Beroepsgericht leren voor het vmbo-profiel

Beroepsgericht leren
voor het vmbo-profiel
Dienstverlening en Producten
CarlavandenBrandtenJosdeKleijn
Inleiding
DienstverleningenProducten(D&P)iseennieuwintersectoraalprofielvoorde
Basisberoepsgerichte,KaderberoepsgerichteenGemengdeLeerwegenvanhetvmbo.D&Pvervangt
intersectoraleprogramma’szoalsdevmboict-route.MetD&Pontdekkenleerlingenberoepenenze
wordenhieropvoorbereid.D&Pgeeftvormaan21eeeuwsevaardighedenzoalsorganiseren,
presenteren,een(multimediaal)productontwerpenenproduceren.
HetdidactischemodelvanBDFAdviesheeftalsuitgangspuntdeberoepspraktijk.Hoelosteen
professionalditprobleemop?Lerenbetekentonderzoeken,ondervinden,ondernemen,ontwerpen.
InhetBDF-leerlijnenmodelstaathetprojectcentraal.Aandehandvaneenlevensechteopdracht
lerenleerlingenzelfdestappenzettendieeenprofessionalzet.Incursussenentrainingenleren
leerlingendebenodigdetheorieenvaardigheden.Instagesdoenleerlingenervaringenopineen
bedrijfendooreengerichteloopbaanbegeleidingleertdeleerlingontdekkenwaarhaarofzijn
talentenenkansenliggen.Ditdidactischemodelsluituitstekendaanbijdevernieuwingstakenwaar
scholenvoorstaan.
Indezebrochuregevenwijlerarenonshandvatvoorhetvormgevenvanberoepsgerichtonderwijsin
hetprofielD&P.
Achtereenvolgensgaanwijinopdevolgendeonderwerpen:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Beroepsgerichtleren=Professioneelleren
Beroepsgerichtlerenversusleerstofgerichtleren
HetprofielDienstverleningenProducten(D&P)
Beroepsgerichtemanierenvanleren
Beroepsgerichteonderwijsprogramma’svoorD&P
Beroepsgerichtlerenverantwoorden
Onderwijsontwerpjeomgekeerd.
1 Beroepsgericht leren =
Professioneel leren
1
Project:Denestkast Netalsmensenwonenmussenineenhuisdatbij
henpast.Mussenzoekendithuisalszegaan
nestelen.Mensenvindenhetleukommussen,maar
ookanderevogelsinhuntuintehebben.Inde
herfsthangenzedaaromalnestkastenopzodatde
vogelsaanhunhuiskunnenwennen.
Dedirecteurvandevogelbeschermingsshopwilop
debelangstellinginspelendoorviazijnwebsitedeze
nestkastjestegaanverkopen.Omhetzogoedkoop
mogelijktemaken,wilhijdenestkastenals
bouwpakketaanbieden.
Opdrachtendeelopdrachten
Eenprojectgroepvanviermedewerkersvaneentimmerfabriekontwerpteenprototypevaneen
nestkastvoordedirecteurvandevogelbeschermingsshop.Erwordtvoordekoperseeninstructie
bijgeleverdomdenestkastinelkaartezetten.Denestkastmoetopenkunnenomhemschoonte
makenenermoeteenophangsysteemaanzitten.Natuurlijkmoetdevogelgoedbeschermdzijn
tegenwindenregen.
DeelopdrachtA:onderzoeknaarbestaandenestkasten
DeelopdrachtB:onderzoeknaarbestaandeinstructies
DeelopdrachtC:ontwerpeennestkast
1
Hetideevandeprojectopdracht‘Hetmakenvaneenprototypeeninstructievooreennestkast’isafkomstig
vanhetChristelijkLyceumDelft.DeversiediewijhiergebruikenisontwikkelddoorhetComeniusCollegein
CapelleaandenIJssel.
Hetproject‘Denestkast’iseenvoorbeeldvaneenopdrachtvoorberoepsgerichtleren.In
beroepsgerichteprojectenzijnzoweldeinhoudalsdeleerwijzeberoepsgericht.Deinhoudbetreft
eenberoepsopdrachtvooreenopdrachtgever,namelijkhetontwerpenvaneenbouwpakketener
eeninstructiebijschrijven.Meteenberoepsgerichte‘leerwijze’bedoelenwedatdeleerlingzelfde
regievoertoverzijnleren.Deleerlingbedenktenplantzelfdeactiviteitendienodigzijnomresultaat
voordeopdrachtgeverteboeken.
