Bevroren Schouder (=Frozen Shoulder)

Bevroren Schouder
(=Frozen Shoulder)
Top of page
Error! Not a valid bookmark self-reference.Anatomie
Beschrijving van het ziekteproces
Oorzaak
Symptomen
Het onderzoek bij de dokter
Behandeling
Error! Not a valid bookmark self-reference.Anatomie
Error! Not a valid bookmark self-reference.Anatomie
Een bevroren schouder wordt ook wel kapsulitis genoemd. Het zorgt voor zowel pijn
als stijfheid van de schouder en de klachten nemen langzaam toe, tot zelfs
nachtelijke pijnen. Op de heel lange duur is er een tendens tot spontane genezing.
Een bevroren schouder komt bij circa 2% van de bevolking voor en is daarmee dus
zeker geen zeldzame aandoening. Meestal zijn het mensen tussen de 40 en 60 jaar,
en vaker bij vrouwen dan bij mannen.
Error! Not a valid bookmark self-reference.Anatomie
Uw schouder is een kogelgewricht: het bestaat uit een bol die precies past in een
kom. De schoudergordel bestaat uit drie botten: het bovenarm bot (humerus), het
schouderblad (scapula) en het sleutelbeen (clavicula).
Het bovenste deel van uw bovenarm bot bestaat uit een relatief grote bol die in een
relatief kleine en ondiepe kom past op het schouderblad. Een sterk omhulsel van
stevig bindweefsel, gewrichtskapsel genaamd, houdt het gewricht in de kom.
Om uw schouder soepel te laten bewegen wordt het gewricht gesmeerd met een
soort vloeistof, dat aangemaakt wordt door het slijmvlies (synovium) binnen in het
gewricht.
De anatomie van het schouder gewricht
Top of page
Beschrijving van het ziekteproces
Bij een bevroren schouder wordt het gewrichtskapsel dik en stram. Ook ontstaan er
verklevingen (adhaesies) in het gewricht en vaak is er minder smerende vloeistof.
Kenmerkend is de verminderde beweeglijkheid van uw gewricht, zowel wanneer u dit
zelf probeert te bewegen als wanneer iemand anders het gewricht probeert te
bewegen. Het ontwikkelt zich in drie stadia:
1. Het vastvriezen
In het begin stadium begint het gewricht langzaam vast te vriezen en wordt het
steeds minder beweeglijk. Tegelijk komt er pijn wanneer u de bewegingen toch
probeert te doen. Dit proces van steeds vaster vriezen kan 6 weken tot 9 maanden
duren.
2. Bevroren zijn
De beperking van de beweeglijkheid is nu maximaal. Op dat moment kan de pijn al
minder beginnen te worden, maar de stijfheid blijft. Dit stadium kan 4 tot 6 maanden
duren en levert u grote belemmeringen op in de activiteiten van het dagelijks leven.
3. Ontdooien
De beweeglijkheid van de schouder komt langzaam terug tijdens de ontdooi fase.
Een volledig (soms bijna volledig) herstel van de beweeglijkheid van uw schouder
kan tussen de 6 maanden en twee jaar duren.
In een bevroren schouder is het gewrichtskapsel door de chronische ontsteking verdikt en
stug.
Top of page
Oorzaak
Wij weten de oorzaak van een bevroren schouder niet. Er is geen verband met linksof rechtshandigheid (dominantie) of werk. Enkele factoren die het optreden van een
bevroren schouder beïnvloeden zijn:
Suikerziekte (Diabetes). Een bevroren schouder komt veel vaker voor bij mensen
met suikerziekte, tot wel 10 tot 20 % (in plaats van de eerder genoemde 2 %). De
reden hiervan is niet bekend. Er is geen samenhang met de ernst van de
suikerziekte, het al of niet goed ingesteld zijn of het gebruik van insuline.
Andere (meer zeldzame) ziekten. Een bevroren schouder komt ook vaker voor bij
een te langzaam werkende schildklier (hypothyreoïdie), een te snel werkende
schildklier (hyperthyreoïdie), de ziekte van Parkinson en sommige aandoeningen van
het hart.
