de aardverbindingen
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
T 013/IA – INHOUD PRESENTATIE
T 013 – Deel IA
Situering
Toepassingsgebied
Termen en definities
Voorschriften voor het
ontwerp en de realisatie van Classifikatie
veilige elektrische installaties
in medisch gebruikte ruimten Doelstellingen voedingen
en installaties
Beschermingsmaatregelen
Keuze en installatie van
elektrisch materieel
Controle
Hoofdstuk 6
Keuze en installatie van elektrisch materieel
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
6 Keuze en installatie van elektrisch materieel
6.1 Algemene bepalingen (710.51)
6.1.1 Algemeenheden
6.1.2 Verdeelborden (710.510.101)
6.1.3 Ruimten van de elektrische dienst (710.510.102)
6.1.4 Bedrijfsomstandigheden en uitwendige invloeden (710.512)
6.1.4.1 Bedrijfsomstandigheden (710.512.1)
6.1.4.1.1 Transformatoren voor medische IT-systemen (710.512.1.101)
6.1.4.1.2 Voeding van medisch gebruikte ruimten van groep 2 (710.512.1.102)
6.1.4.2 Uitwendige invloeden (710.512.2)
6.1.4.2.1 Algemeenheden
6.1.4.2.2 Ontploffingsgevaar (710.512.2.1)
6.1.5 Identificatie (710.514)
6.1.5.1 Schema’s, documentatie en instructies (710.514.5)
6.1.5.1.1 Schema’s en documentatie (710.514.5.1)
6.1.5.1.2 Instructies voor gebruik en onderhoud (710.514.101)
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
T 013/IA – 6.4.1
Stopcontacten
Om de continuïteit van de beschermingsgeleider
te verzekeren (verbinding tussen stopcontact en
stekker) moeten stopcontacten met penaarde
worden geïnstalleerd.
Voeding voor
veiligheidsvoorzieningen
T 013/IA – 6.5.1
• Wanneer de spanning van de normale voeding van het
hoofdverdeelbord kleiner is dan 90 % van de nominale
spanning gedurende meer dan 0,5 s, dient het
voedingssysteem voor veiligheidsvoorzieningen de normale
voeding automatisch over te nemen.
• De elektrische installatie voor veiligheidsvoorzieningen is
onafhankelijk aangelegd van alle andere elektrische
installaties opdat een defect, ingreep of wijziging in de
normale voeding de goede werking van de elektrische
installatie voor veiligheidsvoorzieningen niet nadelig
beïnvloedt.
• In verband met de bepaling van de selectiviteit van de
stroombanen, dient in het bijzonder aandacht te worden
besteed aan de selectiviteit van de vitale stroombanen en de
stroombanen voor de voeding van de
veiligheidsvoorzieningen.
Vitale stroombanen voor
veiligheidsvoorzieningen
T 013/IA – 6.5.4
T 013/IA – 6.5.4.1
T 013/IA – 6.5.4.2
De vitale stroombanen voor
veiligheidsvoorzieningen die afzonderlijk
van de stroombanen van de normale
voeding zijn aangelegd,
lopen rechtstreeks van de voeding
voor veiligheidsvoorzieningen tot aan
het verdeelbord.
Zij zijn thermisch en dynamisch
kortsluitvast voor de te verwachten
maximale kortsluitstroom.
Vitale stroombanen voor
veiligheidsvoorzieningen
T 013/IA – 6.5.4
T 013/IA – 6.5.4.1
T 013/IA – 6.5.4.2
De vitale stroombanen zijn derwijze
uitgevoerd, aangelegd of door
bouwelementen afgeschermd dat ze bij een
uitwendige brand gedurende tenminste 1 uur
operationeel blijven
Verdeelborden met vitale stroombanen voor
de voeding van andere verdeelborden
worden niet geplaatst in lokalen met
brandgevaar (BE2), of met
ontploffingsgevaar (BE3).
