www.uren

www.urenco.com
enriching the future
URENCO Nederland B.V.
Almelo
URENCO Nederland B.V.
Drienemansweg 1
Postbus 158
7600 AD Almelo
Telefoon: +31 (0)546 54 54 54
Email: [email protected]
URENCO
Annual report and accounts 2011
3
2
3
Welkom
URENCO wil een open en
vriendelijk bedrijf zijn voor haar
omgeving. Bezoekersgroepen
zijn dan ook welkom voor een
rondleiding.
Introductie
Wie zijn we?
drs. Huub Rakhorst, Managing Director
URENCO Nederland is onderdeel
van de internationale URENCO
Group, met vestigingen in
Nederland, Duitsland, het Verenigd
Koninkrijk en de Verenigde Staten.
Wij zijn een nucleaire onderneming en verrijken
uranium voor kerncentrales. Dat doen we met
onze unieke ultracentrifugetechnologie. In Almelo
produceren we met deze techniek ook diverse
isotopen voor industriële, medische en
onderzoektoepassingen.
URENCO vormt een belangrijke schakel in de
productie van betaalbare elektriciteit zonder
CO2-uitstoot. Kernenergie is een veilige en
efficiënte vorm van energie. Daar dragen wij
graag aan bij.
Onze klanten zijn elektriciteitsbedrijven met
kerncentrales wereldwijd. Met een marktaandeel
van 29% is de URENCO Group de grootste
aanbieder van lichtverrijkt uranium. En onze
verrijkingscapaciteit groeit nog steeds. Deze
brochure legt uit hoe we dat doen: veilig,
betrouwbaar, met de modernste technologie
en met zorg voor onze mensen, onze omgeving
en het milieu.
drs. Huub Rakhorst
Managing Director
URENCO Nederland B.V.
URENCO Nederland is gevestigd
in Almelo, daar staan onze
verrijkingsfabrieken. In de
verrijkingsfabrieken SP4 en SP5
vinden onze verrijkingsactiviteiten
plaats.
Deze twee fabrieken hebben tien keer grotere
capaciteit dan de vorige drie (inmiddels afgebroken)
fabrieken samen. Dit is te danken aan de
voortdurende ontwikkeling van onze
ultracentrifugetechnologie.
Waarom Almelo?
In deze regio is weinig tot geen seismologische
activiteit. Een stabiele ondergrond is nodig voor het
optimaal verlopen van het proces. Bovendien was
er in Twente begin jaren ’70 weinig hoogwaardige
werkgelegenheid en relatief grote werkloosheid. De
lokale overheid stond daarom positief tegenover de
vestiging van URENCO in Almelo. Sinds 1973
produceren we ononderbroken lichtverrijkt uranium
voor kerncentrales.
Onze bijdrage aan de maatschappij
Wij zijn een belangrijke werkgever in Twente.
URENCO biedt regelmatig stage- en
afstudeerplaatsen aan jongeren en er zijn volop
carrièremogelijkheden voor goed opgeleide en
enthousiaste mensen.
Wij vinden het belangrijk om onze aanbestedingen
lokaal te doen en zo indirecte werkgelegenheid
te stimuleren. Vanwege onze continue
bouwactiviteiten, zijn op ons terrein dagelijks veel
meer mensen aan de slag dan de 260 medewerkers
van URENCO zelf.
Voor ons is techniek uiteraard belangrijk en we
willen kinderen graag laten ervaren dat techniek
leuk en interessant is. In het kader van educatie
geeft URENCO een Techniek Workshop op
basisscholen in groep 8. Ook bieden we diverse
programma’s voor het voortgezet onderwijs,
ondermeer via de landelijke organisatie JetNet.
URENCO ondersteunt veel lokale initiatieven
op het gebied van sport, cultuur, onderwijs en
milieu. Wij sponsoren jeugdteams van onder
andere basketbal-, voetbal- en korfbalclubs. En
ook van minder voor de hand liggende sporten als
badminton, gymnastiek en waterpolo. Een groot
jaarlijks sportevenement dat op onze steun kan
rekenen is de Profronde in Almelo.
