Tien redenen om geen vis, visolie en/of andere

Tien redenen om geen vis,
visolie en/of andere visproducten (meer) te eten
“De moderne visvangst is de meest destructieve en ondoordachte menselijke
bezigheid ooit”
David Takayoshi Suzuki, Canadees geneticus en milieuvoorvechter – houder van 22 eredoctoraten.
Dos Winkel
Sea First Foundation: www.seafirstfoundation.org
Maar al te vaak horen en lezen we dat we vooral vis
moeten eten en visoliepillen moeten slikken, willen
we gezond blijven. De voordelen van het eten van
vis en visproducten zouden de nadelen ruim
overschrijden…. Niets is minder waar, tenzij het over
de voordelen voor de vissers, de visverwerkende
industrie en de visverkopers gaat.
Het is een moeilijke boodschap, want nu veel
mensen eindelijk beginnen te begrijpen waarom we de vleesconsumptie moeten
minderen, of eigenlijk liever stoppen, komt nu ook vis zwaar onder vuur te liggen…
Toch zijn er 10 gegronde redenen om voortaan ook vis uit het bord te weren.
1. Overbevissing
Van de Europese visbestanden is 88% overbevist of al ingestort. In 2013 moet een
belangrijk deel van de Europese vissersvloot geëlimineerd zijn. Afwachten nu maar
wat de reactie van de verschillende visserijministers zal zijn. Optimistisch hoeven we
daar niet over te zijn, want voor 2012 zijn de door wetenschappers geadviseerde
quota door de Europese visserijministers al met 40% overschreden. Er verandert dus
ondanks het lobbywerk van zo´n 130 Europese NGO´s, waaronder de Sea First
Foundation, voorlopig helemaal niets, ook al doet Eurocommissaris Maria Damanaki
werkelijk haar best. Uiteindelijk hebben de visserijministers het voor het zeggen.
Wetenschappers, (mariene en visserijbiologen) hebben met een computermodel
aangetoond dat als er niets verandert, de zeeën tegen 2048 leeg zullen zijn. Een
rapport van de Verenigde Naties (opgesteld door economen) heeft eind 2010 deze
bevindingen bevestigd – zij kwamen uit op 2050 - en gesteld dat er drastische
__________________________________________________________________________________
Tien redenen om geen vis, visolie en/of andere visproducten (meer) te eten
Dos Winkel / Sea First Foundation
1/13
veranderingen moeten komen. Drastisch betekent: van de ruim 20 miljoen
vissersboten 13 miljoen zo spoedig mogelijk uit de vaart nemen. Hieronder vallen in
ieder geval alle grote fabrieksschepen. Verder is de 27 miljard Euro die jaarlijks door
overheden wereldwijd aan subsidies gegeven wordt, meer dan genoeg om 20
miljoen van de 35 miljoen vissers om te scholen en aan alternatieve jobs te helpen –
bijvoorbeeld in de zeewierkweek.
Tegen 2050 lege zeeën wil zeggen dat dan alle commerciële vissoorten verdwenen
zullen zijn. Dit geldt voor alle zeeën. In de Atlantische Oceaan en in grote delen van
de Pacific (Stille Oceaan) bestond gedurende eeuwen een duurzame visserij. In de
laatste decennia heeft Europa ook hier verandering in gebracht. De Europese
wateren zijn bijna leeg, dus dan maar het voedsel “stelen” van de mensen die vis nog
als eiwitbron nodig hebben. We betalen wat geld aan de (veelal corrupte) overheden
– waarvan de lokale vissers geen cent in handen krijgen – en daarna vissen we
gewoon al hun eten weg. Voor wie? Voor de Europese consument.
Een bijkomend ernstig probleem is dat er jaarlijks circa 35 miljard kilo vis gevangen
wordt om verwerkt te worden tot voer voor kweekvis, varkens, kippen en pelsdieren.
Zie verder punt 5.
__________________________________________________________________________________
Tien redenen om geen vis, visolie en/of andere visproducten (meer) te eten
Dos Winkel / Sea First Foundation
2/13
2. Bijvangst
De totale jaarlijkse bijvangst, bestaande uit dieren die men niet mag of wil vangen en
die in 99% dood overboord gegooid worden, bedraagt ongeveer 45 MILJARD kilo.