Immobilisatie. Een bevroren schouder kan ontstaan nadat een arm langdurig
geïmmobiliseerd is in een verband, bijvoorbeeld na een botbreuk (fractuur) of een
operatie. Het snel laten oefenen (bewegen) na een operatie is de beste methode om
een bevroren schouder te voorkomen.
Symptomen
De pijn van een bevroren schouder is dof en zeurend. In het begin stadium van het
ziekteproces is de pijn erger. Bewegen van de schouder (tegen de beperking in)
maakt de pijn ook erger. De pijn is meestal diffuus aan de buitenzijde van de
schouder gelokaliseerd en straalt soms door naar de bovenarm.
Het onderzoek bij de dokter
Lichamelijk onderzoek
Uw orthopeed kan de beweeglijkheid van uw schouder onderzoeken.
Reproduced with permission from JF Sarwark, ed: Essentials of Musculoskeletal Care, ed 4. Rosemont, IL, American Academy of Orthopaedic
Surgeons, 2010.
Na het beantwoorden van de vragen van uw arts (anamnese) zal hij/zij uw schouder
onderzoeken. Uw arts zal uw schouder voorzichtig in alle richtingen bewegen om te
zien of de beweeglijkheid beperkt is en in welke richting. De beweeglijkheid van uw
schouder wanneer iemand anders het gewricht beweegt wordt “passieve
beweeglijkheid” genoemd. Uw arts zal dit vergelijken met de beweeglijkheid zoals u
die zelf kunt uitvoeren (“actieve beweeglijkheid”). Mensen met een bevroren
schouder hebben zowel een beperkte passieve als een beperkte actieve
beweeglijkheid.
Beeldvormend onderzoek
Enkele onderzoeken die uw arts helpen om andere oorzaken van uw klachten uit te
sluiten zijn:
Röntgen foto’s. Kalkhoudende weefsels, zoals botten, kunnen zichtbaar gemaakt
worden met röntgen foto’s. Hiermee kan bijvoorbeeld slijtage van het gewricht
worden aangetoond. Bij zuiver een bevroren schouder is de röntgen foto van uw
schouder normaal.
Magnetic resonance imaging (MRI) en echografie. Deze onderzoeken kunnen juist
beter de weke-delen (= niet-botten) laten zien en alle aandoeningen hiervan, zoals
bijvoorbeeld een gescheurde pees. De MRI en de echografie van een bevroren
schouder is normaal.
Top of page
Behandeling
Een bevroren schouder geneest bijna altijd vanzelf, al kan het lang (soms wel drie
jaar!) duren.
De behandeling is erop gericht de pijn zoveel mogelijk te beperken en de
beweeglijkheid zo snel als mogelijk te herwinnen met oefeningen, meestal onder
leiding van een fysiotherapeut.
Niet-operatieve behandeling
Meer dan 90% van alle patienten worden beter met een relatief simple behandeling,
bestaande uit pijnbestrijding en oefenen.
Ontsteking remmende medicijnen (=Niet-steroide anti-inflammatoire drugs,
ofwel NSAID’s). Dit zijn medicijnen als paracetamol en ibuprofen, welke pijn en
ontsteking (zwelling) verminderen.
Corticosteroiden injecties. Cortison (een soort prednison) is een zeer krachtig
ontsteking remmend medicijn dat met een injectie in het ontstekingsgebied van de
schouder gespoten wordt.
Fysiotherapie. Specifieke oefeningen helpen u de beweging weer terug te krijgen
van uw schouder. Onder supervisie van een fysiotherapeut volgt u thuis een
programma met deze oefeningen. Deze oefeningen zijn gebaseerd op rekken en
strekken. Soms helpt warmte de schouder los maken, voordat u met de oefeningen
begint. Hieronder staan enkele oefeningen die u kunt doen, maar volg vooral de
instructies van uw fysiotherapeut.

Naar buiten draaien – passief rekken. Ga in de deuropening staan met
uw elleboog 90 graden gebogen en steun met uw hand tegen de deurpost.
Houd uw hand op zijn plaats en draai langzaam met uw lichaam zoals op
de tekening. Houd dit dertig tellen vast. Ontspan weer en herhaal de
oefening drie keer.
Naar buiten draaien – passief rekken
Reproduced with permission from JF Sarwark, ed: Essentials of Musculoskeletal Care, ed 4. Rosemont, IL, American Academy of
Orthopaedic Surgeons, 2010.