2 Beroepsgericht leren versus
leerstofgericht leren
Project:Eennieuwewinkel
Inhetwinkelcentrum‘X’staaneenpaarpandenleeg.Foto’svandeleegstaandepandenzijn
bijgevoegd.Deeigenaarvanhetwinkelcentrumheeftzesnieuwekandidatenvoordeleegstaande
panden:eennotenbar,eentelefoonwinkel,eenwijnhandel,eensportzaak,eenvisboereneen
schoenenwinkel.Denieuwewinkelsdieneneenaanvullingtezijnophetassortimentvanhettotale
winkelcentrum.Dattrektmeerklanten.
Opdrachtendeelopdrachten
Eenprojectgroepwordtgevraagdvooreenvandezeswinkelseenleegstaandewinkelinterichten.
Hetgaatzowelomhettypeassortiment,alsdeindelingvandewinkelendebeveiliging.Deinrichting
magindevormvaneenmaquetteineenopengewerktedoosofindevormvansfeervolle
moodboardsoverdeproducten,mettechnischetekeningenvoordeinrichtingendetailtekeningen
overdebeveiliging.
Deeigenaarvanhetwinkelcentrumverwachteeninrichtingsrapportmetalshoofdstukken:
1. Onderzoeksverslagmetfoto’svanhetbestaandewinkelcentrum
2. Onderzoeknaarklantkenmerkenenklantwensenmetconclusieovergewenstewinkel
3. Foto’senbeschrijvingvanartikelenenartikelgroepenuithetassortimentvandein
hoofdstuk2gekozenwinkel
4. Werktekeningeneneenplattegrondvandegekozenwinkel
5. Beveiliging.
Inhetproject‘Eennieuwewinkel’wordtalseindproductdeinrichtingvaneennieuwewinkel
gevraagd.Hetgaatdaarbijomeenspecifiekewinkelineenspecifiekewijk,waarklantenmet
bepaaldekenmerken-bijvoorbeeldgezinnen,ouderen,studenten-hunboodschappenkomendoen.
Deleerlingmoetmedeopbasisvanassortiment-enproductkenniseenkeuzemakenvooreentype
winkelendeinrichtingvandenieuwewinkelontwerpen.
Bijleerstofgerichtlerenishetvakzelfhetuitgangspuntenisdeleerstofalgemener.Dekennisuiteen
lessenserie‘winkelinrichting’pastdeleerlingdanuiteindelijktoeineeninrichtingvooreengegeven
winkel.Leerstofgerichtlerengaatvaakoverdeordeningvanleerstof,zoalsdevolgordevande
onderwerpen.Vakgerichtekennisdoelengaanoverbasiskennis,overessentiëleconceptenof
begrippen,overkenmerkenenovervoor-ennadelenvanbepaaldeoplossingen.Leerlingenmoeten
diekennis‘leren’.Docentenvertellenvaakoverhetbelangvanhetonderwerpvoorlater,nietvoor
nu.Docentenofmethodesgebruikendidactischewerkvormenomleerlingendeleerstoftelaten
leren,maardatzijngeenberoepsgerichteleeractiviteiteninzichzelf.
Aansturingvankennis
Leerlingendoenwelkennisoptijdenshetuitvoerenvaneenproject.Bij‘Eennieuwewinkel’isde
‘leerstof’ondermeerassortiments-enproductenkennis.Bijhetproject‘DeNestkast’lerenleerlingen
overmaterialenenophangsystemen.Maarineenprojectlerenzekennislangsdeberoepsgerichte
leerwijze.Zewerkensamen,zoekenzelfdingenuitenontwerpenzelf.Alsschrijvervaneen
projectopdrachtstuurjeopdekenniswaarvanjewiltdatjeleerlingendiegaanontdekken.