Ook dragen we verschillende organisaties
op cultureel gebied, zoals koren en
muziekverenigingen een warm hart toe.
Grote evenementen als het Almelose Pleinconcert
kunnen rekenen op een financiële bijdrage.
Op het gebied van milieu bieden we structurele
ondersteuning aan onder andere Landschap
Overijssel.
URENCO onderhoudt goede relaties met de
gemeentebesturen in de regio. Zij zijn goed op
de hoogte van wat er speelt binnen ons bedrijf.
Bezoek ons
Wij willen een open en vriendelijk bedrijf zijn voor
onze omgeving. Bezoekersgroepen zijn dan ook
welkom voor een rondleiding. Zo komen
gemeenteraden, studieverenigingen, scholen,
serviceclubs en andere lokale en nationale
organisaties langs. Ook krijgen we regelmatig
bezoek van politieke partijen, ministers en
milieuorganisaties die meer willen weten over
onze activiteiten.
Wij leggen graag uit wat we doen. Al gelden
daarbij natuurlijk wel beperkingen vanuit
beveiligingsoogpunt.
4
5
Wij vervullen een
belangrijke rol in de
kernenergieketen.
De ultracentrifuge is simpel
gezegd een verticale rotor die
razendsnel draait binnen een
aluminium mantel. URENCO
gebruikt deze ultracentrifuge om
lichtverrijkt uranium te produceren.
Van erts naar elektriciteit
Uranium is een metaal dat als erts wordt gewonnen
door het af te graven of te mijnen. Het erts
ondergaat een aantal bewerkingen voordat het als
splijtstof in een kerncentrale kan dienen. Nadat het
erts gewonnen is, wordt het in een chemische
fabriek gebonden aan fluor. Zo ontstaat
uraniumhexafluoride: UF6.
In die vorm leveren elektriciteitsmaatschappijen
wereldwijd hun uranium in ronde stalen cilinders
bij ons aan. Dankzij de fluor component wordt het
uranium gasvormig bij verhitting. En dat is precies
de voorwaarde die het voor ons mogelijk maakt om
het uranium te verrijken.
Uranium bestaat uit twee verschillende deeltjes
ofwel isotopen: U-235 (0,7%) en U-238 (99,3%).
Een kerncentrale heeft uranium met ongeveer
4% van de isotoop U-235 nodig om de kernreactie
in stand te houden. We noemen dat lichtverrijkt
uranium.
>
Een kijkje achter de schermen
Verrijken
De ingekomen cilinder met de vaste stof UF6
verwarmen we in een hotbox. Zo ontstaat
gasvormig UF6 dat we in onderdruk naar de
ultracentrifuges sturen. Hiervan draaien er in
Almelo meer dan 100.000.
In onze sneldraaiende ultracentrifuges wordt
het zwaardere U-238 naar de wand van de
ultracentrifuge geduwd en daar afgetapt. Dat
is verarmd UF6. Het lichtere U-235 blijft meer in
het midden en tappen we daar af. Dat is de
verrijkte fractie.
Beide fracties worden opgevangen in stalen
cilinders en gekoeld zodat het UF6 weer een
vaste stof wordt.
Splijtstofstaven
Het lichtverrijkte uranium gaat naar een
splijtstofstavenfabrikant. Die scheidt het uranium
van de fluor en maakt pellets (pilletjes) van het
uranium. De pellets laden ze in splijtstofstaven
die gebundeld worden.
Kerncentrale
De splijtstofstaven hangen in het reactorvat.
Daar brengen operators een gecontroleerde
kettingreactie op gang. Kernsplijting van de U-235
isotopen veroorzaakt warmte. Die warmte brengt
water aan de kook. De stoom die vervolgens
ontstaat, drijft een generator aan en wekt
elektriciteit op.
