File

Zwangerschapsverschijnselen Hilde
Vaak plassen
Verschijnsel:
De uitscheiding van grote hoeveelheden sterk verdunde urine, wordt ook wel polyurie genoemd. 1
In het eerste trimester van de zwangerschap moeten vrouwen vaker plassen. Dit heeft als oorzaak de hoge
mate van progesteron in het bloed.
Later in de zwangerschap heeft ongeveer 50 -70 % van de vrouwen last van ongewild urine verlies. De oorzaak
hiervan is de ruimte die de foetus inneemt in de buikholte. Deze ruimte gaat ten koste van de blaas, hierdoor
moet de blaas vaker worden geleegd. Daarbij houdt je lichaam tijdens de zwangerschap veel vocht vast, dit is
ook een reden dat een zwangere vrouw vaker moet plassen.
Advies verloskundige
Ga regelmatig passen. Pas helemaal uit, dit verkleind de kans op een blaasontsteking. 2
Obstipatie / constipatie
Verschijnsel
In de casus geeft Annet aan dat ze wel eens last heeft van obstipatie. Ze vraagt zich af of deze klachten kunnen
verergeren tijdens de zwangerschap. Obstipatie is een regelmatig voorkomende klacht, jaarlijks zien gemiddeld
20 op 1000 patiënten de huisarts omdat ze last hebben van deze (chronische) darmverstopping. Obstipatie
komt voornamelijk voor bij zuigelingen en ouderen boven de 75 jaar, maar ook zwangere vrouwen kunnen last
hebben van deze kwaal. In de prenatale periode werken de darmen wat trager, er wordt meer vocht aan de
voeding onttrokken, waardoor de ontlasting harder wordt en in het rectum vast blijft zitten. De opstopping kan
zich uiten in een op geblazen gevoel of buikpijn. Obstipatie kan verergerd worden door het gebruik van
ijzertabletten of het gebruik van medicatie. 3
Fysiologische oorzaak
Obstipatie is onder andere het gevolg van de productie van progesteron die leidt tot hypotonie van het gladde
spierweefsel van de darm, waardoor passage vertraagd is en meer water geabsorbeerd wordt. Daarnaast
neemt ook de lichaamsbeweging van veel zwangere vrouwen af. Dit laatste is geen oorzaak van obstipatie
maar kan de klachten verminderen. 4
Wanneer de uterus groeit kan een deel van de colon worden geblokkeerd. Hierdoor zit voedsel langer in de
colon en blijft vocht onttrekking.
Advies verloskundige
Om Annet een passend advies te geven met betrekking tot obstipatie, is het belangrijk om meer helderheid te
krijgen over de klachten die Annet heeft. Door uit te vragen kan je als verloskundige nagaan of ze daadwerkelijk
obstipatie heeft en of de obstipatie een gevolg is van de zwangerschap. Voorbeelden van vragen zijn; Hoe vaak
hebt u ontlasting? Hoe ziet de ontlasting eruit? Heb je hier vaker last van? Ja zo, wanneer en hoe vaak?
Op deze manier kan je er als verloskundige achter komen of de obstipatie daadwerkelijk te maken heeft met de
zwangerschap of dat er andere oorzaken zijn.
Wanneer blijkt dat Annet inderdaad last heeft van obstipatie is het beste advies voor haar en iedere zwangere
1
Bouman LN, Bernards JA, Boddeke HWGM. Medische fysiologie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum; 2008. p. 612
Nederlands Huisartsen Genootschap. Klachten tijdens zwangerschap. Internetsite artsennet 2011. Beschikbaar via:
http://nhg.artsennet.nl/kenniscentrum/k_voorlichting/NHGPatientenbrieven/NHGPatientenbrief/PBU7c.htm.
Geraadpleegd: 2011 oktober 12.
3
Geels, P.J.E.M. Farmacotherapie. Chronische obstipatie bij volwassenen. Medisch farmaceutische mededelingen 2009;
47:138-139.