Leerlingenzijnnogbeginnelingen.Datbetekentdateen‘robuusteaansturing’nodigis.Beginnelingen
hebbenconcreteaanwijzingennodig.Voorbeeld:inhetproject‘DeKerstbeurs’verwachtde
opdrachtgevereenfotoverslagvanvierbestaandeverkoopstandjes,eenvandemarkt,eenvan
braderieën,eenvandemarkthalinRotterdameneennaarkeuze.Bijhetfotoverslagiseen
toelichtinggeschrevenoverdevolgendeonderwerpen:hetsoortproductdatmeninhetstandje
verkoopt,dewijzevanuitstalling,deaankledingvanhetstalletjeeneenbeschrijvingvande
mogelijkeklantenvanhetproduct.Dezeconcreteformuleringkadertdeopdrachtin.Ditbetekent
ookdatleerlingenweiniggelegenheidkrijgenomzelfbestaandevoorbeeldentekiezen.Ookhebben
zegeenkeuzeindemaniervanverslagdoen.
Docentenzijnhierblijmee.Hunleerlingenlerenwatzijbelangrijkvinden,zijhetopeenandere
manier.Anderedocentenzijnbangdatzemeteenrobuustesturingdecreativiteitvanhunleerlingen
indekiemsmoren.Maardecreativiteitvanbeginnelingenisnietdievaneenprofessional.
Beginnelingenkunnennogniet‘outofthebox’denken.De‘box’vanleerlingenophetgebiedvan
verkoopstandjesisnogleeg.Beginnelingenmoetenkunnen‘afkijken’,datisdemanierwaaropeen
professionalleert.
3 Het profiel Dienstverlening
en Producten (D&P)
“Alsprojectkunjeeensportmiddagopeenbasisschoollatenorganiseren,ofeenontruimingsoefening
vaneenverzorgingshuis,ofeenwandelingmetGPSdoordebinnenstadvanBreda.”AngelGelens,
docentKunstenVormgevenencoördinatorvernieuwingvmbo,ScalaBreda
HetprofielD&Pomvatvierprofieldelen,ookwelmodulengenoemd:
1.
2.
3.
4.
Eenproductmakenenverbeteren
Multimedialeproductenmaken
Organiserenvaneenactiviteitvooreenopdrachtgever
Presenteren,promotenenverkopen
Elkprofieldeelisnadergeconcretiseerdintaken.Bijelketaakzijneindtermengeformuleerd.
Samengevatziejeonderstaandeelemententerug.
Eenproductmakenofverbeteren
Technischetekeningenmaken(2D/3D)
Werktekeningenmaken
Kwaliteitbeoordelen
Printen
Organiserenvaneenactiviteit
Draaiboekmaken:voorbereiden,plannen,
inschrijvenenorganiserenvaneen
activiteit/evenementvooreenopdrachtgever
Bestelleneninhurenvanaanbieders,
voorzieningenenmateriaal
Schoonmaken,afvalstromen
Veiligheidsmaatregelenenvergunningen
Inplannenhulpdiensten
Hospitality(waaronderkoken)
Inrichtenruimte
Multimedialeproductenmaken
Websitemaken
Applicatiemaken
Opnamemaken
Storyboardenscriptschrijven
Presenteren,promotenenverkopen
Analyserenvanbestaandemedia-uitingen
Ontwerpenvanmedia-uitingenvooreen
specifiekedoelgroep
Gespreksvaardighedenvoordeverkoop
Gevenvanpublieksvoorlichting,uitleg,instructie
ProfieldelenwordenlandelijkgetoetstinhetCentraalSchriftelijkenPraktischEindexamen(CSPE).
OmeenscherpbeeldtegevenvanwatophetCSPEverwachtkanwordenbiedthetCollegevoor
ToetsenenExamens(CvTE)indezogenaamdesyllabuseentoelichtingbijdeprofieldelenen-taken.
Bovenstaandeelementenzijnindesyllabusnadergeconcretiseerd.Voorbeelden:
•
•
•
•
Delijstmetbenodigdematerialenenmiddelenvergelijkenmetdeaanwezigematerialenen
middelenenhierconclusiesuittrekken.
Informatieverzamelenoverdoel,doelgroep,product,organisatie,thema,boodschap.
Tekstenschrijvenvooreenmedia-uiting.
Opbasisvandeaangereiktegegevensaangevenwaaromeenbepaaldepromotieactiviteit
welofnietgeschiktis.