Vitale stroombanen voor
veiligheidsvoorzieningen
Minimaal
1 uur
Functiebehoud
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
T 013/IA – 6.5.4
T 013/IA – 6.5.4.1
T 013/IA – 6.5.4.2
Voeding van medisch gebruikte ruimte van
groep 2
T 013/IA – 6.5.4
T 013/IA – 6.5.4.1
T 013/IA – 6.5.4.2
Het totale verlies van de voeding in een medisch gebruikte ruimte van
groep 2 door een enkele fout dient voorkomen te worden.
Ongeacht de toepassing van een medisch IT-systeem en het borgen van
de totale selectiviteit van de beschermingsinrichtingen, kan dit bereikt
worden door:
• het voorzien van twee onafhankelijke voedingen (zie 710.536.101), of
• het voorzien van een ringstructuur, met de mogelijkheid om de
hoofdvoeding te waarborgen, of
• het voorzien van een lokale bijkomende voedingsbron (bv. UPS), of
• het voorzien van een bijkomende voedingsbron voor meerdere
medisch gebruikte ruimten van groep 2, of
• het voorzien van andere gelijkwaardige effectieve technische
maatregelen om de continuïteit van de hoofdvoeding te verzekeren.
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
T 013/IA – 6.5.3.5
Algemene eisen voor de voedingsbronnen voor
veiligheidsvoorzieningen voor groep 1 en groep 2
Een bijkomende aansluiting
op het openbare distributienet
kan niet als voedingsbron
voor veiligheidsvoorzieningen
worden toegepast
ALSB
Verdeelbord
medisch gebruikte ruimte
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
Verdeelbord
hulpdiensten , lift, …
Voedingsbron veiligheidsvoorzieningen
Algemene omschakeling totale vermogen
VOORDELEN
• Lage kostprijs
• Eenvoudig in uitvoering
• Eenvoudig in onderhoud
• Overgang TN naar IT mogelijk
NADELEN
• Verlies van grote delen
installatie bij enkele fout
• Moeilijk om selektief te blijven
• Testen enkel met onderbreking
G
ALSB
Verdeelbord
medisch gebruikte ruimte
Verdeelbord
hulpdiensten , lift, …
Voldoet NIET aan de voorschriften veiligheidsvoorzieningen
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
Voorbeeld van installatie
Voorbeeld
Voeding van
ALSB Kritisch
Q0
F1
T1
F1.1 F1.2 F1.3 F1.4 F1.5
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
Door enkele fout op de
voeding vanaf ALSB is
totaal verlies mogelijk
F2
T2
F2.1 F2.2 F2.3 F2.4 F2.5
Voorbeeld
Voeding van
ALSB Kritisch
Waarborging door lokaal
UPS te voorzien
Q0
F2
UPS
F1
T1
F1.1 F1.2 F1.3 F1.4 F1.5
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
T2
F2.1 F2.2 F2.3 F2.4 F2.5
Voorbeeld van installatie
Voorbeeld
Voeding van
ALSB Kritisch
Kabels volgen afzonderlijk traject Voeding van
ALSB Minder Kritisch
Omschakeling
F1
T1
F1.1 F1.2 F1.3 F1.4 F1.5
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
F2
T2
F2.1 F2.2 F2.3 F2.4 F2.5
Voorbeeld
Voeding van
ALSB Kritisch
Kabels volgen afzonderlijk traject Voeding van
ALSB Minder Kritisch
Omschakeling
F2
UPS
F1
T1
F1.1 F1.2 F1.3 F1.4 F1.5
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
T2
F2.1 F2.2 F2.3 F2.4 F2.5
T 013/IA – 6.4.1.2
Keuze en installatie van elektrisch materieel
Eindstroombanen met stopcontacten
van een medisch IT-systeem voor
medisch gebruikte ruimten van
groep 2
– Stopcontacten bedoeld voor de voeding
van medische uitrustingen, zijn uitgerust
met een aanduiding voor aanwezigheid
van de spanning.