4
M.Prins, J.van Roosmalen, S.Scherjan, Y.Smit. Praktisch Verloskunde. Druk 12, herziend. Houten: Bohnstafleu van Loghum,
2009.
2
vrouw, om te zorgen voor een vezelrijk dieet met rauwe groenten, veel fruit, roggebrood en veel drinken.
Voedingsmiddelen die rijk zijn aan voedingsvezels kunnen obstipatie verminderen. Producten die deze vezels
bevatten zijn volkoren- en roggebrood, peulvruchten, rauwe groenten, fruit en zemelen, met deze laatste moet
worden opgepast: zemelen nemen namelijk water op. Daarom wordt ook aanbevolen extra vocht (ten minste 1
liter water) te drinken.5
Maagzuur
Een ander bekend zwangerschapverschijnsel is brandend maagzuur. Ongeveer 80% van de zwangere vrouwen
heeft hier in het derde trimester last van. In een onderzoek van K. Gill wordt aangegeven dat bij de nietzwangere bevolking maagzuur en reflux, een misselijk gevoel en braken kunnen veroorzaken. Daarom is het
aannemelijk dat bij zwanger vrouwen die misselijk zijn en braken, het maagzuur en de reflux een oorzaak
kunnen zijn.
Als conclusie wordt aangegeven dat wanneer het maagzuur en reflux beheerst kunnen worden, dat de ernst
van de misselijkheid en het braken kunnen worden verminderd. 6
Fysiologische oorzaak
De beweging, tonus (actieve toestand) en secretie van het maag-darmkanaal en de galblaas zijn tijdens de
zwangerschap verminderd, vooral onder invloed van progesteron. Progesteron veroorzaakt hypotonie van het
gladde spierweefsel van de maag en de darmen. De maagontlediging vertraagt en de cardia sluit minder goed,
waardoor regurgitatie van maagzuur plaatsvindt. Dit verklaart de neiging tot misselijkheid en
maagzuurbranden. 7
Advies verloskundige
Deze tips kan de verloskundige aan de zwangere vrouw meegeven; het hoofdeinde van het bed iets verhogen.
Voorover buigen vermijden, frequent kleine maaltijden gebruiken en vet of sterk gekruid voedsel, alcohol en
koffie vermijden. 8
Misselijkheid / braken
Zwangerschapsbraken komt in het eerste trimester voor bij 40 -80% van de vrouwen en de ernst van de
klachten varieert sterk. In ongeveer 1% van de gevallen ontstaat zodanige uitdroging, dat intraveneuze
toediening van vocht nodig is.
Vooraf gaand aan het braken zijn de hele maagwandmusculatuur en die van de slokdarmfincters volkomen
ontspannen. Door een plotselinge krachtige contractie van het middenrif en de buikspieren komt er een grote
druk te staan op de maaginhoud, waardoor dit met kracht naar buiten komt. 9
De klachten van braken beginnen ongeveer na 5 weken amenorroe, zijn maximaal bij 10 weken en zijn als regel
over bij 16 weken. Klachten die hiermee samenhangen zijn last van brandend maagzuur en refluxklachten,
moeheid, veel speekselaanmaak en hokhalzen.
Er wordt dan gesproken van overmatig zwangerschapsbraken of hyperemesis gravidarum wanneer de vrouw
extreem veel last heeft van zwangerschapsmisselijkheid. Dit uit zich bijvoorbeeld in het moeten braken na het
innemen van water, niets kunnen binnen houden, gewichtsverlies en het overgeven van bloed, gal of slijm.
5
Geels, P.J.E.M. Farmacotherapie. Chronische obstipatie bij volwassenen. Medisch farmaceutische mededelingen 2009;
47:138-139.
6 Gill, K., Maltepe, C., Koren, G., The effect of heartburn and acid reflux on the severity of nausea and vomiting of
pregnancy. 2009 April; 23(4): 270–272.