Het betreft miljoenen zeezoogdieren (met name dolfijnen en andere kleine
walvisachtigen, zeeschildpadden, zeevogels en uiteraard vissen, omdat ze verstrikt
raken in visnetten en vislijnen. Wetenschappers hebben via satellietbeelden
berekend dat er zoveel ‘long lines’ in de zeeën hangen, dat de totale lengte gelijk
staat aan 550 maal rond de aarde. Ruim 22 miljoen kilometer! Vaak hebben deze
long lines een lengte van meer dan 100 kilometer. De vissen en andere dieren die in
de haken vast komen te zitten sterven een verschrikkelijke dood. Vaak vechten ze
meer dan 24 uur voor hun leven. Deze long Lines zijn vooral bedoeld om tonijn en
zwaardvis te vangen. Van deze vissoorten zijn er steeds minder, dus moeten er nog
langere lijnen komen.
Een belangrijke deel van de Nederlandse vloot en het grootste deel van de Belgische
vloot (gedeeltelijk bestaande uit “ontsnapte” Nederlandse vissers) bestaat nog uit
boomkorvisserij. Dat zijn netten die met zware kettingen de bodem omwoelen en alle
dieren vangen die op de bodem leven, maar daarbij het volledige bodemecosysteem
vernietigen. Tot 96% is bijvangst.
3. Duurzaamheidslabels
Het bekendste duurzaamheidslabel is MSC (Marine Stewardship Council). Dit label is
in het leven geroepen door het Wereld Natuur Fonds en Unilever. Hun ideeën over
duurzaamheid zijn wel een beetje verschillend van die van bijvoorbeeld de Sea First
Foundation. Er zijn zelfs de allesverwoestende boomkorvisserijen en long line
visserijen die een MSC-label hebben. Met dierenwelzijn wordt al helemaal geen
rekening gehouden.
Met de meeste andere “duurzaamheidslabels” is het vaak nog erger gesteld.
4. Haaienmoord en tonijn
Een derde van alle haaiensoorten wordt met uitsterven bedreigd – naar schatting
worden jaarlijks 100 miljoen (!) haaien gedood om hun vinnen. In 2006 was dat nog
120 miljoen; het wordt alleen maar minder omdat er minder haaien zijn. Niet China,
maar de Europese vissers blijken de grootste leveranciers van haaienvinnen aan het
Verre Oosten te zijn. Het zijn vooral de Spaanse vissers, maar ook de Nederlanders
die zich hieraan schuldig maken. De haaien worden levend van hun vinnen ontdaan
en dan letterlijk weer overboord geschopt. Een gruwelijk einde. Haaienvinnensoep
__________________________________________________________________________________
Tien redenen om geen vis, visolie en/of andere visproducten (meer) te eten
Dos Winkel / Sea First Foundation
3/13
betekent aanzien in China en andere landen in het Verre Oosten. Winstbejag is het
enige wat telt voor de vissers. Het haaienvinnen is een miljardenindustrie en voor
vele visserijen een uiterst lucratieve “bijzaak”.
De meeste haaiensoorten zijn inmiddels met 90% of meer in aantallen afgenomen.
Door roofdieren uit het ecosysteem te halen ontstaat er een enorme disbalans in de
populatie van allerlei zeedieren. De haaienmoord draagt dus bij aan de nietduurzaamheid van de visserij.
Gelukkig is er beweging in de Europese wetgeving en zijn enkele soorten inmiddels
beschermd, maar het is nog lang niet voldoende.
Tonijn is ook een ernstig bedreigde vissoort. De blauwvintonijn is al zo goed als
uitgestorven, waardoor de andere tonijnsoorten nu ernstig overbevist worden. U eet
toch ook geen broodje panda of Bengaalse tijger?! Voor alle informatie over tonijn
zie: http://www.noblehouse.tk/html/nederlands/vissen_dos_winkel/Bescherm_de_tonijn_tonijn_is_toxisch_
te_overbevist_en_sterk_bedreigd.html Een gezamenlijke actie van Aman Prana en
Sea First Foundation.
5. Kweekvis en mangrovebossen
Mangrovebossen zijn zeer belangrijke kraamkamers voor vele vissoorten, terwijl er
tevens verschillende endemische soorten leven. Mangroves zijn struiken en bomen
die in zout water leven. Zij groeien in ondiep water en van vele soorten zijn de worels
zwaar begroeid met algen, wieren, oesters, sponzen en zeeanemonen. Tussen deze
wortels kunnen jonge vissen zich prima verschuilen wanneer er gevaar dreigt. Zo
kunnen ze veilig opgroeien totdat zij groot genoeg zijn om naar open zee te gaan.