Ongeveer 15% van de Nederlandse elektriciteit is
nucleair opgewekt, waarvan 5% in Nederland. De
rest importeren we uit buurlanden. Het aandeel
kernenergie in de electriciteitsproductie van Europa
ligt boven de 30%.
Wat doet URENCO met haar tails?
Het verarmde uranium uit ons proces noemen we
tails. Dat bevat nog voldoende U-235 om verder
te verrijken.
Een deel van de tails slaan we op ons terrein op.
We kunnen dat verder verrijken wanneer we daar
in de toekomst capaciteit voor hebben.
spotlight.... COVRA
Een deel van onze tails gaat
naar Frankrijk. Daar wordt
het verarmde UF6 omgezet
in uraniumoxide (U3O8).
In die vorm wordt het
overgedragen aan de Centrale
Organisatie Voor Radioactief afval
(COVRA) in Vlissingen. Zij slaan dit
laag radioactieve materiaal veilig
op in stalen boxen zoals op de
foto hierboven.
Hoe werkt URENCO?
De verrijkingsfabrieken draaien continu, daarom
werken onze operators in ploegen. Er zijn vijf
ploegen van elk zo’n veertien operators en hiervan
zijn er per ploeg minstens negen aanwezig. Een
ploeg werkt acht uur per dag, zes dagen achter
elkaar. Ze beginnen met twee ochtenddiensten,
dan twee middagdiensten en de laatste twee
werkdagen draaien ze nachtdienst. Dan zijn
de operators een aantal dagen vrij.
Op- en afgaande ploegen overlappen elkaar
om werkzaamheden over te dragen. Zo weet
de nieuwe ploeg wat de vorige ploeg heeft
gedaan. Dat is belangrijk voor de continuïteit
van ons proces.
6
7
Wat doen we nog meer?
Stable Isotopes
Eind jaren ’80 ging URENCO haar
ultracentrifugetechnologie inzetten
voor het scheiden van stabiele (niet
radioactieve) isotopen. Deze
isotopen worden wereldwijd
gebruikt voor industriële, medische
en onderzoekstoepassingen.
Industriële toepassingen
Onze belangrijkste industriële isotoop is verarmd
zink. Kerncentrales voegen dit toe aan het
koelwater van de reactor waar het de vorming
van radioactieve stoffen vermindert en corrosie
tegengaat. Een andere industriële toepassing
voor de isotopen is het opsporen van lasfouten
en slijtageplekken in staalconstructies.
Medische toepassingen
In de geneeskunde neemt het gebruik van
radioactieve stoffen steeds meer toe. Onze
medische isotopen zoals xenon, wolfraam en
titanium worden elders bestraald bijvoorbeeld
bij NRG in Petten. Daarna zijn ze bruikbaar voor
diagnostiek, het opsporen en behandelen van
tumoren en het bestrijden van pijn in ziekenhuizen
over de hele wereld.
Nucleaire diagnostiek
Bij nucleaire diagnostiek brengt een arts een
bestraalde stof in het lichaam van de patiënt.
Deze stof spoort de zieke plek (bijvoorbeeld een
tumor) in het lichaam op en maakt haar zichtbaar
op een scan. De methode is vooral geschikt voor
uiteenlopende kankersoorten, aandoeningen aan
het hart, de hersenen, de longen en de nieren.
Brachytherapie
Om een tumor plaatselijk in het lichaam te
bestralen, gebruiken artsen brachytherapie. De arts
brengt radioactieve bronnen in het lichaam die de
aandoening bestrijden. Daardoor hoeft de patiënt
niet geopereerd of volledig bestraald te worden.
Brachytherapie is geschikt voor het behandelen van
onder andere prostaat- en schildklierkanker.
Pijnbestrijding
Palliatieve zorg door radioactieve stoffen is volop
in ontwikkeling en op termijn een belangrijk
alternatief voor traditionele middelen als morfine.