7M.Prins, J.van Roosmalen, S.Scherjan, Y.Smit. Praktisch Verloskunde. Druk 12, herziend. Houten: Bohnstafleu van Loghum,
2009.
8 M.Prins, J.van Roosmalen, S.Scherjan, Y.Smit. Praktisch Verloskunde. Druk 12, herziend. Houten: Bohnstafleu van Loghum,
2009.
9 Bouman LN, Bernards JA, Boddeke HWGM. Medische fysiologie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum; 2008. p. 612
Fysiologische oorzaak
Omdat zwangerschapsmisselijkheid en braken vaker voorkomen bij meerlingen en mola-zwangerschappen en
de hCG- spiegel daarbij snel naar hoge waarden stijgt, wordt hCG vaak als oorzaak van deze klachten
beschouwd. Maar toch is hCG waarschijnlijk niet de enige oorzaak, enerzijnds omdat in deze periode ook
maagmotibiliteit afneemt en anderzijds omdat aangetoond ook psycho -emotionele factoren hierbij betrokken
zijn. 10
Advies verloskundige
Als verloskundige kan je de vrouw adviseren om voor het opstaan al wat te eten. Denk bijvoorbeeld aan een
beschuitje op bed. Dit neutraliseert de maag inhoudt, en voorkomt misselijkheid.
Wanneer de vrouw ook braakt is het belangrijk om daarna goed te blijven eten en drinken om uitdroging te
voorkomen. Signalen van uitdroging zijn bijvoorbeeld flauwvallen, duizeligheid, verminderde en donkere urine,
dorst, verlies van elastische huid.
Daarbij is het belangrijk om kleine hoeveelheden te eten door de dag heen. Dit voorkomt dat de maag leeg.
Ook is het handig om niet meteen te gaan liggen wanneer je gegeten hebt.
Zwangerschapstesten
Tijdens de innesteling produceert het syncytiotrofoblast het hormoon (Human Chorion Gonadotrofine)HCG. Dit
hormoon kan in urine en in het bloed worden aangetoond. Met behulp van een zwangerschapstest kan direct
na het uitblijven van de menstruatie HCG worden aangetoond in de urine. In het bloed kan HCG al eerder
worden aangetoond, ongeveer acht dagen na de bevruchting. Dit is dus nog voor het uitblijven van de
menstruatie.
In de eerste weken van de zwangerschap verdubbeld het HCG zich ongeveer elke twee dagen. Dus bij een
negatieve uitslag kan het nuttig zijn om na drie dagen nogmaals een test te doen. Een week na het uitblijven
van de menstruatie is het bestaan van een zwangerschap zeker te bevestigen of uit te sluiten.
De algemene toegepast zwangerschapstest is gebaseerd op het enzym immuno assey (EIA) met monoklonale
antistoffen. De test moet worden uitgevoerd in de (ochtend) urine en dient om vast te stellen of de
grenswaarde is overschreden. 11
Betrouwbaarheid
Zoals hierboven staat beschreven is het belangrijk wanneer je de test doet, dit kan gevolg hebben voor de
uitslag. Hierbij moeten we ook de opmerking plaatsen dat bij een niet – intacte zwangerschap of een spontane
abortus kan hCH nog aanwezig zijn.12Hierdoor kan de test dus positief zijn, maar ben je niet (meer) zwanger.
10
Heineman, prof. Dr. M.J.(red). Obsterie en geynacologie, de voortplanting van de mens. Maarssen: Elsevier
Gezondheidszorg; 2007
11
M.Prins, J.van Roosmalen, S.Scherjan, Y.Smit. Praktisch Verloskunde. Druk 12, herziend. Houten: Bohnstafleu van
Loghum, 2009.
12 M.Prins, J.van Roosmalen, S.Scherjan, Y.Smit. Praktisch Verloskunde. Druk 12, herziend. Houten: Bohnstafleu van
Loghum, 2009.