Deze kraamkamers zijn onontbeerlijk voor honderden vissoorten. Over de hele
wereld verdwijnen deze bossen om plaats te maken voor scampikwekerijen en
viskwekerijen. In verreweg de meeste gevallen worden de dieren met veel te veel per
kubieke meter gehouden. Dit is zeer dieronvriendelijk en zeker niet duurzaam, want
omdat de dichtheid van de dieren te groot is wordt de kwekerij overgoten met
antibiotica en andere medicatie, zoals die tegen visluis. Op dit moment is ongeveer
50% van alle garnalen wereldwijd uit zulke kweekvijvers afkomstig. Waar garnalen
gekweekt worden is de omgeving zo zwaar vervuild dat de mensen die er werken en
een hongerloon verdienen ziek worden en datzelfde geldt voor de mensen die voor
water van grondwater afhankelijk zijn. Tot in de wijde omtrek is het grondwater
vervuild. Dit kan een radius van 100 km bereiken! Zelfs de garnalen kunnen na vier à
vijf jaar niet meer overleven en dus wordt een volgend stuk mangrovebos gekapt
voor een nieuwe kweekvijver.
__________________________________________________________________________________
Tien redenen om geen vis, visolie en/of andere visproducten (meer) te eten
Dos Winkel / Sea First Foundation
4/13
Door het verdwijnen van de mangroven, verdwijnen ook veel vissoorten. In de
Nederlandse Antillen bijvoorbeeld is het aantal grote vissen door overbevissing en
het rooien van de mangrovebossen aan de noordkust van Zuid-Amerika, sterk
afgenomen.
Vis kweken in open water, zoals zalm in Noorwegen en in Chili, veroorzaakt grote
problemen. Op de bodem onder de kwekerijen en in de omgeving daarvan ontstaan
zogeheten “Dead Zones”, dode gebieden waar helemaal niets meer leeft. Dit komt
door de grote hoeveelheden uitwerpselen, die gecontamineerd zijn met medicijnen.
De meeste vissoorten die gekweekt worden zijn carnivoor. Dat betekent dat zij alleen
kunnen leven wanneer zij dierlijke voeding krijgen. Meestal is dat wilde vis die
daarvoor speciaal gevangen wordt (grote industrie in Peru en Chili). Voor kweekzalm
is 2-6 kilo wilde vis nodig om 1 kilo zalm te krijgen. Verre van duurzaam dus, mede
door de enorme afstanden die de gevangen vis moet afleggen tot de viskwekerijen in
bijvoorbeeld Noorwegen. Vaak wordt door de kweken van vis overbevissing dus in
de hand gewerkt.
Zie voor een uitgebreid overzicht: De Huilende Zee, Dos Winkel, Uitgeverij Elmar
6. Vervuiling
Er zijn verschillende soorten vervuiling van ons milieu en van de zeeën. Er is
vervuiling door chemicaliën, door niet- of nauwelijks verteerbare stoffen zoals plastic,
door radioactiviteit, door viskweek, door lawaai, door radioactief afval en ook door
CO2 (verzuring – zie PUNT 9).
Gifstoffen
De meest voorkomende chemicaliën zijn dioxines, dioxineachtige pcb’s, zware
metalen zoals kwik en cadmium en brandvertragers. De meeste van deze stoffen
produceert de mens zelf en sommige komen in mindere mate ook in de natuur voor.
Er zijn inmiddels heel wat studies gedaan naar de gevolgen van deze gifstoffen op
de menselijke gezondheid. Het probleem is dat er meestal alleen gekeken wordt naar
één enkele stof, of één enkele groep van stoffen. Bilau (2008) onderzocht vooral
dioxineachtige stoffen in voeding, maar beveelt aan om ook de effecten van
combinaties van contaminanten (gifstoffen) op de gezondheid van de mens te gaan
onderzoeken. Hier weten we eigenlijk nauwelijks iets van. De hoeveelheid dioxines in
de Noordzee is in de afgelopen decennia aanzienlijk gedaald, maar vis uit de
Noordzee bevat nog altijd veel meer dioxines dan vis uit het zuiden van de Indische
en de Atlantische Oceaan. Ondertussen zijn er weer andere stoffen die juist in steeds
grotere hoeveelheden in het milieu, in zee en dus ook in vis – vooral vette vis –
__________________________________________________________________________________
Tien redenen om geen vis, visolie en/of andere visproducten (meer) te eten
Dos Winkel / Sea First Foundation
5/13
komen. Een voorbeeld hiervan is de groep van de toxische en kankerverwekkende
brandvertragers.