Zoweldeprofieldelen,alsdeprofieltaken,alsdeconcretiseringervanindesyllabuszijnvoornamelijk
beroepsgerichtgeformuleerd.Daarmeewordteenechteberoepsopleidingmogelijk,eenopleiding
diezijninspiratiezoektinberoepenenberoepstaken.Ookberoepsgerichttoetsenkomtzodichterbij,
toetsenineencontextvanhetberoep.Onderwerpenalsveiligheidgaranderenenvergunningen
aanvragenzijnintegraalonderdeelvanhetberoepvanbijvoorbeeldeenevenementenbouwer.Bij
eenevenementdientdeveiligheidvandedeelnemersentoeschouwersgegarandeerdtezijn.
Veiligheidkrijgtpasbetekenisinrelatietotdatevenement.Bijeenmonstertruckshowgeldenandere
veiligheidsregelsdanbijeensportmiddag.
Beroepsdomeinen
HetmerendeelvandeprofieltakenvanD&Pisberoepsmatiggeformuleerd.Deinhoudisvrij.Het
gaatomhetontwerpenenmakenvaneen(multimediaal)product,hetgevenvanvoorlichtingofhet
inrichtenvaneenruimte.
Dezeprofieldelengaannietoverbepaaldeproductenofbepaaldevoorlichtingen.Datbetekentdatje
zegemakkelijkkuntlatenlerenviaprofessioneleprojectenvoorallemogelijkeopdrachtgevers.Voor
hetlerenvanD&P-profieleniswelinhoudnodig.Beroepsgerichteopdrachtengaanergensover.Je
organiseertbijvoorbeeldeensportmiddagvoorkinderenvandebasisschool,ofeen
taartenbakwedstrijdvoorsenioren.
WijkoppelendeprofieldelenvanD&Pdusaltijdaaneeninhoudelijkdomein.Datkaneeninhoudzijn
uitallesectoren(ofprofielen),bijvoorbeelduitZorgWelzijn,Economie,GroenofTechniek.Hetkan
ookeeninhoudzijndievoorderegionaleomgevingvaneenschoolbelangrijkis.Wijdoenvoorde
inhoudelijkeinvullingonzeinspiratiebijvoorkeuropbijdedomeinen–ofsectoren-vanhethoger
beroepsonderwijs.Hethbokentzevensectoren:Economie,Gezondheidszorg,Kunst,Landbouw,
Pedagogisch,Sociaal-agogischenTechniek.Wekiezenvoordehbo-domeinen,omdathethbo,meer
danhetmbo,eenmodernbeeldgeeftvanwerkveldenenberoepen.
InvullingD&PbijDeLingeborgh,Geldermalsen
DecombinatievanD&P-profieldeleneninhoudelijkeonderwerpenlevertdeinvullingvande
opdrachten.Iedereschoolkiesteeneigeninvulling.ZowilvmboDeLingeborghinGeldermalsenhaar
leerlingenlatenontdekkenwaarhunbelangstellingligtdoorhenuiteenveelheidvanprojectente
latenkiezen.Overhetaanbodvanprojectenwaaruitgekozenkanworden,iswelnagedacht.Methet
oogopde(regionale)toekomstvanhaarG/TL-leerlingenheeftDeLingeborghD&PprojectopdrachtenbedachtindedomeinenZorg/Welzijn,Groen,Economieen
Techniek/Technologie.DeLingeborghzoomtdaarbijooknoginopbepaaldesub-domeinendieinhet
bijzondervoordeBetuwevanbelangzijn.Indecellenvanonderstaandematrixstaanvoorbeelden
vanprojectopdrachten.
Makenvaneen
multimedia
product
Organiserenvan
eenactiviteit
Zorg/welzijn
Groen
Economie
Technologie
TrainingsfilmpjeArbo
personeel
Bewegwijzeringveiling
Virtuelepaskamer
Webshophalalslager
Klimaatbeheersingkas
Ontruimingsoefening
Dinervoorvrijwilligers
vandeZonnebloem
Vestigingsadvies
GPS-routeLekenLinge
Advieswateroverlast
4 Beroepsgerichte manieren
van leren
Professionalslerenindepraktijkopverschillendemanieren:doorervaringenoptedoeninde
beroepspraktijk,doorintegraleberoepsproblemenoptelossen,doorconceptentegebruikenom
eensituatieteanalyserenendoorvaardighedentetrainen.InhetdidactischemodelvanBDF
onderscheidenwedeProjectenlijn,deleerlijnenTrainingenenCursussen,deStagelijnende
Loopbaanontwikkelingslijn.