Onderzoekstoepassingen
URENCO’s stabiele isotopen worden veelvudlig
gebruikt voor onderzoek.
Onderzoek opname
voedingselementen
Het dieet van kinderen in onderontwikkelde
regio’s mist vaak voldoende essentiële elementen
als zink, ijzer, calcium en magnesium. Met stabiele
isotopen onderzoekt men de hoeveelheid die het
lichaam van deze elementen opneemt en waar het
lichaam het opslaat. Door die kennis kan het dieet
-bijvoorbeeld het maismeel van tortilla’s-verrijkt
worden met bepaalde elementen. Zo krijgen deze
kinderen toch voldoende voedingstoffen binnen
voor hun ontwikkeling.
Foto: NRG
Materiaalonderzoek
Materialen in nucleaire omgevingen staan
bloot aan harde omstandigheden waardoor
hun levensduur verminderd. Het veranderen
van de isotopische samenstelling van deze
materialen leidt tot lagere radioactiviteit, minder
radioactief afval en een langere levensduur van
de materialen.
Nucleaire natuurwetenschap
Stabiele isotopen spelen een onmisbare rol bij
onderzoek naar het bestaan van nog onontdekte
zware elementen. Ook bij onderzoek naar
neutrino’s worden onze verrijkte stabiele isotopen
gebruikt. Men zet ze in om specifieke kenmerken
van neutrino’s te achterhalen.
Innovatie
URENCO is continu bezig om innovatieve
toepassingen van stabiele isotopen te onderzoeken
en te ontwikkelen. We stellen de wensen van onze
klanten centraal en werken graag met hen samen
om tot een optimaal eindproduct te komen.
Foto: Paolo Lombardi INFN-MI
In de geneeskunde neemt
het gebruik van radioactieve
stoffen steeds verder toe.
8
9
Voor research & development beschikken
we over moderne technieken als
gaschromatografie in combinatie
met massaspectrometrie.
Straling en URENCO
Straling heeft als lastige eigenschap
dat je het niet kunt zien, proeven,
voelen of ruiken. Je kunt het wel
uitstekend meten waardoor we toch
op een veilige manier met straling
kunnen werken.
Op het URENCO terrein in Almelo werken we
uitsluitend met licht radioactief materiaal. Omdat
tijdens ons proces bijna geen straling vrijkomt, is
straling als gevolg van onze bedrijfsactiviteiten nihil.
Straling is een natuurlijk fenomeen dat altijd en
overal aanwezig is. Het wordt gemeten in een
bepaalde eenheid: Sievert. Gemiddeld krijgt elke
Nederlander 2,5 millisievert (mSv) per jaar aan
straling. Ongeveer 20% van onze jaarlijkse dosis is
afkomstig van medische toepassingen (bijvoorbeeld
röntgenonderzoek of een CT-scan). 0,35 mSv per
jaar krijgen we binnen met voedsel en water. Ook
de lucht om ons heen zorgt voor straling, zo’n 0,8
mSv per jaar.
Europese regelgeving verdeelt mensen die
met straling werken in twee catergorieën.
A-medewerkers mogen maximaal 20 mSv straling
extra oplopen als gevolg van hun werkzaamheden.
Voor B-medewerkers geldt een maximum van
6 mSv.
Een URENCO medewerker die dagelijks met UF6
werkt, valt onder categorie B. Als gevolg van die
werkzaamheden loopt hij gemiddeld 0,5 millisievert
per jaar extra aan straling op. Voor onze andere
medewerkers is de extra straling vrijwel nul.
Chemische dienstverlening
URENCO’s laboratorium in Almelo verzorgt
uitgebreide chemische en materiaalanalyses. We
controleren UF6 monsters om te garanderen dat
ze voldoen aan de internationaal overeengekomen
standaarden en aan de specifieke wensen van onze
klanten. Daarvoor gebruiken we de meest moderne
analytische technieken en apparatuur.