De meeste Europese dioxines vinden hun oorsprong in industriële
verbrandingsprocessen in een chlooromgeving: metaalgieten, bleken van papierpulp
en de vervaardiging van bepaalde pesticiden of herbiciden. Andere grote
dioxineveroorzakers zijn bijvoorbeeld vuilverbrandingsinstallaties.
Mensen nemen 95-98% van de dioxines (giftige stoffen) op door middel van
consumptie van voedsel. De dioxines zitten vooral in dierlijke producten en daarvan
vooral in vis. Het grootste probleem van dioxines is hun hoge chemische stabiliteit.
Wanneer ze zich eenmaal in een levend organisme hebben genesteld, blijven de
dioxines er heel lang zitten. Zij stapelen zich op in de voedselketen en hoe verder we
ons dus in de voedselketen bevinden, hoe hoger de concentratie dioxines. De meest
kwetsbare personen zijn zwangere vrouwen en pasgeborenen. In tegenstelling tot
wat vaak beweerd wordt, zal men zwangere vrouwen moeten afraden om vette vis te
eten – zie ook punt 7. In de huidige Europese richtlijn voor onder meer de maximale
hoeveelheid dioxine die de mens mag consumeren, staat dat vooral vis veel giftige
dioxine bevat: twintig keer meer dan vlees en melk, tien keer meer dan eieren.
Kwik zit in de vorm van methylkwik (giftiger dan kwik) vooral in roofvis. Niet alleen in
het vetweefsel, maar ook in de huid, spieren en organen van de vis. Wie twee maal
per week een portie sushi van tonijn eet, heeft een reële kans op
gezondheidsproblemen.
Het is onbegrijpelijk dat voedingscentra en overheden zo gemakkelijk omgaan met
het feit dat er zoveel gif in vis en andere dierlijke vetten bevattende producten zit. Gif
is gif en dat kan zelfs in de laagste concentraties schadelijke gevolgen voor de
gezondheid hebben. Kennelijk prevaleert het in stand houden van de vis- en
vleesindustrie boven de gezondheid van de mens.
Zie voor een zeer uitgebreid overzicht: De Huilende Zee, Dos Winkel, Uitgeverij Elmar
Plastic
Midden op de Stille Oceaan, is een gebied dat minstens zo groot is als West-Europa
en dat een enorme hoeveelheid plastic afval bevat: de “plastic soep”. Dit is
waarschijnlijk nog conservatief geschat; sommigen schatten de omvang tweemaal zo
groot als die van de Verenigde Staten. Het betreft een gigantische hoeveelheid
drijvend plastic afval. De plastic massa ontstaat en wordt in stand gehouden door de
maalstroom van de Stille Oceaan, die op zijn beurt ontstaat door de passaatwinden.
De randen van de maalstroom zijn continu in beweging en hebben een hoger
zeeniveau dan verder naar binnen, waardoor de plasticbrij steeds geconcentreerd in
het centrum blijft drijven. In alle oceanen zijn inmiddels dit soort gebieden ontdekt. In
2006 bleek uit een studie van de UNEP (de United nations Evironment Programme,
__________________________________________________________________________________
Tien redenen om geen vis, visolie en/of andere visproducten (meer) te eten
Dos Winkel / Sea First Foundation
6/13
het milieuprogramma van de VN), dat op elke anderhalve vierkante kilometer zee 46duizend plastic deeltjes zwerven, variërend van verloren teenslippers tot minuscule
deeltjes. Veel vogels, kreeftachtigen en zeehonden raken verstrikt in de plastic ring
van een sixpack, een plastic zak of een nylon koord. Stormvogels zijn net als veel
zeeschildpadden echte alleseters. Soms sterven de vogels doordat een groot object
als een plastic zak de keel en het maagdarmstelsel afsluit, maar veel dieren
verzwakken doordat kleinere stukjes plastic afval in de maag het hongergevoel van
de vogel wegnemen. De hersenen krijgen daardoor geen seintje meer van “nu eten!”,
waardoor veel vogels verhongeren. Van de onderzochte vogels heeft 98% plastic in
de maag; gemiddeld gaat het om dertig stukjes.
