Milieu en gezondheid: ozon

Milieu en gezondheid: ozon
De kwaliteit van de leefomgeving heeft een belangrijke invloed op de gezondheid van de mensen. Milieu en
gezondheid zijn dus nauw met elkaar verweven. Deze maand hebben we het over ozon.
Ozon
Ozon is een gas: één ozonmolecule bestaat uit drie zuurstofatomen (O3). Ozon ontstaat door de inwerking van
het zonlicht op stikstofoxiden en vluchtige organische stoffen:
 Stikstofoxiden (NOx) bevatten NO2 en NO. Deze stoffen worden gevormd door verbranding van brandstoffen.
Auto's, verwarmingsketels en elektriciteitscentrales stoten stikstofoxiden uit.
 Vluchtige organische stoffen (VOS) komen in de omgevingslucht terecht door verbranding of verdamping van
brandstoffen of door verdamping van oplosmiddelen. Autoverkeer, vluchtige oplosmiddelen, verven en
oplosmiddelen als white spirit, thinner, wasbenzine, ether en terpentijn zijn de voornaamste bronnen.
De intensiteit van de zonnestraling en de temperatuur spelen een belangrijke rol bij ozonvorming. De hoogste
concentraties aan ozon worden gemeten op warme zomerdagen in de late namiddag. Ozon en ozonvormende
stoffen kunnen ook vanuit andere streken of gebieden aangevoerd worden.
Welke problemen kunnen optreden bij verhoogde concentraties?
In de hoogste luchtlagen (de stratosfeer) heeft ozon een beschermende functie. Ozon is daar essentieel voor het
absorberen van de schadelijke UV-stralen van de zon. Maar ozon op leefniveau of fotochemische ozon kan
schadelijk zijn voor mens en milieu. Vandaar de verwittiging in de media als de concentratie te hoog is. Dan
kunnen volgende problemen optreden:
 moeilijker ademhalen;
 prikkelende ogen;
 hoesten;
 irritatie van de slijmvliezen;
 benauwdheid;
 een verminderde opbrengst van landbouwgewassen en een verstoring van bossen en ecosystemen;
 invloed op de oppervlakte van materialen zoals synthetische rubbers, natuur- en kunstvezels. Degradatie
treedt op door de inwerking van ozon op papier, textiel, leder en verven.
Wat kunt u doen bij overschrijding van de ozondrempel?
 Vermijd zware lichamelijke inspanningen tussen 12 en 20 uur.
 Ga af en toe een uurtje naar binnen, de ozonconcentraties binnenshuis zijn zowat de helft van buiten. Oudere
mensen, kinderen en patiënten met ademhalings- of hartstoornissen blijven beter binnen.
Hoe kunt u te hoge concentraties ozon voorkomen?
Als er in de zomer hoge ozonconcentraties gemeten worden, is het eigenlijk al te laat om maatregelen te nemen.
Ozon is een typisch zomerprobleem, maar de oorzaak ligt in de dagelijkse luchtvervuiling. Het hele jaar lozen
verkeer, industrie en huishoudens stikstofoxiden en vluchtige organische stoffen in de atmosfeer. Ozon is een
grensoverschrijdend probleem, daarom is de naleving en uitvoering van internationale verdragen en Europese
richtlijnen erg belangrijk. Ook in eigen land zijn geschikte maatregelen nodig. Maar u kunt zelf ook een steentje
bijdragen:
 Als u kunt, laat dan de wagen thuis en neem het openbaar vervoer of de fiets. U kunt ook carpoolen.
 Kies een zuinige en milieuvriendelijke wagen en zorg voor een goed onderhoud.
 Pas uw rijstijl aan: rij rustig, vermijd snel optrekken en snel stoppen.
 Tank tijdens de periodes met ozonrisico na 20 uur.
 Gebruik bij schilderwerken liefst verven op waterbasis. Vermijd of beperk het gebruik van ether, terpentijn en
isopropanol. Vluchtige stoffen in reinigingsmiddelen en verven vervuilen de lucht en vormen ozon.
 Kies voor een zuinige verwarming met een hoog rendement. Laat de verwarmingsinstallatie elk jaar zorgvuldig
nakijken en afstellen door een erkend technicus.
Waar vindt u informatie over het ozongehalte in de lucht?
 De Vlaamse Milieumaatschappij meet op verschillende plaatsen continu het ozongehalte. U vindt de
resultaten van deze metingen op de website van de Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu (irceline:
http://www.irceline.be/~celinair/dutch/homenrl_java.html).
 Tijdens de zomermaanden kunt u de evolutie van de ozonconcentraties volgen in de weerberichten en via
verschillende media zoals radio en televisie.
 Vanaf een concentratie van 180 µg/m³ wordt de informatiedrempel overschreden. Dan geldt een
waarschuwing voor alle personen met een verhoogd risico, zoals kinderen, bejaarden en patiënten met
ademhalings- of hartstoornissen.
Vanaf een concentratie van 360 µg/m³ wordt de alarmdrempel overschreden. Dan geldt een waarschuwing
aan de ganse bevolking.