Klei, schelpen maar ook suikers helpen om bloedingen te stelpen

n e w s
&
v i e w s
Klei, schelpen maar ook suikers helpen
om bloedingen te stelpen
Auteur
S. Stienstra
Trefwoorden
kunstmatige bloedstelping, stoppen bloedingen
(Tijdschr Bloedtransfusie 2010;3:97-8)
Voor het stelpen van grote bloedingen komen steeds
meer hulpmiddelen, die niet zoals een pleister
slechts tweedimensionaal een oppervlak afdekken,
maar die driedimensionaal de wond vullen met een
op te brengen poeder, dat ook in de diepte van de
wond acute bloedstolling bewerkstelligt. Stoffen die
bloedstelping genereren, zoals zeolieten (kleiachtig)
of chitine (exoskelet materiaal van bijvoorbeeld
schelpen of garnalen) zijn inerte materialen, maar
mogen niet in het wondbed blijven. Meestal zitten
de stoffen op of in bandagemateriaal. Een aantal
producten heeft zelfs een tracer, zodat het materiaal
met beeldvormende technieken eenvoudig in het
lichaam traceerbaar zijn om ‘vergeten’ materiaal te
voorkomen.
De werking van deze bloedstelpende materialen
berust meestal op het absorberen van water
in een materiaal, dat de activering van het
bloedstollingsmechanisme bevordert. De op zeoliet
of chitine gebaseerde materialen bevatten veelal
langgerekte structuren, die de cross-linking bij de
bloedstelping (het vormen van een korst) simuleren.
Silica
Een van de bekende commercieel verkrijgbare
producten is QuickClot® van het Amerikaanse
bedrijf Z-Medica, dat een op zeoliet gebaseerde
product heeft ontwikkeld in samenwerking met ‘the
Office of Naval Research’ in de Verenigde Staten.1
Zeolieten zijn mineralen die behoren tot de
tectosilicaten. Een zeoliet is opgebouwd uit silicium-,
aluminium- en zuurstofatomen. Deze atomen
vormen een tetraëder, welke op hun beurt weer kooien
kunnen vormen. Hierdoor krijgt de zeoliet een zeer
poreuze structuur. Daardoor kunnen natuurlijke
zeolieten veel water bevatten. Bij verhitting kookt
dit water eruit, vandaar de naam zeoliet, van het
Griekse ‘zein’, koken, en ‘lithos’, steen. Er bestaan
97
vol.
3
nr.
3 - 2010
ongeveer een 50-tal natuurlijke zeolieten en meer
dan 100 kunstmatige zeolieten. Veel voorkomende
natuurlijke zeolieten zijn natroliet, heulandiet en
stilbiet. Kunstmatige zeolieten worden onder andere
gebruikt in wasmiddel, kattengrid en katalyse en dus
ook om bloedstelping te bewerkstelligen.
De bloedstelping is driedimensionaal te bewerkstelligen door een poedervormig zeoliet over de
open wond te strooien. De fabrikant claimt dat zelfs
slagaderlijke bloedingen op deze manier te stelpen
zijn. De poreuze zeolietkorrels drogen de wond
door het water eruit te zuigen. Bloedplaatjes en
stollingfactoren worden aan de buitenkant van het
zeoliet geconcentreerd, wat de stolling extra bevordert.
Volgens het onderzoeksrapport van de ‘US Food en
Drug Administration’ (FDA) is dit zeoliet superieur
aan vergelijkbare poeders. Nadeel is wel dat de
absorptiereactie exotherm is, wat brandwonden kan
veroorzaken, maar doodbloeden is erger.
Schelpen
De directe concurrent is HemCon® dat op een
chitinepolymeer is gebaseerd.2 HemCon® is gemaakt
van zeedieren met een exoskelet, zoals garnalen
en schelpdieren. Een nadeel van de HemCon®verbanden is dat daardoor de HemCon® niet als
koosjer worden gezien, hoewel men de chitine niet
consumeert. Bepaalde religieuze groepen wijzen
HemCon® daarom af. Het Amerikaanse bedrijf
HemCon Medical Technologies, dat een spin-off
is van onderzoeksgroepen binnen de Amerikaanse
Landmacht, doet veel onderzoek om ook andere
toepassingen te vinden voor hun bloedstelpende
producten. Oorspronkelijk is het binnen de
Amerikaanse Army laboratoria ontwikkeld voor het
stelpen van grote bloedingen. Nieuwe toepassingen
zijn er in combinatie met antimicrobiële middelen,
die in het bloedstelpende materiaal zijn verwerkt.
Toepassingen zijn er bijvoorbeeld bij de behandeling
t i j d s c h r i f t
v o o r
b l o e d t r a n s f u s i e
van nagelschimmelinfecties en in de tandheelkunde.
Ook bij HemCon® berust de werking op het
onttrekken van water. Daarbij trekt het positief
geladen chitine de aan het oppervlak negatief
geladen rode bloedcellen en plaatjes aan. Op het
oppervlak ontstaat binnen een paar minuten een
stevig stolsel.
Suiker
Een nieuwe ontwikkeling is het product
ArístaTMAH van het eveneens Amerikaanse bedrijf
Medafor.3 Dit zijn kleine korreltjes, vergelijkbaar
met poedersuiker, die op de open wond geblazen
worden. Zoals moleculaire zeef, nemen de
suikerbolletjes, gemaakt met een polysaccharide,
door osmotische krachten veel water op en zwellen
op. Op het oppervlak van de bolletjes ontstaat
evenals bij de al besproken producten een krachtige
stollingsactivering, waarbij ook de suikerbolletjes
mee aggregeren. Binnen 24 tot 48 uur breken
enzymen in ons lichaamsvocht de suikerbolletjes af
en start de fibrinolyse. Er is dus geen nazorg na het
initiëren van de bloedstelping met ArístaTMAH en
men hoeft nadien geen materiaal uit de wond, die
net aan het genezen is, te halen.
t i j d s c h r i f t
v o o r
b l o e d t r a n s f u s i e Referenties
1. QuikClot® adsorbent hemostatic agent speeds coagulation
& rapidly stops blood loss.: Z-Medica. Te raadplegen op:
www.z-medica.com (bekeken op 18 januari 2010).
2. HemCon. Te raadplegen op: www.hemcon.com (bekeken op
18 januari 2010).
3. Welcome to Medafor Hemostatic Plymer Technologies. Te
raadplegen op: www.medafor.com (bekeken op 18 januari
2010).
Ontvangen 15 januari 2010, geaccepteerd 20 januari 2010.
Correspondentieadres
Dhr. dr. S. Stienstra, adviseur
Postbus 110
6573 ZK Beek-Ubbergen
E-mailadres: [email protected]
Belangenconflict: geen gemeld.
Financiële ondersteuning: geen gemeld.
vol.
3
nr.
3 - 2010
98