Miljoenen vissen en zeezoogdieren zien de drijvende kunststofdeeltjes met de
aangehechte chemische verontreiniging als een lekker hapje, omdat zich hierop
algen afzetten. In deze gebieden wordt veel vis gevangen en zo belandt uiteindelijk
de vis op het bord. Zo vormt ook dit giftige plastic nog eens een extra bedreiging voor
de gezondheid van de mens. In de verschillende soorten plastic heeft men inmiddels
zo´n tachtigduizend gifstoffen ontdekt.
Lawaai
Bij vervuiling van de oceanen denkt men niet zo snel aan lawaai. Toch is lawaai voor
miljoenen dieren per jaar funest: olieboringen, heien in zee voor het plaatsen van
windmolens en sonar. Zo zullen naar verwachting in de komende jaren miljoenen
walvissen, dolfijnen en ander zeeleven vermoord worden door de Amerikaanse
__________________________________________________________________________________
Tien redenen om geen vis, visolie en/of andere visproducten (meer) te eten
Dos Winkel / Sea First Foundation
7/13
marine. Het gaat hier met name om de Atlantische Oceaan, de Grote Oceaan en de
Golf van Mexico. De schepen van de Amerikaanse marine gebruiken o.a. sonar om
onderzeeërs op te sporen. Sonar is een groeiende bedreiging sinds president Bush
in 2002 de Amerikaanse marine toestemming gaf sonar in 80% van de oceanen te
gebruiken.
Actieve sonar bestaat onder andere uit zeer luide geluidspulsen in de oceaan die
terugkaatsen via alle grote objecten in het bereik van deze pulsen. Walvissen raken
hierdoor hun oriëntatiegevoel kwijt en zo ontstaan de bekende strandingen van
dolfijnen en walvissen, maar voor de meeste dieren is het dodelijk omdat hun oren en
hersenen worden opgeblazen als zij te dicht bij deze sonarbronnen komen. Deze
dieren zakken dan direct naar de zeebodem, waardoor men geen idee heeft hoeveel
dieren door deze sonartests het leven laten.
In 2004 heeft de regering Bush een wet ondertekend voor het afzwakken van de
Amerikaanse milieuwetten die gelden voor de Amerikaanse marine. Daarna, in 2008,
tekende president Bush een ‘Executive Order’, waarin hij toestemde dat de marine
zou worden vrijgesteld van de milieuwetten ter bescherming van bedreigde
diersoorten.
De marine van de VS zal in de komende vijf jaar (2010-2015), miljoenen
zeezoogdieren en ander zeeleven in grote aantallen opofferen voor hun ‘Warfare
Testing Range Complex Expansions’. Dat zijn reeds bestaande oorlogsvoering
testprogramma’s en deze worden enorm uitgebreid in de wateren van de Atlantische
Oceaan, de Grote Oceaan en de Golf van Mexico. De Nationale Marine Visserij
Service heeft al toestemming gegeven om zeezoogdieren te doden in meer dan een
dozijn Marine Oorlogvoering Test Programma’s en bereidt een nieuwe aanvraag voor
waarbij als gevolg van het testen met sonar – zoals zij zelf aangeven – 11,7
miljoen… zeezoogdieren (32 verschillende soorten) het leven zullen laten. Met het
groeiend aantal vergunningen dat wordt afgegeven voor sonar-testprogramma’s in
meer dan 12 gebieden in de Grote Oceaan, de Golf van Mexico en de Atlantische
regio’s van de Verenigde Staten, zijn de zeezoogdieren en veel van het andere
zeeleven gedoemd om compleet te worden vernietigd.
Radioactiviteit
Tien jaar geleden waren radioactieve lozingen in zee nog een groot probleem. Deze
vorm van vervuiling is in de afgelopen jaren echter sterk verminderd. Lozingen van
radioactiviteit door met name Engelse nucleaire bedrijven in Sellafield is met zo’n
75% verminderd.