Hetleerstofgerichtelerengebruiktoverigensookhetbegripleerlijn,maarindebetekenisvaneen
lijnopeenvolgendeleerstofofvaardigheden.Eenleerlijntafels,eenleerlijnbreukenofeenleerlijn
basisstof.
Demanierenvanlereninprojectenenincursussenoftrainingenzijntotaalverschillendemanieren.
Hetverschilistevergelijkenmethetlerenineenwedstrijdenhetlerenineentraining.Eentraining
kenteenrechttoerechtaanstijlvanleren.Eendeskundige–detrainer,deleraar–bepaaltwater
geleerdwordt,hoeergeleerdwordteninwelkevolgorde.Hetlerenindewedstrijdgebeurtveel
zelfstandiger.Natuurlijkstaanookbijdewedstrijdsommigezakenvast,zoalsdetegenstanderende
locatie.Maardesportervoerttijdensdewedstrijdzelfderegie.Eenvoetballerbepaaltzelfofhij
naarvorengaat,deverdedigingversterktoffreemanspeelt.Detrainerkandewedstrijdniet
stilleggen.Welkanhijvoorafeninderustcoacheneneenbeetjevanafdekant.Opdezelfdemanier
bepaaltdeleraarwelkprojectaandebeurtisencoachthijzijnleerlingenbijdeuitvoeringvanhet
project,maarspelendoenzezelf!
Hetkerndeel:21stcenturyskills
Inhetvmbogeldenvoorallevakkenensectorenzesalgemeneonderwijsdoelen:werkenaan
vakoverstijgendethema's,lerenuitvoerenenlerenleren(metbehulpvanict),lerencommuniceren,
lerenreflecterenophetleerprocesenopdetoekomst.Ditzijnzogenoemde‘21stcenturyskills’.
Dezezesalgemenevaardighedenziejebijelkvakteruginhetexamenprogramma,namelijkals
'Professionelevaardigheden'.Ook'Oriëntatieoplerenenwerken'komtinelkvmboexamenprogrammaterug.
Indenieuweberoepsgerichteexamenprogramma’s,deprofielen,zijnzeterugtevindenindekern
Algemenekennisenvaardigheden,ProfessionelekennisenvaardighedenenLoopbaanoriëntatieenontwikkeling.
InhetdidactischemodelvanBDFkomende21stcenturyskillsaandeordeindeProjectenlijn,de
StagelijnenexplicietindeLoopbaanontwikkelingslijn.
21stCenturySkillslerenleerlingendoorhetuitvoerenvanprojectopdrachten.
Fig.EricAbrahams,PrinsentuinVanCooth
5 Beroepsgerichte
onderwijsprogramma’s voor D&P
“Devmbo-locatiesvanScalainBredaenvanPrinsentuinVanCoothbiedenallebeiinnovatief
onderwijs,beideD&P,maarzijntochhelemaalverschillend.”PeterLuijten,directeurPrinsentuinVan
Cooth,Breda.
HetBDF-leerlijnenmodelinspireertomhethelelesprogrammavanD&Povertweelesjarente
ontwikkelen.Eengangbareverdelingisomperiodenvanzevenwekentegebruiken.Overtweejaar
ontstaandanachtperioden.Inelkeperiodewordenbijvoorbeeldtwaalflesurenopdezelfdemanier
verdeeldoverdeleerlijnen.Projecten,cursussenentrainingenkunneninelkevolgordeaandeorde
komen.Zezijnnietvanelkaarafhankelijk.
Erziteenbegineneeneindeaaneenopdrachtenelkezevenwekenleverteenprojectofeencursus
oftrainingnieuweresultatenop.Inhetberoepsonderwijsishetgebruikelijkomzo’nleerplanschema
temakenwaarinhetgehelelesprogrammazichtbaaris.
Inonderstaandvoorbeeldzijnbehalvedetitelsvanprojectopdrachten,deprofiel-enkeuzedelen
vermeld.Detrainingenencursussenzijnafgeleidvandegenoemdeprofiel-enkeuzedelenen
wordendaaromookalszodanigaangeduid.