De verrijkingsgraad van ons product meten we met
de grootste nauwkeurigheid. Hierbij maken we
gebruik van geavanceerde massaspectrometers.
Voor research & development beschikken we over
moderne technieken als gaschromatografie in
combinatie met massaspectrometrie. Ons lab
controleert continu of we voldoen aan de strenge
milieuwetgeving. IAEA (International Atomic Energy
Agency, onderdeel van de VN) en het Rijksinstituut
voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) inspecteren
regelmatig de werkzaamheden van ons
laboratorium.
Reiniging en onderhoud
Bij al onze werkzaamheden ligt de nadruk op veilig
en milieuvriendelijk werken. Alle systemen in onze
verrijkingsfabrieken die met UF6 in contact komen,
zijn gemaakt van hoogwaardige materialen. Vóór
reparatie en recycling van onderdelen maken
we ze schoon (decontaminatie) zodat ze geen
uraniumverontreiniging meer bevatten. Na een
grondige inspectie stellen we vast of het materiaal
opnieuw gebruikt kan worden en als dat mogelijk
is, doen we dat.
Recycling Centre
Deze werkzaamheden vinden plaats in een speciaal
daarvoor ingerichte faciliteit, ons Recycling Centre.
Vloeibaar en vast restmateriaal dat voor ons niet
meer bruikbaar is, wordt door externe partners
milieuverantwoord verwerkt en/of opgeslagen.
Zo dragen we bij aan duurzaam en maatschappelijk
verantwoord ondernemen.
10
11
Ons Continu Verbeterplan is gebaseerd op
de Plan-Do-Check-Act cyclus en garandeert
de voortdurende controle op en verbetering
van onze bedrijfsprocessen.
Commitment
aan kwaliteit
Wet - en regelgeving
URENCO zet zich in om de hoogste
kwaliteit te leveren bij al haar
activiteiten. Dat doen we met behulp
van een eenduidig en helder
kwaliteitsmanagementsysteem.
De kwaliteit van ons product waarborgen wij ook
via ons kwaliteitsmanagementsysteem. Wij zijn ISO
9001 gecertificeerd op het gebied van kwaliteit.
URENCO biedt haar medewerkers ruime
mogelijkheden voor opleidingen en andere
manieren voor verdere ontwikkeling. Zo
(onder-)houden we een kwalitatief hoogwaardig
personeelsbestand. We streven ernaar het
potentieel van onze medewerkers optimaal
te benutten.
Een en ander gebeurt in goede samenspraak
en samenwerking met de ondernemingsraad
van URENCO.
Gezondheid, veiligheid en het milieu
URENCO Nederland zorgt ervoor dat ze wat betreft
gezondheid, veiligheid en milieu ruim binnen de
gestelde overheidsnormen en eisen blijft. Onze
ISO 14001 certificering geeft aan dat we onze
milieugerelateerde processen beheersen en
continu verbeteren.
Gezondheid
De afdeling Compliance bestaat uit vakspecialisten
die er aan bijdragen dat alle activiteiten op
ons terrein veilig worden uitgevoerd. Zij zorgen
voor naleving van de kernenergiewet, de arbo
wetgeving, wettelijke verplichtingen betreffende
gevaarlijke stoffen en specifieke bescherming
tegen radioactiviteit. URENCO ontwikkelt overigens
veel van de veiligheidsproducten voor haar
bedrijfsactiviteiten zelf. Dit gebeurt in nauw
overleg met de betrokken externe toezichthouders.
Veiligheid
Om ons bewust te blijven van het belang van veilig
werken, houden we nauwkeurig bij hoeveel dagen
er zijn gewerkt zonder bedrijfsongeval. Wanneer
we een mijlpaal bereiken, vieren we dat met een
donatie aan een goed doel. Onze medewerkers
dragen elke 150 ongevalsvrije dagen een aantal
goede doelen aan, waarvan er één een
geldbedrag ontvangt.