De huidige Europese lozingen vormen geen bedreiging meer voor zeeflora en fauna
en zijn slechts een lichte belasting voor mensen die er van eten. Wat wel schadelijk
voor het zeeleven is, is het enorme verbruik van koelwater door kerncentrales aan
zee. Al het leven in het koelwater wordt gedood, dus ook de vislarven en -eitjes. Of
__________________________________________________________________________________
Tien redenen om geen vis, visolie en/of andere visproducten (meer) te eten
Dos Winkel / Sea First Foundation
8/13
dat alleen lokaal schadelijke gevolgen heeft voor het zeeleven, of voor de hele
Noordzee, Ierse, Baltische en Japanse Zee, is bij gebrek aan onderzoek moeilijk te
beoordelen. In landen als Japan, Engeland en Frankrijk staan veel kerncentrales aan
zee. Wat daarvan het gevolg kan zijn hebben we recent met de ramp in Fukushima
kunnen beleven
7. Gifstoffen in vis
Het niet eten van vis heeft nog andere grote voordelen. Vooral vette wilde vis bevat
veel meer gifstoffen zoals pcb’s, dioxines, dioxineachtige pcb’s, zware metalen zoals
kwik, en brandvertragers, die je maar beter niet binnen kunt krijgen. Dit zijn allemaal
zeer carcinogene stoffen, die zelfs in de kleinste hoeveelheden kanker kunnen
veroorzaken. Onderzoek aan de Universiteit van Gent toonde aan (2008) dat
ongeveer 50% van alle pcb’s, dioxines en dioxineachtige pcb’s in ons lichaam
afkomstig zijn van vis en andere zeedieren, terwijl maar 1-2% van al het voedsel dat
we eten hieruit bestaat! Volgens het Nederlandse Voedingscentrum is het Belgische
onderzoek niet correct en zou maar 12% van alle dioxines in het voedsel van de
Nederlander via vis in het voedsel van de Nederlander via vis in het lichaam komen.
Hoewel voor de meeste gifstoffen geldt dat de gemeten hoeveelheden in vis onder
de door Europa gestelde toegestane limiet zitten, is er nauwelijks onderzoek gedaan
naar de effecten van de optelsom van de vaak tientallen gifstoffen in vis. Hoe vetter
de vis, hoe meer gifstoffen de vis bevat. Dit komt omdat vele gifstoffen lipofiel zijn. Dit
betekent dat zij zich in het vetweefsel nestelen. Ook de positie in de voedselketen
bepaalt hoe giftig een vis is. Roofvissen, zoals tonijn, zwaardvis en haai, bevatten
meer gifstoffen dan kleine visjes aan de basis van de voedselketen.
Toch wordt vaak gezegd dat het eten van vette vis belangrijk is vanwege de vetzuren
die zij bevatten. Deze Omega-3 vetzuren maken de vissen echter niet zelf, maar
krijgen zij binnen met hun voedsel en tijdens de ademhaling via hun kieuwen. Het
betreft Omega-3 bevattende eencellige planktonalgen. Daar men op steeds grote
schaal deze algensoorten kweekt voor de Omega-3 derivaten (EPA en DHA) die
daar in zitten, hoeft men dus geen vis te eten om Omega-3 binnen te krijgen.
Overigens bevatten veel andere plantaardige producten ook de moedervorm van
Omega-3, Alfalinoleenzuur (ALA), zoals postelein, walnoten, lijnzaad(olie) en
koolzaad(olie).
Zie voor een uitgebreid overzicht: De Huilende Zee, Dos Winkel, Uitgeverij Elmar
__________________________________________________________________________________
Tien redenen om geen vis, visolie en/of andere visproducten (meer) te eten
Dos Winkel / Sea First Foundation
9/13
8. Voedselvergiftiging
Voedselvergiftiging door het eten van vis en andere zeedieren zoals garnalen en
oesters of mosselen is verreweg de meest voorkomende vorm van
voedselvergiftiging.
Ciguatera is een vergiftiging die vooral veroorzaakt wordt door het eten van
tropische vis. Deze aandoening komt vooral voor in gebieden waar ook koraalriffen
zijn, maar dus ook bij mensen die uit deze gebieden geïmporteerde vis eten. Het
betreft een vergiftiging met giftige stoffen die geproduceerd worden door
dinoflagellaten (soort giftige algen). Deze dinoflagellaten zitten in koraal, plankton en
zeewier. Deze worden gegeten door vegetarische vissen die op hun beurt worden
gegeten door grotere carnivore vissen. Barracuda, zeebaars, snapper, murene,
papegaaivissen en trekkervissen, zijn het meest frequent de bron van
ciguateravergiftiging, maar ook veel andere vissoorten kunnen deze ernstige
vergitiging veroorzaken. Ciguatoxine is zeer hittebestendig, zodat met ciguatoxine
vergiftigde vis niet kan worden ontgift door koken.