ScholendieD&Popeenberoepsgerichtemanierhebbeningericht,verschillenindematewaarinze
hetleerplanschemagerealiseerdhebben.Alsergeentijdisvooreenapartetrainingslijn,dan
wordenkortetrainingensomsvoorafgaandaaneenprojectaanleerlingenaangebodenof
facultatief.Ookgevennietallescholendevakkenindevormvanberoepsgerichtecursussenen
trainingen.Vaakhandhavenzehiervoordeleerstofgerichtemanier.
LeerplanschemavandeRooiPanneninTilburg
VmboDeRooiPanneninTilburgheefthetprogrammaHandelenVormgevingvernieuwd.Erwordt
meergebruiktgemaaktvannieuwetechnologieënensocialemedia,daarnaastkomtmarketingaan
bod.AlsinhoudelijkeaandachtsgebiedenheeftDeRooiPannenvoorHandel,Vormgeven2D/3D,
VormgevenMediaenEvenementenorganisatiegekozen.DeopleidingHandelenVormgevingvanDe
RooiPannenvmbosluitdaarmeeaanbijdembo-kwalificatiedossiersuitdeopleidingsdomeinen
Marketing&evenementen,Detailhandel,Groothandel,Bank-&Verzekeringswezen,Webshopenbij
dekwalificatiedossiersuithetopleidingsdomeinMediaenVormgeving.
DeRooiPannenhanteertzesperiodesineenjaar.Onderstaandvoorbeeldlaat4periodeszien.Alle
blokkenbeslaanzesweken.
Leerjaar3
Blok1
Vormgeving
2D/3D
Blok2
Handel
Blok3
Vormgeving
Media
Blok4
Evenement
Project
Communicatieplan
voorLonga&
Weredi(met
huisstijl,logo)
PRCampagne/
branding
/promotiefilmpje
Vierdaagse/
Culinair/Festival
Mundial
TrainingVormgeven2D/3D
Grafischproduct
(illustraties
dierenboek)
Grafischproduct
(logo,
visitekaartje,
briefpapier,
huisstijl)
Marketingmix(6
P’s)
Pop-upstore
Spoorzonevoor
bloemist
(winkelinrichting,
logistiek)
Tas/verpakking
(functioneel/
decoratief)
Grafischereclame
(banner,affiche,
advertentie)
Artikelpresentatie
(display)
Bewegwijzering
(belettering)
Fotoshoot
(productpresentatie)
Voorlichtingsfilm
Doelgroep&
onderzoeksmethoden
(trends)
Marketing&Plaats
(winkelformule,
schoonmaak,
onderhoud,milieu,
duurzaamheid,
energie,recht)
Verwachte
opbrengstenvan
eenactiviteit
berekenen.
(Digitaal)
Factureren,offerte
Prijs&promotie
(Assortimentskennis,
voedselveiligheid,
conserveringsmethoden,
gevarensymbolen,
marktpositie,reclame
Kost-eninkoopprijs
A-,B-,C-merken
Kosten/batenanalyse
maken.
Duurzaamheid
Calculatiesuitvoeren
(rente,afschrijvingen,
grafiek)
TrainingMedia(digi)
Cursus
Markering/PR/Communicatie
CursusCommerciële
economie/logistiek
Prijsbepalenvan
eenproduct
Kortingkunnen
berekenen
Kassa/afrekenen
Voorraadbeheeren
kassabeheer(Simsoft,
Telraam)
Bestellijstenmaken
Schappenplan
6 Beroepsgericht leren
verantwoorden
Profiel-enkeuzedelenvolgenuitjeidealeonderwijsprogramma.Hetzijnexamenprogramma’s.
Examenprogramma’smoetjeverantwoorden,maarzijngeenvertrekpuntvooronderwijsontwerp.
OnderstaandvoorbeeldgeefteendeelvandeprojectopdrachtenweerdieDeLingeborghhaarGLleerlingenaanbiedt.Leerlingenkunnenkiezenuitprojectopdrachten.Hieronderzijnechternietde
titelsvandeopdrachtenweergegeven,maardenamenvandevoornaamsteprofiel-enkeuzedelen
diezijraken.Dekeuzedelenuitdeperiodes3.3,3.4en4.1en4.2wordenuitgevoerdalsdeD&PprofieldeelOrganiserenvaneenactiviteitofMakenvaneenmultimediaalproduct.DitzijndeD&PprofieldelenwaarinGL-leerlingenhetCentraalSchriftelijkPraktischExamen(CSPE)doen.