Naar voren buigen - liggend. Ga op uw rug liggen met gestrekte benen.
Gebruik uw gezonde arm om uw pijnlijke arm omhoog te draaien en
probeer langzaam met uw pijnlijke arm tot langs uw oor te komen. Houd dit
15 tellen vast en draai dan weer terug. Ontspan en herhaal de oefening drie
keer.
Naar voren buigen - liggend
Reproduced with permission from JF Sarwark, ed: Essentials of Musculoskeletal Care, ed 4. Rosemont, IL, American Academy of
Orthopaedic Surgeons, 2010.

Kruiselings rekken. Breng met hulp van uw gezonde arm de pijnlijke arm
voor de borst en reik met uw hand zover als mogelijk. Houd dit dertig tellen
vast. Ontspan en herhaal dit drie keer.
Kruiseling rekken
Reproduced with permission from JF Sarwark, ed: Essentials of Musculoskeletal Care, ed 4. Rosemont, IL, American Academy of
Orthopaedic Surgeons, 2010.
Top of page
Operatieve behandeling
Indien de situatie niet verbetert met intensieve en langdurige oefentherapie
(fysiotherapie) en ontsteking remmende medicijnen, dan kan een operatie
overwogen worden. Bespreek goed met uw behandelend arts de voordelen en
nadelen van de operatie.
Het doel van de operatie is het losmaken van verklevingen in het schouder gewricht
en eventueel het losmaken van het kapsel. Dat kan door met enig geweld (onder
narcose) de arm in alle richtingen te bewegen (=doorbewegen), maar ook door
middel van een kijkoperatie waarbij op het zicht van de camera de strakke elementen
worden losgemaakt.
Doorbewegen onder narcose. Bij deze ingreep wordt u kortdurend onder narcose
gebracht. Uw behandelend arts zal met enig geweld de arm alle kanten op bewegen
en zo de strakke weefsels oprekken of zelfs los scheuren. Onmiddellijk is de
beweeglijkheid verbeterd, maar het risico bestaat dat daarna nieuwe verklevingen
ontstaan en de schouder dus weer vast vriest. Het is daarom zeer belangrijk om met
intensief oefenen de gewonnen beweeglijkheid te behouden.
Kijkoperatie van de schouder. Bij deze operatie wordt een camera via een kleine
opening in de schouder gebracht. Ook hierbij bent u onder narcose. Op het zicht van
de camera worden de verklevingen in het gewricht opgezocht en los gemaakt.
Hierdoor verbetert de beweeglijkheid meteen, maar ook hierbij moet u met intensief
oefenen erna, ervoor zorgen dat deze bewegingswinst behouden blijft.
Beide behandelingen hebben ook risico’s: het zou kunnen gebeuren dat met het
doorbewegen of tijdens de kijkoperatie structuren los gaan die niet mogen losgaan.
Denk hierbij aan spieren en pezen, maar ook aan bloedvaten of zenuwen. In het
uiterste geval kunnen de verklevingen zo strak zijn dat het bovenarm bot breekt en
de verklevingen intact blijven. Gelukkig zijn deze complicaties zeldzaam en
verbeteren de meeste patiënten aanzienlijk met een dergelijke behandeling.
Deze twee foto’s zijn gemaakt tijdens een kijkoperatie. Links ziet u een normaal schouder
gewricht en rechts een bevroren schouder met veel rood ontsteking weefsel en verklevingen.
Herstel. Na de ingreep is intensieve oefentherapie (fysiotherapie) nodig om de
gewonnen beweeglijkheid te behouden. Het volledige herstel van de beweeglijkheid
blijft een zeer traag proces, dat op zijn gunstigst iets versneld kan worden door deze
behandeling. In feite is het een zetje in de goede richting.
Zoals al eerder gezegd is het resultaat van de behandeling van een bevroren
schouder op de lange termijn in veel gevallen goed. In enkele gevallen kan de ziekte
terug komen en begint het proces van voor af aan. Niet altijd word teen volledig
herstel van alle beweeglijkheid uiteindelijk bereikt.
Met name suikerziekte (diabetes mellitus) is berucht voor tegenvallende resultaten.
Top of page
Laatste revisie maart 2012