`161103-NCP Themabijeenkomst `OESO

Verslag NCP themabijeenkomst 3 november 2016
“OESO Richtlijnen 40 jaar verder”
Tijdens de NCP themabijeenkomst van 3 november is vooruit gekeken naar nieuwe ontwikkelingen en
vraagstukken in relatie tot de OESO richtlijnen en het NCP systeem. De bijeenkomst in Den Haag,
werd voorgezeten door Bart Romijn, directeur van Partos, en bijgewoond door zo’n 50 genodigden
vanuit het bedrijfsleven, overheid, maatschappelijke organisaties en de wetenschap. De OESO
richtlijnen bestaan in 2016 al veertig jaar, maar zijn onverminderd relevant als richtsnoeren voor
internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen. Zo bleek ook uit de discussies tijdens deze
middag.
Keynote spreker was Herman Mulder, die in zijn laatste presentatie als NCP-lid “De cirkel gesloten, de
symbiose tussen OESO Richtlijnen en SDG’s” een warm pleidooi hield voor de Richtlijnen en een sterke
due diligence verplichting als basis om de ambitie van de SDG’s te realiseren. Herman Mulder heeft
afscheid genomen van het NCP na een periode van 9 jaar als NCP lid.
NCP voorzitter Lodewijk de Waal benadrukte in zijn openingswoorden dat de OESO richtlijnen en het
NCP systeem mooie instrumenten zijn, maar dat er nog veel werk aan de winkel is, ook voor het
Nederlandse NCP, om bedrijven de Richtlijnen ook te laten onderschrijven en implementeren in hun
beleid. Hij refereerde aan het onderzoek van VBDO (oktober 2016) naar bekendheid en naleving van
de Richtlijnen bij Nederlandse beursgenoteerde multinationals. Hieruit blijkt dat slechts 30% van de
onderzochte bedrijven de Richtlijnen onderschrijft in hun jaarverslag. Naar aanleiding van dit
onderzoek heeft het NCP brieven geschreven naar de CEO’s van alle bedrijven uit het onderzoek die
de Richtlijnen niet publiekelijk onderschrijven. Het NCP doet een oproep om alsnog de Richtlijnen te
onderschrijven, geeft uitleg en doet het aanbod om een toelichting te geven in de boardroom. In de
gesprekken die het NCP gaat voeren met bedrijven zal het ook de SDG’s meenemen. Zo, dat naast de
risicobenadering van de OESO richtlijnen ook de positieve kant van MVO, de wereldwijde ambitie van
de SDG’s, aandacht krijgt. De Waal gaf aan dat de aandacht voor de SDG’s een positieve impuls kan
geven aan de totstandkoming van sectorconvenanten in Nederland.
Daarna werd in kleine groepjes gediscussieerd over actuele thema’s zoals de relatie tussen OESO
richtlijnen en SDG’s, de ontwikkeling van handelsrelaties en hoe om te gaan met problematische
ketenrelaties. Het discussiethema naar vrije keuze van de deelnemers was verrassend: het verbreden
van de reikwijdte van de OESO-richtlijnen naar kleine en middelgrote bedrijven.
Het NCP dankt alle deelnemers voor hun bijdrage aan de discussie. De uitkomsten van de bijeenkomst
worden meegenomen in het werkprogramma en de activiteiten van het NCP voor 2017. Het NCP zal in
zijn voorlichtingsactiviteiten in 2017 in ieder geval aandacht besteden de relatie tussen de OESO
richtlijnen en de SDG’s. Ook tijdens de NCP-bijeenkomsten van de OESO in Parijs, waar het
Nederlandse NCP aan deelneemt, komen verschillende onderwerpen aan de orde.
Hieronder volgt een korte weergave van de conclusies en aanbevelingen uit de deelsessies.
“De OESO-richtlijnen en de relatie met de SDG’s.”
Hoe kunnen we op een goede manier de verbinding leggen tussen verschillende richtlijnen en doelen
op IMVO gebied, zoals de SDG’s, en wat is de plek van de OESO-richtlijnen daarbinnen? Dat was de
centrale vraagstelling in deze deelsessie.
Uit de discussie kwam als conclusie naar voren dat de SDG’s weliswaar geen IMVO Richtlijnen zijn,
maar wel doelen waarbij IMVO richtlijnen cruciaal zijn om ze te bereiken. Deelnemers waren het
erover eens dat een versterkte due diligence de norm zou moeten zijn, eventueel wettelijk verankerd.
Aanbevelingen en tips waren: er is een goed webinar van Shift over de relatie Richtlijnen en SDG’s.
Deelnemers zagen een belangrijke rol voor de overheid o.a. door:
1





Meer druk op bedrijven te leggen in het doen van due diligence
Consumenten te informeren en betrekken
Topsectorenbeleid ook richten op due diligence, daarna op SDG’s
Due diligence geldt ook voor overheid zelf
In komende G20: aandacht voor wereldwijde geldigheid OESO Richtlijnen
Verder kwam naar voren dat voorkomen moet worden dat de SDG’s leiden tot niet meer dan
“maatschappelijk betrokken ondernemen”, d.w.z. “doing good” naast de Business case. Ook de rol van
de consument is uitgebreid besproken. Wie de consument eigenlijk is, en hoe hem te betrekken, blijkt
een lastig vraagstuk. Feit is wel dat SDG 12 ook de consument aanspreekt. Suggestie was om op
producten ook de “true price” te gaan vermelden, niet alleen informatie over kwaliteit.
“De OESO-richtlijnen en het denken over handelsrelaties en duurzame toeleveringsketens.”
Op de vraag hoe de OESO-richtlijnen kunnen bijdragen aan het anders denken over handelsrelaties en
duurzame toeleveringsketens kwamen de deelnemers aan deze deelsessie tot de volgende conclusies:
De OESO-richtlijnen leiden zeker tot het anders denken over ketens. Ze leiden tot een nauwere relatie
met toeleveranciers en soms tot het afstoten van toeleveranciers of tot een terugtrekking van het
bedrijf uit een handelsrelatie. Er kan op termijn een ontwikkeling komen naar juist meer inbesteding
(binnen de eigen organisatie houden), in plaats van uitbesteding. Wellicht ontstaan uiteindelijk
circulaire ketens (in de EU?).
Wat is nodig om de ontwikkeling in het denken over handelsrelaties en ketens te stimuleren:




Pragmatisme en openheid
Een veilige omgeving voor bedrijven (relaties worden anders, om kritiek te ontlopen, in geval
van misstanden bij een toeleverancier gemakshalve zomaar afgebroken)
Mondiaal bindende afspraken voor een level playing field
OESO als startpunt, aanvullend beleid op basis SDG’s kan tot verbetering in het productieland
leiden
“Stoppen of doorgaan? De OESO-richtlijnen en problematische ketenrelaties.”
In welke richting moeten de OESO-richtlijnen zich ontwikkelen om bedrijven handvatten te geven voor
het omgaan met problematische ketenrelaties? De huidige OESO-richtlijnen verwijzen naar
disengagement als optie voor bedrijven in het omgaan met problematische ketenrelaties. Maar hoe
dat zou moeten en op welk moment geven ze niet aan. De conclusie van de deelnemers aan de
deelsessie was dat er meer “guidance” en praktische voorbeelden nodig zijn om bedrijven te
ondersteunen in het omgaan met problematische ketenrelaties. De OESO-richtlijnen geven nu te
weinig praktische richtsnoeren.
Aanbevelingen voor bedrijven die te maken hebben met een problematische situatie zijn:


Wees duidelijk over verwachtingen en proces en leg het vast in een contract
Collectieve leverage (invloed) is zeer belangrijk
“Bemiddelen of oordelen in de NCP procedure?”
De vraagstelling voor de deelsessie luidde: Dient in een nieuwe versie van de OESO-richtlijnen te
worden vastgelegd dat het NCP in zijn eindverklaring (final statement) altijd een oordeel
(determination) moet vellen over non-conformiteit met de OESO Richtlijnen?
De OESO-richtlijnen geven op dit punt het volgende aan: dat het NCP na afronding van de
bemiddeling tussen partijen en indien partijen niet tot overeenstemming komen een eindverklaring
uitdoet en, indien relevant, aanbevelingen doet over de implementatie van de Richtlijnen.
Belangrijke conclusie van de deelsessie was dat het goed zou zijn als in de NCP-procedure een meer
stapsgewijze aanpak wordt gehanteerd. Dit houdt in dat het NCP eerst controleert of een bedrijf aan
haar due diligence verplichtingen voldoet. Indien dit niet het geval is, moet een bedrijf een plan van
2
aanpak opstellen. Afhankelijk van hoe serieus een bedrijf haar verantwoordelijkheid neemt, kan het
NCP een oordeel vellen over non-conformiteit met de OESO Richtlijnen.
Verder kwam sterk naar voren dat een final statement altijd forward looking moet zijn en dat een
determination niet nodig is als de schending wordt weggenomen (“impact first”). De discussie ging ook
over de vraag of “Chinese walls” nodig zijn tussen de daadwerkelijke bemiddelaar en de opsteller van
het final statement (NCP). Bij veruit de meeste meldingen is een NCP zowel bemiddelaar, als opsteller
van het final statement.
“OESO Richtlijnen verbreden naar MKB”
De deelnemers konden ook zelf een gespreksonderwerp kiezen voor een deelsessie. Gekozen werd het
punt van verbreding van de reikwijdte van de OESO-richtlijnen naar het midden- en kleinbedrijf
(MKB).
Deelnemers kwamen tot de conclusie dat verbreding van de reikwijdte van de Richtlijnen van groot
belang is om internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen verder te stimuleren. De
grootte van een bedrijf zegt niet altijd iets over de mate van impact op mens en maatschappij; ook
een klein bedrijf kan veel schade in de keten aanrichten.
Voor het MKB zou een korte versie van de Richtlijnen moeten worden ontwikkeld, specifiek gericht op
het uitvoeren van due diligence voor het MKB. De boodschap zou niet moeten zijn “ken de Richtlijnen
en leef deze na”, maar meer “doe je due diligence” en richt je op en doe mee aan sectorspecifieke
initiatieven.
Wilt u meer lezen over bovenstaande onderwerpen?
Zie ook de columns op de NCP website.
Brief van John G. Ruggie, februari 2016 aan o.a. Peter Bakker en Paul Polman
Webinar van Shift over SDG’s
Paper van SOMO
Over de NCP Themabijeenkomsten:
De NCP themabijeenkomsten zijn bedoeld om bedrijven, NGO’s en andere organisaties met interesse
in internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen en de OESO-richtlijnen bij elkaar te
brengen, kennis te delen en te discussiëren over dilemma’s en uitdagingen bij het in de praktijk
brengen van de OESO-richtlijnen. De focus van deze themabijeenkomst lag op nieuwe ontwikkelingen
en wat dit betekent voor de OESO Richtlijnen en NCP’s.
3