Scholenhebbenmetdenieuweexamenstructuurdeneigingomvanuitdeprofiel-enkeuzedelen
onderwijsteontwerpen.Hetadviesvan100uurperprofiel-ofkeuzedeelendeterm‘module’die
tegenwoordiggebruiktwordtvooreenprofieldeel,bevorderenheteen-op-eenvertalenvanprofiel-
enkeuzedelennaar‘onderwijsmodules’.Zwart-witgesteldishetgevolgdaarvandatéénprofieldeel
oféénkeuzedeeleenkeerinhetheleprogrammaaanbodkomt.Hetisechterdevraagofeen
leerlingeenonderdeelbeheerst,alsdedocentereenmaalaandachtaanbesteedt.
Eenberoepsgerichtonderwijsprogrammaontwerpenwijvanuitdevisiedatleerlingenmeeren
beterlerenineenberoepsgerichtcurriculumdanineenleerstofgerichtcurriculum.
Deberoepenwereldenmakenhetonderwijsbetekenisvol.Ookzo’nbetekenisvol
onderwijsprogrammamoetuiteraardverantwoordworden.Dooraantegevenhoeopdrachten
eindtermenrakenenvervolgensomgekeerd,waareindtermeninprojecten,cursussen,trainingen,
stageenLOBworden‘afgetikt’,krijgteenschooleengoedbeeldvandematewaarindeeindtermen
inhetprogrammaaandeordekomen.MetD&Pontdekkenleerlingenzoberoepenenwordenze
eropvoorbereid.Deschoolkanzoookcheckenofdeleerlingenvoldoendewordenvoorbereidop
heteindexamenéndeschoolkaneenbewusteafwegingmakenoverwathoemeeteltvoordeSEcijfers.
OnderstaandvoorbeeldgeefteenimpressievanderelatietussenhetonderwijsprogrammaSport
DienstverleningenVeiligheidopScalaBredaendeD&P-eindtermen.
D&P-ProfieldeleneneindtermeninhetonderwijsprogrammaSDVbijScala,Breda
Eindterm
Kern a, b
Kern c
D&P/P/1
Anders
Project
Training
Stage
Alle projecten
Alle trainingen
LOB reflectie
LOB Portfolio Alle projecten
Alle trainingen
Organiseren van een activiteit voor een opdrachtgever
1.1 Een ‘voorlopige
Project 1. Toernooi
opdracht’ bespreken.
organiseren
Project 2. Project
mediakaarten
Project 4. Quiz
Project 5.
Bewegingsintensiteit
1.2 De organisatie van
Project 1. Toernooi
een activiteit plannen.
organiseren
Project 2. Project
mediakaarten
Project 4. Quiz
Project 5.
Bewegingsintensiteit
1.3 Een activiteit
Project 1. Toernooi
voorbereiden.
organiseren
Project 4. Quiz
Project 5.
Bewegingsintensiteit
1.4 Zorgen voor
Project 2. Project
aanwezigheid van
mediakaarten
materialen, personen.
1.5 Facilitaire
werkzaamheden
uitvoeren.
1.6 Wet-en regelgeving
t.a.v. veiligheid/milieu
m.b.t. activiteiten.
Cursus
Alle cursussen
Alle cursussen
Organisatievaardigheden 2
Organisatievaardigheden 4
Organisatievaardigheden 6
Veiligheid 2
Veiligheid 3
Veiligheid 5
D&P/P/2
Presenteren,promotenenverkopen
2.1 Manieren van
communicatie (-middelen)
kennen en toepassen.
2.2 Promotieactiviteiten
beoordelen, verbeteren,
uitvoeren.
2.3 Informatie en
instructie geven aan een
doelgroep.
Gezonde leefstijl 1
Project 4. Quiz
Project 2. Project
mediakaarten
Project 4. Quiz
Project 5.
Bewegingsintensiteit
Gezonde leefstijl 1
Organisatievaardigheden 1-6.