Milieu
De grond waar onze eerste verrijkingsfabriek SP1
stond, is na uit bedrijfname van SP1 teruggebracht
tot groene weide - conform vergunningsvoorschrift.
SP2 is deels teruggebracht tot groene weide en
deels staan daar nu hallen van onze nieuwste
verrijkingsfabriek. Onze eerste commerciële fabriek,
SP3, is in 2007 uit bedrijf genomen en afgebroken.
Ook hier is een deel van de vrijgekomen grond
teruggebracht tot groene weide. Het andere deel
is gebruikt om SP5 uit te breiden. Ons terrein is een
prettig en zorgvuldig aangelegd gebied waar
diverse flora en fauna zich thuis voelen.
URENCO is een nucleair bedrijf
dat onder de kernenergiewet
(KEW) valt.
Al onze activiteiten zijn vergund in een door het
Ministerie van Economische Zaken, Landbouw
en Innovatie (EL&I) afgegeven KEW-vergunning.
URENCO houdt zich strikt aan de voorwaarden
in die vergunning. Wij leggen daarover
verantwoording af aan het Ministerie van
Infrastructuur en Milieu (I&M). Zij controleert
of URENCO de KEW-vergunning naleeft en
of onze veiligheidsmaatregelen daarmee in
overeenstemming zijn.
Internationale wet- en regelgeving
Om onze verrijkingsfabrieken te bedrijven voldoen
we behalve aan de eisen van de KEW ook aan
richtlijnen van Euratom (een Europese
inspectiedienst) en IAEA. In dat kader worden we
regelmatig geïnspecteerd door beide organisaties.
De inspecties bestaan uit aangekondigde en
onaangekondigde bezoeken van inspecteurs.
Alle activiteiten die URENCO onderneemt, vallen
binnen de internationale eisen zoals die in de
nucleaire industrie gelden.
Veilig transporteren
UF6 wordt vanuit Almelo over de hele wereld
getransporteerd. Alle transporten binnen de
Nederlandse grenzen worden namens URENCO
begeleid.
In de nucleaire industrie gelden hoge eisen voor het
voorbereiden en controleren van UF6-verzendingen
voor transport. Al onze transporten worden met de
grootste zorgvuldigheid uitgevoerd en vallen ruim
binnen de eisen van IAEA. URENCO wordt
daarnaast regelmatig geïnspecteerd door I&M.
De stalen cilinders die we gebruiken voor
UF6-transport zijn ontworpen en geproduceerd
volgens strikte internationale regelgeving. Deze
regelgeving stelt zeer hoge eisen aan het materiaal
wat betreft bots- en brandveiligheid om
te garanderen dat de cilinders extreme
transportsituaties kunnen doorstaan. Zo worden
de cilinders voor transport verpakt in een
brandwerende omhulling.
UF6 is niet brandbaar en verkeert in onderdruk
in de cilinder. De cilinder zelf is zo ontworpen dat,
in het onwaarschijnlijke scenario van een ernstig
ongeval waarbij UF6 vrijkomt, het risico op externe
straling of besmetting zeer klein is.
Het vervoer en de afvoer van laag radioactief
restmateriaal naar de Centrale Organisatie Voor
Radioactief Afval (COVRA) in Borssele vindt plaats
met toestemming van de Nederlandse overheid.
Beveiliging en non-proliferatie
De Nederlandse regering heeft de taak op zich
genomen om nucleair materiaal en de
ultracentrifugetechnologie te beschermen.
Dat is vastgelegd in internationale verdragen.
Onze informatiebeveiliging voldoet aan de hoogste
eisen. Dat blijkt uit onze ISO 27001 certificering
voor informatiebeveiliging.
De beveiliging van het URENCO terrein in Almelo
is in handen van externe specialisten die daarvoor
specifiek getraind en opgeleid zijn. Zij bewaken
nauwlettend de toegang tot ons terrein en houden
het continu via camera’s in de gaten. Zij controleren
mensen en transportmiddelen voor ze het terrein
op en af gaan.