• NOTA 1: De aanduiding voor aanwezigheid
van de spanning gebeurt bij voorkeur met
een groen licht.
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
T 013/IA – 6.5.3.3
Keuze en installatie van elektrisch materieel
Indien stopcontacten worden gevoed uit een
voedingsbron voor veiligheidsvoorzieningen
dienen deze duidelijk, conform hun classificatie
van veiligheidsvoorzieningen, herkenbaar te zijn.
T 013/IA – 6.5.3.3
Keuze en installatie van elektrisch materieel
Kleurcode stopcontacten
i.f.v. de klasse voor
Veiligheidsvoorzieningen
0
GROEP
0
GROEN
1
2
GROEN
GROEN +
spanningsaanduiding
met groen licht
GEEL
GEEL +
spanningsaanduiding
met groen licht
ORANJE
ORANJE +
spanningsaanduiding
met groen licht
ROOD
ROOD +
spanningsaanduiding
met groen licht
WIT
WIT +
spanningsaanduiding
met groen licht
0,15
GEEL
KLASSE
0,5
15
> 15
Geen veiligheidsvoorziening
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
ORANJE
ROOD
WIT
T 013/IA – INHOUD PRESENTATIE
T 013 – Deel IA
Situering
Toepassingsgebied
Termen en definities
Voorschriften voor het
ontwerp en de realisatie van Classifikatie
veilige elektrische installaties
in medisch gebruikte ruimten Doelstellingen voedingen
en installaties
Beschermingsmaatregelen
Keuze en installatie van
elektrisch materieel
Controle
Hoofdstuk 7
Controle (710.6)
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
7 Controle (710.6)
7.1 Algemeenheden
7.2 Controle door erkend organisme hiervoor
geaccrediteerd (710.6.01)
7.3 Controle door vakbekwaam persoon (BA5
voor medisch gebruikte ruimten) (710.6.02)
7.4 Gelijkvormigheidscontrole (710.61)
7.5 Periodieke controle (710.62)
7.5.1 Algemeenheden (710.62.01)
7.5.2 Periodieke controle door erkend organisme hiervoor
geaccrediteerd (710.62.02)
7.5.3 Periodieke controle door vakbekwaam persoon (BA5 voor
medisch gebruikte ruimte) (710.62.03)
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
Bijlage A
Beperken en afvoeren van elektrostatische ladingen
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
Beperken en afvoeren van elektrostatische
ladingen
Inleiding
– Het is aanbevolen om opbouw van elektrostatische
lading te vermijden. De bescherming tegen de gevolgen
van elektrostatische ladingen wordt bekomen door een
combinatie van volgende materiële voorzieningen toe te
passen:
•
•
•
•
antistatische materialen (wielen, kledij, schoeisel, H)
aangepaste vloeren
luchtbevochtiging
H
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
IEC 61340
art. 4.1
Vloeren in medische ruimten: indeling - classificatie
IEC 61340.4.1
T013
106 Ω - 109
Ω
≤ 106 Ω
V ≤ 2 kV
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
≤106 Ω
50k<R<M
Ω
Beperken en afvoeren van elektrostatische
ladingen
Beperken en afvoeren van elektrostatische
ladingen in medisch gebruikte ruimten
– Groep 0:minimaal antistatische vloer (ASF)
– Groep 1:minimaal antistatische vloer (ASF) en
bijkomende materiële voorzieningen (antistatische
materialen)
Beperken en afvoeren van elektrostatische
ladingen
Beperken en afvoeren van elektrostatische
ladingen in medisch gebruikte ruimten
– Groep 2: tenminste één van de volgende maatregelen:
• antistatische vloer (ASF) en luchtvochtigheid (RH ten minste
55 %) en bijkomende materiële voorzieningen (antistatische
materialen)
• dissipatieve vloer (DIF) en luchtvochtigheid (RH tussen 35
en 45 %) en bijkomende materiële voorzieningen
(antistatische materialen)
• elektrisch geleidende vloer (ECF) en bijkomende
materiële voorzieningen (antistatische materialen)
Bijlage D
Wijzigingen, uitbreidingen of instandhouding van
medisch gebruikte ruimten
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
Wijzigingen, uitbreidingen of instandhouding van
medisch gebruikte ruimten in gebouwen MET “ oude
elektrische installaties”
T 013/IA – Bijlage D
Indien er wijzigingen of uitbreidingen van medisch gebruikte
ruimten van groep 2 in gebouwen met “oude” elektrische
installaties (KB 04/12/2012) worden uitgevoerd:
• waarvan de maatregelen van voormeld actieplan voor deze
“oude” elektrische installatie volledig zijn uitgevoerd, dient
de nieuwe elektrische installatie te beantwoorden aan de
voorschriften van deze technische nota.