Ciguateravergiftiging geeft vooral maag-, darm- en neurologische klachten. De
belangrijkste symptomen zijn: misselijkheid, overgeven, diarree, hoofdpijn, spierpijn,
gevoelsstoornissen en hallucinaties (Wikipedia). Het meest typische verschijnsel bij
ernstige gevallen is de koude allodynie: hierbij krijgen patiënten een heet, brandend
gevoel wanneer ze met iets kouds in aanraking komen. Mogelijk wordt het gif ook
door seksuele gemeenschap of borstvoeding doorgegeven door reeds besmette
patiënten. De klachten en symptomen kunnen weken en soms wel jaren aanhouden.
Na jaren kunnen de klachten spontaan weer terugkeren, deze recidieven kunnen
uitgelokt worden door diverse factoren zoals het consumeren van vis of alcoholische
drank.
Er bestaat geen specifieke behandeling tegen ciguateravergiftiging. Alleen
symptoombestrijding en ondersteunende behandelingen zoals pijnstilling zijn
mogelijk. Het meest belangrijk is preventie door geen vis te eten (uit risicogebieden).
Op de tweede plaats van vergiftiging door vis en andere zeedieren is scombrotoxin,
ook wel scombroidvergiftiging genoemd. Deze vorm van histaminevergiftiging wordt
vooral gezien na het eten van tonijn, makreel, sardines, geelstaart, en abalone
(oorschelp). Het is het gevolg van onvoldoende koeling van de vis. De symptomen
ontstaan snel na het eten van de vis: tintelingen of brandend gevoel in de mond;
huiduitslag op het gezicht en het bovenlichaam; kloppende hoofdpijn; netelroos en
jeuk van de huid; misselijkheid, braken en diarree.
Ook kan vis besmet raken met listeria. Deze bacterie groeit ook bij lage
temperaturen. Listeria is vooral gevaarlijk is voor zwangeren en ouderen. Zij kunnen
beter geen voorverpakte gerookte vis eten, zoals gerookte zalm, forel, paling of
__________________________________________________________________________________
Tien redenen om geen vis, visolie en/of andere visproducten (meer) te eten
Dos Winkel / Sea First Foundation
10/13
makreel. Voorverpakte gerookte vis kan lang bewaard worden. Dit geeft de bacterie
de kans zich te vermenigvuldigen tot schadelijke hoeveelheden.
Naast ciguatera en scombroidvergiftiging zijn er nog vele andere micro-organismen
in vis die voedselvergiftiging kunnen veroorzaken. Overigens is het verstandig uw
hond en kat ook geen vis te voeren, omdat ook zij daar ernstig ziek van kunnen
worden.
9. Verzuring: CO2O2 en O2
Oceanen zijn de grootste zuurstofbron op aarde. Tot 70% van alle zuurstof wordt
door zeeplanten gemaakt. Zij nemen CO2 op en geven O2 (zuurstof) af, net als alle
planten op het land. Wij ademen dankzij de
zee! De meeste planten leven in zee: het
betreft naast wieren, het plantaardige plankton,
of fytoplankton. Door de enorme wereldwijde
CO2-emissies, kan het fytoplankton lang niet al
het CO2 verwerken en omzetten in zuurstof.
