6 vulkaanwolk

DE STANDAARD
6 VULKAANWOLK
8 uur
VRIJDAG 16 APRIL 2010
10 uur
© eumetsat
Vulkaanuitbarsting IJsland
Woensdagmorgen barstte
de Eyjafjallajökull-vulkaan
voor de tweede keer in een
maand tijd uit. Deze
tweede uitbarsting was
heviger dan de eerste.
Hierbij kwamen grote
hoeveelheden stof en as in
de atmosfeer. De vulkaan
bevindt zich in het gebied
van de gletsjer Eyjafjallajökull, bijna 120 kilometer
ten zuidoosten van de
Reykjavik
IJslandse hoofdstad
Keflavik
Reykjavik. De stof- en
aswolk veroorzaakt
problemen met het
De stof- en aswolk stijgt
luchtververkeer in
op uit een krater onder de
Noord-Europa.
Eyjafjallajökull-gletsjer
Verspreiding stofwolk
IJsland
Traject
stofdeeltjes
op 6 km
hoogte
Myvatn
Vrijdagmiddag
Traject
stofdeeltjes
op 10 km
hoogte
IJSLAND
Hekla
VATNAJOKULL
1.491 m
Höfn
50 km
1.666 m
IJSLAND
Woensdagmiddag
Vrijdagmiddag
Traject
stofdeeltjes
op 2 km
hoogte
Stof- en aswolk
IJskap
tot 200 m
dik
Gletsjer
Volgens modellen die het traject van luchtmassa’s in de
atmosfeer voorspellen, zal de stof- en aswolk ook over
België trekken. Het tijdstip is niet helemaal duidelijk.
De met stof verontreinigde luchtlagen volgen verschillende trajecten die variëren met de hoogte. De verwachting is dat het grootste deel van de stof- en aswolk
vanmorgen over ons land trekt.
Smeltwater
Vulkaan
magmastroom:
1.200˚C
Lava, gas en stoom
ontdooien de gletsjer
van onderuit.
Een meer van
smeltwater ontstaat.
DS-Infografiek BDN
Een vulkanische cocktail
IJsland is niet alleen op financieel gebied een zorgenkind, maar ook geologisch. De natuurkrachten
spannen samen om er een uitzonderlijk vulkanisch actief gebied van te maken.
●
Mid-oceanische rug +
hotspot = vuurwerk
● Lava en ijs zijn een
explosieve combinatie
● ‘Grote Broer’ van vulkaan
ligt te wachten
VA N O N Z E R E DACT E U R
STEVEN STROEYKENS
BRUSSEL IJsland, de bron van
de stofwolk die waarschijnlijk
over België waait terwijl u dit
leest, is geologisch een uniek
land; soms lijkt het wel een vulkanenthemapark.
Om te zien waarom het zo bijzonder is, hoeft u alleen maar een atlas open te slaan op de kaart van
de Atlantische Oceaan. U ziet dan
een immense bergketen, die zich
uitstrekt van bijna aan de zuidpool tot bijna aan de noordpool,
zich in het zuiden netjes tussen
Amerika en Afrika doorslingerend en in het noorden tussen
Groenland en Europa.
Dat gebergte heet de Mid-Atlantische Rug – en dat het niet zo bekend is als de Alpen of de Himalaya komt doordat het bijna helemaal bedekt is met water. Het is
de geboorteplek van de Atlantische Oceaan: de plaats waar magma opwelt uit het inwendige van
de aarde en zo voortdurend nieuwe zeebodem vormt, daarbij de
continenten uit elkaar duwend.
IJsland ligt pal op die Mid-Atlantische Rug – waardoor de oost- en
de westkant van het land met zo’n
1 à 2 centimeter per jaar uit elkaar
drijven. Maar dat is niet het enige. Her en der op de Mid-Atlantische Rug liggen er wel meer kleine vulkanische eilandjes, zoals de
Azoren. Maar IJsland is van een
heel andere categorie. Het land
ligt ook nog eens op een hotspot,
een plek waar van op zeer grote
diepte magma opstijgt. Het samenvallen van de hotspot en de
Mid-Atlantische Rug geeft vulkanisch vuurwerk. Al miljoenen jaren stapelen de vulkanen er zich
op – in feite is heel IJsland uit vulkanen opgebouwd.
De IJslandse vulkanen, schildvulkanen met heel vloeibare lava,
zijn normaal niet van het gevaarlijke, explosieve type, zegt geoloog Manuel Sintubin van de KU
Leuven. Maar de combinatie met
ijs kan ze soms wél explosief maken. De lava van duizend graden
heet doet het ijs smelten en verdampen, en als de waterdamp
zich ergens onder hoge druk opstapelt, kan het gevolg een stoomexplosie zijn. Het water kan overstromingen veroorzaken.
De vulkaan die nu aan het werk is,
ligt pal onder een gletsjer, de Eyjafjallajökull. De eerste uitbarstingen vorige maand gebeurden
nog aan de rand, naast het ijs,
maar nu is het midden van de vulkaan actief geworden, onder het
ijs. De resulterende knal heeft de
stofwolk omhoog geslingerd.
Zo’n stofwolk bestaat uit twee bestanddelen. Er is gewoon stof, dat
niets anders is dan gesteente dat
bij een explosie verpulverd
wordt; en daarnaast is er glasachtig stof dat ontstaat wanneer door
de vulkaanuitbarsting lava (gesmolten gesteente) in de vorm
van kleine druppeltjes in de lucht
wordt geblazen, waarna die druppeltjes stollen tot kleine harde
glasachtige korreltjes.
De vulkaan onder de Eyjafjallajökull is naar IJslandse normen eigenlijk helemaal niet zo’n groot
exemplaar. Vlakbij ligt ‘grote
broer’, de Katla. Die houdt zich
voorlopig koest – al vertoont hij
sinds 1999 al tekenen van onrust.
Als de Katla weer volop actief
wordt (zoals het laatst gebeurd is
in 1918), dan is er nog meer vuurwerk te verwachten in IJsland. En
stof boven Europa.