• waarvan de maatregelen van voormeld actieplan voor deze
“oude” elektrische installatie niet volledig zijn uitgevoerd,
dient de nieuwe elektrische installatie te beantwoorden aan de
voorschriften van deze technische nota, aangevuld met een
geïsoleerde opstelling (Zie BIJLAGE E) als bijkomende
veiligheidsvoorziening voor deze medisch gebruikte ruimten.
T 013/IA – Bijlage D
Wijzigingen, uitbreidingen of instandhouding van medisch
gebruikte ruimten uitgevoerd conform T 013/IA (editie 1993)
Bij wijzigingen of uitbreidingen van bestaande elektrische
installaties in een medisch gebruikte ruimte die zijn uitgevoerd
conform de bepalingen van de technische nota T 013 (1ste editie
1993) met geïsoleerde opstelling, kan het toevoegen van delen
van de elektrische installatie die niet geïsoleerd zijn opgesteld,
de reeds geïsoleerde opstelling in het gedrang brengen. Eén
van volgende maatregelen dient genomen te worden:
• ofwel behoud van de geïsoleerde opstelling voor de nieuwe
installatie (zie BIJLAGE E);
• ofwel aanpassing van de installatie van deze medisch gebruikte
ruimte met betrekking tot bijkomende
potentiaalvereffeningsverbinding conform deze technische nota,
§5.1.4.
Bijlage E
Uitvoering van een geïsoleerde opstelling
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
Uitvoering van een geïsoleerde opstelling
Deze bijlage is enkel van toepassing voor bestaande medisch gebruikte ruimten die zijn
uitgevoerd conform de bepalingen van de technische nota T 013 (1ste editie 1993).
Bij een geïsoleerde opstelling dienen de vreemde geleidende delen en vaste aanraakbare
metalen delen van de elektrische installatie geïsoleerd te zijn opgesteld ten opzichte van de
gebouwconstructie.
De impedantie van al deze delen tezamen moet ten minste 3 kΩ zijn.
Deze bepaling geldt niet voor vreemde geleidende delen met een aanraakbaar oppervlak
kleiner dan 0,1 m² en waarvan geen enkele afmeting groter is dan 1 m.
Metalen leidingen voor gassen moeten zijn voorzien van isolatiekoppelingen op die plaatsen
waar deze leidingen de ruimte binnenkomen of verlaten.
De isolatie-impedantie van voormelde vreemde geleidende delen en metalen leidingen ten
opzichte van de lokale centrale potentiaalvereffeningsstrip is > 3 kΩ.
Meet de impedantie met een meetstroom van ten minste 1 mA en een meetspanning van
500 V.
Indien de meting met gelijkstroom wordt uitgevoerd, meet de impedantie dan ook met
tegengestelde polariteit.
Vincotte - Grondelaers Marc December
2014
Elektrische installaties in medisch
gebruikte ruimten: nieuwe T 013/IA
Marc Grondelaers
December 2014