Sportpraktijk 1 - 8
HetPTAvanScalavoorhetkeuzedeelGeüniformeerdeDienstverleningenVeiligheid
zieteralsvolgtuit.
Eenberoepsgerichtleerplanvananderhalfjaarheefteengroterleereffectdaneenleerplandat
leerstofgerichtisopgezet.Eenberoepsgerichtleerplanverhoogtdeleermotivatiebijleerlingen(en
docenten).Eenhogeremotivatieleidttotmeerenbeterleren.Eencombinatietussen
beroepsgerichtenleerstofgerichtlerenblijftaltijdmogelijk.
7 Onderwijs ontwerp je
omgekeerd
Terugredenerendbedenkenweprojectopdrachtenvanuitmogelijkinteressanteberoepsprofielen
voorleerlingen.Projectopdrachtenzijnexemplarischvoorkerntakenvaneenberoep.Leerlingen
lerenviaeendubbelloop:zevoerenprofessioneleopdrachtenuitviaeenprofessionelewerkwijze.
Terugredenerendvanuitdeprojectopdrachtenistebepalenoverwelkekennisenvaardigheden
leerlingenmoetenbeschikkenvoordelaterekerntakenvaneenberoep.Wanneerdebenodigde
kennisenvaardighedenzijnbepaald,kunnenwebesluitenofhetnodigisomdezeooknogvia
cursus-oftrainingsopdrachtenaantebieden.Zodrahetbenodigdeopdrachtenpakketopdezewijze
isvastgesteld,kunnenwenagaanwatderelatiemetdeeindtermenvanexamenvakkenis.Voor
eindtermendiemethetbedachteopdrachtenpakketnognietbehaaldworden,bedenkenwe
aanvullendeopdrachten.Ookvoordiestukjeseindtermen‘dienognietbehandeldzijn’,bedenken
wedanbijvoorkeurprofessioneleopdrachtenomookdierestjes,vaakleerstofgerichtekennisen
vaardigheden,opeenberoepsgerichtemaniertelatenleren.
‘De dingen..
die wij moeten leren
voor we ze kunnen doen,
leren wij door ze te doen.’
[Aristoteles]
Kenmerkenvanonzebenadering
1. Projectopdrachtenzijnexemplarischeervaringenvankerntakenvanberoepen.
2. Projectenzijnaltijdconcreet.Hetaansturenvan‘hetorganiserenvaneenactiviteitvooreen
opdrachtgever’,kanalleendoorprojectenvanhettypeverwenmiddagofsportevenement.
3. Doorhetuitvoerenvanprojectenontwikkelenleerlingen21stskills.
4. Eenprojectstuurtbijnaaltijdmeerdereprofiel-enkeuzedelenaan.
5. Incursussenentrainingenstaatdeleerstofcentraal,maardezeleerstofwordtbijvoorkeur
opeenprofessionelemaniergeleerd.
6. Eenleerplanschemazorgtvooreenevenwichtigeverdelingvanprojecten,cursussenen
trainingen.
7. HetheleberoepsgerichteprogrammaademtLoopbaanontwikkeling.
8. Eenleerlingontdektzijnvoorkeurenenkanhierdoorzijnvolgendestappenbewusterkiezen!
Overdeauteurs:
CarlavandenBrandtenJosdeKleijnzijnbeideervarenonderwijsexperts.Zijhebbenals
inhoudelijkondersteunerenontwerperondermeerdevmboict-routeontwikkeldenzijn
betrokkengeweestbijdeprojectenwerkwijzevanhetTechnasiumendeTechniekmavo.
Zijhelpenvmbo-scholenmethetschrijvenenbewerkenvanprojectenenmethet
ontwikkelenvanvak-leerplannen,leerplanschema’senPTA’s.
Wij bieden advies, begeleiding en scholing.Meerinformatie:[email protected]
IndezebrochurezijnvoorbeeldengebruiktvanDeRooiPanneninTilburg,hetEsdalcollege
inBorger,ScalainBreda,ComeniusCollegeinCapelleaandenIJsselenDeLingeborghin
Geldermalsen.
©BDFAdvies,Amsterdam2016
Samenstellingenredactie:SusandeBoer
Opmaak:AngelGelens
www.bdfadvies.nl
www.josdekleijn.nl
Projectkaarten
BDF leerlijnenmodel