CO2 en andere broeikasgassen zoals die uit de
intensieve veehouderij (de vleesindustrie is
verantwoordelijk voor bijna 20% van alle
broeikasgasemissies op aarde. Dat is meer
dan van al het gemotoriseerde verkeer bij
elkaar, dus inclusief vlieg- en
scheepvaartverkeer) zorgen voor verzuring van
het zeewater. De Ph wordt dus lager. Hierdoor
lost kalk op. De wetenschap is bang dat
hierdoor tegen 2050 alle koraalpoliepen dood
zullen zijn. Op dit moment bedraagt de
hoeveelheid CO2 in zeewater 383 ppm (= parts
per million). De veilige grens voor koraalpoliepen ligt rond de 120 ppm en het kalk
van de huisjes van de poliepen begint op te lossen bij 360 ppm. Hier zijn we
inmiddels dus al ver voorbij! Dit is een van de belangrijkste redenen (naast vervuiling
en overbevissing) waarom koraalriffen het wereldwijd steeds slechter doen. Maar ook
andere dieren aan de basis van de voedselketen die uit kalk bestaan (schelpen en
schaaldieren) hebben het moeilijk. Klimaatopwarming als gevolg van de veel te hoge
CO2-emissies, zorgt ook al voor grote problemen in de vorm van koraalverbleking
(coral bleaching). Zou er genoeg vis in zee zwemmen, dan zou nog heel wat CO2
opgenomen kunnen worden. Vis krijgt met zijn voedsel en tijdens zijn ademhaling via
de kieuwen het in het zeewater opgeloste kalk (calcium = Ca) binnen. In het lichaam
van de vis wordt de calcium omgevormd tot calciumcarbonaat, CaCO3, dat met de
__________________________________________________________________________________
Tien redenen om geen vis, visolie en/of andere visproducten (meer) te eten
Dos Winkel / Sea First Foundation
11/13
ontlasting in zee komt. Calciumcarbonaat is een uitstekende buffer voor CO2. Helaas
worden de zeeën in een hoog tempo leeggevist, met als gevolg toenemende
verzuring en daardoor onder andere het afsterven van koraalriffen. Elke vis die nu
nog uit de zee getrokken wordt is er één te veel!
10. Dierenwelzijn
Ik noem dit punt als laatste al is het in mijn optiek het allerbelangrijkste punt waarom
we geen vis en visproducten zouden moeten eten. ZeedierenONwelzijn is een enorm
probleem. Jaarlijks worden tussen de 1 en 3 triljoen dieren in de zeevisserij
gevangen, die alle een verschrikkelijke dood sterven. De laatste vijftien jaar is het
onderzoek naar vissenwelzijn in een stroomversnelling gekomen. Toen ik ruim zes
jaar geleden aan mijn onderzoek naar de vernietiging van het “ecosysteem zee”
begon, waren er slechts enkele tientallen onderzoeken naar pijnbeleving bij vissen.
Inmiddels zijn dat er meer dan
duizend. Dieren die voor
consumptie gedood worden,
behoren volgens Europese
wetgeving binnen één seconde te
sterven, of zodanig verdoofd zijn
dat zij van het sterven niets
merken. Dat dit in de praktijk
helaas lang niet altijd het geval is,
is treurig, maar er bestaat
tenminste wetgeving hierover.
Helaas geldt deze regelgeving niet
voor vissen. Inmiddels weten we
dat vissen een uitstekend
ontwikkeld centraal zenuwstelsel
hebben (hersenen en
ruggenmerg) en een goed
ontwikkeld perifeer zenuwstelsel,
met pijnreceptoren (=
nocisensoren) tot in te toppen van
hun vinnen en rond de mond).
Vissen voelen dus wel degelijk
pijn en ondergaan angst en stress,
op min of meer dezelfde wijze als vogels, reptielen en zoogdieren dat doen (kippen,
kalkoenen, schildpadden, mensen, koeien, enz). En toch behandelt men deze dieren
alsof het bakstenen zijn. De dodingsmethoden van vis zijn meer dan gruwelijk en het
__________________________________________________________________________________
Tien redenen om geen vis, visolie en/of andere visproducten (meer) te eten
Dos Winkel / Sea First Foundation
12/13
kan soms enkele uren duren voordat een vis sterft. Vissen hebben een groot
probleem: zij kunnen niet schreeuwen!
Wil je meer weten, zie:
De Huilende Zee, Dos Winkel, Uitgeverij Elmar
Do Fish feel Pain, Prof. Victoria Braithwaite, Oxford University Press
Een zeer belangrijke studie: Worse things happen at sea: the welfare of wild-caught fish, Alison
Mood. Het hele artikel: http://www.fishcount.org.uk/published/standard/fishcountfullrptSR.pdf
www.seafirstfoundation.org
www.vissenbescherming.nl
Dos Winkel, Sea First Foundation: www.seafirstfoundation.org
Februari 2012
__________________________________________________________________________________
Tien redenen om geen vis, visolie en/of andere visproducten (meer) te eten
Dos Winkel / Sea First Foundation
13/13